Deniz Bulut'un sunduğu “Öğle Ajansı”, Türkiye ve dünyada yaşananları, anlık gelişmeleri, en güncel gündem maddelerini ve gerçek haberleri Ülke TV ekranlarından izleyicisiyle paylaşıyor. Gün içerisinde ve gün ortasında yaşanan önemli gelişmeleri en hızlı ve en doğru şekilde izleyicisine aktaran “Öğle Ajansı”, ülke ve dünya gündeminin nabzını tutuyor.
Türkiye ve dünyada ses getiren olaylar, ekonomi piyasalarındaki son gelişmeler, günlük hayatın içinde yaşananlar Öğle Ajansı ile ekrana taşınıyor. Ülke ve dünyada olan biteni detaylarıyla ekranlara yansıtan ve uzman konuklarıyla birlikte değerlendiren “Öğle Ajansı”, yaptığı canlı bağlantılarla anlık haberleri doğrudan izleyenlerine aktarıyor.
Türkiye ve dünyada ses getiren olaylar, ekonomi piyasalarındaki son gelişmeler, günlük hayatın içinde yaşananlar Öğle Ajansı ile ekrana taşınıyor. Ülke ve dünyada olan biteni detaylarıyla ekranlara yansıtan ve uzman konuklarıyla birlikte değerlendiren “Öğle Ajansı”, yaptığı canlı bağlantılarla anlık haberleri doğrudan izleyenlerine aktarıyor.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00:00Ülke TV ekranlarından yeniden merhabalar, saatler 13'ü gösteriyor, yurtta ve dünyada yaşanan gelişmeleri konuşmak, anlatmak, paylaşmak üzere öğle ajansı başlıyor.
00:00:13Dünya genelinde internet sistemlerinde önemli bir arıza yaşanıyor.
00:00:17ABD merkezli teknoloji şirketi Microsoft'un sisteminde yaşanan arıza pek çok sektör etkiledi.
00:00:24Havalimanları, bankalar, hastaneler gibi çok sayıda şirketin internet üzerinden sunduğu hizmetlerde kesinti yaşanıyor.
00:00:34İnternet sistemlerinde dünya genelinde büyük bir arıza yaşanıyor.
00:00:38ABD merkezli teknoloji şirketi Microsoft'un sistemlerinde yaşanan arıza pek çok sektör etkiledi.
00:00:45Havacılık ve bankacılık gibi sektörler başta olmak üzere birçok şirket bu durumdan olumsuz etkilendi.
00:00:53ABD merkezli United Airlines, Delta Airlines ve American Airlines iletişim sorunları nedeniyle uçuşları durdurdu.
00:01:02İngiltere'nin önemli televizyon haber kanallarından Sky News yayın yapamadı.
00:01:07Küresel bir teknoloji kesintisi İspanyol havaalanları, Avustralya medyası ve bankaları dahil olmak üzere farklı ülkelerdeki operasyonları etkiliyordu.
00:01:18Türk Hava Yolları da yaşanan arızadan etkilenen şirketler arasında yer aldı.
00:01:22THY basın müşaviri Yahya Üstün, sosyal medyadan yaptığı açıklamada bilgi sistemlerinde yaşanan sorunlar nedeniyle biletleme ve rezervasyon işlemlerinde aksamalar yaşandığını belirtti.
00:01:36Üstün, sorunun giderilmesi ve yolcularımızın mağdur olmaması adına gerekli çalışmalar yapılmaktadır ifadelerini kullandı.
00:01:45Türk Hava Yolları, bilet satın alanlarla ilgili bir duyuru da yaptı.
00:01:49Hak kaybı yaşanmayacak iadeler kesintisiz olacak denildi.
00:01:54Konuyla ilgili BTK'dan da açıklama geldi.
00:01:57Yaşanan aksaklığın siber saldırı kaynaklı olmadığı kesintinin Croft Strike ürününü kullanan kurum ve kuruluşlarda meydana geldiği tespit edildi.
00:02:15Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdülkadir Uraloğlu, dünya çapında yaşanan yazılım sıkıntısıyla ilgili konuştu.
00:02:23Sıkıntının siber saldırı kaynaklı olmadığını söyledi.
00:02:28Windows işletim sistemi kullanan sistemlerde, cihazlarda global çapta meydana gelen kesintiye ilişkin yapılan inceleme neticesinde yaşanan aksaklığın siber kaynaklı olmadığını tespit ettik.
00:02:47Söz konusu kesintisinin Croft Strike ürününü kullanan kurum ve kuruluşlarda meydana geldiği tespit edilmekle birlikte çözüm önerileri SOME İletişim Platformu üzerinden tüm SOME'lerimizle paylaşılmıştır.
00:03:04SOME'lerimiz nelerdir? Bizim siber olaylara müdahale, ekiplerinin koordinasyonu ve onların katılımcılarıdır.
00:03:12Ülkemizin siber sınırlarını korumak için yerli ve milli ürünlerimizle 7 gün 24 saat aralıksız bizim BTK ve oradaki USOM merkezimizden çalışmalarımızı aralıksız takip ediyoruz.
00:03:28Bu anlamda da bu zarara uğrayan ya da etkilenen sistemlerle ilgili kurumlarla derhal irtibata geçtik.
00:03:38Bazı kurumlarımızda hemen müdahale ile beraber buradaki aksaklığın önemli bir bölümünü atlattığımızı söyleyebilirim.
00:03:47Zannediyorum birkaç saat içerisinde sistem artık vatandaşı etkiler durumdan çıkarılmış olur ama bunun tekerrür etmemesi için de gerekli önlemleri arkadaşlarımızla beraber planladık.
00:04:00İlgili kurumlarımızla özel sektör ve kamu ile iletişim halindeyiz inşallah sistemi bir an önce işler hale getirerek bunu da ortadan kaldırmış olacağız.
00:04:10Ama özellikle şunun altını çizmek istiyorum bir siber saldırı söz konusu değildir.
00:04:16Dünya çapında yaşanan yazılım sistemindeki kriz pek çok ülkede birçok sektörü etkilemiş durumda.
00:04:24Havalimanları, bankalar, haber kanalları olumsuz etkilendi, siber kaynaklı olmadığı söylenen sıkıntı.
00:04:31Ne gibi sonuçlar doğurur? Küresel yazılım sistemlerinin alternatifi bulunabilir mi?
00:04:38Ve merak edilenleri teknoloji editörü Cem Sünbül ve akademisyen Prof. Dr. Zakir Avşar ile konuşacağız.
00:04:46Cem Bey hoş geldiniz.
00:04:47Merhabalar hoş bulduk.
00:04:49Zakir Bey siz de hoş geldiniz.
00:04:51Hoş bulduk, iyi yayınlar dilerim.
00:04:53Çok teşekkür ederiz hemen Cem Bey ile başlamak istiyorum.
00:04:56Dünya çapında bir krizden bahsediyoruz aslında Microsoft'a kaynaklı sorun nedeniyle ve birçok alanda etkilendi.
00:05:05Adeta hayat birçok ülkede durma noktasına geldi.
00:05:08Havalimanları, sağlık sistemi ve birçok alan az önce de söylediğim gibi.
00:05:13Peki sizce bu durumu nasıl yorumluyorsunuz?
00:05:15Dünya bu tarz bir soruna hazırlıksız mı yakalandı?
00:05:19Yazılım sorununa her ne kadar siber saldırı değil denilse de sorunlar ortada neler söylersiniz?
00:05:25Tabi siber saldırı olsaydı daha popüler olacaktı bence.
00:05:29Ama değil aslında bir siber saldırı şirketi diyebileceğim Scrum Strike'ın yaptığı,
00:05:36Microsoft'la beraber yaptığı güncellemedeki sorun nedeniyle bu sorunların yaşandığını görüyoruz.
00:05:42Ki hem kendisi şirket bunu açıkladı.
00:05:44Yani dedi ki biz bir hata yaptık bunu geri alınması için çalışıyoruz, sorunu çözmek için çalışıyoruz dedi.
00:05:50Dolayısıyla kimse böyle bir noktada tutup da benim yoğurdum ekşi diyecek birisi olmaz.
00:05:55Yani tam olarak aslında bakarsanız resmi kaynaklarında söylediği,
00:05:59gene başka kaynaklarını da aslında ortaya çıkarttığı gibi sorun güncelleme kaynaklı bir,
00:06:04devasal soruna dönüşen bir hata olarak gözüküyor.
00:06:08Tabi ki devasal soruna dönüşmesi aslında bunu biz daha önce yine başka devasal şirketlerde görmüştük.
00:06:13Yani bunu Meta'nın daha önce yaptığı güncellemede, bir deneme sırasında yaptığı hata yüzünden
00:06:19WhatsApp, Instagram ve Facebook'un çökmesine ve yaklaşık bir gün kadar hatta galiba daha fazla o vaziyette kalmasına yol açmıştı ki
00:06:28aslında biliyorsunuz iletişimimizi biz çoğunluk, hatta birçok işletme WhatsApp üzerinden yapıyor,
00:06:33Instagram üzerinden çalışan birçok şirket var daha doğrusu.
00:06:36Küçük şirketler var belki de öyle diyebiliriz.
00:06:38Hani satış yapıyorlar bir şey yapıyorlar ama WhatsApp için de böyle.
00:06:41Ama iletişim de böylece engellenmişti.
00:06:43Ve o devasal çöküntüde de yine tabi başka sorunlar meydana gelmişti.
00:06:47Bu tip sorunlar bu devasal şirketlerin, Google'ın daha keza böyle oluyor.
00:06:51Yani Google'ın da yine dünya çapında sunduğu Google Cloud var.
00:06:54Microsoft'un 365 servisleri var.
00:06:57Yine Amazon'un web services tarafı var ki en az zannedildiğimiz, en az onunla ilgili sorun duyduk bu ne kadar.
00:07:05Ama bu sorunlar var ve her an olabilir, tekrar olabilir.
00:07:10Çünkü bu tip güncelleme, bu tip hataları ister saldırı, siber saldırı olsun ister olmasın.
00:07:15Yani bir hata sonucu meydana gelsin.
00:07:17Biz bu hatalara artık alışmak durumundayız maalesef.
00:07:21Tabi alışamayız da çünkü bunlar o kadar büyük sistemler ki.
00:07:24İngilizcede bir tabir var, too big to fail denen bir durum var.
00:07:27Yani aslında çok büyükler dolayısıyla düşmemesi gerekiyor bunların.
00:07:30Tabi tabir, deyim böyle değil ama hani biz oraya getirelim.
00:07:33Düşmemesi gerekiyor bunların.
00:07:35Yıkıldığı zaman da haliyle beraberinde domino taşı gibi dünya çapında bir etkiye neden olabiliyor.
00:07:40Çünkü daha önce bizim bunları yani böyle bu kadar iyi bir şekilde bulut servisi kullanmamız mümkün değildi.
00:07:46Bulut teknolojilerini kullanmıyorduk.
00:07:48Çok neydi her şirketin kendi işte bulunduğu yerde bulunan mainframe'ler dediğimiz sunucular hepsi kendi yapısı içindeydi.
00:07:55Fakat bu da ne demek?
00:07:57Haliyle maliyet demek, çok yüksek maliyetler demek.
00:07:59Böyle olunca bulut teknolojileri sayesinde biz aslında farklı hizmetleri farklı yerlerden daha ucuza alabiliyor ve sürdürebiliyoruz.
00:08:07Fakat bugün de görüldüğü üzere bazen de böyle hatalar nedeniyle bütün herkes aynı sistemimi büyük çapta kullandığı için demek ki şirketlerinde ve kullanıcıların da buna dair çalışması gerekecek.
00:08:20Yani sorun olduğu zaman bunun daha küçük bir yerde kalmasını sağlayacak çözümler arayacaklardır onlar da ki arıyorlardır mutlaka.
00:08:28Ama bu her an hayatımızda olabilecek bir durum.
00:08:31Dolayısıyla teknolojiye kendimizi tamamen adamak yerine belki ufak çaplı bir analog tarafta kendimizi bırakmamız gerekir.
00:08:38Yani alternatiflere yönelmek çok daha kolay değil mi dersiniz?
00:08:43Kesinlikle değil.
00:08:44Az önce ekonomik anlamda yük olduğunu söylediniz aslında.
00:08:47Eğer bunu yapmaya çalışırsak, bu dediğimizi yapmaya çalışsak her yerde bu sunucuların yer alması lazım.
00:08:53Ne enerji olarak ne ekonomik olarak ne de başka şeylerde şu an bu kullandığımız bu kadar rahat kullandığımız servisleri kullanmamız mümkün olmaz.
00:09:01Birçok şeyden vazgeçmemiz lazım.
00:09:03O yüzden de tabii ama böyle diyorum mutlaka belki bunu küçük çapta sürdürebilecek bir planımız da olması lazım.
00:09:11Ki zaten işte havadaki uçakların yere konamaması gibi bir durum söz konusu değil.
00:09:16Sadece biletleme ile rezervasyonla ilgili bir sorun var.
00:09:19Mesela diğer konu hiçbir şekilde böyle bir soruna yaloşamayacak şekilde çalışması gerektiği için.
00:09:25Yani uçakla kulenin iletişimini buna bağlayamazsınız.
00:09:28O yüzden onların mutlaka kesintisiz çalışabilecek yedekli sistemlerden oluşması lazım.
00:09:33Biz de maliyet konusu işte görüyorsunuz dünya ekonomiyle de uğraşıyor.
00:09:38Hani pek kolay değil yani yapalım demekle de olacak şeyler değil.
00:09:42Yani bugün bir felaket olduğu zaman işte gördüğünüz deprem olduğu zaman buna da bir nevi siber güvenlik değil ama siber deprem diyebiliriz.
00:09:51Bu çünkü siber saldırı değil ama bir güncelleme nedeniyle olduğu için.
00:09:55Bu depremde hemen başka ne yapabilirim?
00:09:58Bir yedek merkez devreye girsin o ayağa da girsin o çalışsın denilecek konular belki de devreye girmiştir.
00:10:04Şu an gördüğümüz kadarıyla Microsoft'un tabii biraz da geriden de geliyoruz Amerikan saatiyle farklılıktan dolayı.
00:10:11Ama şöyle geriye doğru bakarsak aşağı yukarı 16 servis gibi 15-16 servis var.
00:10:16Microsoft bunların birçoğunu düzeltmiş.
00:10:19Ekip de CrowdStrike'da çalışmaya devam ediyor.
00:10:21Güncellemeyi geri alarak sorunu çözmeye çalışıyorlar.
