Hayata Yön Veren Mefhumlar I Felsefe ve Kelam
Serdar Yılmaz'ın hazırlayıp sunduğu, fikir dünyamızın bulanıklaştırılmış, gölgede bırakılmış mefhumlarını ele alan program “Hayata Yön Veren Mefhumlar” bu akşam "Felsefe ve Kelam" konusu ile Değişim TV ekranlarında...
- Felsefe nedir?
- Kelam nedir?
- Felsefe nasıl ortaya çıkmıştır?
- Kelam nasıl ortaya çıkmıştır?
- Felsefe İslam'da var mıdır?
- Kelamcıların yanılgıları
- Kuran'ın metodu ile kelamcıların metodu arasındaki farklar
- Felsefenin İslam düşüncesine sızması
- Mantık ilmi olmadan İslam anlaşılamaz mı?
Ve daha pek çok konu ile yayındayız...
- Felsefe nedir?
- Kelam nedir?
- Felsefe nasıl ortaya çıkmıştır?
- Kelam nasıl ortaya çıkmıştır?
- Felsefe İslam'da var mıdır?
- Kelamcıların yanılgıları
- Kuran'ın metodu ile kelamcıların metodu arasındaki farklar
- Felsefenin İslam düşüncesine sızması
- Mantık ilmi olmadan İslam anlaşılamaz mı?
Ve daha pek çok konu ile yayındayız...
Transcript
00:00Euzubillahimineşşeytanirracim
00:03Bismillahirrahmanirrahim
00:06Elhamdulillah ve salatu ve selamu ala
00:09Resulillah emma ve at
00:12Esselamu aleykum ve rahmetullahi ve berekatuh
00:15Kerim kardeşlerim
00:18bu hafta sizlerle birlikte
00:21felsefe ve kelam konusunu
00:24ele alacağız inşallah
00:27Neden felsefe ve kelam konusunu
00:30ele almak ihtiyacı hissettik?
00:33Çünkü günümüzde özellikle
00:36İslam düşüncesi denildiğinde
00:39Müslümanların önüne konulan
00:42konuların felsefe ve kelama
00:45ait konular olduğuna şahit oluyoruz.
00:48Hassaten
00:51akademik camia ve ilahiyatçılar
00:54İslam hakkında konuştuklarında
00:57gündeme getirdikleri hususlar
01:00ekseriyetle felsefe ve kelamın
01:03tartışma konuları olmaya başladı.
01:06Neredeyse artık kitap ve sünnetin
01:09naslarına bakılmaz oldu.
01:12Sadece Müslüman felsefeciler denilen
01:16İbn-i Sina, Farabi, Kindi, İbn-i Rüşd gibi
01:22felsefecilerin görüşlerine ya da
01:25kelam alimlerinin görüşlerine ve
01:28kelami fırkaların görüşlerine
01:31itibar edilir oldu.
01:34Bu durum batı kültürüyle zaten
01:37karışık olan Müslümanların zihinlerini
01:40maalesef daha da karıştıran bir
01:43unsur haline geldi.
01:46Gerek gaybi konularda,
01:49gerek insana ve hayata bakışta,
01:52gerekse de kişinin Rabbi ile olan
01:56ilişkisinde temel esas felsefe ve
02:00kelamı ait söylemler oldu.
02:03Şer'i naslar ise bu kelami ve felsefi
02:08söylemlerin gölgesinde kaldığı gibi
02:11onlara göre tevil edilip
02:14yorumlanmaya başlandı.
02:16Mesela insan nedir, akıl nedir,
02:20ruh ve ruhaniyet nedir,
02:23kaza ve kader ile hidayet ve dalalet
02:26konuları nasıl anlaşılması gerekir,
02:30Allah'ın zatı ve sıfatları hakkında
02:34doğru bakış nasıl olmalıdır gibi
02:37birçok hususta hep ölçü, felsefe ve
02:42kelam haline geldi.
02:45Bunun neticesinde de her alanda
02:48aklı ön plana çıkaran, sınırları dışında
02:52aklı kullanmaya çalışan, vehim ve
02:55hayalleri akli neticeler olarak
02:58ortaya koyan kimseler ortaya çıktı.
03:02Bir taraftan bu böyle olduğu gibi
03:04diğer tarafta da aklı kullanmayı
03:07tamamen kötüleyen, hatta akletmeyi
03:11şeytanın ameli olarak niteleyen
03:14kimseler de ortaya çıktı.
03:17Bu sebeple Müslümanlar iyice şaşırıp kaldı.
03:22Diğer taraftan felsefe ve kelamı
03:26kutsallaştıran, doğru bilginin ancak
03:30bunlarla mümkün olduğunu iddia eden,
03:33hatta Müslümanların gerilemesinin
03:36sebebinin felsefe ve kelamı
03:39terk etmesi olduğunu iddia eden
03:42kimseler dahi zuhur etti, ortaya çıktı.
03:46İşte kardeşlerim, bugün bir Müslüman
03:51İslam düşüncesini, İslam fikrini
03:54öğrenmek ve İslami bir zihniyet sahibi
03:58olmak için bir araştırmaya başlasa
04:01karşısına İslam düşüncesi adına
04:05hep felsefe, felsefi ve kelami konular
04:10ve söylemler çıkacaktır.
04:13Neredeyse hangi konuyu araştırmaya
04:16çalışsa felsefe ve kelamdan
04:19müstahni olarak bunlardan arındırılmış
04:23bir şekilde o konuyu öğrenemez
04:26bir duruma gelindi.
04:29Bu durum ise Müslümanların zihinlerini
04:32saf ve duru bir şekilde
04:35İslam düşüncesini öğrenmekten
04:38uzaklaştırdığı gibi Müslümanların
04:41arasındaki ihtilafları ve ayrılıkları
04:44körükleyen bir durum haline de geldi.
