STEM alanlarında toplumsal cinsiyet eşitliği aktivizmi yapan siber güvenlik uzmanı Ayşe Aktağ, STEM alanlarına dair mitlerin gerçeklerini; yazılımda uzmanlaşmanın önemini; siber güvenlik sektöründe karşılaştığı cinsiyetçi önyargıları ve zorlukları; Türkiye’deki mevcut siber güvenlik ortamını; kadın, çocuk ve LGBTİ+ların karşı karşıya olduğu siber güvenlik tehditlerini; yazılım alanında cinsiyet eşitliğinin neleri değiştirme potansiyeli olduğunu; Kadın Yazılımcı ve SistersLab oluşumlarını ve Diva Konferansı’nı anlattı.
İstatiklerle Kadın, 2023: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2023-53675
İstatiklerle Kadın, 2023: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2023-53675
Kategori
🛠️
Yaşam tarzıDöküm
00:00İzlediğiniz için teşekkür ederim.
00:31T24'ün Ayrıkotu programından herkese merhabalar.
00:34Ben Azal Sifahi, rejide her zamanki gibi bize Faruk Ekici eşlik ediyor.
00:38Ayrıkotu'nun bu bölümünde konuğum Sibel Güvenlik Uzmanı Ayşe Aktağ.
00:42Hoş geldin Ayşe, nasılsın?
00:43Hoş buldum Azal, çok teşekkür ederim. İyiyim, sen nasılsın?
00:46Ben de iyiyim, çok çok teşekkürler.
00:48Aslında Ankara'da yaşıyorsun ama sen İstanbul'dayken hazır seni yakaladık.
00:51Ve birkaç hafta sonra yayınlanacak bölümümüzü kaydediyoruz.
00:54İlk sorum Dünya Ekonomik Forumu'nun 2006'dan beri yayınladığı.
01:00Global Cinsiyet Eşitliği Uçurumu raporunun sonuncusundan geliyor olacak.
01:052024 yayınlandı. Ama aslında 2023'e dair veriler var burada.
01:10Ayşe Kaşıkırık'la da iki önceki bölümde zaten bütün raporu değerlendirdik.
01:15Ve izleyenler orada detaylıca bakabilir.
01:20Ama burada benim sana sormak istediğim şey, sen de bilgisayar mühendisliği okuyan birisin.
01:27Sistem alanında, fen açılımını yapar mısın?
01:31Bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik alanları.
01:35Evet, sistem alanlarında eğitim görüyorsun ve daha sonrasında bu alanlarda çalışıyorsun zaten.
01:40Türkiye, Avrupa'da iş gücüne katılımda cinsiyet eşitliğinin 50'nin altında olduğu tek ülke.
01:47%49,2 ile.
01:49Kadınların üst düzey liderlik düzeyinde iş gücünde Avrupa'nın tabanını oluşturuyor.
01:54%18,5 ile.
01:56Teknik ve profesyonel düzeydeki iş gücünde yine cinsiyet eşitliğine bakarsak 42,4 ile.
02:02Yine Türkiye, Avrupa'nın tabanında.
02:05Ve bu sistem alanlarındaki iş gücüne katılımında %35'i kadın.
02:10Yani üç kişiden biri kadın olmuş oluyor.
02:13Sen de bu kadınlardan birisin.
02:15Bilgisayar mühendisliği okuduktan sonra siber güvenlik yüzmanı olarak çalışmaya başlıyorsun.
02:19Ama ben şimdi okuduğum zamanlara gitmek istiyorum.
02:22İstersen liseden al, istersen üniversiteden mühendislik bölümünden al.
02:26Ama yani bu toplumsal cinsiyet eşitliği ya da eşitsizliği bağlamında okuduğum bölümü.
02:32Yani işte fen ve daha sonrasında mühendislik bölümünü bize anlatır mısın?
02:36Belki oradan birazcık da bilgisayar mühendisliği kısmına da girersin spesifik.
02:40Tabii. Ben önceki şey için çok mutlu oldum.
02:42İşte böyle çok flashback geçmişten alabileceğim kısmını.
02:45Çünkü çok bunu böyle bence derin konuşmamız gereken bir konu.
02:48Bilgisayar mühendisliği çünkü genelde böyle bir erkek işi, erkek bölümü olarak nitelendiriliyor.
02:53Türkiye'de de özellikle bir kadın olarak kız çocukların özellikle bilgisayar mühendisliği,
02:57yazılım mühendisliği bölümlerini tercih etme olasılığı çok düşük.
03:00Bunun altında bence, hatta bence demeyeyim, verilerle toplumsal cinsiyet eşitliği rolleri yatıyor.
03:05Yani toplumsal cinsiyet rolleri yatıyor daha doğrusu.
03:07Ve burada bir eşitsizlik söz konusu.
03:09Şimdi hem kendi deneyimimi ben paylaşmak istiyorum Hazal seninle,
03:13hem işte okurkenki arkadaş, kız arkadaşlarımın deneyimlerini,
03:17hem de aslında verilerle bugün konuşmak istiyorum.
03:19Çünkü genelde biz işte bu konuları sık sık konuşan bir komünisiyiz.
03:23Ve konuştuğumuzda şey tepkisi çok geliyor.
03:25İşte bu senin deneyimin ama böyle değildir.
03:27Çok denilebiliyor.
03:29O yüzden biraz verilerle konuşacağım ve benim yorumum değil diyeceğim.
03:35Şimdi şöyle ben okurken özellikle şu çok vardı.
03:38Erkekler bu işi daha iyi yaptıklarına inanıyorlar.
03:41Ve bir noktada o ilk üniversite yıllarında bunu daha iyi yaptıklarını biz de görüyoruz.
03:45Bunun sebebi aslında şu.
03:47Bir kız çocuğu ve erkek çocuğunu hayal edelim.
03:50Kendimden de örnek vereyim.
03:52Bizim eve bir bilgisayar alındı.
03:54Ve o yılda işte benim bir abim var.
03:56Kaç yaş büyük senden?
03:57Dört yaş büyük.
03:58O bilgisayarla oynarken işte bir şekilde o bilgisayarla oynaması işte onun İngilizce öğrenmesini de sağladı.
04:03Bilgisayar kullanımı konusunda da epey iyileşti.
04:06Ve bir noktada onun işte o daha çocuk yaşlarında o soft skillerini beslemesine sebep oldu.
04:10O sırada ben işte ilgi duyduğumda ya ben de oynamak istiyorum ya da ben de bir şey yapmak, araştırmak istiyorum dediğimde hep bir sorumluluğum vardı.
04:18Evde işte annem şey diyordu işte sen kız çocuğusun.
04:21İşte bana şu konularda yardım etmek zorundasın.
04:23Ama işte abim bırak oynasın.
04:25Mesela sanki işte o benim rolüm ama abim o evrende yok.
04:27Sonra önden daha iyi araba kullanıyor.
04:29Evet.
04:33Yani bu noktada da genellemeyerek söyleyeceğim ama benim için öyleydi.
04:36Üniversiteye geçtim.
04:37Baktım oradaki işte sınıf erkek arkadaşlarım cidden bir şeyleri biliyorlardı.
04:41Ben bilmiyordum.
04:42Ya işte TCPIP bir kavram var.
04:44İşte ne bileyim bir noktada onlar belli başlı protokolleri, network vesaire biliyorlardı.
04:49Ben hiç bilmiyordum ve bunun utanıyordum açıkçası.
04:52Çünkü bir yerde o azınlık olmak, az bilmek insanı çok ürkütüyor.
04:56Ve şunu düşünüyorsun bu insanlar benimle alay eder mi?
04:59Dalga geçer mi?
05:00Ve ben bunu sessiz bir şekilde hep kapatmaya çalışan bir insandım.
05:04Ya bir de bu noktada o erkeklerde de bir önyargı oluşuyor azal.
05:07Şey diye düşünüyor ya bunlar niye bilmiyor ki?