00:10:24Aşağı yukarı sadece 4 tane veri analizi ve iş analizi anlamındaki 2 servis şu an hala sorumlu görünüyor.
00:10:32Sorun yaşanıyor görünüyor ama onun dışında genel olarak sorunun çözülmeye doğru ilerlediğini görüyoruz.
00:10:39Yani her ne kadar çok güvenli bir yazılım sistemi olarak sunulsa da Microsoft,
00:10:44ancak bu yazılımları kullanan şirketlerin özellikle bir B planı bulunması gerekiyor diyorsunuz.
00:10:50Çok zor olsa da evet.
00:10:52Yani çünkü Microsoft'un da mutlaka bir B planı olması lazım ki onlar da düşünüyorlardır.
00:10:56Ama bu tip büyük devasa yapılarda işler çok hantal ilerleyebiliyor.
00:11:02Yani bu devasalıktan kaynaklanan bir durum.
00:11:04İşte bir güncelleme yapacağınız bir şey denemek istediğiniz zaman bunu herkese denettiremezsiniz.
00:11:09Yani o büyük yapıda tamam ben şunu deneyeyim bakayım bir sorun olacak mı deme şansınız yok diyemiyorsunuz.
00:11:15Ancak sorun başınıza geldiğinde görüyorsunuz çok daha küçük çaplı ayrı bir yerde bunu deniyorsunuz.
00:11:20Ama bazen işte o büyük zincirde sorun nasıl nerede meydana geliyor onu öngöremeyebiliyorsunuz.
00:11:26Bu da onlardan bir tanesi.
00:11:29Bu yarın bir gün olmayacağı anlamına gelmez ama tabi bazı haber sitelerinin de bunun bir siber saldırı olduğu yönünde bilgiler verildi.
00:11:37Böyle olmadığını biliyoruz.
00:11:39Ben kullanıcılara da bir taraftan da şunu hatırlatmak istedim.
00:11:41Bugünden sonra işte geçmiş günlerdeki bu siber saldırı nedeniyle birilerinizde bir değişiklik oldu.
00:11:48Lütfen girip şifrenizi değiştirin falan arasında bazı bilgiler bazı istekler gelebilir.
00:11:52Bunlar dolandırıcı istekler olacaktır.
00:11:55Evet bu kısmı bir kez daha tekrarlarsanız çok sevinirim.
00:11:58Tabi ki mutlaka kullanıcılar bu tip bir kandırma olayına dolandırma niteliğindeki konulara işte Microsoft'ta geçen siber saldırı sonrası böyle bir durum meydana geldi.
00:12:10Sizin hesabınıza şu an erişemiyoruz.
00:12:12Lütfen girip şifrenizi değiştirin.
00:12:14Çok masum bir istek gibi görünebilir ama aslında şifrenizi değiştirdiğiniz yer mesela siz orada Microsoft diye girersiniz.
00:12:20Aslında M1 mesela ML Microsoft gibi yazılır.
00:12:25Siz ona baktığınızda Microsoft görürsünüz adres satırında ama aslında değildir.
00:12:28Dolayısıyla bugünden sonra yapacağınız her işlemde bir kere daha dikkatli olun daha titiz bir şekilde.
00:12:33Hatta şöyle söyleyin bir linki bir bağlantıyı babanız bile gönderse ona tıklamadan önce ne olduğuna bakmaya çalışın.
00:12:40Oraya girerseniz de bir bilgi vermemeye yani işte bedava bir şey kazandınız.
00:12:45İşte uçak bileti geldi.
00:12:46Geçen sefer uçak biletleri iptal edilmişti.
00:12:48Şimdi THY'den size ücretsiz uçak bileti var.
00:12:51Hemen yakala sen de katıl gibi konulara aldanmamak burada çok önemli.
00:12:55Gelecek günlerde son kullanıcılar için.
00:12:58Peki çok teşekkür ederiz.
00:12:59Çok önemli bir konuya değindiniz.
00:13:00Çünkü dolandırıcılar eminim ki bu durumu da fırsata çevireceklerdir.
00:13:04Teknoloji editörü Cem Sümbül yayın konuğumuzu kendisine veda edelim.
00:13:09Cem Bey çok teşekkürler.
00:13:11Ben teşekkür ederim.
00:13:12İyi yayınlar.
00:13:13Sağ olun.
00:13:14Şimdi devam ediyoruz Profesör Doktor Zaki Ravşar'la konuşmaya.
00:13:18Hocam sizinle devam edelim.
00:13:20Bu durumu siz nasıl değerlendiriyorsunuz?
00:13:23THY'de 84 seferini iptal etti.
00:13:25Küresel bazda yaşanan bu internet sıkıntısı nedeniyle.
00:13:30Artık bir ağ toplumuyuz biliyorsunuz.
00:13:32Küresel bir ağ var ve bu küresel ağdan vazgeçmemiz de bundan uzak durmamız da mümkün değil.
00:13:37Doğal olarak ağın bir tarafında bir aksaklık olduğu zaman dünyanın her tarafında ağ bağlı olanları
00:13:43bireysel olarak da, kurumsal olarak da, ülkesel olarak da, küresel olarak da etkiliyor.
00:13:48Netice itibariyle bugün yaşamış olduğumuz sıkıntı böyle bir sıkıntı.
00:13:52Bireysel mağduriyetler var karşımızda.
00:13:54İşte hava yolu altında bekleyenler, bankalarda işlem bekleyenler,
00:13:58sağlık konusunda sıkıntı yaşayanlar,
00:14:01farklı şekillerde bu ağ toplumundan istifade etmeye uğraşanlar
00:14:05bu mağduriyetleri bireysel olarak yaşıyorlar.
00:14:07Ama bir de bu hizmetleri tek tek sunan kurumlar var biliyorsunuz.
00:14:11Bu kurumlar kurumsal olarak yaşıyor.
00:14:13Ülkelerde sıkıntılar büyüyünce ülkesel olarak ama bir de ağın tamamına baktığınız zaman
00:14:19küresel olarak herkesin bir yerinden bu şeyi yaşadığını ne yapıyoruz?
00:14:23Fark etmiş oluyoruz.
00:14:24Çünkü artık yaşamış olduğumuz toplumu zaten ifade ederken ne diyoruz?
00:14:28Ağ toplumu olarak ifade ediyoruz.
00:14:30Dolayısıyla da bu ağa bu kadar bağlı olmak üzerine tartışmaları zaman zaman yapıyoruz biliyorsunuz.
00:14:36Yani felsefi olarak da yapıyoruz, sosyolojik olarak da yapıyoruz.
00:14:40Teknolojik olarak da yapıyoruz.
00:14:42Herkes kendi bulunduğu yerden bu değerlendirmeleri yapıyor.
00:14:45Peki bundan vazgeçebilir miyiz?
00:14:47Bundan vazgeçmemiz de mümkün değil.
00:14:49Geri dönüş mümkün mü?
00:14:50Bu da mümkün değil.
00:14:51O zaman ne yapmak lazım?
00:14:52O zaman şunu yapmak lazım.
00:14:54Sayın Bakan'ın da ifade etmiş olduğu gibi biraz evvel yerli, milli yazılımlar,
00:15:01siber efendime söyleyeyim korunaklı alanları üretmemiz gerekiyor.
00:15:06Artık bunun maliyeti her ne olursa olsun bunu gözetmemiz gerekiyor.
00:15:11Çünkü aksi maliyeti çok daha fazla görüyorsunuz ki.
00:15:15Yani bu siber bir saldırı da olabilirdi değil mi hocam?
00:15:18Tabii ki siber bir saldırı da olabilirdi.
00:15:21Siber bir saldırı olsaydı karşımıza çıkacak maliyeti bu sefer farklı şekilde değerlendirecek,
00:15:27farklı şekilde ölçecektik.
00:15:29Ama şunu da rahatlıkla ifade etmemiz lazım.
00:15:32Türkiye herhalde bu siber alemde dünyanın sayılı ülkelerinden birisi.
00:15:37Daha rahat bir ülke.
00:15:39Şundan dolayı yani çok yatırım yapıyor.
00:15:41İşte en son TürkSat 6 ay biliyorsunuz uzaya ne yapmış olduk?
00:15:45Yolcu etmiş olduk.
00:15:46Yörüngesine oturtuyoruz.
00:15:48Efendime söyleyeyim bu da bize şu rahatlığı da getiriyor.
00:15:51Bağımlılığımızı önemli oluştur.
00:15:52Azaltmak gibi bir rahatlığı da getiriyor.
00:15:54Ama bu her şey midir?
00:15:56Bu kuş kuş her şey değildir.
00:15:58Bakın bir yazılımla bile ne yapılabiliyor?
00:16:00Küresel sistem bilinerek veya bilinmeyerek bloke edilebiliyor.
00:16:05Bu bakımdan da bu meselelere biraz daha fazla eğilmek benim kanaatimce çok yararlı.
00:16:12Diğer taraftan biraz evvelki kıymetli konuğunuzun ifade etmiş olduğu hususlar,
00:16:18yani bireysel olarak yapmamız gereken meseleler de fevkalade önemli.
00:16:22Biz zaten bunun üzerine dururken medya okuryazarlığı üzerinden çıkmıştık yola.
00:16:27Geçmişte radyo televizyonun üst kurulu başkan vekili olduğum dönemde ben,
00:16:31Milli Eğitim Bakanlığımız'a bir ders koymuştuk okullarımıza.
00:16:35Çocuklarımızın daha bilinçli bir şekilde bu ortamların kullanıcısı olması için.
00:16:40Şimdi geldiğimiz noktada bir dijital okuryazarlık meselesi var görüyorsunuz ki.
00:16:45Bu dijital okuryazarlıkta da çok daha bilinçli bir topluma doğru gitmek gibi bir zaruretimiz var.
00:16:51Şöyle ifade edeyim.
00:16:53İnsanlara şu soruyu sormak lazım.
00:16:55Zaman zaman soruyorum.
00:16:56Söz gelimi diyorum.
00:16:57Evden çıkarken telefonunuzu unuttunuz.
00:16:59Telefonunuz olmadan acaba bir tam günü geçirebilir misiniz?
00:17:04Veya siz ne kadar tahammül edebilirsiniz?
00:17:07Ümmiyetle aldığın cevaplar yarım saat ile bir saat arasında.
00:17:10Yani döner ne olursa olsun geri alırım falan gibi.
00:17:13Çünkü artık insanlar mecburen böyle bir bağımlılık içerisine,
00:17:17vücutlarının bir uzantısı haline de gelmiş vaziyette.
00:17:20Çünkü bütün işleri de bir yerde ne yapıyor?
00:17:23Onun üzerinden dönüyor.
00:17:24Yani bunu tek başına bir alışkanlık olarak ifade etmek,
00:17:28ekran bağımlı olarak değerlendirmek değil de,
00:17:30bu ekranların yaşamımızdaki yerini tayin tespit etmek bakımından da
00:17:35ele almak görmek lazım diye düşünüyorum.
00:17:37Dolayısıyla da hayatımıza bu kadar giren böyle bir siber dünyada,
00:17:42böyle bir ana toplumun içerisinde elbette ki bu noktada önlemler fevkalade önemli.
00:17:49Biraz evvel Sayın Bakanımız yine içimizi ferahlatacak güzel bir cümle kurdu.
00:17:54Siber olaylara müdahale ekibimiz dedi.
00:17:57Kısacası SOME.
00:17:59Bunlar dedi hemen devreye girdiler.
00:18:01Türkiye'nin bu sistem bozukluğundan en az etkileneceği tedbirleri almak için
00:18:07çaba gösteriyorlar dedi.
00:18:09Bu da bizim için fevkalade önemli bir insanın.
00:18:12Bu bakımdan da buyurun.
00:18:14Sözünüzü toparlayalım hocam.
00:18:17Sonra sizinle devam edeceğiz.
00:18:19Peki.
00:18:20Dolayısıyla da bu tür hazırlıklar her zaman ülkeler içinde,
00:18:24kurumlar içinde, bireyler içinde çok yararlıdır.
00:18:27Peki.
00:18:28Hocam bir gül koyalım.
00:18:30Şimdi yazılım sisteminde yaşanan küresel bazdaki sıkıntı birçok ülkede
00:18:34pek çok sektörü etkilemiş durumda dedik ve ülkemizde de havayolları,
00:18:38banka şirketleri ve bazı uydu bağlantılarında ise aksamalar meydana geldi.
00:18:43Şimdi o detayları bizlere Türksat'ta bulunan Ülke TV Ankara temsilcisi
00:18:48Mustafa Pala aktaracak.
00:18:50Mustafa Pala hoş geldin.
00:18:51Neler aktarırsın?
00:18:55Deniz hoş bulduk.
00:18:56Öncelikle tabii şunu ifade etmek lazım.
00:18:58Çok önemli, çok kritik bir noktadan canlı yayın yapıyoruz.
00:19:02Türksat'ın tesislerindeyiz ve yine E-Devlet Sistemi'nin yönetilmiş olduğu
00:19:07merkezdeyiz ki hemen arkamda da dev bir ekran var ve bu ekranda da
00:19:12aslında Türkiye'deki E-Devlet Sistemi'nin ne durumda olduğunu
00:19:16açık ve net bir şekilde de görebiliyoruz ki bizde siber bu sıkıntıların yaşandığı
00:19:22yazılım problemlerinin olduğu andan itibaren bizde herhangi bir problem yaşanmadı.
00:19:28Özellikle uyduda, haberleşmede, internette ve örneğin E-Devlet Sistemi'nde.
00:19:33Şu an için 65 milyon 877 bin kullanıcısı olan bir sistem ki
00:19:38dünyada bu kadar büyük bir kullanıcısı olan kamu bilgi iletişim sistemi de
00:19:43zannederim yok gibi ki Avrupa ülkelerinde de ilk sıralarda yer alıyor.
00:19:47Şu an içinde 65 milyon 877 bin kişi var ve şu anda da 43 bin aktif kullanıcısı var.
00:19:54Yani E-Devlet Sistemi'nde herhangi bir problem, herhangi bir sıkıntı yok.
00:19:59Türksat'da izlemiştik peki uyduda, haberleşmede herhangi bir sıkıntımız var mı?
00:20:04Onu da söyleyelim.
00:20:05Diğer ülkelerde bazı televizyon kanalları yayın yapamamıştı.
00:20:08Bazı ajanslar bilgi paylaşımında bulunamamıştı.
00:20:11Bazı frekanslarda yine sıkıntılar gerçekleşmişti.
00:20:14Örneğin Avrupa'da Sky News yayını durdurmak zorunda kalmıştı.
