Yeni anayasa nasıl olmalı? Siyasi partilerin anayasa uzmanları ne diyor?
Yeni sivil anayasa için çalışmalar başladı. İlk adım Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş'tan geldi. Tüm siyasi parti gruplarını ziyaret etti, süreç de devam edecek. Peki, Türkiye’de yeni ve sivil bir anayasa hazırlanabilecek mi? Bu konuda siyasi partilerin tutumu ne? CNN TÜRK Vizör'de mercek altına aldık...
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Yeni anayasa konusunda samimiyiz, uzlaşıya açığız, bu meselenin bir siyasi bilek güreşine çevrilmesini de doğru bulmuyoruz.
00:21Oturalım, konuşalım, el ele verelim, en geniş mutabakatla Türkiye'yi darbe anayasası ayıbından hep beraber kurtaralım.
00:34Hemen her toplantıda gündemde, yeni sivil anayasa.
00:38Türkiye'de yeni anayasa çalışmaları başlarken gözler hem partilerin tutumuna hem de sivil anayasa için toplumun beklentisine çevrildi.
00:47Anayasa değişikliği için meclis aritmatiği önemli. Mecliste anayasa değişikliği için muhalefet ve uzlaşı gerekiyor.
00:56Anayasa değişikliklerinin referanduma gidilmeden mecliste kabul edilmesi için 400, referanduma gitme çoğunluğu için ise 360 sandalye gerekiyor.
01:06Cumhur İttifakı'nın sandalye sayısı 360'a ulaşmıyor. Bu noktada da partilerin anayasa konusundaki işbirliği süreci ön plana çıkıyor.
01:15Peki siyasi partilerin yeni anayasa sürecinde tutumu ne olacak?
01:19Koşulsuz bakılırsa, en iyi niyetle yaklaşım olursa bunun mümkün olduğunu görüyorum.
01:27İstiyoruz, arzu ediyoruz ki millet anayasa yapma hakkını ilk defa kullansın.
01:32Yapılmış daha önceki çalışmalardan da yararlanmak suretiyle yeni bir anayasa inşa etmek üzere çalışmalarını sürdürecek.
01:4082 Anayasası 19 defa değişti ama gelin herkesin katkı sunduğu sivil, demokratik bir anayasa yapalım.
01:48Türk milli değerlerini, manevi değerlerini de kapsayan bir anayasa yapalım diyoruz.
01:53Evet deme ihtimali de şu aşamada yok. Önce bir mevcut anayasa uyacaksınız.
01:58İktidar partisiyle yeni bir anayasa yapmak ya da bir anayasa değişikliği yapmak için aynı masaya oturmamız söz konusu olamaz.
02:04Bizim buradaki duruşumuz bu sistemin değişmesi yürümeyen, vatandaşa ve millete bir fayda sağlamayan bu sistemin derhal ve ibedilikle değişmesi.
02:15Yeni ve sivil bir anayasaya Türkiye hazır mı?
02:18Çok partide demokratik hayata geçtiğimizden bu yana iki tane anayasa yapmışız.
02:23Birisi 1961, diğeri de 1982.
02:27Bunları kim yapmış? Madem ki anayasa milletin hakkıdır, millet anayasa yapar.
02:33Bu tekelle bir haktır, bu devredilmez.
02:36Temsilcileri aracılığıyla bunu gerçekleştirir.
02:39Milliyetçi Hareket Partisi bu konuda en hazırlı partidir.
02:42Anayasa yapmanın iki tane yöntemi var.
02:44Ya her partiden bir temsilciler sağlanarak bir komisyon oluşturulur.
02:49Her parti kendi anayasasını hazırlar, yine bir komisyonda müşterek kalınan hükümler ve mutabakat sağlanan diğerler üzerine çalışır.
02:58Toplumun gündeminde bir anayasa değişikliği yok. Önce bu ekonomik problemler çözülmeli.
03:03Bu sistemin değişmesi gerek. İktidar Partisi'nin bu sistemi değiştirme kararlılığıyla, bu hususu kamuoyuyla paylaşması gerekir.
03:12Peki partilerin yeni anayasa için kırmızı çizgileri neler?
03:16Milliyetçi Hareket Partisi'nin çizgileri bellidir.
03:18Yani ilk dört madde değiştirilemez. Değiştirmesi teklif dahi edilemez.
03:23Anayasa da çok detaylı olarak yer almamalı, bir çerçeve çizmeli, çerçeve oluşturmalı.
03:28Bir anayasa da yapılan değişiklikler uyumlu olması lazım, uyum sağlanması lazım.