04:48Bundan dolayı felsefe ve kelamın
04:52ne olup ne olmadığını ortaya koymak
04:56son derece elzem bir husustur.
05:00Evet kıymetli dostlar
05:03nedir bu felsefe ve kelam?
05:06İslam ile ilişkisi nedir?
05:09İslam düşüncesine nasıl girdiler?
05:13Kuran'ın ve sünnetin ortaya koyduğu
05:17düşünme metoduna uygun mudur?
05:20İşte bugün bu hususları ele almaya
05:23çalışacağız.
05:25İlk olarak felsefe nedir?
05:28Buna bir değinmemiz gerekir.
05:31Zira kardeşlerim felsefe ve kelam
05:34aslında birbirinden çok farklı
05:37iki alandır.
05:40Biraz sonra değineceğimiz gibi
05:43felsefenin İslam ile aslında
05:46hiçbir alakası yoktur.
05:49Tamamen İslam'a zıt ve muhalif
05:52hususları içinde barındırır.
05:55Kelam ise İslam'ı bir ilim dalıdır.
05:59İçeriğindeki konular İslam akaidine,
06:02İslam akidesine ait konulardır.
06:05Ancak kelam felsefeden etkilenmiş
06:09ve bu yönüyle bu iki farklı
06:12araştırma alanının yolu
06:15birbiriyle kesişmiştir.
06:18Ne demek istediğimi,
06:21biraz sonra konuların detayına
06:24girdiğimiz zaman daha iyi
06:27anlaşılacak inşallah.
06:28Evet, felsefe kelime anlamı olarak
06:31antik Yunan dili olan
06:34Grekçe bir kelimedir ve
06:37hikmet sevgisi anlamına gelen
06:40filosofya kelimesinin Arapçaya
06:43oradan da dilimize felsefe
06:46şeklinde geçmiş bir kelimedir.
06:49Yani kelime anlamı olarak
06:52hikmet sevgisi anlamına geldiği
06:55bilinmektedir.
06:58Istilahi mana olarak ise her ne kadar
07:01çok farklı tanımlar yapılmış olsa da
07:04genel kabul gören manası
07:07varlık hakkında ve varlığın
07:10ötesi hakkında genel bir
07:13teori olduğu şeklinde
07:16tanımlanmıştır.
07:19Tabii kardeşlerim ben bu dersimizde
07:22detaylı bir şekilde felsefeyi ele
07:25alacak değilim. Ancak İslam düşüncesiyle
07:28ilişkisini biraz daha somut bir şekilde
07:31ortaya koyabilmek için
07:34Yunan felsefesi hakkında bazı genel
07:37malumatlar vermemiz gerekiyor.
07:40Nasıl ortaya çıkmıştır ve Müslümanların
07:43gündemine nasıl girmiştir gibi
07:46bazı hususlara değinmemiz gerekiyor.
07:49Kıymetli dostlar felsefenin
07:52nerede çıktığı üzerinde birçok
07:55tartışmalar yapılmış olsa da
07:58ilk olarak Yunanlı filozof
08:01Thales ile birlikte
08:04M.Ö. 600'lü
08:07yıllarda başladığı genel
08:10kabul görmüştür. Tabii Yunan
08:13Yunan felsefesini ön plana çıkartan
08:16ve onu diğer Doğu
08:19felsefelerinden yani Hint felsefesi
08:22Çin, Mısır, İran kültürlerinden ve
08:25felsefelerinden ayıran en önemli
08:28fark şudur. Yunanlı
08:31filozofların diğer Doğu felsefelerinin
08:34aksine pratik
08:37dini veya mistik
08:40kaygılar olmaksızın yalnızca
08:43teorik kaygılarla hareket etmelerdir.
08:46Yani hiçbir dini
08:49kaygı taşımadan, bir dini
08:52doğrulamaya ya da yanlışlamaya çalışmadan
08:55ve hayatta kullanılacak
08:58pratik faydalar da gözetmeden sadece
09:01teorik bir düşünce olmasıdır.
09:04Bu yönüyle Yunan felsefesinin
09:07varlığın görünen
09:10yüzünün ötesindeki bilgiye ulaşma
09:13varlığın görünen yüzünün
09:16ötesindeki bilgiye ulaşma amacını
09:19güden bir düşünme sistemi
09:22olduğu kabul edilmektedir.
09:25Tabii ilk Yunan
09:28filozofu Tales'ten sonra onun
09:31talebelerinden de birçok filozoflar da ortaya
09:34çıkmış ve çeşitli konularda
09:37düşünceler ortaya koymuşlardır.
09:40Ancak antik Yunan felsefesinin
09:43en etkili ve en çığır açan
09:46filozofları Sokrates,
09:49Eflatun ve Aristo olmuştur.
09:52Sokrates kendinden önceki
09:55doğa üzerinde düşünen filozofların
09:58aksine insan üzerinde
10:01düşünen ve insanın erdeme ve
10:04bilgeliğe ulaşmasının unsurlarını
10:07ortaya koymaya çalışmasıyla
10:10diğer Yunan filozoflarından
10:13farklılık arz eden bir isimdir.
10:16Ancak Sokrates'in en büyük eseri
10:19olarak talebesi olan Eflatun
10:22kabul edilir. Eflatun
10:25ilk olarak felsefeyi sistemleştiren
10:28ve sistematik bir düşünce
10:31tarzı ortaya koyan ilk
10:34Yunan filozofu olarak zikredilir.
10:37Yine antik Yunan
10:40felsefesinin tartışmasız
10:43en büyük filozofu olarak ise
10:46Aristo kabul edilir.
10:49Aristo tam olarak felsefeyi sistemleştiren
10:52her meseleyi kategoriler halinde
10:55ele alan fizik, metafizik,
10:58etik, politika gibi konularda
11:01sistemli eserler yazan
11:04ve mantık ilminin kurucusu
11:07mantık ilminin kurucusu
11:10kabul edilen bir filozoftur.