00:20:18Türkiye'de uydu ve haberleşme alanında da hiçbir sıkıntının olmadığını da söyleyebiliriz.
00:20:22Türksat yerleşkesinde olduğumuzu da belirtelim.
00:20:25E-Devlet Sistemi'nin ekranlarınıza getiriyorduk.
00:20:27Kameraman arkadaşım Yeşil Özgür Akgül şu an ekranlarınıza getiriyor.
00:20:30Örneğin hemen burada Türkiye'ye ve diğer bir tarafta da dünya haritasını görebiliyoruz.
00:20:34Türkiye'de yine en çok yoğun olarak kullanılan noktalar var.
00:20:38İstanbul, Ankara, İzmir, Mersin, Adana, Antep gibi noktalarda yine E-Devlet'e çok yoğun girişlerin olduğunu görebiliyoruz.
00:20:46Yine bu tarafta da dünya haritası.
00:20:48Bakın dünyanın birçok noktasından Asya, Avrupa, Afrika birçok noktasından yine E-Devlet Sistemi'nin girişlerin olduğunu da görebiliyoruz.
00:20:57Yine burada çok çeşitli birbirinden farklı grafikler var.
00:21:00Söylediğimiz gibi Türksat'tayız.
00:21:02Uydu ve haberleşme sisteminde herhangi bir problem yok.
00:21:05Aynı zamanda yine milyonlarca kişiye hitap eden ve Türkiye'nin en büyük bilgi iletişim merkezi olan E-Devlet kapısında da herhangi bir sıkıntının olmadığını ifade edelim.
00:21:16Peki bazı ülkelerde bu sıkıntılar yaşanırken Türkiye'de neden böyle bir sıkıntı yaşanmadı?
00:21:22Örneğin E-Devlet Sistemi tamamen Türksat'ın yerli bir yazılımı ve bu tamamen bize ait bir yazılım olduğu için de bu küresel sıkıntıdan hiçbir şekilde etkilenmedik.
00:21:34Tabi diğer uydu ve haberleşme alanında da herhangi bir problemimizin de olmadığını vurgulayalım.
00:21:39Tabi 65 milyon kişiye hitap eden bir sistem ve bakın görüldüğü gibi de 43 bin şu an için aktif kişi giriyor.
00:21:48Ve sadece Türkiye'den değil dünyanın birçok noktasından ve birçok cihazından işte Android'den tutun da Windows'a varana kadar işte burada Chroma birçok noktadan birçok cihazdan erişim yapılıyor.
00:22:02Ve burada E-Devlet'e dair tüm bilgileri de net bir şekilde görebiliyoruz.
00:22:07Söylediğimiz gibi küresel anlamda büyük bir siber sıkıntısı yaşandı.
00:22:12Dünyanın birçok noktasında etkilendi.
00:22:14İngiltere, Amerika, Avrupa'nın birçok ülkesinde havayolu şirketlerinden tutun da uydu ve haberleşme alanlarına varana kadar birçok sıkıntı yaşandı.
00:22:23Elbette Türkiye'de de bazı şirketlerde küçük aksaklıklar meydana geldi.
00:22:28Ama Türkiye'nin büyük ölçekteki kamu kurum ve kuruluşlarına baktığımız zaman da sistemin gayet olağan akış içerisinde devam ettiğini, herhangi bir aksaklığın olmadığını,
00:22:38yine uydu haberleşme sistemlerimizde de herhangi bir problemin de olmadığını ifade edelim.
00:22:43Ki nitekim bazı uydularımızın da yine yerli imkanlarla geliştirildiğini de vurgulamak gerekiyor.
00:22:49Geçtiğimiz günlerde TürkSat 6 ayı uzaya fırlattığımızı da belirtmemiz gerekiyor.
00:22:55Bir kez daha vurgulayalım.
00:22:57TürkSat yerleşkesindeyiz ve E-Devlet sisteminin yönetilmiş olduğu kritik bir noktadayız.
00:23:02Milyonlarca kişiye hitap eden bir sistem.
00:23:05Bakın ekranlarınıza da geliyor, kameraman arkadaşım da getiriyor.
00:23:08Ve milyonlarca kişinin içerisinde bulunduğu bir sistemde de bizde herhangi bir problem, herhangi bir sıkıntı yok.
00:23:16Gayet her şey normal akışında devam ediyor.
00:23:19İlk sıkıntının yaşandığı anlarda bile bizde herhangi bir problemin ne uyduğu, ne haberleşme, ne de E-Devlet gibi sistemlerde olmadığını belirtelim.
00:23:29Tabi az önce Ulaştırma Bakanı'nın da açıklaması vardı.
00:23:32Bazı noktalardaki sıkıntıların birkaç saat içerisinde çözüleceğini ve tedbirlerin de alındığı vurgulandı.
00:23:38BTK'dan da yine buna benzer açıklamalar vardı.
00:23:41Biz de tabi TürkSat'tayız. Bakalım diğer alanlarda sistemler ne durumda bunu da aktarmayı sürdüreceğiz.
00:23:48Yerim ve Söz'ü sana bırakalım.
00:23:50Peki çok teşekkürler. Mustafa Pala önemli bir noktadan TürkSat'tan aktardı.
00:23:56E-Devlet'te herhangi bir sıkıntının yaşanmadığını söyledi.
00:23:59Aynı zamanda da uydu ve haberleşme sistemimizde de sıkıntının olmadığını söyledi.
00:24:04Kendisine teşekkür ediyoruz.
00:24:06Biz de Zakir Hocam'la konuşmaya devam edeceğiz.
00:24:09Hocam bu bağlantının ardından aslında yerli sistemlerin önemi bir kez daha ortaya çıktı diyebilir miyiz?
00:24:15Hem E-Devlet'te hem de uydu ve haberleşme sistemlerinde yerli yazılım kullanılıyor.
00:24:20Ve bu anlamda da bir sıkıntı yaşanmıyor.
00:24:23Tüm dünya kilit noktasına gelmişken neler söylersiniz?
00:24:26Az önce de değinmiştiniz aslında yerli sistemlere.
00:24:29Tam da buna değinmek için konuyu açmıştık ki Mustafa kardeşim sağ olsun TürkSat'tan bizim içimizi serinletecek güzel haberler de verdi.
00:24:38Bu da gerçekten hem bizi gururlandırması gereken hem de geleceği yönelik olarak perspektifimizi, vizyonumuzu bir kez daha gözden geçirmemizi gerektiren bir yaklaşımı da ortaya koyuyor.
00:24:51Burada nedir?
00:24:52Yerli sistemlerin, milli sistemlerin mutlak surette yazılım olsun, diğer siber alanlara ilişkin korunma tedbirleri olsun ne kadar önemli olduğunu gösteriyor bize.
00:25:03Çünkü bunlar bugün bu şekilde tezahür etti ama yarın başka bir şekilde de yine karşımıza çıkabilir.
00:25:10Nitekim zaman zaman da bazen siber saldırılar olarak bazen siyasal sahiplere de karşımıza farklı ağdan kopma durumları veyahut da ağla ilgili sorunlar çıkabiliyor biliyorsunuz.
00:25:23Yine bir sosyal iletişim platformuyla ilgili geçtiğimiz yıllarda bir sorun yaşamıştık biliyorsunuz.
00:25:31Yani dünyadaki diğer kullanıcılardan farklı olarak Türkiye'deki kullanıcılara bir başka protokol dayatma girişimi olmuştu.
00:25:39Yerli bir uygulama.
00:25:40Tabii yerli bir uygulamanın bizi bu sıkıntılardan kurtaracağını ne yapmıştık?
00:25:46İfade etmiştik.
00:25:47Yani nerede ne şekilde karşımıza çıkacağı hiç belli olmuyor bu küresel ağ içerisindeki sorunların veya bize çıkarılabilecek meselelerin.
00:25:58O yüzden de burada elbette ki yatırımlara çok fazla önem vermek lazım.
00:26:02Ama bu yatırımları yaparken de yerli bir milli bir noktada ve kesinlikle en bireysel kullanışlarımızı hem ülkemizin güvenliğini düşünerek hareket etmek gerekiyor.
00:26:13Şu ana kadar gerçekleştirilen faaliyetler Türkiye'nin ne kadar iyi bir aslında küresel ağ politikası izlediğini gösteriyor benim kanaatimce.
00:26:24Uydularımız olsun.
00:26:25Diğer yazılım, donanım, sistem kurulumları olsun.
00:26:29Bunlar fevkalade iyi bir noktada olduğumuzu aslında bize gösteriyor.
00:26:33Elbette ki bugünkü sorunlar arizlidir, aşılacaktır.
00:26:36Ama bu sorunları yaşadıktan sonra her zaman şunu yapmamız lazım.
00:26:42Şapkayı önümüze alıp düşünmemiz lazım.
00:26:44Bu sorunlar başka nasıl ortaya çıkabilir?
00:26:47Çıktığı zaman nasıl tedbirler almak gerekir?
00:26:50Bizi en az nasıl etkiler?
00:26:52Şöyle diyebilir miyiz hocam bölüyorum ama olası bir siber saldırının tatbikatı oldu diyebilir miyiz bizim için?
00:27:00Kuşkusuz ki. Kuşkusuz ki siber saldırının, siber aksaklığın, siber kesintinin yani artık nasıl ifade edersek edelim.
00:27:08Yani olabilecek bir şeyin bir yerde tatbikatı oldu sizin de ifade etmiş olduğunuz gibi.
00:27:14Burada da işte yapmamız gereken şey nedir?
00:27:17Bunlardan en az etkileneceğimiz.
00:27:20Çünkü etkilenmemek diye bir şey yok.
00:27:22Niye etkilenmemek diye bir şey yok?
00:27:24Avusturya'dan bir yolcu gelecek mesela Türkiye'ye.
00:27:27Oradaki sistem tıkandığı zaman buraya da uçak inemiyor değil mi?
00:27:31Ya da işte bir bahçelik faaliyeti yapacaksınız.
00:27:35Uluslararası bir faaliyeti yapacaksınız.
00:27:37Oradaki sistem tıkanınca buradakini de etkiliyor ister istemez.
00:27:40Yani sizin sisteminizin tek başına sağlıklı olması.
00:27:45Bu küresel ağ içerisinde faaliyetlerin tamamının aksamaksızın yürümesini beraberinde getirmiyor.
00:27:52Sadece sizde bunu biraz daha iyi bir noktaya doğru taşıyor.
00:27:56Benim gördüğüm zaten şu anda biz kendimiz zaten içsel olarak gayet iyi bir yerdeyiz.
00:28:01Çünkü böyle büyük bir küresel krizin içerisinde Türkiye'nin pozisyonu tabii ki iyi bir yerde.
00:28:07Yani az ağa atlatmış gibi görünüyoruz.
00:28:10Tabii. Panik olmamak gerekiyor bir de.
00:28:13Yani panikle hareket etmek yanlış olur.
00:28:17Hiç kimse paniğe kapılmasın.
00:28:19Şunu bilsin bütün kıymetli izleyenler bizi.
00:28:22Türkiye'de gerçekten güvenli bir alan var siber alemde.
00:28:27Dolayısıyla da kişisel verileri de, bilgileri de,
00:28:31onun dışında işte o banka hesapları da,
00:28:35diğer faaliyetleri de sanal ağ üzerindeki bu.
00:28:39Hepsi güvende bunu bilsinler yeter ki.
00:28:42Yani onun paniğiyle hareket etmesinler.
00:28:45Küresel kriz çözüldüğü anda ki çözülür, çok fazla sürmez.
00:28:49Çünkü bütün dünya buna bağlı bir şekilde hareket ediyor.
00:28:52Muazzam büyük bir devasa iktisadi fark alanı var görüyorsunuz ki.
00:28:57Hiç kimse bu kadar büyük zararları sürdürmek istemez.
00:29:01Herkes bir anda sorunun çözümünü ister.
00:29:04Doğal olarak da birkaç saat içerisinde zannedersem küresel bir rahatlamayla karşı karşıya kalırız.
00:29:11Peki hocam birçok sektöre ilgilendirdi bu kesinti.
00:29:14Ekonomik anlamda da zararları oldu birçok şirkete yine.
00:29:18Peki önümüzdeki süreçte de aslında bu bilinçli bir saldırı olabilir mi?
00:29:23Şirketlere yönelik hem onları zarara uğratmak için.
00:29:27Yani bir üçüncü dünya savaşı senaryosu oluşabilir mi?
00:29:32Olur tabii Deniz Hanım.
00:29:34Zaten oluyor da sürekli siber saldırılar oluyor biliyorsunuz.
00:29:37Yani hackerlar dediğimiz bir meslek grubu oluştu.
00:29:40Profesyonel bir meslek grubu oluştu artık dünyanın her tarafında.
00:29:43Doğal olarak da bunlar devreye giriyorlar, yazılım ürettiriyorlar, yazılım satıyorlar.
00:29:49Onun dışında da yani siber casusluk dediğimiz bir alan var biliyorsunuz.
00:29:55Bilgiye, veriye hakim olma çabaları var.
00:29:58Yani burada devletlerin de devreye girdiğini görüyoruz.
00:30:01Böyle bir alan içerisinde elbette ki önce bireyden başlamak üzere
00:30:06kurumların, ülkelerin kendilerini koruyucu mekanizmaları mutlak suretle oluşturması, geliştirmesi
00:30:13sürdürülebilir kılması gerekiyor her şeyden evvel.
00:30:16Bu sürdürülebilirlik çok önemli.
00:30:18Çünkü niye?
00:30:19Teknolojide her gün yeni bir merhaleye geçiyoruz.
00:30:22Farklı bir boyuta ulaşıyoruz.
00:30:24Bu ulaşmış olduğumuz boyutta dün almış olduğumuz tedbirler
00:30:27bugün aynı ile cari değil, geçerli değil.
00:30:29Farklı tedbirlerde mutlaka ne yapmak lazım?
00:30:32Almak lazım.
00:30:33Bunun için de buradaki dinamizmi de asla kaybetmemek lazım.
00:30:36O dinamizmden uzaklaşmamak lazım.
00:30:39Türkiye'nin zaten işte Sayın Bakan'ın ifade etmiş olduğu,
00:30:42biraz evvel Sayın Mustafa Paran'ın bize göstermiş olduğu şeyde
00:30:46Türkiye'nin bu dinamizmini de bize ne yapıyor?
00:30:49İşaret ediyor.
00:30:50Bu da önemli bir şey.
00:30:51Bu bakımdan bunun sürdürülebilir kılınması lazım.
00:30:54Peki.
00:30:55Çok teşekkürler.