05:10Herkes de çok okuyup araştırmıyor ve orada bir kadına yönelik bir önyargı oluşuyor.
05:14Diyorlar ki işte kadınlar bilmiyor.
05:16Evet kardeşim bilemeyebiliriz ki hepimiz böyle değiliz.
05:19Bunu da söylemek istiyorum.
05:20Benim sınıfımda erkeklerden daha çok bilen kadınlar da vardı.
05:23Çünkü onlara o imkan tanınmış.
05:25Onların bilgisayarı varmış mesela.
05:27Benim Gorabuk'um vardı maksimum yapabilecek hiçbir şeyim yoktu.
05:31Ama onların varmış ve onlar o imkanla birlikte kendi özelliklerini geliştirebilmişler.
05:36Dolayısıyla aslında bilgisayar mühendisliği dediğimizde...
05:40...başlı başına üniversitede başlayan bir önyargı var.
05:43Erkeklerin kadınlara karşı önyargıları var.
05:45Bunun neler besliyor üzerine de ben birazcık konuşmak istiyorum seninle.
05:49İşte toplumsal cinsiyet rolleri dedik.
05:51Ama bununla ilgili aslında kadınların çalışmasına yönelik toplumsal algılar da aslında bunu besliyor.
05:56Veya evde aldığımız sorumluluklar, roller de besliyor.
05:59En son mesela TÜİ'nin yaptığı bir istatistik çalışma var.
06:02İstatistiklerle kadın.
06:03Evet.
06:04Ve Türkiye Hane İş Gücü çalışması gibi bir rapor da yayınlamışlar bununla ilgili.
06:08Özellikle belki kanalın altına bu linkleri de veririz bitiminde.
06:12Ve orada şunu söylüyorlar aslında raporda.
06:15Kadınların, erkeklerin aslında önyargılı olmayan, kadınların çalışmasına yönelik önyargısı olmayan erkeklerin bile...
06:21...evde aslında sorumluluk almadığını görmüşler.
06:23Yani işte bir kesim diyor ki kardeşim biz sizi engellemiyoruz ki siz de çalışın.
06:28Ama bir bakıyorsun evde ütüyü ben yapmak zorundayım.
06:30Çocuğa ben bakmak zorundayım.
06:32Tamir, bakım, onarım gibi işlerde belki devreye giriyorlar ama...
06:35...aynı oranda devreye giren kadınlar da söz konusu.
06:38Yani en yaklaştığı sorumluluk yüzdesinin bu gibi başlıklar var sanırım orada da.
06:43Bir de tamirat ne kadar gerekiyordur ki?
06:46Rutin, her gün tamirat evde yapılmıyordur.
06:48Ama her gün yemek yapılması gerekiyor.
06:50Her gün çamaşır yıkanacak, çocuk bakılacak.
06:52Ve bunları nedense kadınların sorumluluğu gibi düşünülüyor maalesef.
06:55O yüzden böyle ben en temelden almaya çalıştım.
06:57Ve bilgisayar mühendisliği özellikle işte bu sebeple kız çocukları çok tercih etmiyor.
07:02Bunun bir ikincisi aslında şu da var.
07:04Sadece bilgisayar mühendisliği de değil, sitem alanları çok az tercih ediliyor.
07:07Bunun sebebi de aslında işte bu önyargılar kız çocuklarında da korkular.
07:11Biz işte kadın yazımcı topluluğumuz var.
07:14Orada çok sevdiğim bir arkadaşım var Gülçin Yıldırım Celinek.
07:16Onunla birlikte bu aktiviteleri yürütüyoruz.
07:19Onun bir kız çocuğu var mesela.
07:21Geçen o da bilgi kaygısını paylaştı.
07:23Ve şimdiden çok sevgili Ay'da şey düşünüyormuş.
07:26Erkek sınıfındaki birinin ondan daha iyi olduğunu düşünüyormuş.
07:29Bu aslında biz ne kadar bilinçli olsak ve bir şeyleri değiştirmeye çalışsak da
07:34aslında bu kız çocuklarındaki yargılar o okullarda belki de oluşturuluyor.
07:38Ve bunun aslında değişmesi lazım.
07:40Ben böyle bunu çok geniş el aldım ama eminim üzerine konuşacağız da
07:43şimdilik bunu bu şekilde özetlemiş olayım.
07:45Evet yani tam hatırlamıyorum nereden bulmuştum bu araştırmayı ama sanırım
07:49Evet Rebecca Ender'ın Eşyaların Patriyarkası kitabında geçiyordu.
07:52Bir işte çocuklara hayal çizdiriliyor.
07:55Ve işte bunu 8 yaşında 9 yaşında işte artık 16 yaşına kadar çiziliyorsun.
08:00Ve kız çocuklarının hayalleri giderek köreldiği,
08:02hayal gücünün kendini hani böyle hangi rollerde gördüğünü,
08:07geleceğe dair hayatta değiştiğini gözlemleyen bir çalışma bu.
08:12Ve evet zamanla giderek o değişiyor.
08:15Yani Ayda'nın hissettikleri.
08:17Evet maalesef.
08:18Maalesef biz yaşamış bulunduk bir anlamda.
08:20Bu noktada birkaç tane mit bükelim istiyorum seninle.
08:23Ben miti söyleyeyim.
08:24Kendi efsane budur ya.
08:25Sen de gerçeğiyle geldik bize.
08:29Kadınlar sistem alanlarında erkekler kadar ilgili ya da yetenekli değildir.
08:36Kadınlar aslında sistem alanlarında erkeklerden daha da ilgili olabilir.
08:40Ve yetenekli de olabilir.
08:42Bu cinsiyete bağlı bir kavram değil.
08:44Sistem alanlarında kadınların önünde önemli bir engel yok.
08:47Doğru bir engel yok.
08:49Birden çok engel var aslında diyebiliriz.
08:52Sistem alanlarında eşit işe eşit ücret veriliyor.
08:55Buna çok gülerim.
08:57Kesinlikle verilmiyor ve bunu ben söylemiyorum.
08:59İstatistikler söylüyor.
09:01Evet sen de maaş sorduğunu söylüyorsun.
09:04Çalıştığın yerlerde.
09:06Yani çalışma arkadaşlarına vesaire.
09:08Hem ben de şeye uyuz oluyorum.
09:10Maaş sormak ayıptır derler ya.
09:13Bu arada bence bunu genelde yüksek paralar kazananlar söylüyor.
09:16Söylemek istemiyorlar.
09:18Şimdi şöyle bir şey var aslında Hazal.
09:20Bunu bazen bazı kurumsal yerlerde İK'lar da engelliyor.
09:23İnsan kültürü ekipleri de özellikle o rekabetin olmaması için
09:27bunun söylenmesini yasaklıyorlar.
09:29Birçok kurumda aslında bu böyle.
09:31Ama bence de bu ayıp bir şey değil.
09:33Ve özellikle kadınların bu alana çok zor girdiğini
09:36ve çok daha düşük ücretlerle çalıştığını bildiğimizde
09:38bence şu önemli oluyor.
09:40Bunu nasıl öğrenebiliriz?
09:41Evet, samimiyetimiz olmayabilir.
09:43Bugün mesela absürt bir şekilde ben sana maaşını sorsam
09:45belki sen de niye böyle bir şey soruyorsun deyip
09:47tepki gösterebilirsin.
09:49Ama şöyle bir şey var.
09:51Herkesten sosyal ve samimi olmak zorunda değiliz.
09:53Ama teknoloji sektörü, komünitesi çok güçlü bir sektör.
09:55Ve dolayısıyla komünitede bir sürü etkinlik yapılıyor.
09:57Bu etkinliklerde de aslında daha böyle
09:59close bir circle oluşturuluyor.
10:01İşte o etkinliği, teknoloji etkinliği diye gidiyorsun
10:03ama sonrasında networking alanları oluyor.
10:05Ve bu networking alanlarında da aslında
10:07insanlarla daha yakın sohbet edebiliyorsun.
