Prof. Dr. Alaeddinoğlu: Cilo buzulları, son 30 yılda yüzde 50 alan kaybetti
4 yıl önce 'milli park' ilan edilen Hakkari'deki 4 bin 135 rakımlı Cilo Dağları'nda bulunan buzullar, her geçen yıl küresel ısınma nedeniyle eriyor. Yıllar önce yer yer 200 metreyi aşan dikey buzul tabakaları şu an 50 metreye kadar düştü. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Faruk Alaeddinoğlu, son 30 yılda buzulların yüzde 50 alan kaybettiğini, daha önce bin hektar olan buzulların 500 hektarın altına düştüğünü söyledi.
Category
🗞
NewsTranscript
00:00Dünya'nın tamamında özellikle buzullar ciddi bir alan kaybı yaşıyor.
00:13Bu küresel ısınmaya bağlı olarak doğrusu Türkiye'de de benzer bir manzara var.
00:19Bunun en güzel örneğini de Cilo'daki buzullar.
00:22Tabi Cilo buzullarının yer aldığı dağın yüksekliği 4135 metre.
00:28Bu Türkiye'nin ikinci en yüksek dağ.
00:31Tabi orayı özel yapan, Türkiye'nin ikinci büyük dağ olması değil, üzerinde yer alan buzullar.
00:3810 binlerce yıllık buzullar tabi yüzeydeki, alttakiler belki çok daha yaşlı buzullar.
00:43Dolayısıyla bu buzul kütlesi o bölgeyi ya da o dağı özel yapıyor.
00:49Çocuk anlamda bir doğa harikası haline getiriyor.
00:52Ancak bu buzullar maalesef özellikle son 30 yılda çok ciddi bir erime sürecine girdi.
01:01Son 20 yıl ve özellikle de son 10 yıldaki erime süreci giderek hızlanıyor.
01:07Yani o buzullar her geçen yıl biraz daha alan kaybediyor.
01:11Ve bu alan kaybı maalesef hızlanarak devam ediyor.
01:17Bölgeye gittiğinizde karşılaştığınız manzara şu.
01:21Evet son 30 yılda %50'den fazlasını kaybetmiş.
01:25Mevcut şu anki alan 500 hektarın altına düşmüş.
01:30Sadece yüzeydeki alan daralmıyor.
01:34Aynı zamanda buzulların içinde de erimeler baş göstermiş.
01:39Çok ciddi çatlaklar, yarıklar var.
01:42Her şeyde sağlam gibi görünen o katmanların altında boşluklar var.
01:47Dolayısıyla bu çatlakların, bu boşlukların aslında bir şekilde zaman içerisinde açığa çıkmasıyla,
01:56yani o çatlakların yüzeye çıkmasıyla beraber bu kez o erimenin şiddeti de artıyor.
02:01Yani bunu ne yapıyor? Bunu tabii doğanın kendisi yapıyor.
02:05Yani o ısınmaya bağlı olarak hem toprağın ısınması hem yüzey sıcaklığındaki artış bu çatlakların, boşlukların oluşmasına neden olurken
02:14ama maalesef biraz da biz insanlardan kaynaklı olarak gerçekleşiyor.
02:18Çünkü insanlarımız zaman zaman o buzulları deneyimlemek için,
02:24yani o yüzeyinde yürümek, işte o buzula basmak, işte on binlerce yıllık o buzula tanıklık etmek için
02:33oraya zarar veriyorlar maalesef.
02:35İşte geçmişte de yaşanmıştır.
02:37Hatta bu deneyimler acıda sonuçlanabiliyor.
02:40Çünkü biraz önce ifade ettiğim şekliyle o buzulların görünen, sağlam, bütün cül katmanlarının altında boşluklar var.
02:50Yüzeyinde belki ince bir tabaka var ama onun altında boşluklar var.
02:54Yani birinin bilmeden istemeden işte orada yürümesi ve oranın çökmesiyle onlarca metre derinlikte çukurlar oluşabilir.
03:03Yani bu da insan hayatını büyük ölçüde tehlikeye atar ya da ölümle sonuçlanabilir.
03:09Dolayısıyla o alanın tamamının gerçekten korunması gerekiyor.
03:14Yani evet geçmişte yüzlerce metre derinliğindeki ya da yüksekliğindeki o buzul kütleleri artık çok daha sıra elli metreler onun altına düşmüş bir buzul kütlesinden söz ediyoruz.
03:27Bir de şöyle bakmak lazım.
03:29Yani o buzullar işte yirmi bin eğer alttaki bazı buzullar işte belki milyonlarca yıl, bir milyon yaşında olan buzullar belki söz konusu.