00:30:56Değerli katkılarınız için.
00:30:58Akademisyen Prof. Dr. Zakir Avşar, yayın konuğumuzdu.
00:31:01Sağ olun hocam.
00:31:03İyi yayınlar dilerim. Sağ olasın.
00:31:05Çok teşekkürler.
00:31:06Devam ediyoruz efendim.
00:31:07Bizler ise dünya genelinde yazılım sistemlerinde önemli bir arzı yaşanıyor
00:31:11ve bunları konuşmaya devam ediyoruz.
00:31:13ABD merkezli teknoloji şirketi Microsoft'un sisteminde yaşanan problem
00:31:18pek çok sektörü etkiledik dedik.
00:31:20Şimdi ise detayları muhabir arkadaşımı Zebrar Aktaş'tan alacağız.
00:31:25Zebrar, hoş geldin. Seni dinliyoruz.
00:31:29Deniz, şu anda kameraman arkadaşım Kerem Danış'la birlikte İstanbul Havalimanı'ndayız.
00:31:34O sorunun yaşandığı noktalardan birindeyiz.
00:31:37Burası da dünyanın aslında en önemli havalimanlarından birisi, İstanbul Havalimanı.
00:31:42Ancak senin de aslında ifade ettiğin gibi dünyanın birçok noktasında yaşanan bu sıkıntı
00:31:48bu noktada da yaşanıyor.
00:31:49Peki neydi problem?
00:31:51Hemen çok kısa onu aktaralım, özetleyelim.
00:31:53Dünyanın birçok noktasında yazılım sorunu yaşanıyor.
00:31:57Sen de bahsettin.
00:31:58Microsoft'un destek aldığı bu bulut sistemler hakkında,
00:32:02siber saldırılarının önüne geçmek için destek aldığı bulut sistemlerden biri
00:32:07bu, hemen ismini de söyleyeceğim,
00:32:09CrowStrike denilen bir firmadan siber saldırılarının önüne geçebilmek için bir destek alıyordu.
00:32:16Ve bu destek sonucunda da CrowStrike dün gece saatlerinde bir güncellemede bulundu
00:32:22ve bu güncelleme sonucunda da aslında bir sıkıntı ortaya çıktı.
00:32:27Çoğu dünyanın birçok noktasında, kentinde,
00:32:30evet Türkiye'de de bu yaşandı aslında dün akşamdan beri yaşanıyor
00:32:33ancak sorun ilk yedini kadar yüksek seviyelere çıktı.
00:32:36Birçok hava yolu firması, hastane, bankalar,
00:32:39birçok noktada şu anda internet erişimin sıkıntılı olduğunu söyleyebiliriz.
00:32:43Bizler de şu anda İstanbul Havalimanı'ndayız
00:32:45ve bulunduğumuz bu noktada da birçok uçak seferi
00:32:48Türk Hava Yolları'nın açıklamasına göre iddia edildi.
00:32:52Özellikle vatandaşları mağdur etmemek için de yapıldı.
00:32:55Ancak şunu aktaralım, bu dün geceden başlayan problem bugün top seviyeye çıkmıştı.
00:33:00Ki birçok noktadan da açıklamalar birbiri ardına geldi.
00:33:04Gerek Microsoft'dan, gerek dırt dışındaki birçok bölgeden ve Türkiye'den de açıklamalar geldi.
00:33:10Bunlar BTK ve Ulusal Siber Güvenlik Ajansları'ndan da birbirine açıklamalar geldi.
00:33:17Ulaşımdan da Altyapı Bakanı Abdülkadir Uraloğlu da bir açıklama paylaştı.
00:33:21Sorunun farkındayız, çözüm için hep birlikte çalışıyoruz dediler.
00:33:25Ve sorunun nispeten çözüldüğünü, çözümün de ilerleyen süreçlerde bu sorunun tamamen çözüleceğini de aktardılar.
00:33:32Ki birçok vatandaşla bulunduğumuz bu noktada ve dünyanın birçok noktasında,
00:33:36İngiltere, Amerika, Almanya gibi birçok yerde de mağdur oluyorlar.
00:33:41Uzun sürelerdir de havalimanlarında vatandaşlar bekliyorlar.
00:33:45Bizler de şu an o noktalardan birindeyiz.
00:33:47Tekrar edelim, vatandaşlar da bu noktada mağdur olmuş bir halde aslında.
00:33:51Havalimanlarında beklemekteler.
00:33:54Şimdi Ebrahim, 84 uçuş iptal edildi.
00:33:57Biliyoruz son durum ne şu an?
00:33:59Yani uçuşlar ne zaman başlayacak?
00:34:01Vatandaşlar, bilet alanlar ne yapıyor?
00:34:03Ne yapacaklar?
00:34:05THE'den de açıklamalar gelmişti bu anlamda.
00:34:09Bir de aslında sen de söyledin, 84 uçuş iptal edildi.
00:34:1284 uçuşun şu anda ne zaman başlayacağı kesin değil.
00:34:15Çünkü sorun hala tam olarak çözülmüş de değil.
00:34:18Burası da oldukça önemli.
00:34:20Vatandaşlar tabii ne yapacaklar bilmiyorum.
00:34:22Kimle uçuşu iptal edildiği için alanda bekliyorlar.
00:34:25Ki dünyanın birçok noktasında da böyle demiştik.
00:34:27Yani yine Amerika'da da İngiltere'de de birçok havayolu şirketi maalesef ki uçuşuna devam ettiremiyorlar.
00:34:34Türkiye'de de durum pek farklı değil ki bulunduğumuz alanda da birçok bakanlar uçağı ne zaman kaldıracağını bilmiyor.
00:34:41Çekim işlemleri yapamıyorlar.
00:34:43Yine bilet satımı almada da yine sorunlar yaşanıyor.
00:34:47Aslında sorunun çözümü için de net bir süre verilmedi.
00:34:50Yani gerek BTK'dan gerek Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığından da açıklamalar geldi.
00:34:55Ancak tam olarak çözülmüş değil.
00:34:57Yani yazılım şirketi sorunu çözünce uçuşlarda anladığımız kadarıyla kaldığı yerden devam edecek.
00:35:03Evet Deniz tam olarak bu olay ki zaten birçok noktada çözüldüğünü de duyduk.
00:35:08Ama tam olarak çözülmediği için uçak seferlerinde aksamalar yaşandı.
00:35:12Türkiye Kavanozları da bu seferlerin tekrar düzene gireceğini söyledi.
00:35:16Ama net bir tarih ve sahit vermediler maalesef.
00:35:19Peki çok teşekkürler.
00:35:21Ebrar Aktaş İstanbul Havalimanı'ndaki son durumu bizlerle paylaştı.
00:35:25Teşekkürler Ebrar. Kolaylıklar diliyoruz.
00:35:31Devam ediyoruz.
00:35:32Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Cuma namazı sonrası Yıldız Sarayı'nın açılışını gerçekleştirecek.
00:35:37Şimdi ise kameralarımızı o noktaya döndüreceğiz.
00:35:40Ebrar Ak bizlerle son durumu paylaşacak.
00:35:43Ebrar hoş geldin yayınımıza neler aktarırsın?
00:35:51Osmanlı Devleti'nin yakından tanığı olan Yıldız Sarayı bugün ziyarete açılıyor.
00:35:56Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Yıldız Hamidiye Camii'nde Cuma namazını kıldı.
00:36:01Ve Cuma namazının hemen sonrasında da şu anda bulunmuş olduğumuz Yıldız Sarayı'nın açılışını gerçekleştirecek.
00:36:07Biliyorsunuz ki Yıldız Sarayı yaklaşık 6 yıldır restorasyon çalışmasındaydı.
00:36:12Konservasyon ve peysaj çalışmaları tamamlandı ve artık Yıldız Sarayı halkla buluşacak.
00:36:18Tabi 2. Abdülhamid'in oldukça içerisinde devleti yönettiği önemli saraylardan bir tanesindeydi ki
00:36:25zaten aynı zamanda ailesiyle birlikte ikamet ettiği noktalardan biriydi de bu yüzden de oldukça önem taşıyor.
00:36:3133 yıl tam da Osmanlı Devleti buradan yönetilmişti Sultan 2. Abdülhamid döneminde.
00:36:37Evet şimdi aynı zamanda Yıldız Sarayı'nda bir de dikkat çeken ziyarete açılacak başka noktalar daha var.
00:36:43Orası da Mabeyn Köşkü, Büyük Mabeyn Köşkü dikkat çekiyor.
00:36:47Osmanlı döneminde Osmanlı Devleti'nde yabancı devlet adamları bu noktada ağırlanıyordu
00:36:53Burası da ziyarete açılacak alanlardan bir tanesi.
00:36:56Tabi Cumhurbaşkanı'nın tüm milli sarayları çalışma ofisi olarak kullandığı algısı da bir kez daha bu vesileyle çökertilmiş oldu.
00:37:04Öyle ki Erdoğan'ın talimatıyla Büyük Mabeyn Köşkü de bugün ziyarete açılacak alanlardan bir tanesi.
00:37:10Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan oldukça yakından takip ediyordu bu noktanın çalışmalarını
00:37:15ve öyle ki kendisi dakikalar sonrasında buranın da aslında açılışını gerçekleştirecek.
00:37:20Oldukça önemli saraylardan bir tanesi demiştik.
00:37:22Sultan 2. Abdülhamid'in hayatına, kişiliğine ve liderliğine ışık tutan eserler dahi
00:37:27içerisinde pek çok eserlerle birlikte tekrardan ziyarete açılacak noktalardan, alanlardan ve eserler olacak.
00:37:34Tekrardan söyleyecek olursak Yıldız Sarayı oldukça eski saraylardan ve aynı zamanda önemli saraylardan,
00:37:40devletin yönetildiği saraylardan bir tanesi ki 33 yıl boyunca Osmanlı Devleti bu noktadan yönetilmişti.
00:37:46Tekrardan söyleyelim Beşiktaş'ın Yıldız Tepesi'nde bulunan Yıldız Sarayı da dakikalar sonrasında artık halka tamamen açılmış olacak
00:37:54ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından da ziyarete açılacak.
00:37:58Açılışı gerçekleştirilmiş olacak. Bizler de anlayan tüm gelişmeleri sizlerle paylaşacağız.
00:38:04Peki gelişmeleri almaya devam edeceğiz. Ebru Arak'a teşekkür ediyor ve devam ediyoruz.
00:38:09Bu hafta havalar iyice ısındı, nem oranı da arttı, çarşı pazardaki meyve ve sebze oranı da çeşitlendi.
00:38:15Peki çarşıda, pazarda son durum ne? Fiyatlar ne durumda? İzliyoruz.
00:38:26Hava sıcaklıkları arttıkça arttı. Sıcak hava tezgahlara yansıdı.
00:38:31Son iki hafta sıcaklıkların iyice artması meyve ve sebze fiyatlarını etkiledi.
00:38:36Mega Kent İstanbul'da havalar iyice ısındı, çarşı pazardaki hareketlilik arttı.
00:38:41Meyve ve sebze tezgahları da iyice şenlendi.
00:38:44Öyle ki meyve fiyatları ortalama 25 liradan başlayıp 200 liraya kadar çıkabiliyor.
00:38:49Çeşit arttıkça tezgahlardaki bolluk da iyice artmış durumda.
00:38:54Geçtiğimiz hafta oranında biraz düşüş var tabii haline. O da sıcağın etkisinden dolayı.
00:38:58Esnaf elinde mal kalacak diye korkuyor. İsteyesemez fazla fiyatlara dokunmuyor.
00:39:03Efendim tezgahta peki meyve fiyatları ne kadardan başlıyor?
00:39:05Bursa şeftalisi 100 lira, nektar 100 lira, malatya kayısı 100 lira, kiraz 150 lira, incir 100 lira, üzümler 80 lira, çilek 100 lira, itarmuz 150 lira, kızılcık 120 lira, yeşil elma 80 lira, böğürten ve frambuazlar 100 lira paketleri, vişne 100 lira.
00:39:23Efendim tadına baktınız sizce tadı nasıl?
00:39:25Bu şartlara göre fiyat güzel.
00:39:27Tadı nasıl peki?
00:39:28Tadı güzel, vişne zaten, ekşi olacak yani.
00:39:32Dolaba koyunca akşam yaz aylarının vazgeçilmezlerinden.
00:39:35Reçeli olur bu yenmez.
00:39:37Öyle mi efendim? Ben çok seviyorum ama.
00:39:39Evet.
00:39:40Fiyat nasıl peki efendim genel baktığınızda?
00:39:42Ya meyveler biraz pahalı şimdi.
00:39:44Normal. Fiyatlar normal. Tomates 20 lira, bak kiraz pahalı biraz, 80 lira, 100 lira, normal yani.
00:39:53Bu hafta biraz daha fiyatlar düşük, daha yüksekti fiyatlar. Bu hafta biraz daha düşük.
00:39:58Siz neler alacaksınız?
00:39:59Baba ben akşama geleceğim şimdi.
00:40:01Akşam biraz daha uygun olacak.
00:40:03Oluyor oluyor. Akşama geleceğinizde daha uygun oluyor. Hele meyvelerde baya bir indirim oluyor.
00:40:07Bazı ürünlerde fiyat artarken bazılarında ise düştü.
00:40:11Geçtiğimiz haftalara oranla sebze fiyatlarıysa ortalama aynı durumda.
00:40:15Hemen fiyatlara tek tek bakalım.
00:40:17Patlıcanın kilogram fiyatı 30 lirayken, kabağın kilogram fiyatıysa 35 lira bantlarında seyrediyor.
00:40:23Dolmalık ince kabuk biberin fiyatıysa 40 liradan satılırken, hemen yan tarafımızda Ayşe kadın boncuk fatülenin fiyatıysa 80 lira.
00:40:33Sağ tarafımızda yine kahvaltıların olmazsa olmazlarından kıl biberin kilogram fiyatı 80 lirayken,
00:40:39yanımızdaki çeşit çeşit domateslerin fiyatıysa ortalama 25 liradan başlayıp 45 liraya kadar çıkabiliyor.
00:40:47Salatalığın fiyatıysa 35 ile 40 lira bantlarında seyrediyor.
00:40:51Hangisi ucuzsa ondan aldık.
00:40:53Geçtiğimiz haftalara oranla fiyatlar sizce nasıl?
00:40:55Daha pahalı.
00:40:56Hafta mı daha pahalı?
00:40:57Geçen hafta da pahalıydı, bu hafta da pahalı.
00:40:59Bak biber mesela 25 Eylül bayramdan önce, şimdi 50 liradan aşağı biber yok.