11:13İşte İbn-i Sina,
11:16Farabi gibi Müslüman filozofların
11:19üzerinde çok büyük tesirler
11:22bırakan ve kendisine
11:25muallimi evvel, ilk öğretmen
11:28dedikleri filozof Aristo'dur.
11:31Şimdi buraya kadar
11:34bahsettiklerimiz antik Yunan filozofları
11:37olarak kabul edilir. Ancak
11:40Roma dönemine ve Avrupa Orta Çağ dönemine
11:43gelindiğinde felsefe yeni bir
11:46döneme girmiştir. Bu dönem
11:49dini kabulleri temellendirme
11:52ve ispatlama gayesiyle
11:55felsefe yapılan bir dönemdir.
11:58Özellikle Hıristiyanlık
12:01ve Yahudilik'teki dini
12:04anlayışların felsefi argümanlarla
12:07izah edilmesi çabaları
12:10ve tartışmaları hep bu dönemde
12:13ortaya çıkmıştır. Artık
12:16bu dönemlerden sonra Hıristiyan
12:19ve Yahudi din adamları felsefe
12:22ile kendi dinlerini
12:25ispatlama ve delil getirme yoluna
12:28girmişlerdir. İşte
12:31felsefenin İslam düşüncesi
12:34ile ilişkisi ise bu
12:37noktadan sonra başlar. Ve yine
12:40felsefe ile kelamın ilişkisi de
12:43kelam ilminin ortaya çıkışı da
12:46bu noktadan sonra başlar. Nasıl?
12:49Şöyle. Resulullah Aleyhisselatu
12:52Vesselam'dan sonra fethedilen
12:55ülkelerde İslam davetinin
12:58taşınması sırasında o
13:01beldelerdeki diğer din mensupları ile
13:04yeni İslam'a girmiş olan
13:07kimseler arasında çok
13:10şiddetli fikri çatışmalar
13:13meydana geldi. Diğer
13:16dinlerden olan kimseler ki özellikle
13:19Nistur Hıristiyanları
13:22felsefi düşünceler ile dolu olduklarından
13:25dolayı bunlar etrafta
13:28şüpheler yaymaya ve inançlarla
13:31ilgili konularda Müslümanlarla
13:34mücadele etmeye başladılar.
13:37Ve tartışma konuları da
13:40genellikle akide ve akide ile
13:43ilgili fikirler etrafında dönüyordu.
13:46İşte Müslümanların
13:49İslam davetine olan hırsları
13:52ve diğerlerine cevap verebilme
13:55ihtiyaçları düşmanlarına
13:58karşı ellerinde bir silah olması
14:01için bir çoklarını bazı
14:04felsefi düşünceleri öğrenmeye
14:07sevk etti. Böylece
14:10felsefe özellikle ilahiyat
14:13felsefesi ile ilgili konular Müslümanların
14:16arasına sızmaya başladı.
14:19Müslümanlar Aristo mantığını tanıdılar.
14:22Felsefi kitaplarla tanıştılar.
14:25Bir çok felsefi kitap Arapçaya
14:28bu dönemde tercüme edildi. Böylece
14:31İslam toplumunda felsefi
14:34düşünceler yer buldu ve Müslümanlar
14:37da bu düşünceleri incelemeye
14:40koyuldular. İşte
14:43bu nedenle Müslümanlar yabancı
14:46fırkaları onların sözlerini ve
14:49delillerini anlamaya yöneldiler.
14:52Ve İslam toprakları
14:55bütün görüşlerin dinlerin
14:58ortaya konulduğu ve üzerinde tartışmaların
15:01yapıldığı bir alan
15:04haline geldi.
15:07Tabi bir müddet sonra bu
15:10tartışmalar diğer din mensupları ile
15:13Müslümanlar arasında olan bir tartışma
15:16olmaktan çıktı. Müslümanların
15:19kendi aralarındaki tartışma
15:22alanına döndü. Çünkü
15:25bir tartışma başka bir tartışmayı
15:28başka bir konuyu açtı. Her açılan
15:31konu Müslümanlar arasındaki
15:34ihtilafları ve ayrılıkları ortaya
15:37çıkardı. Bu tartışmalarda
15:40her grup kendince doğru
15:43olanları almaya başladı. Ve
15:46bu durum bir mücadele alanına
15:49dönüştü Müslümanlar arasında.
15:52İşte bu mücadele ve düşünme
15:55alanlarının neticesinde de özel
15:58bir teknik olarak özel bir
16:01yöntem ve metot olarak kelam ilmi
16:04meydana geldi. Ve
16:07İslam topraklarında Müslümanlar
16:10arasında kelamcılar denen
16:13yeni gruplar ortaya çıktı.
16:16Kelamcılar İslam'ı müdafaa
16:19etmeleri, hükümlerini açıklamaları ve
16:22Kuran'ın fikirlerini açıklamaları
16:25nedeniyle aslında Kuran'dan etkilenmiş
16:28ve alim kimselerdir.
16:31Araştırmalarının temeli de aslında Kuran ve
16:34İslam hakidesidir. Hatta daha sonraları
16:37kelam ilmine tevhid ilmi,
16:40akaid ilmi denilmeye başlanmıştır.
16:43Ancak onlar İslam'ı
16:46savunmak için felsefeyi öğrenmelerinden
16:49düşmanlarına karşı
16:52felsefe ile silahlanmalarından dolayı
16:55araştırma, delil getirme
16:58ve hüküm vermede, karar vermede
17:01özel bir metoda sahip
17:04oldular. Buna da kelam metodu
17:07denildi. Şimdi
17:10şöyle bir soru yöneltilebilir.
17:13Peki ne var bunda?
17:16Ne güzel işte, İslam hakidesini savunmuşlar.