10:09Belki bir LinkedIn'den yazsan
10:11ya da mail atsan sana yazılı bir kanıtla
10:13onu söylemek istemeyebilir.
10:15Ama bu etkinliklerde aslında sorulabiliyor.
10:17Ben özellikle spesifik nokta atışı
10:19kimseden maaşını istemiyorum.
10:21Ama bir aralık soruyorum.
10:23Ben bu aralıkta bir maaş kazanıyorum ve
10:25deneyimim şu kadar yıl oldu.
10:27Günün sonunda sence ben erkeklere göre
10:29ya da sizin ekibe göre iyi bir maaşımı alıyorum.
10:31Altındaysam ve bunu fark ettiysem
10:33mutlaka iş değiştirme yoluna gidiyorum.
10:35Eğer bunu insan kültür ekibiyle çözemiyorsam.
10:37Çünkü en az onlar kadar donanımlıyız
10:39diye düşünüyorum.
10:41Eşit bir iş yapıyorsak, bir çıktı varsa
10:43performansım bir erkekle aynıysa
10:45o zaman paramı da ona göre almalıyım diye düşünüyorum.
10:47Evet ve yani bunun
10:49önüne engeller koyulduğunu
10:51bazı İK'lar tarafından söylüyorsun paylaşılmasının.
10:53Ama yani eğer bunun
10:55paylaşılmasının önünde bir engel varsa
10:57demek ki hesaplama süreçleri
10:59çok transparan olmalı ki
11:01sormaya gerek kalmasın
11:03insanlar bildiği kadarıyla
11:05tahmin edebilirsin.
11:07Ve yani eşit işe eşit ücret veriliyor mu
11:09diye bir soru işareti olmasın zaten
11:11akıllarda aslında.
11:13Peki senin kariyerine dönelim.
11:15Ne oluyor da sen
11:17siber güvenlik alanında devam etmek
11:19istiyorsun ve
11:21hani
11:23oraya birazdan gireceğiz ama
11:25demin de söyledin LinkedIn'de bu networking'de
11:27mentorluğun öneminden de bahsediyorsun.
11:29Yazılımda kendi niş alanını
11:31bulup uzmanlaşmak ve bu uzmanlaşma
11:33yolculuğunda bir mentorla
11:35çalışmak neden önemli?
11:37Hemen bahsedeyim. Şimdi ben o konuda
11:39bence biraz avantajlıydım çünkü
11:41farkında olan bir çocuktum etrafında olup bitenin.
11:43Üniversitede okurken
11:45şimdi bilgisayar mühendisliğinin çok fazla alt alanı var
11:47Hazal. İşte data science kısmı var
11:49yapay zeka kısmı varsa var
11:51güvenlik var, mobil geliştirme var. Böyle bir sürü
11:53şu an sayamayacağım alanı var.
11:55Ve bunların hepsinde de bir deneyim
11:57elde etmen demek senin aslında esas
11:59gelişim alanında çok da ilerleyememen
12:01demek veya o sürenin uzaması demek.
12:03Bunu nasıl engelleyebiliriz ya da
12:05kendi ilgi alanımızı nasıl keşfedebiliriz kısmında da
12:07şu önemli bence ben
12:09her alanın uzmanıyla birebir görüşme
12:11ayarladım kendime. Yani işte
12:13buna ilişkin ilham buluşmaları dediğimiz
12:15aslında buluşmalar oluyor. Özellikle işte rol model
12:17kadın veya erkeklerin gelip işte alana
12:19ilişkin insanların sorularını yanıtladığı
12:21sesyonlar diyebiliriz.
12:23Ben hep bunları takip ederdim
12:25üniversitede okurken ve mutlaka işte gidip
12:27o insanlara soru sorardım. İşte iş imkanları
12:29mesela bence remote çalışmak
12:31çok büyük bir imkan ve ben gerçekten
12:33bunun çok avantajını yaşıyorum.
12:35Onu sorardım mesela. Onun dışında
12:37işte zorluklarını, avantajlarını...
12:39Daha pandemi falan ortada yokken sen
12:41remote çalışmayı mı soruyordun?
12:43Evet bu arada. Bizde
12:45yani yazılımda gerçekten ofise gidilecek
12:47hiçbir şey yok. Her şey tık tık
12:49gülüyor. Ben iki senedir remote çalışıyorum
12:51ve hiç işi aksattığıma buna
12:53yönelik bir dezavantajlı durum oluştuğunu
12:55hatırlamıyorum. Bunu soruyordum
12:57çünkü ben o zamandan şey araştırıyordum
12:59işte hani okurken hep çalışan orada
13:01bir kız çocuğu olduğum için o benim için
13:03challenge'dı ve çok hızlı bir şekilde o ilgi
13:05alanını keşfetmeliydim aslında. Çünkü bir maddi
13:07kaygım da vardı.
13:09Günün sonunda aslında ben pek çok farklı
13:11alanı denedim. Veri analizini denedim.
13:13İşte mobil uygulama geliştirmeyi
13:15denedim. Oyun sektörüne girdim ki bence
13:17çok zor bir sektör. Hiç
13:19bana göre değil. Burada da aslında
13:21şunu yaptım ve insanlara da hep bunu tavsiye
13:23ediyorum. Proje geliştirdim. Yani
13:25evet orada direkt bir staj iş bulamayabilirsiniz
13:27ama proje geliştirerek de aslında o ilgi
13:29alanına size uyumlu olup olmadığını yapıp yapamadığınıza
13:31bence bakabilirsiniz.
13:33Bu ikisi arasında ben bir web programlamayı
13:35beğendim, sevdim. Bir de siber
13:37güvenliği beğendim. Sonra siber güvenlikte
13:39işte o zamanlar İstanbul Cerrahpaşa Üniversitesi'nin
13:41bir IOT center vardı ve orada bir
13:43staj ilanı gördüm.
13:45Ya dedim ben bir kendimi deneyeyim.
13:47Mülakatım da o kadar kötü
13:49geçti ki azal. Orada aslında benim bir
13:51şans faktörüm vardı ve benimle mülakat
13:53yapan kişi çok özellikle bu sektöre
13:55kadınların girmesine çok destekçi birisiydi.
13:57Ve benim o heyecanımı anladı.
13:59İşte CV'me baktı. CV'mi beğendim
14:01ve dedi ki ya korkma. Hani bildiğini biliyorum
14:03ya da istekte olduğunu biliyorum ama
14:05olabilir. Benim en büyük şansım ve
14:07kırılma noktam aslında oradaki
14:09Ebu Yusuf Güven Hocamdı. İsmini de vermek
14:11isterim. Buradan çok selamlarımla.
14:13Ve aslında onunla birlikte işte
14:15ya dedim tamam demek ki çok önyargıların
14:17olduğu bir sektör değil bu.
14:19Çok erken konuşmuşum biraz
14:21ama dedim ki demek ki
14:23destekleyen insanlar var ve o destek
14:25bana çok iyi geldi. Orada işte o
14:27staj sonunda dedim ki tamam ben bu işte çalışmak
14:29istiyorum. Staj bitimine
14:31doğru ben iş aramaya başladım. Üniversite
14:33üçüncü sınıfta ki işte bilgisayar mühendisliğinde
14:35böyle imkanlar var. İkinci, üçüncü sınıfta
14:37bile işe başlayabiliyorsunuz aynı
14:39zamanda. İş ararken
14:41bir yurt dışı startup'ımda ben
14:43işe başladım. Kabul aldım.
14:45Orada da aslında siber güvenlik uzmanı
14:47olarak işte girdiğim işte günün sonunda
14:49yazılım geliştirme işi verildi.
14:51Ve tamamen aslında yazılım
14:53istemediğimi ben ilk işimde anladım. Yani
14:55negatif bir şeyi pozitife çevirdim.
14:57Ben böyle çok dallandırıp budaklandırıp anlatıyorum ama
14:59uygun değil mi? Bu şekilde
15:01tamam. Ve aslında böyle düşünüyorum.