00:41:04Fiyatlarımız şu an normal.
00:41:06Çünkü taze mal olduğu için depo stoğu yok.
00:41:10Depo olmadığı için şu anda günlük mal satıldığı için fiyatlar normalde uygun veriyoruz.
00:41:15Çünkü sıcaklarda mal dayanmıyor.
00:41:22Son dönemde kredi ile konut alıma bir hayli zorlaştı.
00:41:25Özellikle yüksek faiz oranı ve bankaların sınırlı kredi kullandırması nedeniyle konut kredisi hacmi ise oldukça düştü.
00:41:33Bir kamu bankası da ortak konut kredisi kampanyası başlattı ve buna göre birden fazla kişi gelir beyanında bulunarak ortak konut kredisi çekebilecek.
00:41:43Peki detaylar neler? İzliyoruz.
00:41:46Ev alımı ve satımı geriledi. Bu durum için bankalar yeni bir sistem geliştirdi.
00:41:53Ortak konut kredisi 2 ila 5 kişinin aslında bir taşınmazı ortak alabilmesini yani hisseli olarak satın alabilmelerine imkan sağlayan yeni bir konut edindirme modeli diyebiliriz.
00:42:06Peki bu sistem nasıl işleyecek?
00:42:09Bu model çerçevesinde bir kişi beğendiği bir evi ortak beraber almak istediği kişilerle aslında tercih edebiliyor.
00:42:18Yine normal kredi sürecindeki gibi vatandaşın kredi skorlarının aslında doğru olması, kredi çekilecek evin değerinin aslında belirlenen kriterlerde ve özelliklerde olması gibi şartlar sağlandıktan sonra
00:42:32aslında o taşınmazı kredi çerçevesinde ortak almış oluyorlar ve ödemeleri de ortak yapmış oluyorlar.
00:42:39Ortak konut kredi kullanımı başladı. Peki bunlardan en önemli detaylardan biri ise düzenli gelir sahibi olan en az 2 kişi en fazla 5 kişi olabiliyor.
00:42:49Avantajlara geldiğimizde ise ödeme yükü paylaştırılıyor. Dezavantajlardan biri ise ortaklardan biri ödeme yapmazsa kalan ortaklar bu ödemeden sorumlu oluyor.
00:43:01Alınacak evin tapusu ise paydaşlara bölünecek. Alınan kredinin ise faiz oranı değişmeyecek.
00:43:06Ortak konut kredisi normal kredilerdeki kefalet koşulu gibi değil.
00:43:11Kişiler sorumlu oldukları bütçe çerçevesinde tapuda da hisseder olacaklar ama bizdeki genel uygulama aslında eşit oranda hisseder olmaları.
00:43:21Yani 4 kişi bu gayrimenkulü aldığı takdirde her birinin tapuda 1 bölü 4 hissesi olacak.
00:43:28Ödemelerde ve borçlarda da herkes 1 bölü 4 oranında sorumluluğu taşıyor olacaklar.
00:43:33Ortak konut kredisinde kişilere kredi vermek açısından da kişilerin kredi skorlarının ödeyecekleri taksite uygun olması gerekiyor.
00:43:41Yani hem ödemeler çerçevesinde hem de tapu sahipliği çerçevesinde kişilerin ortak olacağı bir model diyebiliriz.
00:43:49Verilen kredide kişilerden biri krediyi ödemezse ödenmeyen tutarı taraflardan birinin ödemesi gerekiyor.
00:43:55Kişiler kredileri öderken burada müşterek ve müteselsilen sorumlu.
00:44:00Yani ödeme yapılmadığı zaman ortaklardan biri diğerlerinin o ödemeyi tamamlaması lazım.
00:44:06Ya da kredi skorunun olumsuz etkilenebileceği durumlardan da her biri olumsuz olarak etkilenir.
00:44:12Sıcak hava ay çiçeğinde toprağı çatlattı hasadı öne çekti.
00:44:21Türkiye'nin önemli hububat üretim merkezlerinden Adana'da ay çiçeğinde hasat başladı.
00:44:27Kuraklık vurdu hasat şart oldu.
00:44:33Adana önemli hububat üretim merkezlerinden biri.
00:44:38Bölgede nohut, mercimek gibi ürünlerin yanı sıra ay çiçeği de üretiliyor.
00:44:42Türkiye'nin ay çiçeği üretiminin yaklaşık yüzde 10'u buradan karşılanıyor.
00:44:46Aşırı sıcak hava ay çiçeği hasadını da vurdu.
00:44:50Bu yıl hasat erken başladı.
00:44:52Ay sonuna doğru hasat orada bitecek.
00:44:5410 gün erken başlayan hasatta toprak bile çatladı.
00:44:57Bu sene biz ay çiçeğinden çok büyük bir rekolte bekliyorduk.
00:45:01Haziran'ın iki haftası ikisiyle yedisi arasındaki 45-50 derece bulan sıcaklarda
00:45:07ay çiçeği suda kaldığı için biraz verim düşüklüğü oldu.
00:45:11Üreticiler yaşanan kuraklıktan sonra verimin düşmesinden şikayetçi.
00:45:20Değerli izleyenler araya gidiyoruz. Saat başındayız da yeni gelişmelerle karşınızda olacağız.
00:45:25Değerli izleyenler kısa bir aranın ardından öğle ajansının ikinci dilimiyle karşınızdayız.
00:45:30Saatler 14'ü gösteriyor. Gelişmelerle devam ediyoruz.
00:45:33Dünya genelinde internet sistemlerinde önemli bir arıza yaşanıyor.
00:45:37ABD merkezli teknoloji şirketi Microsoft'un sisteminde yaşanan arıza pek çok sektörü etkiledi.
00:45:44Havalimanları, bankalar, hastaneler gibi çok sayıda şirketin internet üzerinden sunduğu hizmetlerde kesinti yaşanıyor.
00:45:54İnternet sistemlerinde dünya genelinde büyük bir arıza yaşanıyor.
00:45:58ABD merkezli teknoloji şirketi Microsoft'un sistemlerinde yaşanan arıza pek çok sektörü etkiledi.
00:46:05Sorunun Microsoft'a da hizmet sağlayan CraftStrike adlı firmanın dün gerçekleştirdiği bir güncelleme ile ortaya çıktığı tahmin ediliyor.
00:46:142011 yılında kurulan şirket yapay zeka destekli teknolojileri kullanarak kurumların siber tehditlere karşı korunmasını sağlamayı amaçlıyor.
00:46:24CraftStrike saldırıları gerçek zamanlı olarak tespit edip önlemeye odaklanarak siber saldırılarla ilgili geniş bir tehdit istihbaratı sunuyor.
00:46:34Yönetilen tehdit avcılığı gibi hizmetler sunan şirket Türkiye dahil dünya çapında birçok büyük kuruluş tarafından tercih ediliyor.
00:46:44Yaşanan arıza nedeniyle havacılık ve bankacılık gibi sektörler başta olmak üzere birçok şirket bu durumdan olumsuz etkilendi.
00:46:52ABD merkezli United Airlines, Delta Airlines ve American Airlines iletişim sorunları nedeniyle uçuşları durdurdu.
00:47:01İngiltere'nin önemli televizyon haber kanallarından Sky News yayın yapamadı.
00:47:06Yayıncı kuruluşun icra kurulu başkanı David Rodas kesinti için izleyicilerden özür diledi.
00:47:13Kanaldan daha sonra yapılan açıklamada yayının tekrar başladığı bildirildi.
00:47:18Türk Hava Yolları da yaşanan arızadan etkilenen şirketler arasında yer aldı.
00:47:23Yaşanan küresel sıkıntı nedeniyle 84 seferinin iptal edildiğini duyurdu.
00:47:29THY basın müşaviri Yahya Üstün bilgi sistemlerinde yaşanan sorunlar nedeniyle biletleme ve rezervasyon işlemlerinde aksamalar yaşandığını belirtti.
00:47:39Sorunun giderilmesi ve yolcularımızın mağdur olmaması adına gerekli çalışmalar yapılmaktadır ifadelerini kullandı.
00:47:47Türk Hava Yolları da bilet satın alanlarla ilgili bir duyuru yaptı.
00:47:51Hak kaybı yaşanmayacak iadeler kesintisiz olacak denildi.
00:47:56Konuyla ilgili BTK'dan da açıklama geldi.
00:47:59Yaşanan aksaklığın siber saldırı kaynaklı olmadığı kesintinin Craft Strike ürününü kullanan kurum ve kuruluşlarda meydana geldiği tespit edildi.
00:48:09Craft Strike'ın CEO'su da aksaklıklara ilişkin bir açıklama yayınladı.
00:48:14Sorun tespit edildi, izole edildi ve bir düzeltme dağıtıldı.
00:48:18Mesajı verdi, siber saldırı veya güvenlikle ilgili bir durum olmadığını da sözlerine ekledi.
00:48:32Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdülkadir Uraloğlu, dünya çapında yaşanan yazılım sıkıntısıyla ilgili konuştu.
00:48:38Sıkıntının siber saldırı kaynaklı olmadığını söyledi.
00:48:45Windows işletim sistemi kullanan sistemlerde, cihazlarda global çapta meydana gelen kesintiye ilişkin yapılan inceleme neticesinde yaşanan aksaklığın siber kaynaklı olmadığını tespit ettik.
00:49:02Söz konusu kesintisinin Craft Strike ürününü kullanan kurum ve kuruluşlarda meydana geldiği tespit edilmekle birlikte çözüm önerileri SOME İletişim Platformu üzerinden tüm SOME'lerimizle paylaşılmıştır.
00:49:18SOME'lerimiz nelerdir? Bizim siber olaylara müdahale ekiplerinin koordinasyonu ve onların katılımcılarıdır.
00:49:27Ülkemizin siber sınırlarını korumak için yerli ve milli ürünlerimizle 7 gün 24 saat aralıksız bizim BTK ve oradaki USOM merkezimizden çalışmalarımızı aralıksız takip ediyoruz.
00:49:43Bu anlamda da bu zarara uğrayan ya da etkilenen sistemlerle ilgili kurumlarla derhal irtibata geçtik. Bazı kurumlarımızda hemen müdahale ile beraber buradaki aksaklığın önemli bir bölümünü atlattığımızı söyleyebilirim.
00:50:02Zannediyorum birkaç saat içerisinde sistem artık vatandaşı etkiler durumdan çıkarılmış olur ama bunun tekerrür etmemesi için de gerekli önlemleri arkadaşlarımızla beraber planladık.
00:50:15İlgili kurumlarımızla özel sektör ve kamu ile iletişim halindeyiz. İnşallah sistemi bir an önce işler hale getirerek bunu da ortadan kaldırmış olacağız.
00:50:25Ama özellikle şunun altını çizmek istiyorum. Bir siber saldırı söz konusu değildir.
00:50:33Yazılım sisteminde yaşanan küresel bazdaki sıkıntı birçok ülkede pek çok sektörü etkilemiş durumda.
00:50:40Ülkemizde de havayolları, banka şirketleri ve bazı uydu bağlantılarında aksamalar meydana geldi.
00:50:46Şimdi detayları TürkSat'ta bulunan Ülke TV Ankara temsilcisi Mustafa Pala'dan alacağız.
00:50:52Mustafa bir kez daha hoş geldin. Sözü hemen sana bırakalım.
00:50:57Evet deniz yazılım krizi dünyada büyük bir kaosu beraberinde getirdi.
00:51:03Ulaşımdan iletişime, haberleşmeye, yayıncılığa varana kadar birçok noktada aksamalar gerçekleşti.
00:51:10Özellikle Amerika, İngiltere gibi çok sayıdaki Avrupa ülkesinde bu aksamalarda birbirini takip etmiş oldu.
00:51:17Deyim yerinde ise havada da büyük bir kriz gerçekleşti.
00:51:21Hatta bazı televizyon kanalları yayınları kesmek zorunda kaldı.
00:51:25Yine uydularla haberleşme anlamında sıkıntılar gerçekleşti.
00:51:29Peki Türkiye'de son durum ne?
00:51:31Türkiye bu yazılım krizinden etkilendi mi?
00:51:34Ve uydu haberleşme, televizyon yayıncılığı, internet bağlantısı gibi alanlarda bir kriz yaşandı mı?
00:51:42Hemen bu sorunun yanıtını verelim.
00:51:44Öncelikle önemli bir noktadayız. Neredeyiz?
00:51:47TürkSat yerleşkesinin içerisindeyiz.
00:51:49Yani uydu ve haberleşmenin en kritik noktalarından bir tanesi.
00:51:53Ve bulunmuş olduğumuz alan yine E-Devlet Sistemi'nin yönetildiği bir yer.
00:51:57Ki daha önceki yayını da ekranlarımıza getirmiştik.
00:52:00Dünyanın en önemli bilgi iletişim anlamında kamusal hizmet veren en önemli uygulamasının olduğu noktadayız.
00:52:08Ve 65 milyon 878 bin kullanıcısı olan ve sadece Türkiye'de değil dünyanın birçok noktasında
00:52:16Afrika'dan Avrupa'ya, Orta Doğu'ya varana kadar birçok noktada kullanıcısı olan bir sistemdeyiz.
00:52:23Bizde bu siber sıkıntı, daha doğrusu yazılım sıkıntısı bir kaosa neden olmadı.
00:52:29Öncelikle bunu belirtelim.
00:52:31Uydu ve haberleşme, TürkSat demişken bunu da belirtmemiz gerekiyor.
00:52:35Uydu ve haberleşmede herhangi bir yayın sorunu yaşanmadı.
00:52:39Avrupa'da Sky News bu Cuma günü sabah itibariyle yayını mesela gerçekleştiremedi.
00:52:44Diğer bir taraftan uluslararası haber ajanslarında da sıkıntılar takip etti ama Türkiye'de olmadı.
00:52:50Peki biz bu sorundan nasıl kurtulduk ya da bu sorun bizde nasıl oluşmadı?
00:52:55Öncelikle şunu söyleyelim.
00:52:57Örneğin E-Devlet için eğer söylememiz gerekiyorsa E-Devlet tamamen TürkSat'ın kendi yazılım,
00:53:04kendisinin yazılımı olarak ortaya koymuş olduğu bir dijital sistem.
00:53:09Tamamen bize ait olduğu için de böyle bir krizden biz etkilenmedik.
00:53:13Tabii diğer alanlarda bu kriz de bize sebep olmadı ama şunu da belirtmek gerekiyor.
00:53:18Bunun da bir siber saldırı olmadığında ifade edelim.
00:53:21Az önceki haberimize de Ulaştırma Bakanı bunu net bir şekilde vurguladı.