03:39Dolayısıyla aslında onlar bu coğrafyanın, bu Anadolu'nun en eski tanıkları.
03:44Yani bu coğrafyada yaşanan bütün olaylara tanıklık etmiş.
03:48Yani onlar sadece birer doğa parçası, birer buzul değil.
03:52Onlar bizim geçmişimiz.
03:54Benim kanaatim o alanın korunması noktasında farklı adımların dağıtılması.
04:00Bunlardan bir tanesi o bölgedeki buzulların evet bizler tanıklık ettik, onu gidip deneyimleyip yaşadık.
04:07Bugün insanlarımız uzaktan gidip verebilir, fotoğraflayabilirler.
04:11Ama yirmi sene, otuz sene, elli sene sonra ki bir insanımızın da buna hakkı var.
04:17Yani o insanların da o buzulları yaşaması, deneyimlemesi, görme hakları var.
04:21Onlara tanıklık etme hakları var.
04:23Dolayısıyla biz onlara borçluyuz.
04:25Yani onlar için o buzulları belli ölçüde koruyabiliriz.
04:29İşte örtüler yani yüzey örtüleriyle o buzulları koruyabilir.
04:33Gelecek nesiller için de birer doğa harikası olarak kalmalarını sağlayabiliriz.
04:38Bugün baktığımızda alan her geçen gün alanı azalıyor ve beş yüz hektarların altına düşmeye başladığını görüyoruz.
04:46Ki bu hakikaten bir sorun.
04:49Yani alan her geçen yıl giderek daralıyor.
04:52Dolayısıyla sonuç olarak bugün geldiğimiz noktada alanı beş yüz hektarların altına düşmüş bir alandan söz ediyoruz.
05:00Dolayısıyla bu küresel ısınmayla beraber yaşanan süreç bu alanın daha da azalmasına, daha da daralmasına neden olacak.
05:09Yani dünyadaki sıcaklığın artışı devam ediyor.
05:12Yani dünya ısındıkça cilo buzulları da erimeye devam edecek.
05:16Geleceğe ilişkin bütün senaryolar sıcaklıkların artışını gösteriyor.
05:20Dolayısıyla cilo buzulları bundan nasibini alacak.
05:22Eğer bu şekilde devam ederse, yani yirmi yılda, otuz yılda yüzde ellisini kaybettiğiniz,
05:28en azından son otuz yıl, öncesini bilmiyoruz ama son otuz yılda yüzde elliden fazlasını kaybettiğiniz bir alanın,
05:33muhtemelen sıcaklıktaki artış bu şekilde devam ederse,
05:37muhtemelen bunun bir yüzde ellisini, yüzde altmışını daha kaybedebilirsiniz.
05:43Dolayısıyla çok daha sınırlı bir alan, çok daha o özelliğini kaybetmiş bir buzuldan söz etmemiz gerekir.
05:49O yüzden bizim buna fırsat vermeden, gerçekten koruyucu tedbirler geliştirerek,
05:56orayı hem bir doğa hem bizim geçmişimize tanıklık eden bir doğa olayı olarak düşünüp,
06:06o şekilde adımlar atmamız gerekiyor.
06:08Buzullardaki erimi her geçen yıl giderek şiddeti artıyor.
06:12Yani işte otuz yıl önce belki süreç başladı ama,
06:16otuz yılda işte yüzde ellisi eridi ama bu yüzde ellinin önemli bir kısmı son beş, on yılda gerçekleşti.
06:22Yani her geçen yıl sıcaklıklardaki artış, bölgedeki buzul erimesinin şiddetini arttırıyor.
06:28Dolayısıyla evet son beş yılda daha fazla eridi.
06:31Buzulların erimesi bir taraftan bir doğa harikasını yok ederken,
06:36diğer taraftan bu doğa harikasının erimesiyle beraber oluşacak bir takım olumsuzluklar da yaşanabilir.
06:42Yani buzul erimesinin şiddeti hakkari bölgesinde,
06:46tarımsal faaliyeti insan faaliyetlerini etkileyebilir, oradaki hayvancılığı etkileyebilir.
06:51Yani dolayısıyla orayı bir ekolojik denge, bir dengenin parçası olarak düşünmek lazım.
06:57Yani onun erimesi sadece bir buzulun erimesi olarak da düşünülmemeli.
07:01Oradaki bütün yaşamı da etkileyebilecek bir doğa olayı olarak düşünülmeli.
07:06Dolayısıyla bu açıdan da bakmak lazım.
07:12Altyazı M.K.