15:03Mentörlük konusuna geldiğimizde de
15:05aslında şöyle. Ben sürece hiç
15:07tek başına tek bir şey yapmadım.
15:09Es zamanında birçok şeye böyle
15:11kem geliştirmeye çalışıyorum.
15:13İşte aynı zamanda İngilizcemi geliştirmeye
15:15çalışıyorum. Bir yandan bizde
15:17mesela CTF çözmek çok önemli. CTF
15:19dediğimiz işte siber güvenlik konularına ilişkin
15:21mesela makineler oluyor online bir şekilde.
15:23Onları hacklemeye çalışıyorsun aslında.
15:25Düzenleme onları çözüyordum. Kendime bir
15:27mentor bulmuştum ki belki vaktimiz kalırsa
15:29nasıl mentor bulabilir insanlar bunun üzerine
15:31da konuşuruz. Kendime bir
15:33mentor buldum ve mentor konusunda da çok
15:35şanslıydım. Böyle çok destekleyici birisiydi
15:37ve sürekli bana işte aşama aşama şöyle yaparsan
15:39bu şekilde ilerlersin diye bir
15:41roadmap çizdi. O roadmap'a göre de
15:43ilerledim aslında. Böyle
15:45ne diyebilirim? O kadar çok konuştum ki sorunun
15:47başını unuttum. Tamamen soruyu
15:49anlattın ve şeyi
15:51sormak istiyorum. Yani sistem alanlarında
15:53çalışan kadınların en az tercih ettiği
15:55alanlardan bir tanesi siber güvenlik.
15:57Senin paylaştığın bir
15:59dataya, bir sunumda paylaştığın bir dataya
16:01göre siber güvenlik alanlarında çalışanların
16:03yalnızca %11'i kadın. Bu global bir
16:05evet doğru.
16:07ortalama mı? Şey mi oranla? Bu global
16:09Karspersky'nin yaptığı bir aslında
16:11araştırma sonucu. Bu Türkiye'de böyle bir veri yok
16:13bu arada. Ben yapmayı düşünüyorum. Hatta
16:15çok bağışa yoldum. Bu yayına gelene
16:17kadar hiç bunu fark etmemiştim ve yoldum ki
16:19neden bunca zaman bunu içeri ortaya koyacak
16:21bir şey yapmamışız.
16:23Karspersky'ye göre aslında
16:25%11 şeklinde bir istatistik
16:27var dünyada. Türkiye'de bu durum daha da
16:29kötü. Ben çalıştığım
16:31siber güvenlik ekibindeki tek kadınım
16:33mesela. Kaç kişilik bir ekip?
16:35Şu an için 11-12 kişilik bir ekibiz.
16:37Yeni bir kadın arkadaşımız
16:39farklı bir branştan geldi.
16:41Ama onun dışında işte erkek
16:43ağırlıklı bir ekip. Bu noktada
16:45ben şöyle bir şey söyleyeceğim. Tercih
16:47edilmiyor. Çünkü insanlar şunu düşünüyor
16:49bence. İşte bir rol model görmüyorlar
16:51veya diyorlardır ki
16:53ben de öyle diyordum bir noktada.
16:55Bir kadın yoksa burada demek ki bir kadın burada rahat
16:57çalışamıyor. Ya da bir kadın burada
16:59barınamıyor ki yok fikri oluşuyor.
17:01Ya da işte kadınlar tercih etmiyorsa mutlaka
17:03Bunca herifle ne yapacağım diyordur.
17:05Evet bu arada. Çünkü şey de var bir noktada
17:07o zaman. Mesela işte şu anki ekibimde
17:09yok ama önceki çalıştığım yerlerde
17:11şuna çok denk geliyordum. Toplantıya giriliyor.
17:13Beyler diyor mesela. Sen invisible
17:15bir womansın. Yoksun.
17:17Görünmüyorsun. Bu mesela çoğu
17:19insan şey. Ne var? Düzelt diyor. Mesela
17:21bir düzeltiyorsun. İki düzeltiyorsun. Artık hani görümlemek de
17:23insanın yükü oluyor. Görünmek istiyorsun.
17:25Çünkü ben bey değilim.
17:27Merhaba buradayım demek istiyorsun. Kız neler yapıyorsun?
17:29Gerçekten öyle. Bey demeyi
17:31ver falan diye. Ya da işte
17:33şey. İyi bir şey yapıyorsun.
17:35Sana şey diyor. Bir kadına göre ne kadar çok
17:37biliyorsun. Benim bir mülakatımda bana bu söylendi.
17:39Yani çok
17:41pozitif geçen bir mülakatta
17:43o cümleden sonra ben bitirdim. Bir bayana göre.
17:45Evet bir bayana göre dedi bana.
17:47Evet onu da not aldım. Ve şey oldum
17:49böyle. O kadar iyi ve
17:51şirkete karşı pozitif duygularla girdim ki
17:53mülakatı. Orası olursa benim hayali
17:55iş yerim. O cümle beni kurtardı
17:57mesela. Oradan. Evet. Dedim ki
17:59çok teşekkür ederim. Ben sonlandırmak istiyorum dedim
18:01mülakatı. Çünkü siz bu şekilde
18:03bakıyorsanız belli ki ben sizin ekibinizde çok kolay
18:05yükselemeyeceğim. Ve o şekilde
18:07bitti benim için o görüşme.
18:09O yüzden bu alanda
18:11yani kadınları anlayabiliyorum. Az
18:13olmasının sebeplerinden bir tanesi bence bu.
18:15Aslında tam da şeyi soracaktım
18:17ben de sana. En çok duyduğun
18:19ya da belki de birkaç kez
18:21duymuşsundur. Bir kere duymuşsundur ama
18:23hani bu alanda çalışırken duyduğun
18:25ve belki de duymaktan
18:27gına gelecek kadar çok duyduğun
18:29cinsiyetçi söylemler neler ve bunları
18:31nerelerde kimlerden duyuyorsun daha çok?
18:33Genelde iş arkadaşlarından duyabiliyorsun.
18:35Bir tanesi şu oluyor
18:37bence. İşte beyler
18:39Ayşe var sonra konuşuruz bunu.
18:41Kendi aralarında diyelim bir küfürlü şaka
18:43yapacaklar. Senin onu duymaman gerekiyor
18:45bir kadın olduğun için.
18:47Diyelim ki sen küfüre çok okeysin.
18:49O konuşma şekline diyelim.
18:51O noktada yine seni
18:53bir kadın olarak oraya ait hissettirmiyorlar.
18:55Diyelim ki de değilsin. Bunu gerçekten
18:57duymak istemiyorsun.
18:59Onu konuşmazlarsa onu başka bir yerde konuşurken
19:01işte konuşuyorlar. Dolayısıyla sen o
19:03işten de geri kalıyorsun. O teknik
19:05o cümleleri duymuyorsun. O işin ilerlemesinde
19:07onlar aktif oluyor ama sen geride
19:09kalıyorsun ve dışlanıyorsun bir noktada.
19:11İkincisi şey çok duyduğum
19:13bir şey. Ya işte bunu
19:15Ali bile bilmiyor. Sen nasıl biliyorsun?
19:17Hani Ali bilir ama ben bilemem ki.
19:19Bir kadınım çünkü. Bilmem de
19:21absürt karşılanıyor.
19:23Bunları çok sık duyuyoruz gerçekten
19:25ekiplerde ya da ben yine
19:27bir iş yerimde şeyi duymuştum. Daha
19:29başlamıştım. Bir hafta geçmiş. Bir stajdı
19:31bu arada bu. Bir hafta
19:33geçmiş ve şey dedi. Ya yanlış anlama
19:35seninle bir derdim yok. Beni dedi yanlış anlamanı
19:37istemiyorum. Ama dedi benim kafamda
19:39şöyle bir şey var dedi ve bunu çok dedi işte
19:41ben 10. yılımdayım mesleğim dedi.