00:53:25Tabii E-Devlet sisteminin yönetildiği noktada izlemiştik.
00:53:28Kameraman arkadaşım ekranlarınıza getiriyor.
00:53:3065 milyon uygulaması var.
00:53:32Nerede, kim, ne kadar giriyor, herhangi bir sorun var mı?
00:53:36Bu dev ekranda tüm ayrıntıları görebiliyoruz.
00:53:40Tüm soruların yanıtları da burada.
00:53:42Örneğin Türkiye haritası şu an için E-Devlet sistemine en çok yoğun,
00:53:46nerede katılım var, nerede işlem yapılıyor, bunu görebiliyoruz.
00:53:49İstanbul'da yoğunluğun daha fazla olduğunu, Ankara, İzmir, Mersin, Adana gibi
00:53:54büyük şehirlerde yoğunluğun çok olduğunu ifade edelim.
00:53:58Aktif olarak 52.800 kişi civarında şu an E-Devlet sistemine giriyor.
00:54:02Herhangi bir problem yok.
00:54:04Sadece Türkiye'de değil, az önce de söylemiştim,
00:54:07dünyanın birçok noktasında binlerce kullanıcı E-Devlet sistemine giriş yapabiliyor.
00:54:12Görüldüğü gibi Türkiye, Avrupa, Orta Doğu, Asya birçok noktadan da yine E-Devlet sistemine giriyor.
00:54:19Hangi cihazlardan girildi, ne zaman girildi, şu an için aktif kaç kişinin kullandığı
00:54:24tüm bu yanıtları arkamdaki bu dev ekrandan görebiliyoruz.
00:54:28Gerçekten kritik bir nokta.
00:54:30Bir kez daha vurgulayalım.
00:54:31Uydu ve haberleşme sisteminde herhangi bir sorun çıkmadı.
00:54:35TürkSat'taki tüm yetkililer de krizin yaşandığı andan, ilk andan itibaren tüm takibi yapıyorlar.
00:54:41Ve herhangi bir problemin olmadığı vurgulanıyor.
00:54:44Hem uyduda, hem haberleşmede, hem internette hiçbir sıkıntı yok.
00:54:48Hele hele milyonlarca kişiye hitap eden E-Devlet sisteminde de herhangi bir problemin de olmadığını belirtelim.
00:54:54Ve sözü sana bırakalım.
00:55:06Dünya çapında yaşanan yazılım sistemindeki kriz pek çok ülkede birçok sektörü etkilemiş durumda.
00:55:11Havalimanları, bankalar, haber kanalları olumsuz etkilendi.
00:55:15Siber kaynaklı olmadığı söylenen sıkıntı ne gibi sonuçlar doğurur?
00:55:19Küresel yazılım sistemlerinin alternatifi bulunabilir mi?
00:55:23Detayları ve merak edilenleri Altınbaş Üniversitesi öğretim üyesi ve
00:55:28Asan Başkanı Dr. Eray Güçler ve yapay zeka mühendisi Enes Dur'la konuşacağız.
00:55:33Stüdyo konuğum Eray Güçler, hoş geldiniz öncelikle.
00:55:36Çok teşekkür ederim, iyi yayınlar diliyorum efendim.
00:55:38Çok teşekkürler. Skype bağlantımızda da Enes Dur var. Hoş geldiniz Enes Bey.
00:55:43Merhabalar, hoş bulduk.
00:55:46Çok teşekkür ederiz. Hemen sizinle başlamak istiyorum aslında.
00:55:49Tüm dünya çapında bir krizden bahsediyoruz bu yazılım sorunu nedeniyle.
00:55:55Bankalar, hastaneler etkilendi. Özellikle Almanya, İngiltere, ABD ve
00:56:00Avustralya başta olmak üzere birçok havalimanında sorunlar yaşandı.
00:56:05Uçuşlar durduruldu. Türk Hava Yolları'nda da 84 sefer iptal edildi.
00:56:09Siz bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?
00:56:11Öncelikle dünya böyle bir olası bir siber saldırıya karşı hazırlıksız mıydı?
00:56:18Şöyle giriş yapabilirim. Şu an Microsoft'a bağımlılık var.
00:56:21Microsoft'un ürününü kullanan herkes bu sorunu yaşadı.
00:56:24Aslında çok küçük bir soru.
00:56:26Ama Microsoft'u kullanan tüm firmalarda bu problemi yaşadılar maalesef.
00:56:30O da dünyanın en çok kullanılan işletim sistemi Microsoft.
00:56:33Bunun için bizim kendi yerli yazılımlarımıza, kendi sistemlerimize kullanmalıyız.
00:56:38Dışarı bağımlılığımızı minimum seviyeye indirmeliyiz.
00:56:41Bunu da birçok noktada zaten yapıyoruz. İşletim sistemimiz dahi var Türkiye'nin.
00:56:45Bu yaşanan durumda şu anda çözüldüğünü, yeni sorunun çözüldüğünü ve güncel versiyonun insanlara dağıtıldığını dile getirdiler.
00:57:01Bununla ilgili şu anda geri dönüşleri bekliyoruz.
00:57:05Şu an tamamen apariyete geçti mi? Sistemler geri aktif oldu mu?
00:57:09Bu durum bir siber saldırı olsa nasıl sonuçlar doğururdu sizce?
00:57:15Şu anda zaten tam anlamıyla bunun siber saldırı olup olmadığını şirketlerin kendi açıklamalarından alıyoruz.
00:57:22Biz de şansımıza yapılan değil de Microsoft'a yapılan bir saldırı var mıydı yok muydu?
00:57:26Bu sadece bir testin gözden kaçmasıyla Chrome Strike'ın yeni bir sürümüyle tüm dünyayı yayılan bir yazılım hatası mı?
00:57:34Yoksa haberi olmadan orada gerçekten bir saldırı olup bunu ama ekonomik boyutlarını değerlendirerek bize saldırı yapıldı.
00:57:42Bu şekilde de sunulmuş olabilir. Burada kesin bir kanıya varmak zor.
00:57:47Şu anda ama geri çözümü sağladılar. Benim için eğer çok kısa sürede bu sorunu çözmüş olsalardı evet bir hata oldu.
00:57:54Hemen de geriye sürüm atıldı. Yeni versiyon yayınlandı. Şu anda ama çok uzun saatler boyunca bu sorun yaşanmaya devam etti.
00:58:01Dünyanın birçok ülkesinde sadece bilgisayar olan her yerden aslında.
00:58:06Ana noktalar, sağlık sektörü, ulaşım ve hastane gibi ana faktörlere baksak da bilgisayar olan tüm sektörlerde bu sorun yaşandı.
00:58:16Yani bir siber saldırı şüphesi mi doğurdu uzun sürmesi çözümün?
00:58:21Evet Microsoft'tan çok hızlı şekilde bir dönüş yapıp insanların bu sorunu çözmediği için burada bir ihtimal söz konusu.
00:58:30Yoksa bilinçli burada bir hata oldu bir yanlışlık test edemedik bir eksikliğimiz.
00:58:35Bunun hemen hızlıca aksiyon alıp düzeltilmesi gerekirken saatlerce böyle durması burada kontrolün olmadığı farklı bir durumların yaşandığı ihtimalini oluşturuyor.
00:58:46Yani bir yazılım güncellemesinin oluşturduğu sorun bu kadar uzun sürmez miydi Enes Bey?
00:58:54Şu an bizler de bir ürün geliştireceğiz bizler de ürünümüzü devamlı güncelliyoruz.
00:58:59Bunlar için beta testimiz var ilk alfa testimiz var ondan sonra ön ürün testimiz var.
00:59:05Yani ürünün aynısını müşterilere sunmuş gibi kendi cihazlarımıza veya alternatif olasılıklı cihaz kombinasyonları deniyoruz.
00:59:12Sonrasında bunu artık yayına çıkıyoruz.
00:59:14Bunları eğer denemiş olsalardı bu durumu bir önceki aşamada bunun farkına varırlardı.
00:59:20Buradan önceden belirlenmiş olurdu bu durum.
00:59:23Şu an ama anladığımız kadarıyla saatlerce bunun çözümünün geç olması kontrollü olmadığını bildiriyor.
00:59:29Buyurun Eray Bey sorunuz var.
00:59:31Yani hocam bu kontrollü olmama kelimesini biraz açar mısınız ne olabilir?
00:59:35Ya da nasıl olabilir?
00:59:37Ne olabilir?
00:59:40Şu şekilde.
00:59:43Biz de bir ürün geliştiriyoruz.
00:59:45Gözden kaçan bir problem olduğu zaman zaten kendi sistemimiz olduğu için ve bizim eksiliğimizden kaynaklı olduğu zaman bunun tespiti çok daha kolay oluyor.
00:59:53Microsoft gibi bir yapıda zaten bunun olmaması gerekirken bir sorun yaşandı.
00:59:56Bu sorunun tespitini hemen yapıp çözüme kavuşamazlar.
00:59:59Sorunun tespitini yapamadıkları da kendi ellerinde olmayan dış kaynaklı bir saldırı olma ihtimalini arttırıyor.
01:00:05Çünkü eksikliğin ne olduğunu hızlı şekilde bulabilirler.
01:00:08Kendilerinden kaynaklı olsaydı.
01:00:10Crosstrike tarafı en azından çok hızlı bir aksiyon alıp bunu hemen Microsoft ile paylaşması gerekirken saatler artık olur.
01:00:16Bunun için kendi ellerinde bilgi birikiminde kontrol elinde yapmadıklarını dışarıdan bir olası ihtimal ön görüyorum.
01:00:25Yani eğer...
01:00:27Türkiye'nin de bir İsrail şirketi olması.
01:00:30İsrail'de de orada geçen dönemlerde bir toplam demir kupadan aşarak saldırı gerçekleşti.
01:00:37Belki orada fiziksel anlamda da bir şeyler olmuş olabilir.
01:00:40Crosstrike tarafında.
01:00:42Yani her ne kadar yazılım güncellemesi esnasında oldu deseler de aslında biraz şüpheli bir durum anladığım kadarıyla.
01:00:50Çok da yazılım güncellemesine benzemiyor gibi bizim halkın anlayacağı tarzda soracak olursak.
01:00:56Yazılım güncellemesiyle bu insanlara yayıldı ama yazılım güncellemesindeki bu yeni yazılan kodlar hepsi bilinçli değildi.
01:01:03Yani gözden kaçan değildi.
01:01:05Araya başkası tarafından yazılmış kodlar olabilir.
01:01:07Bu sayede tüm dünyaya bu Microsoft'un veya diğer şirketin bilgisi olmayan kodlar paylaşılmış olabilir.
01:01:14Peki bunu Microsoft kendi başına dünyanın pek çok yerine yayılmış olan bu yazılımı
01:01:22Microsoft Amerika merkezinden kendisi düzeltebilir mi?
01:01:26Yoksa ülkeler kendileri tedbir alması gerekiyor mu?
01:01:30Ülkeler zaten Microsoft kullandığı için yeni güncellemeyi aldığı zaman Microsoft tarafından yönlendirilen bu sorun çözülmüş olacak.
01:01:38Ülkelerin yapabileceği Microsoft'a bağımlı olmazsa sonuçta dışarıda bir ülkenin yazılımını kullanarak kendi işletim sistemlerimizi yönetiyoruz.
01:01:46Tüm veriler bir şekilde bunlara aktarılmış oluyor.
01:01:49Burada kendi sistemlerimizi kullanırsak dışarı bağımlılık ortadan kalkmış olur.
01:01:53Onu soracağım hocam da.
01:01:55Hatta ben de anlatacağım ama.
01:01:57Yani şunu merak ediyorum şimdi.
01:01:59Birileri diyelim araya bir kodlar koydu.
01:02:02Ama bu da yayıldı Microsoft üzerinden.
01:02:04Ben de burada aldım kullandım.
01:02:06Microsoft kendi sistemini Amerika'dan güncelleyerek yeniden bana göndermek suretiyle bu sorun çözülebilir mi?
01:02:16Yoksa o kod araya girdiği için benim bilgisayarımda ya da kullandığım sistemlerde de yer alacağı için Microsoft'a rağmen bu sorun bende.
01:02:26Devam edebilir mi?
01:02:28Burada ProStrike tarafından ve Microsoft tarafından tam olarak problemin ne olduğu açıklanmadığı için sadece bir problem.
01:02:35Yani sistemin normal çalışmamasına sebep olduğunu biliyoruz.
01:02:38Buradaki her aradaki problem kötü niyetli bir yazılımsa bizim bilgisayarımıza bulaştıktan sonra Microsoft tarafından yeni güncelleme gelene kadar o bizim bilgisayarımıza yayıldıysa
01:02:48Microsoft eğer burada yeni güncellemeyi yapmış olsa bile arka iç içe tarafının hepsini temizleyemez.
01:02:54Ama burada zaten kendileri diyor ki öyle bir saldırı yoktu.
01:02:57Bizim kaynaklı güncellemede kontrol edilmeyen bir mekanizma gibi yansıtıyorlar.
01:03:03Burada emin olamıyoruz.
01:03:05Toplamda kendi şirketleri şirketin ekonomik durumu insanlara verdiği güveni önlemek sağlamına devam ettirmek için bu şekilde izah ediyor olabilirler.
01:03:14Yani o zaman daha önümüzdeki süreçte belki bunun yanı etkileriyle de sistemsel olarak karşılaşma ihtimalimiz var o zaman teoride.
01:03:22Evet zaten bir kere çökmüş yani.
01:03:24Tüm dünyada çöktü ve sistemleri çalışmıyor.
01:03:27Hiçbir şey olmasa bile o zaman saldırmadı.
01:03:29Kendi kendine çökebilen bir şey demek ki Microsoft.
01:03:31Yeniden çökebilir.
01:03:33Peki bir veri sızıntısı oldu mu o zaman bu durumda?
01:03:36Veri sızıntısı gerçekleşti mi Enes Bey?
01:03:39Hani siber saldırı şüphesi üzerinde duruyorsunuz daha çok.
01:03:42Ne gibi sonuçlar doğurur?
01:03:44Veri sızıntısı da yaşandı mı sizce?
01:03:46Bununla ilgili Microsoft tarafından kontrol etmek lazım.
01:03:50Veya bizim bakanlarımız tarafından açıklandığı bilgiye göre onlar bu durumda veri sızıntısını olmadan sadece sistemlerde geçici hizmet kesintisi olduğunu söylüyorlar.
01:04:00Diğer ülkeler içinde aynısı geçerli mi bilmiyorum.
