Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Aslında dünyanın tamamında özellikle buzullar ciddi bir alan kaybı yaşıyor.
00:15Bu küresel ısınmaya bağlı olarak doğrusu Türkiye'de de benzer bir manzara var.
00:21Bunun en güzel örneğini de Cilo'daki buzullar.
00:25Tabi Cilo buzullarının yer aldığı dağın yüksekliği 4135 metre.
00:31Bu Türkiye'nin ikinci en yüksek dağ.
00:33Tabi orayı özel yapan, Türkiye'nin ikinci büyük dağ olması değil, üzerinde yer alan buzullar.
00:4010 binlerce yıllık buzullar tabi. Yüzeydeki alttakiler belki çok daha yaşlı buzullar.
00:46Dolayısıyla bu buzul kütlesi o bölgeyi ya da o dağı özel yapıyor.
00:51Ekolojik anlamda bir doğa harikası haline getiriyor.
00:54Ancak bu buzullar maalesef özellikle son 30 yılda çok ciddi bir erime sürecine girdi.
01:03Son 20 yıl ve özellikle de son 10 yıldaki erime süreci giderek hızlanıyor.
01:09Yani o buzullar her geçen yıl biraz daha alan kaybediyor.
01:13Ve bu alan kaybı maalesef hızlanarak devam ediyor.
01:19Bölgeye gittiğinizde karşılaştığınız manzara şu.
01:23Evet son 30 yılda %50'den fazlasını kaybetmiş.
01:27Mevcut şu anki alan 500 hektarın altına düşmüş.
01:32Sadece yüzeydeki alan daralmıyor.
01:36Aynı zamanda buzulların içinde de erimeler baş göstermiş.
01:41Çok ciddi çatlaklar, yarıklar var.
01:44Yüzeyde sağlam gibi görünen o katmanların altında boşluklar var.
01:49Dolayısıyla bu çatlakların, bu boşlukların aslında bir şekilde zaman içerisinde açığa çıkmasıyla,
01:58yani o çatlakların yüzeye çıkmasıyla beraber bu kez o erimenin şiddeti de artıyor.
02:03Yani bunu ne yapıyor? Bunu tabii doğanın kendisi yapıyor.
02:08Yani o ısınmaya bağlı olarak hem toprağın ısınması hem yüzey sıcaklığındaki artış bu çatlakların, boşlukların oluşmasını neden olurken
02:17ama maalesef biraz da biz insanlardan kaynaklı olarak gerçekleşiyor.
02:21Çünkü insanlarımız zaman zaman o buzulları deneyimlemek için,
02:27yani o yüzeyinde yürümek, işte o buzula basmak,
02:32on binlerce yıllık o buzula tanıklık etmek için oraya zarar veriyorlar maalesef.
02:38İşte geçmişte de yaşanmıştır.
02:40Hatta bu deneyimler acıda sonuçlanabiliyor.
02:43Çünkü biraz önce ifade ettiğim şekliyle o buzulların görünen, sağlam, bütün cül katmanlarının altında boşluklar var.
02:52Yüzeyde belki ince bir tabaka var ama onun altında boşluklar var.
02:56Yani birinin bilmeden, istemeden işte orada yürümesi ve oranın çökmesiyle onlarca metre derinlikte çukurlar oluşabilir.
03:05Yani bu da insan hayatını büyük ölçüde tehlikeye atar ya da ölümle sonuçlanabilir.
03:11Dolayısıyla o alanın tamamının gerçekten korunması gerekiyor.
03:18Geçmişte yüzlerce metre derinliğindeki ya da yüksekliğindeki o buzul kütleleri artık çok daha sıra elli metreler onun altına düşmüş bir buzul kütlesinden söz ediyoruz.
03:30Bir de şöyle bakmak lazım.
03:32Yani o buzullar işte yirmi bin eğer alttaki bazı buzullar işte belki milyonlarca yıl, bir milyon yaşında olan buzullar belki söz konusu.
03:42Dolayısıyla aslında onlar bu coğrafyanın, bu Anadolu'nun en eski tanıkları.
03:46Yani bu coğrafyada yaşanan bütün olaylara tanıklık etmiş.