19:43Artık deneyimi de dikkate alırsın
19:45diye düşünüyorum dedi.
19:47Çok kadınla çalıştım ve kadınlar beceremiyor dedi
19:49bu işi ya. Dikkatsizsiniz, heyecanlısınız
19:51dedi. İşte bir atak geliyor dedi.
19:53Her şeyi bilse bile, öğretsek bile
19:55dedi. O atak geldiğinde donup kalıyorsunuz
19:57dedi. Ve yapamıyorsunuz.
19:59Kadınlar bence beceremiyor dedi.
20:01Şimdi bir noktada yani
20:03tepkimi göstersem
20:05işte bir noktada insan hadde
20:07bildirmek istiyor. İşte o zaman
20:09bir atak geliyor. Evet evet atak işte
20:11bak bakalım hata demek istiyor ama
20:13böyle insanlar maalesef var ve ben
20:15bu algıları değiştirebilmenin en iyi
20:17yolunun örgütlü çalışmak olduğuna inanıyorum.
20:19Yani bir aktivizmin parçası
20:21olursak bence bunu değiştirebiliriz.
20:23Yani bireysel o ekipteki o kişinin
20:25düşüncesini değiştirmek de benim günün sonunda
20:27hiçbir işime yaramıyor. Çünkü
20:29saatlerce de anlatsam o kişinin
20:31o tunnel vision'a sahip olduğunu gördüğümde
20:33ben anlatmayı kesiyorum. Mesela evet diyorum
20:35yani sence öyleyse öyledir. Sonuçta işimi sen vermiyorsun.
20:37Maaşım yatıyor mu?
20:39Sonunda yatıyor. Gerisi önemli değil.
20:41Onun düşüncesine diye düşünüyorum. Peki dönüşüm
20:43yaşadığını, şahit olduğun kimseler oldu mu?
20:45Çalışma arkadaşı, erkekler?
20:47Şöyle oldu hatta.
20:49Bana açıkça şey söyledi. Dedi ki ya sen
20:51hani sorumluluk çok mu
20:53küçük yaşta senin için başladı da
20:55geliştin. Yoksa hani yaşına göre bir
20:57kadınsın. Çok normal değil falan
20:59yaptı böyle. Size iltifat ederken
21:01bile aslında canınızı sıkacak şeyler söyleyebiliyorlar.
21:03Onun mesela özür dileyiş
21:05biçimiydi. Çünkü
21:07hiç işini aksatan biri değilim.
21:09Ve zaten bu kurumsal bir yerde çalıştığım
21:11için bu bir performans ölçüyle
21:13değerlendiriliyor ve orada da zaten
21:15ortaya koyulan bir veri var.
21:17Bu şekilde fikirini değiştirdiğimiz insanlar benim
21:19oldu ve bunu aslında örgütlü bir şekilde
21:21yaptığımız da oldu. İşte ben
21:23Sisters Lab, bilimde kız çocukları ve
21:25kadınların olduğu bir dernekte de
21:27gönüllü bir şekilde çalışıyorum. Kadın yazılımcıda da
21:29çalışıyorum. Bunlar aslında işte
21:31dünyada global karşılığı Who Code Girls
21:33gibi böyle woman in tech gruplarının
21:35Türkiye karşılığı gibi düşünebilirsin
21:37Ozan. Burada da aslında
21:39biz çok sık toplumsal cinsiyet eşitliği yayınları
21:41yapıyoruz. Ya da işte ilham buluşmaları
21:43yapıyoruz. İşte burada özellikle şeyi konuşuyoruz.
21:45Zaten aslında yani ortak buluşma noktası
21:47toplumsal cinsiyet eşitliğine dair değil mi?
21:49Evet. Sisters Lab'de de kadın yazılımcıda da.
21:51Sistem alanlarında toplumsal cinsiyet eşitliği
21:53ortak noktamız aslında bu.
21:55Ve burada yaptığımız yayınlarda da
21:57çok şey feedback'i aldığımız oluyor. Ya hani biz
21:59sizi daha böyle işte erkekler ölsün gibi
22:01biliyorduk ama hani bu kafadaki
22:03insanlar gibi görüyorduk ama öyle değilmiş
22:05aslında. Bize de yer varmış.
22:07Ha değil miymiş?
22:09Bana öyle bir bilgi gelmedi aslında.
22:11O yüzden aslında
22:13evet bu değişim mümkün ama
22:15çok da kolay olacağını sanmıyorum
22:17öyle söyleyeyim.
22:19Peki başka neler yapıyorsunuz
22:21Sisters Lab ve kadın yazılımcıyla?
22:23Tabii bahsedeyim. Benim
22:25Sisters Lab'deki rolümden bahsedeyim ve
22:27Sisters Lab'in neler yaptığından. Sisters Lab aslında
22:29sistem dediğimiz bu işte bilim, teknoloji, matematik
22:31alanlarında kız çocuklarının
22:33gelişimini, eğitimlerini destekleyerek
22:35istihdamını hedefleyen bir sivil toplum kuruluşu.
22:37Aynı zamanda da bir sosyal
22:39girişi. Biz AFED'de
22:41birlikte aslında gündemimize
22:43işte hepimiz felaket şeyler yaşadık ve
22:45biz dedik ki neresinden tutabiliriz, ne yapabiliriz
22:47ve AFED'i konu aldık.
22:49Şu an için 3. sınıf, 4. sınıf
22:51üniversite ve yeni mezun
22:53öğrencilere, AFED'den etkilenen öğrencilere
22:55eğitimlerle güçlendirme
22:57projelerimiz var. Ben de onun aslında
22:59istihdam kısmını yürütüyorum.
23:01Şirketlerle birebir görüşüp aslında
23:03eğitimini verdiğimizde bu eğitimden
23:05başarılı bir şekilde mezun olan öğrencilere
23:07istihdam fırsatı yaratmaya çalışıyoruz.
23:09Bunun dışında aslında
23:11Sisters Lab sadece üniversite öğrencilerine değil
23:13kız çocuklarına, liseli kız çocuklarına yönelik de
23:15eğitimler veriyor. İşte bir Digiteen
23:17projemiz var, bir siber güvenlik akademimiz
23:19var. İşte aslında bilgisayar mühendisinin
23:21daha doğrusu sitemin bütün alt dallarına
23:23biz erişmeye çalışıyoruz. Evet.
23:25Çokça program, proje gördüm.
23:27Evet. Özellikle bu işte son
23:29projemizi biz Adeso Turkey ile yürüttük ve
23:31onlarla birlikte bunda bir İbrahim Bodur
23:33girişimcilik ödüllerinden ödül de aldık
23:35bununla ilgili ve aslında işte
23:37hedefimiz şu an için bu kısımda çok
23:39çalıştığım için bu kısmı anlatmak istiyorum daha çok.
23:4113 öğrencimizi işe
23:43yerleştirdik. Yılın sonunda işte bunun
23:4530'a varmasını hedefliyoruz
23:47ve belki de böyle şirketler bizi
23:49bunu izleyip ulaşabilirler diye bahsetmek
23:51istedim. Onun dışında
23:53biz aslında işte bu 18-35
23:55yaş grubuyla çalışıyoruz ama
23:57bunun sebebi biraz daha şirketin
23:59o yaş aralığında istihdam etmek
24:01istemesi ama bunun
24:03sonuçlarını düşünürken ben şey söyledim
24:05hani daha yaşlı ama
24:07bu alanla ilgilenmek isteyen kadınları
24:09dışlamış olmuyor mu fikri geldi
24:11ve o noktada da aslında
24:13teknolojiye ilgili ama işte daha küçük
24:15yaşlarda bu erişime sahip olamamış
24:17kadınlar için de yine proje üretmeye
24:19başladık biz. Dijital okuryazarlık
24:21yine bir konumuz. Liseli
24:23gençlerle dediğim gibi çalışıyoruz. Kız çocuklarıyla
24:25çalışıyoruz ve bunun dışında da aslında
24:27şu an için sabinden.com ile
24:29HERA için yeni bir projemiz
24:31aslında. İlham buluşmaları
24:33düzenliyoruz. Ben bunu çok kıymetli
24:35buluyorum. Çünkü orada şeyi görüyorum
24:37işte o alandaki uzman
24:39kadının anlatış biçiminden
24:41o kız çocuğu çok etkileniyor ve
24:43aslında o etkilenme biçimiyle birlikte
24:45de mesleğini seçiyor belki de.