01:04:03Bizim kendi yine güvenlik önlemlerimiz ve uydularımızda da herhangi bir problem olmadan küçük aksaklıklarla problemi Türkiye olarak atlatmış olduk.
01:04:12Peki hani siber şüphesine, siber saldırı şüphesine karşı tüketiciler ne yapmalı bu durumda?
01:04:17Uygulamayı kullananlar, birçok mobil uygulamalarımız var.
01:04:20Veri sızıntısı da olmuşsa eğer ne gibi önlem alınabilir kişisel çapta?
01:04:26Şu an aslında Windows bilgisayarlar ana sorunu yaşayan cihazlar.
01:04:31Android tarafında veya iOS tarafında değildi.
01:04:34Windows cihazlarda da sorun oldu.
01:04:36Şu an normal kullanıcı taraflarında bu geriye daha hızlı çözüldüğünü düşünüyorum.
01:04:41Ama diğer tarafta içinde hizmet sağlayan sistemlerde bu problem yaratmış oldu.
01:04:46Bununla ilgili kesin bir veri sağlayamayız.
01:04:49Microsoft tarafından sadece bu tespit edilebilir.
01:04:52Tespit ettiklerine ne kadar doğru paylaşırlar bunu bilgim yok bu konukta.
01:04:58Peki şimdi küresel bir şirkete bağımlılığın aslında olumsuz sonuçlarını görmüş olduk dünya çapında.
01:05:05Alternatiflerin üretilebilir mi peki?
01:05:08Yani yerli yazılımlarla ilerlenebilir mi?
01:05:11Mümkün mü?
01:05:12Başarılı olur mu?
01:05:14Microsoft'un ana ürününden diğer geliştirdiği tüm ürünleri mutlaka Türkiye'nin kendi yazılımcıları tarafından geliştirdiği alternatifleri var.
01:05:23Ama bunlara yatırım yapılması toplamda yıllardır dünyanın en eskisi oldu.
01:05:28Şu anda hala lider konumda olan bir şirkete rekabet etmek için bunu ülkece desteklememiz gerekiyor.
01:05:33Bu rekabet edecek seviyeye gelsin.
01:05:35Ama orada diğer tarafta çok daha profesyonel bir ürün olup burada o kadar imkanı olmadan bir geliştirdiği zaman böyle sorunlar oluyor.
01:05:42İnsanlar doğal olarak Microsoft gibi ve daha büyük yapılığı tercih ediyor.
01:05:46Ama şu an yapay zekanın da imkanlarıyla ülkemizdeki gelişimciler, yazılımcılar ciddi ölçüde güzel ürünler ortaya çıkardı.
01:05:54Yurt dışındaki ürünlerin daha güzelini Türkiye'de bulabilirsiniz.
01:05:58Burada işletim sistemi gibi bir düzeyde genel olarak ülkenin yönlendirmesi gerekiyor.
01:06:04Çünkü bireysel şirketlerin yaptığında tamamen Microsoft'un ana ürününe, işletim sistemine rekabet edemeyiz.
01:06:10Burada ülkeyle beraber bir yönlendirme olursa zaten var partisi de işletim sistemimiz.
01:06:15O tekrardan canlandırıp devam edilebilir.
01:06:17En azından devlet kurumları için böyle bir diş havanlığı olmamış olur bu durum.
01:06:21Şimdi bir virgül koymak istiyorum. Size de söz vermeden önce bir muhabir bağlantımız varmış.
01:06:25Ebrar Aktaş bizleri havalimanında bekliyor aslında bu yaşanan kriz nedeniyle, aksaklık nedeniyle daha doğrusu.
01:06:33Uçuşların birçoğu iptal edildi.
01:06:35Türk Hava Yolları da etkilenen kurumlardan biriydi.
01:06:38İstanbul Havalimanı'nda bizleri bekliyor Ebrar Aktaş.
01:06:41Ebrar bir kez daha merhabalar. Neler aktarırsın, nedir son durum?
01:06:49Deniz şu anda İstanbul Havalimanı'ndayız.
01:06:51Kerem Danuş'la birlikte buradan tabii önceki ürünün son gelişmeleri aktaralım.
01:06:55Microsoft sorunun arızanın çözüldüğünü duyurmuştu.
01:06:58Yine Microsoft da siber güvenlik kanalının da destek sağlayan o firma,
01:07:02aslında güncelleme yaptığı için de bu arızanın yaşandığını aktarmıştık bir önceki blütenlerde.
01:07:07CrowStrike Windows 10'a bilgisayarındaki sorunun çözüldüğünü aktardı.
01:07:12Bu CEO'dan geldi bu açıklama.
01:07:14Tabii İstanbul Havalimanı'ndayız. 84 uçuş iptal edildi.
01:07:1884 uçuşun yolcuları da tabii bu noktaya geldikten sonra öğrendiler bu iptalin yaşandığını.
01:07:25Ve birçok kişi de aslında saatlerdir bu noktada bekliyorlar.
01:07:28Tabii bu sorun sadece İstanbul Havalimanı'nda da yaşanmıyor.
01:07:31Dünyanın birçok noktasında yaşanıyor.
01:07:33Amerika, Almanya, İngiltere gibi ülkelerde de bu sorunların devam ettiğini söyleyebiliriz.
01:07:39Ki Türkiye'de yine bu Microsoft'un siber güvenlik kanalında destek sağladığı,
01:07:44özellikle Türk Havayolları buradan destek alıyordu, CrowStrike'dan destek alıyordu.
01:07:49Siber güvenlik konusunda herhangi bir sorun yaşamamak için.
01:07:51Ancak dün gece saatlerinde yaşanan bu güncellemeyle birlikte internet bağlamında sorunlar yaşanmaya başladı.
01:07:59Tabii İstanbul Havalimanı da dünyanın önemli havalimanlarından biri.
01:08:03Ve Türk Havayolları da yine bu noktada seferlerini iptal etmek durumunda kaldı.
01:08:08Sadece havalimanları da değdi.
01:08:10Hastaneler, bankalar ve birçok aslında kurum ve kuruluş bu durumdan etkilendiler.
01:08:16Ki çözüm için de çalışmalar hızla başlamıştı.
01:08:19Microsoft'tan açıklamalar geldi.
01:08:21Ve beraberinde tabii bizim Ulaştırma ve Altyapı Bakanımız Abdurkadir Uraloğlu'ndan açıklamalar geldi.
01:08:28Ve BTK ile Uluslararası Siber Güvenlik Ajansları da devreye girdiler.
01:08:34Ve sorunun çözümü için hep birlikte başladılar tabii araştırmalara, incelemelere.
01:08:38Sorun kısa süre içerisinde tespit edildi ve temel arızanın çözüldüğü açıklandı bu noktada.
01:08:45Tabii uçuş seferleri, 84 uçak seferi iptal edildi.
01:08:5084 uçuştan bahsediyoruz.
01:08:52Ve bunların birçoğu yurt dışına gidiş gelişler daire olmak üzere yurt içinde de seferlerin iptal edildiğini söyleyebiliriz.
01:08:59Check-in işlemleri gerçekleşemiyordu.
01:09:01Biletlendirme, satın alma işlemleri gerçekleşemiyordu.
01:09:04Ki geldiğimiz ilk andan itibaren burada uzun kuyruklar oluştuğunu da söyleyebiliriz.
01:09:08Türk Hava Yolları'nın bu iptali sonrasında vatandaşlara tabii sorduğumuzda bizler ne gibi bilgilendirme aldınız dediğimizde
01:09:17ertesi gün için uçak seferlerinin ayarlanmaya çalışıldığını söyleyen vatandaşlar oldu.
01:09:22Hala tam olarak nasıl bir çözüm sunacağını bilmeyen vatandaşlar da hala bir açıklama beklediklerini söylediler ki
01:09:30burada yerli yabancı birçok vatandaş var.
01:09:33Birçok insan bu noktada geldiğinde öğrendiler.
01:09:36Ama aslında bu Crop Strike'ın probleminin dün geceden itibaren yaşandığını da söyleyebiliriz.
01:09:42Bu güncelleme ile birlikte aslında internete erişimin belli noktalarda düşük olduğunu söyleyebiliriz ki
01:09:50bizler de geldiğimiz ilk andan itibaren Kerem Donoş'la vatandaşlarla konuştuk.
01:09:55Havalimanı personelleriyle de iletişim kurduk tabii.
01:09:59Hepsinin de ortak söylemi şu yönde, dünyada uluslararası bir yazılım şirketinde bu sorunun yaşandığı ve
01:10:07beraberinde de bu sorunun çözümü için hemen çalışmaların başlatıldığı yöndeydik.
01:10:12Vuraloğlu'nun açıklamasını da söyledik.
01:10:14Birçok noktada çalışmalar devam etti ve çözümün de yakın zaman içerisinde seferlerine kalkacağını söyleyebiliriz.
01:10:21Çünkü sorunun çözüldüğünü Microsoft açıkladı ve beraberinde de yine Crop Strike'ın CEO'sundan da
01:10:27problemin çözüldüğünü anladık, aktardık.
01:10:31Ki bizler de bu noktada Kerem Donoş'la birlikte İstanbul Havalimanı'nın son durumunu aktardık.
01:10:3684 uçuşun iptal edildiğini tekrar edelim ve uçuşlarında yenisinin düzenlendiğine hemen hazırlanmaya çalışıldığını da aktaralım.
01:10:44Denizde sözü tekrar buradan İstanbul Havalimanı'ndan stüdyoya bırakalım.
01:10:50Evral şimdi Eray Güçlüyer'in bir sorusu varmış sana. Buyurun Eray Bey.
01:10:53Aslında iki sorum olacak Evral kolay gelsin.
01:10:56Yani şu an sorun çözüldü mü tam olarak bunu söyleyebilir miyiz?
01:11:01Normale döndü mü? Yani uçuşlar, check-in, rezervasyon vs. bir problem yaşanıyor mu? Bu birinci soru.
01:11:09İkincisi TH'ye söyledik ama İstanbul Havalimanı'nda Türk Havayollarının dışında yabancı şirketler,
01:11:16yerli Türk havayolu şirketleri var. Onlar da durum nasıl?
01:11:23Şimdi Eray Güçlüyer şunu aktaralım. Sorunun çözüldüğü Microsoft ve Crosstrike'ın CEO'sundan geldi.
01:11:32Ancak uçuş seferlerinin hala başlamadığını söyleyelim.
01:11:35Özellikle Almanya'ya Düsseldorf'a gidecek vatandaşlara yapılan bilgilendirme de şu yönde.
01:11:40Özellikle yarın için bir planlama yapıldığını söyleyebiliriz.
01:11:43Ki yurt içerisine Zonguldak'a gidecek vatandaşların da uçaklarının iptal olduğunu söyledik.
01:11:49Bu vatandaşların da hala bir bilgilendirme gelmedi.
01:11:52Tabii büyük de bir durum yaşandığı için küresel çapta vatandaşlar da anlayışla karşılıyorlar.
01:11:57Ve beraberinde şu an için sorun çözülse de hala tam olarak tabii uçak seferleri iptal edildi.
01:12:03Yenileri düzenlenecek yerlerine tekrar başka uçuşlar konulacak.
01:12:07O yüzden tam olarak aslında uçuşların devam ettiğini söyleyemiyoruz.
01:12:12Normale dönmedi yani.
01:12:13Diğer sorunuza cevap olarak da tabii hala tam olarak uçuşlar normale dönmedi.
01:12:19Çünkü iptal edilmiş seferler.
01:12:21Hayır bunu şunun için söylüyorum.
01:12:22Şimdi kıymetli vatandaşlarımız bu durumu bilsinler ki.
01:12:25Hani gitmek isteyenler olur, planlama yapanlar.
01:12:28Yani böyle bir durum var.
01:12:29Belki alternatif ulaşım araçlarını tercih etmek daha iyi olabilir.
01:12:34Yani tercih tabii ki vatandaşların ama bilgileri olsun henüz daha sorun çözülse bile
01:12:41daha planlama yeniden eski normal düzene geçmek söz konusu değil şu an.
01:12:47Bir süre daha belki bir gün falan zaman alacak gibi görünüyor anladığım kadarıyla.
01:12:51İkinci konuyla ilgili de cevabını bekliyoruz.
01:12:53Evet zaten buradaki hemen şuna ekleyeyim Meral Güçler.
01:12:57Zaten şu an bulunduğumuz bu noktada da vatandaşlara konaklama imkanı konusunda da yardımcı olacaklarını vatandaşlardan biz duyduk.
01:13:05Buradan da aktaralım.
01:13:07Yani o iptal edilen seferler yerine yeni seferlerle vatandaşlar gidecekleri noktalara tekrar gidecekler.
01:13:14Tabii bu yarın olur ya da ilerleyen saatlerde olur.
01:13:17O daha tam Türk Hava Yolları'nın ya da buradaki firmaların belirlemediğini aktaralım.
01:13:23İkinci sorunuza geçecek olursam da diğer firmalarda da sorunlar devam ettiğini söyleyebilirim ki
01:13:27zaten Almanya, Amerika, İngiltere dedik oradan da İstanbul'a uçaklar gelmiyorlar.
01:13:32Aslında benzeri bir durum var çünkü zaten dünyanın birçok noktasında bu sorun yaşanıyor.
01:13:36O yüzden de bunu çok rahatlıkla söyleyebiliriz.
01:13:38Sadece Türk Hava Yolları değil hatta Türk Hava Yolları'nın daha az hasar aldığını bu yazılım krizinden söyleyebiliriz.
01:13:45Çünkü yurt dışında gördüğümüz görüntüler de şu yöndeydi.
01:13:48Genelde check-in işlemlerinin yapıldığı o ekranlar mavi ekran vermeye başladı.
01:13:53Ama Türk Hava Yolları'nda ve İstanbul Havalimanı'na geldiğimizde ekranlarda o ekranların gayet sağlıklı bir şekilde uçuş bilgilerinin yer aldığını gördük.
01:14:01Vatandaşlara da bilgilendirmeler de yapılıyor.
01:14:04Ama birçok firma buradan etkilendi.
01:14:07Yani Türk'ü, yerlisi, yabancısı değil birçok uçak hava yolu firması uçaklarını maalesef ki uçuramıyorlar.
01:14:14İptal etmek durumunda kaldılar.
01:14:16Sanki sadece Türk Hava Yolları'ndaymış gibi bir şey algı oluşmasın diye bunu sordum.
01:14:22Tam tersi Türk Hava Yolları bu konuyu en hızlı çözen firma.
01:14:26Türk Hava Yolları'nı da tebrik ediyoruz buradan.