03:34Dil uyumu azalmış, kurgu uyumu azalmış.
03:37Adanze'ye yeni bir anayasa, Türkiye'nin ihtiyacı var.
03:41Toplumun bütün kesimlerini kucaklayan, toplumda herkesin hak ve özgürlüğünü koruyan ve bireye vatandaş gözüyle yaklaşan bir anayasa olmalı.
03:52Toplumun bütün kesimlerine mutabakat olacak metinler olmalı.
03:56O yüzden o aşamaya geldiğimizde onlar için ayrı bir çalışma düzenlenebilir.
04:01Günün sonunda anayasa değişikliği de, yeni bir anayasa yapma da bir yasama faaliyetidir.
04:07Bunun adresi toplumun tüm birleşenleri ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'dir.
04:13Yani siyasi partilerin genel merkezlerinde anayasa metinleri hazırlanıp kamuoyuna ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne getirilmez.
04:22Her partinin yeni anayasa çalışması var.
04:25Bizim yüzmaddelik anayasamızda önemli değişiklikler var.
04:29Başkanlık sistemine uyumlu.
04:3182 Anayasası parlamenter sisteme göre yapılmış bir anayasa.
04:36Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçerek anayasanın da bu uygun olması lazım.
04:40Nisan 2017 referandumundan sonra A'dan Z'ye bir anayasa yapımı ile ilgili bir çalışma yapıldı.
04:47Bu çalışma Cumhurbaşkanımızın başkanlığında da siyasi kadrolarında, kimi siyasi kadrolarımızın da bu partili ve parti çevresinde kadroların yer aldığı
04:58ama nihayetinde bu tam denmeyen böyle bir çalışma bir kenarda duruyor.
05:04Bir anayasa teklifi değil bu.
05:06Bir anayasanın neleri barındırması gerektiği, hangi güvenceleri oluşturması gerektiği ve kendini nasıl muhafaza altına alması gerektiğine ilişkin bir kılavuz.
05:17Bütünsel bir anlamda hak ve özgürlükler konuşulmalıdır aslında anayasada.
05:21O yüzden hak ve özgürlükler temelli bir konuşmanın en doğru olacağını düşünüyoruz toplumsal uzlaş açısından.
05:29Çalışmalar başladı ama anayasa değişikliği olabilecek mi?
05:33Başarısa bu, bu meclisin tarihinde çok güzel bir sayfa olarak yer aldır ama başaramazsa önünde sonunda bu değişiklik olacak.
05:41Ertelenebilir, vazgeçilebilir bir değişiklik, bir arzu değil.
05:4582 Anayasası 19 defa değişti ama gelin herkesin katkı sunduğu, temsil kabiliyeti yüksek olan sivil, demokratik bir anayasa yapalım.
05:55Türk milli değerlerini, manevi değerlerini de kapsayan gerçekleriyle Türkiye gerçeklerinin örtüştüğü bir anayasa yapalım diyoruz.
06:04Önce ekonomiyi düzelteceğiz, adalet olan güveni arttıracağız.
06:08Ondan sonra toplumun bütün sorunları çözüldükten sonra gerçekten bir uzlaşı olursa bunu konuşabiliriz.
06:15Bu sürece bakış açımız çok net.
06:17Tek adam sistemini tahkim edecek hiçbir hususun tarafı olmayacağımızı ifade etti.
06:24Biz de bu çizgiyi şiddet ve hararetle savunuyoruz.
06:28Ve meclisteki diğer partiler, Dem Parti mevcut anayasanın darbe döneminden kalma olduğunu, Türkiye'nin demokratik bir anayasaya ihtiyacı olduğu görüşünü savunuyor.
06:3912 Eylül Anayasası değişmeli vurgusu yapan Dem Parti, müzakere ve diyalog kapılarını ise açık bırakıyor.
06:46Saadet Partisi grubunun da anayasa değişikliği için diyalog kapıları açık.
06:50Türkiye'nin bir anayasa değişikliğine ihtiyacı olduğuna vurgu yapan Saadet Partili isimler çalışmalara destek vereceklerini beyan ediyorlar.
06:58Mecliste grubu bulunmayan ancak 15 milletvekili olan Deva Partisi'nin ise kırmızı çizgisi parlamenter sisteme dönüş.
07:06Mevcut anayasanın sorunlu olduğunu düşünen Deva Partisi, kendi yaptıkları parlamenter sistem teklifi ve genel seçimler öncesi altılı masanın çalışma metnine dikkat çekiyor.
07:17Deva Partililer bir anayasa hazırlığı olması halinde değerlendirileceğini, diyalog kurulacağını belirtiyorlar.