03:51Yani onlar sadece birer doğa parçası, birer buzul değil.
03:55Onlar bizim geçmişimiz.
03:57Benim kanaatim o alanın korunması noktasında farklı adımlarında atılması.
04:03Bunlardan bir tanesi o bölgedeki buzulların, evet bizler tanıklık ettik, onu gidip deneyimleyip yaşadık.
04:10Bugün insanlarımız uzaktan gidip görebilir, fotoğraflayabilirler.
04:15Yirmi sene, otuz sene, elli sene sonra ki bir insanımızın da buna hakkı var.
04:20Yani o insanların da o buzulları yaşaması, deneyimlemesi, görme hakları var.
04:24Onlara tanıklık etme hakları var.
04:26Dolayısıyla biz onlara borçluyuz.
04:28Yani onlar için o buzulları belli ölçüde koruyabiliriz.
04:31İşte örtüler yani yüzey örtüleriyle o buzulları koruyabilir, gelecek nesiller içinde birer doğa harikası olarak kalmalarını sağlayabiliriz.
04:40Bugün baktığımızda alan her geçen gün alanı azalıyor ve beş yüz hektarların altına düşmeye başladığını görüyoruz ki bu hakikaten bir sorun.
04:51Yani alan her geçen yıl giderek daralıyor.
04:54Dolayısıyla sonuç olarak bugün geldiğimiz noktada alanı beş yüz hektarların altına düşmüş bir alandan söz ediyoruz.
05:02Dolayısıyla bu küresel ısınmayla beraber yaşanan süreç bu alanın daha da azalmasına, daha da daralmasına neden olacak.
05:11Yani dünyadaki sıcaklığın artışı devam ediyor.
05:14Yani dünya ısındıkça cilo buzulları da erimeye devam edecek.
05:18Geleceğe ilişkin bütün senaryolar sıcaklıkların artışını gösteriyor.
05:22Dolayısıyla cilo buzulları bundan nasibini alacak.
05:25Eğer bu şekilde devam ederse yani yirmi yılda, otuz yılda yüzde ellisini kaybettiğiniz en azından son otuz yıl,
05:32öncesini bilmiyoruz ama son otuz yılda yüzde elliden fazlasını kaybettiğiniz bir alanın muhtemelen sıcaklıktaki artış bu şekilde devam ederse
05:40muhtemelen bunun bir yüzde ellisini, yüzde altmışını daha kaybedebilirsiniz.
05:45Dolayısıyla çok daha sınırlı bir alan, çok daha o özelliğini kaybetmiş bir buzuldan söz etmemiz gerekir.
05:52O yüzden bizim buna fırsat vermeden gerçekten koruyucu tedbirler geliştirerek orayı hem bir doğa,
06:01hem bizim geçmişimize tanıklık eden bir doğa olayı olarak düşünüp o şekilde adımlar atmamız gerekiyor.
06:10Buzullardaki erimi her geçen yıl giderek şiddeti artıyor.
06:14Yani işte otuz yıl önce belki süreç başladı ama otuz yılda işte yüzde ellisi eridi ama bu yüzde ellinin önemli bir kısmı son beş, on yılda gerçekleşti.
06:24Yani her geçen yıl sıcaklıklardaki artış bölgedeki buzul erimesinin şiddetini arttırıyor.
06:31Dolayısıyla evet son beş yılda daha fazla eridi.
06:34Buzulların erimesi bir taraftan bir doğa harikasını yok ederken diğer taraftan bu doğa harikasının erimesiyle beraber oluşacak
06:43bir takım olumsuzluklar da yaşanabilir.
06:45Yani buzul erimesinin şiddeti Hakkari bölgesinde tarımsal faaliyeti insan faaliyetlerini etkileyebilir.
06:52Oradaki hayvan züleyi etkileyebilir.
06:54Yani dolayısıyla orayı bir ekolojik denge, bir dengenin parçası olarak düşünmek lazım.
06:59Yani onun erimesi sadece bir buzulun erimesi olarak da düşünülmemeli.
07:03Oradaki bütün yaşamı da etkileyebilecek bir doğa olayı olarak düşünülmeli.
07:08Dolayısıyla bu açıdan da bakmak lazım.
07:13Altyazı M.K.