24:47Çok yakın bir zamanda sahibinden ofisinde
24:49bu etkinliği gerçekleştirdik. Sonra o kadar
24:51böyle tatlı bir etkisi oldu ki dediler ki
24:53bunu devam ettirelim. Her an yapalım.
24:55Son projemiz bu şekilde.
24:57Evet şahane ve yani insanlar
24:59da baktıkça. Gerçi hani
25:01ben en azından meslek seçimimi yaparken
25:03okucağım bölümü seçerken
25:05bu mesleğin meslek örgütü var mıdır
25:07diye bakmadım ama en azından
25:09kadınların örgütlendiğini
25:11görmeleri de güzel olacaktır
25:13diye düşünüyorum. Hani o zaman
25:15ne kadar insan onu değerlendirmeyi alıyor
25:17bilmemekle beraber. Bir de başta da
25:19söyledim sen işte İstanbul'da
25:21yaşamıyorsun aslında. Diva konferansı
25:23nedeniyle İstanbul'dasın.
25:25Biz de konferans sağolsun bir araya gelebildik.
25:27Diva konferansı yorgunlusundur
25:29diye tahmin ediyorum. Diva yorgun mu?
25:31Diva yorgun gerçekten.
25:33Diva yorgun ama çok gururlu.
25:35Evet.
25:37Diva nasıl yoruldu?
25:39Diva konferansında.
25:41Hemen anlatayım. Gururla anlatayım.
25:43Biz Diva'yı kadın yazılımcı
25:45topluluğuyla yapıyoruz. Bu
25:47Sisters Lab'den farklı bir topluluk ama ortak alanlarda
25:49birbirimizi destekleyerek çalışıyoruz.
25:51Çok sevgili iki
25:53ekip arkadaşım var. Onlara da ismini
25:55geçirerek anlatmak isterim her şeyi aslında.
25:57Ayşe Bilge Gündüz var.
25:59Kendisi işte Emel Engineer
26:01olarak çalışıyor. Yurt dışında yapay zekalarında
26:03çalışıyor. İngiltere'de yaşıyor.
26:05Bir de Gülçin var. Çok sevgili Gülçin.
26:07Gülçin Yıldırım Celinek. O da
26:09Prague'da yaşıyor. O da DBA
26:11olarak çalışıyor. Daha veri tabanı
26:13üzerine çalışıyor.
26:15Biz böyle üç kadın dedik ki ne yaparız?
26:17Nasıl yaparız? Aklımızda bir işte
26:19kadınların yoğunlukta olduğu konferans fikri
26:21var. İşte değişen gelişen teknolojide
26:23de odağımız zaten AI. AI dediğimiz
26:25bir gerçek var ki bakkal dahi
26:27bunu konuşuyor ve bana işte şey diyor
26:29günlük. Ya işin devam ediyor mu?
26:31İşini elinden alabilir gibi yorumlarla herkesin
26:33bir noktada dahil olduğu bir konu var.
26:35Biz dedik ki neler yapabiliriz?
26:37Ve şunu analiz etmek istedik.
26:39Hepimizin aslında bir kırılgan noktası
26:41var. Benim hayvanlar, ben hayvan agro
26:43aktivisti olarak kendimi de tanımlıyorum. Dedim ki
26:45ya ben konferanslarda özellikle işte
26:47hiç bu konuya değinilmediğini,
26:49insanların işte evcil hayvanıyla gelemediğini
26:51ya da işte bu konuda bir
26:53bağış yapılacaksa oralara yönlendirmesi
26:55gerektiğini düşünüyorum dedim.
26:57İşte erişilebilirlik bir diğer konumuzdu
26:59mesela. Bu noktada bir işaret dili
27:01getirdik. Mutlaka bir işaret dili
27:03tercümanı bizi eşlik etti ve o gün
27:05bütün sunumlarımız erişilebilirdi.
27:07Bir diğer benim çok önemsediğim
27:09konu ben veganım ve günün sonunda
27:11etkinliklerde hep aç kalıyorum.
27:13İşte kuru ekmek mi yiyeceksin?
27:15Ne yiyeceksin? Ne yiyor bu veganlar?
27:17Yedik kuru ekmekten. Bu arada ne geçiyor
27:19olsaydı onu da bulamıyorum bazen. Dedim ki
27:21ya ben aç kalmak istemiyorum. Gelenlerin de
27:23kalmasını istemiyorum ve sadece veganlar için
27:25değil, işte vegan, vejetaryen, glutensiz
27:27hassasiyeti olan herkes için
27:29bir opsiyon yaratmaya çalıştık orada.
27:31Bunun dışında şu da
27:33bizce çok önemliydi. İşte Gülçin'in
27:35mesela çocuğu var. Özne olunca bence
27:37ihtiyacı daha iyi benimseyebiliyor
27:39insan ve çözümü daha efektif bulabiliyor.
27:41Dedik ki ya çocukla aileler nasıl gelecek?
27:43Çocuklar için de hem yapan zeka atölyesi
27:45yaptık hem de etkinliğimizi
27:47Ipaflorya kampüste yaptık.
27:49Orada da bir hop atölyesi varmış.
27:51Çocuklarla birebir gelip oyun oynuyorlarmış.
27:53Hem de onlar çok sağolsun destek oldular.
27:55O şekilde çocuklar için iki farklı atölye
27:57yapabilmiş olduk. Ve bizim için
27:59aslında en gurur verici noktası da
28:01kadın yoğunluğu fazla
28:03olan bir konuşmacı listemiz
28:05vardı. Çünkü bizim sektörde
28:07böyle 3 ayda bir, 4
28:09ayda bir konuşma konumuz şey.
28:11Kadından yazılımcı olmaz, işte
28:13kadın konuşmacı yok çünkü ilginiz yok
28:15çünkü bilmiyorsunuz, çünkü
28:17beceriksizsiniz. Bu konular var.
28:19Biz etkinliği... Baktık yani.
28:21Aradık bulamadık.
28:23O da var bu arada. Nasıl bulamıyorlar? Herhalde evrene
28:25dilek kadın yazılımcı gelsin.
28:27Böyle kendi içine konuşuyorlar herhalde.
28:29Bu arada bunun tam tersi şeyi de
28:31yaşıyoruz. Bize yazıyor diyor ki bana
28:335 kadın yazılımcı bulsana.
28:35Bizim öyle bir gücümüz de yok bu arada.
28:37Hiç bilmediğimiz etkinliklere, saçma
28:39sapan güvenliğe niye yönlendirelim zaten.
28:41Sen ne yapıyorsun bu arada? Ben niye kaynaklarımı paylaşayım seninle?
28:43Laf olsun da biz tepki
28:45görmeyelim gibi düşünceleri de...
28:475 tane yolla dedik. Oradan bana
28:495 tane kadın yazılımcı.
28:51Bu konuda şey var. Kadınsız toplantılar
28:53diye de bir Twitter hesabı var.
28:55Bunları ifşa ediyor. Ben çok keyif alıyorum açıkçası.
28:57İşte böyle afişlerde görüyoruz.
28:59Kıraathane gibi toplantıları.
29:01Biz biraz buna tepki olsun diye
29:03aslında çıkmış bir iş yapmak istedik.
29:05Diva ile birlikte de
29:07etkinlik alanında en son 556 yüze
29:09kadar bir kayıt aldık ve gerçekten
29:11bu kadar insan gelmişti. Bizim bütün
29:13kitlerimiz tükenmişti.