17:19İslami fikirleri açıklamak için
17:22delil getirmek için özel bir metot
17:25ortaya koymuşlar. Kaza ve kader gibi
17:28hidayet, dalalet gibi, Allah'ın sıfatları gibi
17:31ruh ve ruhaniyet gibi konularda açıklamalar
17:34yapmışlar. Bunların neresi
17:37sorunlu? Ne gibi zararı var?
17:40Denilebilir. İşte kardeşlerim
17:43şimdi burada kelamcıların
17:46metodunun ve araştırma konularının
17:49Kuran'ın metoduna
17:52ve Resulullah Aleyhisselatu Vesselam'ın öğrettiği
17:55ve sahabelerin de üzerinde yürüdüğü
17:58metoda nasıl ters olduğunu
18:01ve Müslümanlar arasında
18:04nasıl ihtilaflar ve ayrılıklar
18:07çıkardığını ortaya koymaya
18:10çalışacağız. İlk olarak
18:13kelamcıların metodu kıymetli dostlar
18:16Kuran'ın metoduna
18:19muhaliftir, zıttır. Zira
18:22Kuran davette
18:25fıtrata, yaratılış esasına
18:28dayanır. Kuran
18:31fıtrata dayandığı gibi insanlara
18:34fıtratlarına uygun bir şekilde
18:37hitap etmiştir. Aynı zamanda
18:40Kuran'ın metodu akli
18:43esasa dayanır ve akla hitap eder.
18:46Mesela Allah-u Teala
18:49şöyle buyurur.
19:04Bu insanlar devenin nasıl
19:07yaratıldığına, göğün nasıl yükseltildiğine
19:10dağların nasıl dikildiğine, yerin
19:13nasıl yayıldığına bir bakmazlar mı?
19:16Ya da şöyle buyuruyor Rabbimiz. Şüphesiz ki
19:19Allah'ı bırakıp da taptıklarınız bir araya
19:22gelseler bir sinek bile
19:25yaratamazlar. Sinek onlardan
19:28bir şey kapsa bunu da ondan kurtaramazlar.
19:31İsteyen de istenen de
19:34aciz. İşte bunlar gibi
19:37tüm ayetlerde
19:40Kuran'ın metodu Allah'ın
19:43gücünü, ilmini ve iradesini
19:46ispat ederken fıtrat
19:49ve akıl esasına göre hareket
19:52etmektedir. Yine
19:55yeniden dirilişi inkar edenlere karşı
19:58şöyle seslenir Kuran
20:12Çürümüş kemikleri diriltecek kimdir dedi.
20:15De ki onları ilk defa yaratan
20:18diriltecektir. İşte
20:21bu metot fıtrata uygun olandır.
20:24Her insan bütün benliği ve
20:27iç dünyasında Kuran'a cevap verir, ona
20:30kulak verir, onu dinler. Hatta inkarcı
20:33bile olsa Kuran'ın fıtrata yönelik bu
20:36hitabını akleder ve ona boyun eğer.
20:39Eğer inkar ediyorsa inadından inkar eder.
20:42Bu metot insanlar arasında
20:45eğitimli eğitimsiz, üst tabaka
20:48alt tabaka ayrımı yapmaksızın
20:51her insana uygundur.
20:54Kuran'ın ayetleri indiği zaman
20:57Resul sallallahu aleyhi ve sellem onları
21:00insanlara tebliğ etti. Müslümanlar da bu
21:03ayetlere iman ettiler ve bütün benlikleriyle
21:06ayetlerin dalalet ettiği hissedilen
21:09vakalar üzerinde düşündüler.
21:12Ancak onlar kendileri
21:15nezdinde hissedilmeyen mugayyabat
21:18hakkında yani gaybi konular
21:21hakkında akıl yürütmeye çalışmadılar.
21:24Aklın alamı
21:27içerisine girmediği için gaybi
21:30konuları akli araştırmaya dahil etmediler.
21:33Bilakis nakil ile
21:36Allah'ın kitabında geçtiği kadarıyla
21:39ve Resulullah'tan işittikleri ile
21:42yetindiler. Bu nedenle
21:45yaratılmış mı
21:48yoksa yaratılmamış mı
21:51zatıyla muttasıl mıdır yoksa munfasıl mıdır
21:54gibi Allah'ın sıfatları konusunda
21:57akıl yürütmeye çalışmadılar.
22:00Çünkü onun vakası kendileri
22:03nezdinde hissedilmeyen bir vakaydı.
22:06Allah'ın kelamı olan
22:09Kuran'a olduğu gibi iman ettiler
22:12ve içinde yer alan her hususa
22:15en ufak bir şüpheye dahi yer vermeden
22:18kesin bir şekilde yakın üzere
22:21inandılar. Bu şekilde
22:24bu sıfatların keyfiyetini araştırmadan
22:27kesin bir şekilde iman ettiler
22:30ve tam bir teslimiyetle
22:33teslim oldular. Ne eksik
22:36ne fazla. Ne de tevile sapmadan
22:39gaybi hususlara Kuran'da
22:42geçtiği gibi iman ettiler. İşte bu şekilde
22:45kalpler mutmain oldu,
22:48göğüsler genişlik ve inşirah buldu.
22:51Evet, kıymetli dostlar
22:54işte Müslümanlar Kuran'ın
22:57metodunu böyle anladılar ve
23:00ayetleri böyle telakki ettiler.
23:03Resulullah Aleyhisselatu Vesselam döneminde
23:06ve Hicri birinci asır bitinceye kadar
23:09bu durum böyle devam etti.
23:12Ta ki Yunan felsefesini okumuş
23:15kelamcılar ortaya çıkana kadar.
23:18Zira kelamcıların metodu
23:21Kuran'ın metodundan başkaydı.
23:24Kelamcılar
23:27Allah'a ve Resulünün getirdiklerine iman
23:30etmekle birlikte inandıkları bu şeyleri
23:33mantıksal delillerle
23:36ispatlamaya çalıştılar.
23:39Bir konuda derinleştikçe de
23:42önlerine yeni yeni konular açıldı.