01:14:29Ebrar çok teşekkürler aktardığın bilgiler için.
01:14:32Kesinlikle Türk Hava Yolları en hızlı bir şekilde çözdü.
01:14:35Teşekkür ediyoruz Ebrar.
01:14:37Aktardığın tüm bilgiler için konuşmaya devam ediyoruz.
01:14:40Öncelikle sizin değerlendirmelerinizi alalım.
01:14:42Bu durum için neler söylersiniz?
01:14:45Küresel bazdaki bir şirkete bağlı olmak bu tarz olumsuz durumlara yol açabiliyormuş.
01:14:51Aslında tüm dünyayı kitleyebiliyormuş.
01:14:53Şimdi tabii sağ olsun Enes Hoca çok güzel bilgiler verdi.
01:14:56Yani bir kere bu meselenin Microsoft içindeki bir yazılımdan değil de kontrol dışı müdahaleden olma ihtimali yüksek.
01:15:05Yani özel firmalar da risk altındalar aslında.
01:15:10Yani o zaman dünyada hiçbir şey güvenli olmadığı gibi aslında özel firmalar devletlere göre daha güvensiz.
01:15:18Bunu da görmemiz lazım.
01:15:20Şimdi gene bu hadi ne diyelim bir siber saldırı değil.
01:15:25Öyle kabul ederim.
01:15:26Sayın Bakanımız da bu şekilde ifade ettiler.
01:15:28En azından bize yönelik bir siber saldırı değil.
01:15:30Türkiye'ye yönelik bir siber saldırı değil.
01:15:32Bir de siber saldırı olduğunu düşünün.
01:15:35Yani her şey kitlenir.
01:15:37Elektrikler gider.
01:15:38Sular gider.
01:15:39Ne bileyim.
01:15:40Uçaklar durmak zorunda kalır.
01:15:41Uçağı boş verin ya metro sistemleri durur.
01:15:44Hastane sistemleri duruyor.
01:15:47Hastaneler durur.
01:15:48Dahası var ama.
01:15:49Mesela Afganistan'daki NATO karargahında yaşanan bir olay var.
01:15:53Savunma sistemlerine sızabiliyorlar.
01:15:55Kontrolsüz füzelerin fırladığını düşünün filan yani.
01:15:58Ya da birliklerin hareket ettiğini bazı silahlar akı yapay zeka temelli bazı silahların ateş ettiğini filan düşünün yani şimdi.
01:16:05Yani milli güvenlik açısında oluşur.
01:16:07Güvenlik meselesidir.
01:16:08O yüzden bunu söylüyorum.
01:16:09Mesela işte o NATO karargahında Afganistan'daki NATO karargahında ki düşünün şöyle biraz daha anlaşılır şekilde anlatmaya çalışayım.
01:16:18Hocam teknik olarak belki açıklar.
01:16:21Yani laptopların yanmaya başladığını yandıklarını gördük yani.
01:16:25Görmüşler yani.
01:16:26Yani öyle bir saldırı siber saldırıda düşünün laptoplar yanıyor.
01:16:30O fırlıyor yerinden filan.
01:16:32Fiziksel tahribat oluşuyor yani.
01:16:34Öyle enteresan bu işin yöntemleri var ama daha vahimi özellikle savunma sistemlerinin kontrol dışı aktive olmaları filan gibi de bazı senaryolar konuşuluyor.
01:16:46Şu ana kadar bu yönde çok ciddi haber almadık ama Ukrayna'da benzer haberler alıyoruz.
01:16:51Yani öncesi onu söyleyeyim.
01:16:53Nükleer santrallerde vesaire de istemsiz hareketlerin önleniyor vesaire ama yani özellikle şu an dünyada en yoğun siber saldırıların merkezi Ukrayna'da toplandığını söyleyebiliriz.
01:17:05Yani savaş ortamları içinde siber savaş yoğun şekilde kullanılıyor.
01:17:10Biz...
01:17:11Bir farklı bir cephe adeta.
01:17:13Farklı bir cephe aynen öyle.
01:17:15Farklı bir silah sistemi yani siber saldırı, siber savaş dediğimiz farklı bir silah sistemi.
01:17:23Dolayısıyla burada iki şeyi mutlaka...
01:17:26Mutlaka milli yazılımlarımıza geçmemiz son derece önemli.
01:17:31Zaten mesela kendi silahlı kuvvetlerimizde milli yazılımlarımız kullanılıyor.
01:17:35O yüzden Türk Silahlı Kuvvetleri'ne sızabilmeleri imkansız.
01:17:38Hatta çok daha başka tedbirler alınıyor bunları söylemeyeceğim.
01:17:43Ben emekli bir asker olarak orada bildiğim için öyle çok ciddi imkansız sızma özellikle kendi sisteme sızmamızı imkansızlaştıracak çok şey var.
01:17:56Bir de askerlik bazı tedbirler aldığı zaman orada kalıyor.
01:17:59Kimse de müdahale de edemiyor.
01:18:01Ayırıyorlar yani mesela kendi iç sistemleri vesaire.
01:18:04Dolayısıyla bu anlamda şey ama...
01:18:06Tabi devletimizin diğer alanlarda da yani bu sistemleri yani milli yazılımlarımıza dönmemiz bence öncelikli olması gereken ustalardan biri.
01:18:16Bu önlemlerin meyvesini alıyoruz diyebilir miyiz şu an mesela?
01:18:19E-Devlet'te herhangi bir sıkıntı yok.
01:18:21Uygu haberleşme sistemlerimizde sıkıntı yok.
01:18:23Bir de tabii şu var.
01:18:25Hani görünmeyen bir kahraman ordumuz var bizim.
01:18:27Siber ordumuz var bizim.
01:18:29Yani hem silahlı kuvvetler bünyemizde hem devlet mekanizma cumhurbaşkanlığına bağlı olarak bir siber ordumuz var.
01:18:35Tabi şimdi bunlar gündeme gelince oradaki mühendislerimizi hatırlıyoruz ama buradan da onlara selam olsun.
01:18:41Hakikaten koruyorlar ülkemizi.
01:18:43Yani neden Türkiye bu noktada şey yapamıyor?
01:18:47İşte E-Devlet'te şurada burada.
01:18:49Çünkü siber ordumuz var yani.
01:18:51E-Devlet'te kendi milli yazılımınız bile olsa onun korunması gerekiyor.
01:18:55Takibi kontrolü gerekiyor.
01:18:57Güncellenmesi gerekiyor.
01:18:59Ve sürekli kendi o duvarları koruma duvarlarını geliştirmesi gerekiyor ki...
01:19:03Bunun arkasında bir ordu çalışıyor.
01:19:05Türkiye'de bir ordu çalışıyor.
01:19:07Yani siber ordusu çalışıyor.
01:19:09Ama tabii yani gelişen teknoloji, yapay zeka sistemlerinin özellikle silah entegrasyonunda silahlar içinde de kullanılmış olması artık...
01:19:18Ama çok gelişmiş silahlar bunlar.
01:19:20Söylemeyeceğim ama hakikaten çok gelişmiş silahlar.
01:19:22Kendi kendine otonom karar verebilen silahlar.
01:19:24Mesela Türkiye'nin robot birlikleri var yani şimdi.
01:19:27Yani burada bunlar kullanılıyor.
01:19:29Tabii bu da hani milli yazılımlarımız çok önem arz ediyor.
01:19:33Ama bir o kadar da siber ordumuzun geliştirilmesi ihtiyacı son derece önemli.
01:19:39Bir de tabii son olarak belki şunu söylememiz lazım.
01:19:42Hani bunların bir etkin koordinasyon içerisinde geliştirilmesi de önem arz ediyor.
01:19:48Yani kurumlar kendilerini korumak adına bu sistemleri...
01:19:53Yani koruma sistemlerini, siber güvenlik sistemlerini milli olarak geliştiriyorlar.
01:19:59Ama bunların bir de devlet çapında koordinasyonu fakat daha etkin hale getirilmesi ihtiyacı olduğunu da söyleyebilirim.
01:20:08Peki tam Enes Bey'e soracaktım ama bağlantısı koptu.
01:20:12Yani önümüzdeki süreçte, gelecekte teknoloji daha da geliştikçe teknoloji bir siber savaşa dönüşebilir mi diyorsunuz?
01:20:22Veyahut da şirketlere bu anlamda saldırılar düzenlenebilir mi?
01:20:26Ekonomik anlamda da zarar gördüler.
01:20:28Düzenleniyor Deniz Hanım.
01:20:30Yani tabii çok kamuoyuna yansımıyor ama dünyanın pek çok yerine, Türkiye'de de dahil şirketlerin belli yerlerine sızıp onları alıp fidye istiyorlar.
01:20:38Siber fidyecilik falan var yani.
01:20:40Düşünebiliyor musunuz?
01:20:42Yani çok yüksek paralar istiyorlar.
01:20:44Şimdi tabii bir normal konvansiyonel savaşa göre daha ucuz maliyet.
01:20:50Yani oturuyorsunuz, bir büyük bina yüzlerce mühendis çalışıyor, çalıştırıyorsunuz ve hedef ülkeyi bir anda çökertebiliyorsunuz.
01:20:59Düşünün yani şimdi örnek vereyim.
01:21:01İşte çeşitli hava yolları mesela Lufthansa falan gelemiyor, gidemiyor vesaire şu bu.
01:21:08Ama düşünün Almanya'daki askeri hava meydanlarının da kilitlendiğini düşünün.
01:21:14Büyük bir güvenlik sahafiyeti.
01:21:16Mesela bir saat bile, yarım saat bile o havaalanların kilitlenmesi o ülkeyi dışarıya karşı savunmasız bırakır.
01:21:23Mukabil Hava Harekatı yapamazsa yarım saatte ülkeyi tarumar ederler.
01:21:28Yani Rusya-Ukrayna Savaşı'nda düşünürseniz çok büyük bir etki üretiyor.
01:21:34Yani Allah'a şükür benim kendi ülkem adına içim rahat.
01:21:39Dünyada bu konuda gelişmiş modeller var.
01:21:42Ve o en üst modellerden bir tanesi de Türk Silahlı Kuvvetleri onu söyleyebilirim.
01:21:47Gerçekten çok akıllıca sistemler kurmuşlar.
01:21:51Ama neticede senin de dediğin gibi gelişen teknoloji ve zaman geçtikçe mutlaka yeni yeni yöntemler buluyorlar.
01:21:59Bunun enteresan bir örneği oldu.
01:22:02Birkaç ay önce Gazze'de biliyorsunuz bir Filistinli genç demir kubbeyi hackledi.
01:22:09Demir kubbeyi hatırlıyor musunuz? Garip garip böyle füzeler kendine döndü filan vesaire.
01:22:13Yani o hackleme yani düşünebiliyor musunuz?
01:22:15Dışarıdan dünyanın en gelişmiş sistemini hackliyor.
01:22:18Hatta daha sonra Mossad öldürecek de onu.
01:22:21Bizim MIT aldı kurtardı getirdi Türkiye'ye getirdi vesaire.
01:22:24Yani bunlar tabii şu demektir.
01:22:27Evet çok güçlüyüz ama bu bir güç mücadelesi.
01:22:30Bu güç mücadelesini mutlaka devam ettirmemiz lazım.
01:22:34Yani nasıl diğer alanlarda savunma teknolojilerine vesaire gelişiyorsak
01:22:39bu siber orduyu kurduk tamam bu şekilde kalmak.
01:22:42Mutlaka yenilememiz daha da ileri noktalara taşımamız lazım.
01:22:46Ve bu bir aklın akılla mücadelesi aslında.
01:22:49Hani nasıl derseniz nasılı yok bunun.
01:22:51Yani nasılını gene bizim kendi kardeşlerimiz kendi mühendislerimiz bulacaklar.
01:22:57Bunun için de sürekli geliştirilmeleri desteklenmeleri ve nasıl diyelim önlerinin açılması gerekiyor.
01:23:04Peki her ne kadar hayatımızı kolaylaştırsa da teknoloji, yapay zeka bir yandan da da yeni tehditler ortaya çıkarıyor.
01:23:11Bugün bunu görmüş olduk.
01:23:12Kolaylaştırdığı kadar da belki daha fazla da risk üretiyor efendim.
01:23:15Evet ve bugün aslında birçok ülkenin ders çıkartması gereken bir gün diyebilir miyiz son olarak?
01:23:20Kesinlikle yani bugün nasıl diyelim dünya mavi alarmda reji de yazdı.
01:23:26İnşallah kırmızı alarma geçmezler yani.
01:23:28Hani geçebilir mi? Evet yani o da bir risk yani düşünebiliyor musunuz?
01:23:32Gazze'de oturuyor çocuk oturduğu yerden dünyanın en gelişmiş hava savunma sistemini hackleyebiliyorsa.
01:23:37Evet yani bunu neler yapılabilir ama şu da bir şey var.
01:23:41Hani kendim bildiğim için gerçekten gerek Milli İstihbarat Teşkilatımızda gerek Savunma Bakanlığımızda çok çok yani üst düzey dünyanın en iyileri çalışıyor.
01:23:52Öyle diyeyim yani.
01:23:53Peki.
01:23:55Onlara da buradan selam olsun diyelim.
01:23:57Sağ olun.
01:23:58Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Aslan Başkanı Doktor Eray Güçler yayın konuğumuzu değerli katkılarınız için çok teşekkür ederiz.
01:24:05Sağ olun.
01:24:06Evet ve Enes Bey'de onu da söylemek istiyorum kendisine teşekkür etmek istiyorum.
01:24:11Yapay Zeka Mühendisi Enestur'da skype ile bağlanmıştı bizlere.
01:24:15Kendisine teşekkür ediyoruz ve devam ediyoruz.
01:24:25Elazığ'da bir sürücü yola çıkmak isterken yaklaşan aracı görünce panik yaparken fren yerine gaza bastı.
01:24:34Bir kişinin yaralandığı kaza anı kameraya yansıdı.
01:24:41Fren pedalıyla gazın yerini karıştırdı.
01:24:43Yaptığı hata kazayla sonuçlandı.
01:24:48Elazığ'da yola girmeye çalışan sürücü çevre kontrolü yapmadı.
01:24:52Arkasından gelen aracı bir anda görünce paniğe kapıldı.
01:24:55Fren yerine gaza bastı.
01:24:57Kontrolü kaybeden sürücü kaldırımda oturan grubun arasına daldı.
01:25:03Aracın üzerine geldiğini fark eden bir kişi can havliyle havaya zıpladı.
01:25:07Ancak otomobilin çarpmasından kurtulamadı takla atarak yere düştü.