29:15Bütün gün aslında buna özen gösterdik.
29:17Yemek seçenekleri sunduk. Çeviriler
29:19olduğu kadınların herkesin keyif aldığı
29:21bir etkinlik tasarladık ve öyle de
29:23feedbackler aldık. Umarım herkes çok keyif
29:25almıştır diyeyim. Diva böyleydi.
29:27Demin şey
29:29yapay zeka işimizi elimizden
29:31alacak mı sorularıyla karşılaştığını
29:33söylemiştin. Yapay zeka kısmına
29:35ilerleyen dakikalarda geleceğim.
29:37Sen de çünkü yapay zekayı
29:39kandırabilir miyiz diye bir sunu da
29:41yaptın aynı zamanda Diva
29:43konferansta. Ama onun öncesinde
29:45Türkiye'deki mevcut Sibel güvenlik
29:47ortamını gelişmeleri ve tehditleriyle
29:49anlatır mısın diye sormak istiyorum.
29:51Tabii ki seve seve anlatırım. Yine ben
29:53hep statistik baktığımda Kars-Perske'ye
29:55bakıyorum. O genelde global çalışmalar
29:57yapıyor. Biz Orta Doğu grubu olarak
29:59adlandırıyoruz ve onun çalışmalarında işte
30:01meta dediğim bir bölge var.
30:03O bölgede aslında
30:052023 senesi için
30:07en fazla tehdit
30:09alan ve bundan etkilenen ülke olmuşuz.
30:11%42.8
30:13olması lazım. Yanılıyorsam bunu mutlaka
30:15aşağıda vereceğim link olarak.
30:17Bunun dışında da 2022
30:19yılına göre bizde %5 bir artış
30:21olmuş. Özellikle bu saldırıların.
30:23Bunların sebeplerini çok detaylı konuşabiliriz
30:25ama en başta aslında işte jeopolitik
30:27konumumuz ve ekonomik bu çalkantılar
30:29sebebiyle olduğu düşünülüyor.
30:31Bunun yanı sırada aslında şeyi
30:33söylemek istiyorum. Şimdi bu dünya genelinde
30:35böyle bir statistik var ama Türkiye bunun için
30:37ne yapıyor ve niye böyle oldu konusu var.
30:39Şimdi değişen bir dünyada yaşıyoruz
30:41ve AI dediğimiz bir gerçekten bahsediyoruz.
30:43AI ile birlikte aslında tehdit aktörlerinin
30:45atak yüzeyi çok genişledi.
30:47Yani eskiden bir yazılım gelişme yaşam
30:49döngüsü vardı ve burada işte ekipler
30:51çalışırdı. Bir proje geliştirecek diyelim.
30:53Bunun proje yöneticisi, yazılımcısı, testçisi
30:55belki cloud ekibinden birileri
30:57ve bir sürü kişinin bir ortama geldiği
30:59planlamalar yaptığı ve geliştirildiği bir süreç vardı.
31:01Daha sonrasında buna generatif
31:03AI dediğimiz bir kavram yani yapay zekanın
31:05deep learning algoritmalarının kullanıldığı
31:07bir alt alan gibi düşünebiliriz.
31:09Bu dahil oldu ve bununla birlikte
31:11aslında bu süreçlerin hepsi
31:13otomatize hale geldi Hazal.
31:15Bu da aslında hem maliyet hem süreci
31:17kısalttı hem müşteri deneyimini
31:19geliştirdi. Ama güvenlik açığı
31:21olarak. Evet tam olarak bu.
31:23Bizi yoksa elektrik olarak bize döndü.
31:25Yani saldırganlar artık
31:27çok büyük imkanlara sahipler.
31:29Yani eskiden belki saatlerce uğraştıkları
31:31şeyleri şimdi 5 dakikada yapay zekayla
31:33çözebiliyorlar. Hatta kendileri artık
31:35kod bile yazmıyor. Chat GPT'ye
31:37hazırıp bir iki şeyi değiştirip işte
31:39çok basit zararlı mesela botlar
31:41oluşturabiliyorlar. Ben özellikle sunumda da
31:43bundan bahsettim. Bu chat botlar
31:45hayatımızı çok kolaylaştırıyor ama
31:47bunları manipüle etmenin de o kadar
31:49basit yöntemleri var ki yani çok kısa
31:51sürede maalesef
31:53atak alabiliyoruz bununla ilgili.
31:55Bir zafiyet oluşabiliyor.
31:57Bunun karşısında da aslında yapmamız gereken
31:59işte benim kendimi de tanımladığım white hat hacker
32:01kavramı var. Biz daha etik Sibergan'ın
32:03kuzmanı olarak çalışıyoruz.
32:05Tabii white hat hacker yani black hat
32:07dediğimiz daha böyle işte farklı
32:09motivasyonlarla aslında insanları
32:11manipüle edip bilgilerini... İyi cadı kötü cadı.
32:13Evet tam olarak o.
32:15Bize de hep kötü cadılık düşüyor ama bu sefer
32:17beyaz şapkayı anlatıyalım.
32:19Bu kavram var.
32:21Bu noktada da aslında yine yapay
32:23zeka kullanılarak bu ataklara cevap
32:25verilmesi gerekiyor. Yurt dışında bununla
32:27ilgili çok güzel gelişmeler var. Türkiye'de
32:29çok kısıtlı çözümler üretilmiş.
32:31Özellikle üretilen çözümler de
32:33ücretli zaten. Ücretsiz ben özellikle
32:35sunumda da çok önem veriyorum bu konuya
32:37ve paylaşmak istedim. Çok sevgili
32:39Evren Yalçın'ın bir projesi var.
32:41Promfire Volcom diye.
32:43Belki ilgilileri varsa orayı
32:45kontrol edebilirler diyeyim. Orada
32:47mesela çok güzel generatif AI entegreli
32:49çözümler üretmiş bizim için ve bunu ücretsiz
32:51yayınlıyor. Bu çok kıymetli
32:53bir şey bence çünkü ücretsiz düzgün
32:55kaynak bulmak gerçekten çok zor.
32:57Bu şekilde özetlemiş olayım
32:59aslında durumu Hazal. Çok çok teşekkürler.
33:01Peki özellikle
33:03Türkiye'de yaşayan kadın, çocuk ve
33:05LGBT artıları düşündüğümüzde
33:07bu Sibel güvenlik risklerinin
33:09onlara karşı
33:11nasıl bir tehdit oluşturduğunu
33:13söyleyebiliriz. Tabi hemen
33:15bahsedeyim. Şimdi özellikle
33:17algoritmik adalet dediğimiz bizim bir kavram var.
33:19Algoritmik adalet aslında şunu
33:21söylüyor. Yapay zekanın
33:23deep learning algoritmaları var.
33:25Ya da çeşitli algoritmaları var.
33:27Bu algoritmalar kullanırken oluşan
33:29kritik, açık ve değerlerden bahseder
33:31algoritmik adalet. Ben de
33:33çok sevgili Ece hocamız var. Ece Paralı
33:35Öztan. O da sanırım
33:37kendisi siyaset bilimi. Sen de tartışmayı
33:39onunla beraber yaptın gibi konferansı değil mi?
33:41Evet. Birlikte bir panel yaptık.
33:43Kendisi siyaset bilimi uzmanı
33:45aslında ama işte bu konularda özellikle
33:47çok büyük çalışmaları var ve biz
33:49onunla konuşurken de direkt bunu konuştuk.
33:51Dedik her şey yani öznesizsiniz
33:53ama farkında değilsiniz dedi.
33:55Yani bunu bir siyaset bilimci değil de siz
33:57çalışmalısınız aslında dedi ve ben
33:59onunla birlikte bir farkındalık kazandım.
34:01O azınlık değilseniz aslında
34:03o işte LGBT grubu,
34:05ayrımcılığa uğrayan gruplar ya da işte bir
34:07kadın vesaire o kişilerden biridisi
34:09değilseniz ve sizi etkilemiyorsa bence
34:11daha az dikkate alıyorsunuz bu konuları.