23:45Açılan bu konular ve bunlardan
23:48kaynaklanan fer'i konular üzerindeki
23:51araştırmalar sonunda
23:54aristo mantığına geldi, dayandı.
23:57Yine
24:00kelamcılar müteşabih ayetlere
24:03tafsilata girmeksizin
24:06topluca iman etmekle de
24:09yetinmediler.
24:12Müteşabih olan ve aralarında çelişki varmış gibi
24:15görünen bütün ayetleri bir araya topladılar.
24:18Akıllarını bu ayetlere odakladılar ve
24:21kendilerinin dışındakilerin cesaret edemedikleri
24:24şeylere cesaret ettiler.
24:27Neydi bu?
24:30Yani her bir meseledeki
24:33mantıki araştırmaları onları
24:36bir görüşe ulaştırdı.
24:39Belli bir görüşe ulaştıklarında ise
24:42görüşlerine ters gelen diğer
24:45ayetleri tevil etmeye başladılar.
24:48Bundan dolayı tevil
24:51kelamcıların en belirgin özellikleridir.
24:54Örneğin
24:57yaptıkları araştırma onları
25:00Allah'ın mekandan ve yönden
25:03münezzeh olduğu sonucuna götürmüşse
25:06Allah'ın semada olduğunu
25:09arşı kuşattığını ifade eden ayetleri
25:12yorumlayarak kendi görüşlerine
25:15uydurmaya çalıştılar.
25:18Eğer araştırmaları Allah'a yön belirlememe
25:21şeklinde sonuçlanmışsa bu seferde
25:24insanların ahirette gözleriyle
25:27Allah'ı görmesinin mümkün olmadığını söylediler
25:30ve insanların Allah'ı göreceği
25:33şeklinde geçen haberleri tevil ettiler.
25:36İşte
25:39kelamcılarla onlardan öncekiler
25:42arasındaki en büyük ayrım
25:45ve onların en belirgin özellikleri
25:48kelimelere taşımadıkları
25:51anlamlar yüklemeleri yani
25:54tevil yapmalarıdır.
25:57Yine kıymetli dostlar
26:00kelamcıların ortaya koydukları
26:03metotları birçok yönden de
26:06hatalı ve batıldır.
26:09Mesela kelamcılar metotlarında
26:12kanıtlar ve deliller getirirken
26:15hissi esaslar yerine
26:19mantıki esaslara dayanırlar.
26:22Bu ise apaçık bir hatadır.
26:25Oysa mantık ilminin
26:28ne İslam akidesinde ne de bu akidenin
26:31doğruluğunu ispatlamak için
26:34bir takım kanıtlar ortaya koymada
26:37yeri yoktur. Nitekim
26:40İslam geldiğinde İslam'a inanan Müslümanlar
26:43mantık ilmini bilmedikleri halde
26:46İslam risaletini taşıdılar.
26:49Akidelerinin doğruluğuna
26:52mantığa gereksinim duymadan kesin
26:55deliller getirmeye muvaffak oldular.
26:58Oysa ki kelamcılardan sonra
27:01Allah'ın varlığına delil
27:04getirmek için mantık bilmek
27:07sanki bir zorunluluk haline geldi.
27:10Aristo mantığı bilinmeksizin
27:14Allah'ın varlığına ya da farklı bir
27:17akidevi konuya delil getirilemez
27:20şeklinde bir anlayış oluştu.
27:23Ayrıca
27:26mantıki esaslar hisse dayanan
27:29akli esasların tersine her daim
27:32yanılgıya elverişlidirler.
27:35Oysa ki İslam akidesi
27:38bir şeyin varlığı açısından
27:41yanılma, hata payının sızmasına imkan
27:44verecek türden delillerle ispatlanamaz.
27:47Bu nedenle de mantığın
27:50iman konusunda da esas alınması büyük bir hatadır.
27:53Mesela
27:56mantıki önermelerden
27:59yola çıkarak gelin bir örnek verelim.
28:02Örneğin
28:05Kuran Allah'ın kelamıdır.
28:09Devam ediyoruz ikinci önermemize.
28:12Ve bu varlık aleminde her kelam
28:15her söz birbirini takip eden
28:18harflerden meydana gelmiş bileşik
28:21bir sözdür. Bu da doğru mu? Bu da doğru.
28:24Varlıkta
28:27birbirini izleyen tertip edilmiş harflerden
28:30meydana gelen bileşik
28:33her söz sonradan olmadır.
28:36Evet bu da doğru. O halde
28:39Kuran da mahluktur ve sonradan yaratılmıştır.
28:42Bakın mantıki önermelerle
28:45Kuran'ın mahluk olduğu sonucuna ulaştık.
28:48Şimdi ise aynı mantıki
28:51önermelerle başka bir sonuca ulaşalım.
28:54Örneğin Kuran Allah'ın kelamıdır.
28:57Evet doğru. Ve kelam
29:00Allah'ın bir sıfatıdır. Evet.
29:03Allah'ın sıfatı olan her şey kadimdir.
29:06Yani sonsuzdur. Öyleyse Kuran
29:09da sonsuzdur, kadimdir ve yaratılmamıştır.
29:12Bakın şimdi de
29:15mantıki önermelerle Kuran'ın mahluk olmadığı
29:18kadim olduğu sonucuna ulaştık. Şimdi
29:21mantıki önermelerle
29:24ortaya konulmuş ve birbirine zıt olan
29:27bu iki sonuçtan hangisine iman edilecek?
29:30İşte kardeşlerim
29:33bunlar gibi birçok önermede mantık
29:36son derece çelişkili ve garip sonuçlara
29:39ulaşılabilmektedir
29:42mantık yoluyla. Yine
29:45kelamın ve kelamcıların
29:48diğer bir batıl yönü ise
29:51hissedilebilen gerçeğin dışına çıkarak
29:54Allah'ın zatı ve sıfatları gibi
29:57hissedilemeyen metafizik alanları
30:00araştırmalarıdır.
