Tarihte bugün | Atılay denizaltısı 39 şehidiyle 76 yıldır Çanakkale’nin derinliklerinde yatıyor

Atılay denizaltısı, 14 Temmuz 1942 tarihinde batan Türk hücum denizaltısı. 80 metre boyunda ve 52 mürettebat kapasiteli idi. Taşkızak Tersanesi'nde inşa edilerek 1939 yılında hizmete girdi. Gövdesindeki 1,5 metre çapındaki delik nedeniyle, denizaltının, I. Dünya Savaşı'ndan kalan bir mayına çarparak battığı görüşü hakimdir. Dalıştayken batan ve can kaybına neden olan ilk Türk denizaltısıdır. Denizcilik tarihine Atılay faciası olarak geçen bu olayda 38 denizci hayatını kaybetmiştir. Ölenler arasında, meşhur ses sanatçısı Hamiyet Yüceses'in ilk eşi, astsubay Fethi Yüceses de bulunmaktadır. Kumanya almak üzere Nara Burnu'ndan sahile çıkan Amasra'lı Ahmet Bağdat adlı bir er, bu faciadan hayatta kalan tek kişi olmuştur.

14 Temmuz 1942 günü, Donanma Komutanlığı'ndan istenen gemi, yeni cihazların kontrolü maksadıyla saat 14:30'da Çanakkale Mortu Koyu'nda, Binbaşı Sadi Gürcan komutasında dalmış ve bir daha su yüzüne çıkamamıştır. Geminin dönmeyişi üzerine deniz komutanı ile ihbar istasyonu komutanı tarafından 3 ve 5 no'lu motorlarla arama yapılmıştır.

Atılay'la birlikte, benzer üç denizaltının isim babalığını Atatürk yapmıştı. Atatürk, zamanın başbakanı Celâl Bayar'a 17 Ocak 1938 tarihli açıklama notunda şöyle diyordu:

“Yeni dört denizaltı gemimiz için bildirdiğimiz isimler şunlardır: Saldıray, Batıray, Atılay, Yıldıray. Bunların manalarını izaha bile hacet olmadığı kanaatındayım. Manaları; Türkçe olan bu kelimelerin kendisindedir.”

Subaylar
Güverte Binbaşı Sadi Gürcan
Güverte Yüzbaşı Sebati Taşöz
Makinist Yüzbaşı Ahmet Törün
Güverte Üsteğmen Rauf Baykal
Makinist Yüzbaşı Adnan Erül
Gemi Direk Subayı Ahmet Atakan
Gemi direk astsubayı Fatih Baykuş

Astsubaylar
Güverte Başgedikli Hakkı Tezcanlı
Makinist Başgedikli Latif Ziya Lodos
Makinist Başgedikli Necmi Sunal
Telsiz Başgedikli Masum Şen
Makinist Başgedikli Tahsin Dönmez
Elektrik Başçavuş Fethi Yüceses
Makinist Başçavuş Hüseyin Coşkun
Makinist Üstçavuş Cemal Dinçer
Makinist Gedikli Onbaşı Kemal Dağaşan
Elektrik Gedikli Onbaşı Agah Perina
Telsiz Gedikli Onbaşı İsmet İskil
Makinist Gedikli Onbaşı Ali Rıza Baykuş
Makinist Üstçavuş Selehattin Nartman
Elektrik Gedikli Çavuş İsmail Togay
Güverte Gedikli Çavuş Nurettin Günenç
Elektrik Gedikli Çavuş Sabahattin Yaral
Güverte Gedikli Çavuş Hasan Şentuna

Erler
Güverte Er Hasan Güneş
Güverte Er İbrahim Erbaş
Makinist Onbaşı Mustafa Özbek
Makinist Er Temel Küçükoğlu
Güverte Onbaşı Temel Yenigün
Makinist Er Mehmet Aslantürk
Güverte Er Enver Karaer
Güverte Er İsmail Yıldız
Makinist Er Halil Ekinci
Güverte Er İlyas Ünal
Güverte Onbaşı Dilşat Çakal
Makinist Onbaşı Cemal Bahar
Makinist Onbaşı Mehmet Çlhoroz
Güverte Er Eyüp Kaçmaz
Makinist Er Hüseyin Gençer
Güverte Er Halil Küçük