30:03His yoluyla algılanabilen şeyleri
30:06his yoluyla algılanamayan
30:09idrak edilemeyen hissedilemeyen
30:12şeylerle karıştırarak
30:15görünmeyeni görünene kıyaslamakta
30:18aşırılığa kaçtılar, aşırı gittiler.
30:21Ve Allah'ı insana
30:24kıyasladılar.
30:27Mesela dünyada insan hakkında
30:30tasavvur ettikleri adaleti, adalet sıfatını
30:33Allah'a kıyasladılar.
30:36İnsana ait ilim sıfatını
30:39Allah'ın ilim sıfatına kıyasladılar.
30:42İnsan ve yaratılmışlara ait sıfatları
30:45Allah'ın sıfatlarıyla mukayese ettiler ve kıyasladılar.
30:48Akıl yoluyla
30:51hakkında hüküm verilemeyen
30:54hissin algılama alanına girmeyen
30:57bu tür konuları araştırmaya daldılar.
31:00Ve içerisinde bulundukları
31:03çıkmaza ve ayrılıklara
31:06düştüler, maalesef.
31:09Hissedilen şeylerin algılanabileceği
31:12Allah'ın zatının ise algılanamayacağı
31:15dolayısıyla birini
31:18diğerinin üzerine kıyas yapmanın mümkün
31:21olmayacağı gerçeğini gözden kaçırdılar.
31:24Böylece
31:27Allah'ın sıfatları hakkında Müslümanlar
31:30arasında şiddetli tartışmalar
31:33ayrılıklar, ihtilaflar
31:36ve fırkalaşmalar başladı.
31:39Yine kıymeti dostlar
31:42kelamcıların hatalarından
31:45en büyüklerinden birisi ise
31:48hissettikleri veya hissetmedikleri
31:51her şeyde akla araştırma
31:54hürriyeti vermeleridir.
31:57Dolayısıyla
32:00Kur'an'ı akla esas alacakları yerde
32:03aklı Kur'an'ı esas aldılar.
32:06Yani nakle,
32:09tabi ve teslim olmaları gereken
32:12yerlerde dahi aklı kullanmaya çalıştılar.
32:15Ulaştıkları sonuçlarda
32:18ters olan ayetleri ise
32:21bu sefer tevil yoluna gittiler.
32:24Çünkü onlara göre esas olan
32:27ayetler değil akıldı.
32:30Ve akıl ile örtüşmesi için
32:33ayetin tevil edilmesi gerekliydi.
32:36İşte bu şekilde aklı
32:39Kur'an'a esas kılmakla hem araştırma
32:42metodunda hem de araştırma konularında
32:45büyük bir hataya düştüler.
32:48Evet Kur'an'ın
32:51Allah'ın kelamı olduğuna
32:54imanın yalnızca akla dayandığı
32:57doğrudur ve öyle olması gerekir.
33:00Ancak Kur'an'ın Allah'ın kelamı olduğuna
33:03iman edildikten sonra
33:06Kur'an'ın getirdiklerine imana
33:09akıl değil bizzat
33:12Kur'an'ın kendisi esastır.
33:15Bundan dolayı
33:18Kur'an'da geçen ayetlerin anlamlarının
33:21doğru olup olmamasından akıl değil
33:24ancak Kur'an'ın ayetleri hakemdir.
33:27Bu durumda ise
33:30aklın görevi yalnızca onu
33:33o manaları anlamaktır.
33:36Fakat kelamcılar böyle yapmadılar.
33:39Onlar aklı Kur'an'a esas kıldılar.
33:42Bu nedenle de Kur'an ayetlerini
33:45çok cesurca tevil ettiler.
33:48Tabi
33:51kelamcıları bu hataya
33:54sürükleyen en önemli sebep
33:57aklın tarifini ve vakasını
34:00tam olarak ortaya koyamamalıdır.
34:03Evet, bu hata
34:06onların yaptıkları akıl tariflerinde de
34:09aslında açıkça görülür.
34:12Mesela kelamcılar
34:15aklı şöyle tarif etmişlerdir.
34:18Derler ki akıl
34:21müşahede edilenler, hissedilenler
34:24ve çeşitli vasıtalarla
34:27kayıp olanların idrak edildiği bir
34:30cevherdir derler.
34:33Yine akıl
34:36nefsim bizzat kendisidir demişlerdir.
34:39Ve aklı her şeyi
34:42idrak edebilen bir garize, bir
34:45içgüdü olarak tanımlamışlar ve böyle kabul etmişlerdir.
34:48Aklı bu şekilde
34:51anlamalarından dolayı da
34:54ona göre akli araştırmaların
34:57belirli bir sınırı yoktur.
35:00Ve ortaya attıkları önermelere,
35:03hayali tasavvurlara, soyut çıkarımlara
35:06akli araştırmalar dediler.
35:09İşte onlar bu
35:12sınırsız akıl olgusunu
35:15felsefecilerden aldılar.
35:18Nasıl ki felsefeciler hiçbir somut
35:21gerçekliği olmayan, hissedilmeyen
35:24hayali fantazileri ve
35:27metafizik konuları akli araştırma
35:30diye ortaya attılarsa
35:33aynı şekilde bunlardan etkilenen
35:36kelamcılar da aynı yolu takip ettiler.
35:39Böylece
35:42aklın sınırını ve alanını
35:45idrak edememelerinden dolayı Allah'ın
35:48sıfatları, Allah'ın zatı ve
35:51Kuran'ın yaratılması gibi konulara girdiler.
35:54Yine Yunan felsefesindeki
35:57cebir ve ihtiyar, ruhun
36:00mahiyeti gibi konulara daldılar.
36:03Böylelikle Allah
36:06subhanehu ve teala'nın kitabında ve
36:09Resulullah sallallahu aleyhi ve sellemin
36:12sünnetinde bulunmayan hususları
36:15birleştirmeye yöneldiler.
36:18Allah'ın hakkında herhangi bir delil indirmediği
36:21hususlarda kendileriyle birlikte
36:24insanları da meşgul ettiler ve
36:27böylelikle Müslümanlar Resulullah
36:30sallallahu aleyhi ve sellem ve ashabının
36:33üzerinde bulunduğu hakta birleşmeleri
36:36gerekirken maalesef ayrılığa düştüler.
36:39İşte
36:42kelamcıların metotlarındaki en belirgin
36:45yanlışlıklar bunlardır. Bir de
36:48kardeşlerim,
36:51kelamcılardan sonra tamamen
36:54felsefeye dalan, sadece
36:57felsefenin araştırma konularını
37:00inceleyen ve kendilerine
37:03Müslüman felsefeciler denilen
37:06kimseler ortaya çıktı. Bu kimseler
37:09felsefeyi derinlemesine ve
37:12geniş bir şekilde, her şeyde,
37:15her düşüncede, her yönüyle
37:18kapsamlı bir şekilde incelediler
37:21ve bütünüyle ona,
37:24felsefeye yöneldiler. İşte
37:27Müslümanlar arasında
37:30ortaya çıkan ilk filozof
37:33Hicri 260 yılında vefat etmiş olan
37:36El-Kindi'dir.
37:39Daha sonra bunu diğer Müslüman filozofların
37:42çıkışı izledi. İşte İbn-i Sina,
37:45Farabi, İbn-i Rus gibi felsefeciler
37:48bunların en meşhurlarıdır.
37:51En başta da dediğimiz gibi bu felsefeciler
37:54kelamcılardan tamamen ayrıdır.
37:57Zira kelamcılar
38:00İslam'a iman eden ve
38:03İslam akidesine ait konuları
38:06kelami metotlarla ispatlamaya çalışan
38:09kimselerdir. Bu
38:12felsefeciler ise tamamen soyut meseleleri
38:15araştırdılar. Onlar
38:18her şeye kanıtların ulaştırdığı
38:21bir bakış açısıyla bakıp
38:24ve bu yol üzerinde adım adım yürüyerek
38:27ulaşabildikleri sonuca kadar
38:30giderler sonra da
38:33vardıkları sonuca iman ederler.
38:36Zaten felsefeden
38:39maksat ve felsefenin temeli de budur.
38:42İşte felsefecilerin yaptıkları
38:45araştırmalar içerisinde her ne kadar
38:48İslam'la alakalı bazı konulara
38:51rastlanılsa da araştırmaları
38:54sırf felsefi araştırmalar olup
38:57İslam'la bir alakası yoktur.
39:00Ancak bu kimseler
39:03Müslüman olmaları hasebiyle çoğu
39:06kere bir takım felsefi
39:09meselelerle İslami meseleleri
39:12birbirine uyumlaştırmaya çalışmışlardır.
39:15Aynı bugün işte demokrasinin
39:18diğer küfür
39:21fikirlerinin ve akidelerinin İslam'la
39:24uyumlaştırmaya çalışılması gibi.
39:27Fakat felsefeciler kelamcılarda
39:30olduğu gibi düşüncelerine İslam'ı
39:33esas alarak fikri bakımdan
39:36İslam'dan etkilenmiş kimseler değildirler.
39:39Onların İslam'dan
39:42etkilenmeleri Hristiyan felsefecilerin
39:45Hristiyanlıktan Yahudi felsefecilerin de
39:48Yahudilikten etkilenmeleri gibidir.
39:52Bunların düşünce yapıları
39:55tamamen Yunan felsefesine göre
39:58şekillenmiştir.
40:01Ortaya koydukları felsefelerin
40:04İslam'la herhangi bir bağı yoktur.
40:07Dolayısıyla Müslüman felsefeciler
40:10denilen bu kimselerin araştırmaları
40:13İslam dışındaki ve İslam dışı olan
40:16araştırmalardır.
40:19İslam'la alakası olmayan
40:22sırf felsefi araştırmalardır.
40:25Ve araştırmalarında İslam'a yer yoktur.
40:28Ortaya koydukları görüşler
40:31İslami görüşler sayılmadığı gibi
40:34İslam kültüründen de sayılmaz.
40:37Ancak ne yazık ki
40:40bu hakikatin
40:43bu gerçeğin tam tersini olarak
40:46İslam'a sokulan aldatmacaların
40:49mugalataların etkisi ile
40:52Kindi, Farabi, İbni Sina gibi
40:55Müslüman felsefecilerin uğraştıkları
40:58bu felsefeler İslam
41:01felsefesi olarak isimlendirilmiştir.
41:04Hala da bu şekilde isimlendirilmeye devam ediyor.
41:07Oysa bunların
41:10felsefelerinin İslam'la herhangi bir şekilde
41:13hiçbir bağı olmadığı gibi
41:16temel yapısı ve detayları itibariyle de
41:19İslam'la tamamen çelişen
41:22düşüncelerdir.
41:25Hatta öyle konular vardır ki
41:28İslam bunları küfür sayar.
41:31Mesela bunlar eşyanın yoktan
41:34var olduğuna inanmazlar.
41:37Çünkü felsefeye göre hiçbir şey yoktan var olamaz.
41:40Bu sebeple
41:43evrenin ezeli ve kadim
41:46yani başlangıcının ve sonunun bulunmadığına
41:49inanırlar.
41:52Cennet nimetlerinin maddi değil
41:55ruhi olduğunu
41:58Allah'ın eşyanın detaylarını
42:01bilemeyeceği gibi İslam nazarında
42:04kesinlikle açık küfür sayılan
42:07konuları araştırma ve düşüncelerinde
42:10açıkça görürüz.
42:13Bunlar da çok barizdir.
42:16Bu kadar açık çelişkilere rağmen
42:19nasıl olur da bunların ortaya koydukları
42:22felsefeye İslam felsefesi denilebilir?
42:25Kaldı ki
42:28mutlak olarak İslam'da
42:31felsefe de yoktur.
42:34İslam'ın hissedilebilen şeyler hakkında
42:37akli araştırma yapılmasına izin verip
42:40duyularla algılanamayan
42:43metafizik konular hakkında
42:46akli araştırma yapılmasını
42:49yasaklamasından dolayı
42:52İslam bütün felsefi araştırmalardan
42:55uzaktır ve apayrı
42:58bambaşka bir yol takip etmektedir.
43:01İslam'da felsefi araştırmaların
43:04varlığına dair herhangi bir ihtimal dahi yoktur.
43:07Bu nedenle
43:10İslam felsefesi diye bir şey
43:13söz konusu olamaz.
43:16İslam'da
43:19Kuran-ı Kerim ve Nebevi Sünnet ile
43:22ilgili araştırmalar vardır.
43:25Akide ile ilgili araştırmalar vardır.
43:28Demir, Nehi ve haberler olmak üzere
43:31İslam'ın aslı sadece
43:34Kuran ve Sünnettir.
43:37Yani vahiydir.
43:40Evet kıymetli dostlar
43:43ve çok değerli kardeşlerim
43:46işte felsefe ve kelama ait
43:49ana hatlar genel itibariyle bunlardır.
43:52Gerek ilk dönem
43:55Yunan felsefesi gerek
43:58Müslüman felsefeciler denilen kimselerin
44:01ortaya koydukları felsefi görüşler
44:04sadece kendilerine ait ve kendilerini
44:07bağlayan İslam düşüncesi ile
44:10alakası olmayan hususlardır.
44:13Kelamcıların ortaya koydukları
44:16hususlar ise her ne kadar
44:19İslami kültürden olsa da
44:22içerisindeki Kuran'a ve
44:25hissin dışındaki gaybi konulara ait
44:28tasavvurlardan, fikirlerden,
44:31düşüncelerden arındırılması gerekir.
44:34İslam düşüncesi ise
44:37ancak vahyin getirdiği
44:40ve vahyin delalet ettiğidir.
44:43Başta İslam akidesi olmak üzere
44:46İslam düşüncesi sadece
44:49Kuran'ın ve Resulullah'ın
44:52metodu üzerine olmalıdır.
44:55İşte ancak o zaman vahiy ve
44:58İslam kültürü aynen ilk dönemde olduğu gibi
45:01Müslümanlara yeniden canlılık
45:04ve hayat verecektir.
45:07Aksi takdirde geçmişte olduğu gibi
45:10bugün de Müslümanlar arasında
45:13kısır tartışmalar,
45:16vakası olmayan farazi fikirler,
45:19Allah'ın hakkında hiçbir bilgi ve
45:22hüküm indirmediği hususlar
45:25Müslümanları meşgul etmeye,
45:28oyalamaya devam edecektir.
45:31Ve İslam akademik ve teorik bir
45:34kültür halinde kalmaya devam edecektir.
45:37Allah muhafaza.
45:40Bugün akademik camianın, ilahiyat
45:43camiasının neredeyse tamamı
45:46İslam'ı bu şekilde, felsefi ve
45:49kelami bir şekilde alıyorlar ve öğreniyorlar.
45:52Peki, kıymetli dostlar
45:55bunların hayatta hiçbir etkisi
45:58var mıdır?
46:01Bırakın Müslümanları, kendilerine hayır var mıdır?
46:04Konuştuklarında İslam
46:07felsefesi şöyle, kelam böyle diye yıllarca
46:10konuşurlar. Peki, bu tarz bir
46:13İslam düşüncesi almış bu kimselerin
46:16hangi konuda Müslümanlara önderlik ve liderlik
46:19ettiklerine şahit oldunuz?
46:22Maalesef İslam düşüncesini
46:25felsefecilerin ve kelamcıların metodu üzerine alan
46:28İslam fikri diye
46:31kelami tartışmaları öğrenen bu kimseleri
46:34sürekli şüpheler içerisinde görürsünüz.
46:38Hatta bir kısmı neredeyse deizme
46:41İslam'dan daha yakındırlar.
46:44İşte kıymetli dostlar
46:47hem Müslüman felsefeciler denilen
46:50kimselerin metotları hem de kelamcıların
46:53metotlarının doğru olmadığı
46:56bu tarz vakası olmayan faraziyelerin
46:59ne kişinin imanına ve iman etmesine
47:02ne de imanını kuvvetlendirmesine
47:06yol açmayacağı açıktır ve açıkça
47:09anlaşılmaktadır.
47:12Hatta böyle şekilde ne kişinin
47:15düşünmesi sağlanabilir ne de
47:18düşünmesi kuvvetlendirilebilir.
47:21Belki ancak kişinin bir takım
47:24bilgilere sahip olması sağlanabilir
47:27ama bilgi ise düşünme ve imandan
47:30farklı bir şeydir.
47:33Bu sebeple yeniden Kur'an'ın
47:36fıtratlara uygun metoduna dönmek
47:39olmazsa olmaz son derece
47:42elzem bir husustur.
47:45Rabbim bizlere ve tüm Müslümanlara
47:48aynen ilk dönemlerde olduğu gibi
47:51apaçık bir anlayış, yakın bir iman
47:54ve müthiş bir uyanıklıkla İslam
47:57düşüncesini anlamayı nasip eylesin.
48:00Akıllarımızı ve nefislerimizi
48:03tertemiz olan vahiy ile şekillendirmeyi
48:06bizlere kolaylaştırsın.
48:09Kardeşlerim böylece bir programımızın
48:12daha sonuna geldik.
48:15Bir dahaki programda yeni bir
48:18mefhum ve kavram üzerinde buluşmak
48:21ümidiyle her birinizi Allah'a emanet
48:24ediyorum.
48:30Altyazı M.K.