34:13Ve siber güvenlikte de aslında şöyle
34:15bir olay var. Bu kişiler
34:17ki bilgisayar mühendisleri bile
34:19bunu çok generatif AI dediğimiz bu
34:21kavramı yapay zekayı, bu algoritmaları
34:23düzgün kullanmayı öğrenemezse
34:25onlar bile bence bir süre sonra bunun gerisinde
34:27kalacak. Şu an için belki işte
34:29yapay zeka işimizi elimizden almıyor
34:31ama bundan belki 5 sene, 10 sene
34:33belki daha da kısa bir süre içerisinde bu çok
34:35büyük bir tehdit olacak. Bunu kullanamayan insanlar
34:37için belki işsizlik söz konusu
34:39gerçekten olabilir veya
34:41işlerini çok yavaş halledebiliyor
34:43olabilirler çünkü günün sonunda
34:45bu sistem her yere entegre edilmiş
34:47durumda olacak. Bunun dışında da
34:49şeyi de söyleyebiliriz belki
34:51bu kişilerin zaten daha farklı
34:53sorunları, problemleri olduğu için
34:55orada dijital okur yazarlık
34:57sayısı bile belki çok düşük.
34:59Yapılan araştırmalar da bunu gösteriyor.
35:01O insandan kalkıp da hadi bakalım
35:03sen siber güvenlik öğren demek
35:05bana biraz şey geliyor yani
35:07yapamayız yani böyle bir şey de yok.
35:09Ama günün sonunda gerçekten
35:11insanların bunu adapte olması
35:13zorunlu hale geldi
35:15diyebiliriz. Öz savunma
35:17kurslarının yerini artık
35:19Siber öz savunma diyorum.
35:21Siber zorbalık
35:23dediğimiz bir kavram var zaten
35:25ve Türkiye'de yine buna ilişkin
35:27yapılan da bir çalışma var ve oran
35:29geçen seneye göre özellikle çok
35:31artmış durumda. Tam istatistik oranını
35:33hatırlamıyorum ama
35:35bu konuda bilgi güvenliği farkındalığımız
35:37çok düşük. Yani bırakın bu
35:39grupları bu alanda teknoloji
35:41alanında çalışan insanların dahi çok düşük.
35:43Ya ben işte kurumsal firmalarda
35:45çalışan arkadaşlarım var mesela
35:47sık sık kuruma testi yapılır.
35:49Bilgi güvenliğini ölçmek ve örnem
35:51almak için. O kadar kötü hikayeler
35:53duyuyorum ki gerçekten. Hala işte
35:55bir zararlı linkin ne olduğunu
35:57ayırt edemeyen bir mailin işte
35:59bu sosyal mühendislik çalışmaları özellikle
36:01bu grupları çok etkiliyor.
36:03Bunda üç farklı yöntemi var. İşte
36:05phishing dediğimiz size mail aracılığıyla ulaşılabiliyor
36:07ya da işte smishing dediğimiz mesajla
36:09ya da işte arıyorlar.
36:11Özellikle yapay zeka ile birlikte de bu
36:13çok fazla bu video call bunların
36:15taklidi gelişti.
36:17Ve dolayısıyla aslında size birebir
36:19işte belki şey düşünüyor insan
36:21ben çok küçük biriyim bana kim bunu
36:23saldırsın etsin yapsın gibi düşünülebiliyor ama
36:25mesela bir CEO'nun sesinden
36:27görüntüsünün taklit edilip mesela
36:29o şirketin çalışanlarına bir
36:31mesaj verildiğini ya da işte bir manipüle
36:33edildiğini düşünün. Bunun o kadar çok
36:35örneği var ki maalesef çok büyük maddi
36:37kayıplar var. Durum buyken aslında siz
36:39şöyle de olabilirsiniz. Ve çok fena
36:41yani aslında ayan beyan olanları
36:43çok fazla da mevcut yani.
36:45Açıkça yapıyorlar.
36:47Nasıl diyeyim? Böyle çok profesyonel
36:49olmak gerekmiyor. Doğru bu arada.
36:51Ama hani o anki panik hali de
36:53insanın bir başka. Mesela bana bir kere
36:55tam terapiye girmeden önce
36:57şey geldi.
36:59Bir mesaj geldi.
37:01Daha doğrusu bir mesaj gelmişti.
37:03Şey sordum. Bana
37:05linkini atar mısınız? Görebilir miyim?
37:07falan diye. Söyledi ki işte biri diyor
37:09sizin hakkınızda şikayet var, sizinle
37:11konuşmuş. İşte
37:13kocasını çalmışsınız hani. Ne?
37:15Şey kocasıysa değildir falan.
37:17Beni ilgilendirmez.
37:19Aa dedim atar mısınız?
37:21falan. Böyle tam şeye
37:23işte şeye girdim.
37:25Terapiye girdim. Terapiden çıktım.
37:27Ondan sonra açtım.
37:29Böyle bir sürü like var işte.
37:31İşte kocamı çaldı da bilmem ne yaptı.
37:33Ay evet. O heyecan
37:35duygusundan beslenmiş. Ve hani motor kullanmam
37:37lazım. Şimdi eve gidene kadar
37:39mail döşüyorum. Şimdi ben diyorum
37:41şikayet var yazacağım. Aa kıyamam.
37:43Diyeceğim ki ben
37:45şöyle gireyim.
37:47Bakın işte. Siz beni tanıyor musunuz?
37:49falan mailinden atayım diyorum. Ben onun kocası
37:51ile ne yapayım?
37:53Ben niye birinin kocasıyla olayım?
37:55falan diye böyle. O halde böyle işte
37:57şey yaptım. Eve gidene kadar mail
37:59döşedim kafamda. Evet. Ondan sonra
38:01başına bir oturdum.
38:03Linki bir açtım. Şikayet var falan değil.
38:05Bambaşka bir sitem. Ve benim instagram kullanıcı
38:07adına şifremi istiyor girmek için.
38:09Açıntısı da saçma bir şeydir eminim.
38:11Ve böyle bozuk bir Türkçe ile de o mail
38:13yazılmıştır. Ya bir de zaten ya ne ara
38:15benim senin kocanı çalmam
38:17bir like aldı. Ama onu göremiyorsun
38:19işte o anda. Yani aslında
38:21gerçekten detaylayınca yazan linke bile gitmeli.
38:23Evet. Gerektirmeyecek.
38:25Bunu kesinlikle bu arada anlıyorum. Hatta
38:27ben hep şeyi de söylüyorum. Bir insan bu zamana
38:29kadar hacklenmediyse bir gün hacklenecektir. Buna
38:31ben de dahilim. Çünkü hani böyle bir sistemde
38:33böyle bir siber dünyada yaşıyoruz. Ve dediğim
38:35gibi yani bunun çok fazla değişen taktiği
38:37var. Ya çok basit bir örnek vereyim sana.
38:39Bu yine böyle senin heyecanını oynamış ama
38:41mesela işte bir kurum çalışanları bir özel
38:43sağlık sigortası firmasıyla anlaşmalı
38:45diyelim. O kurum adına
38:47birebir şablonuyla mail atılabiliyor.
38:49Ama işte bunu ayırt etmenin de
38:51yolları var. Ben o heyecan duygusunu çok
38:53iyi anlıyorum. Mesela işte benim de kedim var. Deseler ki
38:55işte bir şey şu olabilir. Ben de hemen de
38:57Allah'ım tıklayayım. Her şeyimi al.
38:59Canımı al filan. Ama
39:01işte bir yandan o mesleki korku
39:03da var. Onu çok iyi anlayabiliyorum.
39:05Ama özellikle işte bizim herkesin
39:07dikkat etmesi gereken de şeyler var. Uzantıya
39:09bakmak. Kimden gelmiş? Doğrulamak.
39:11Örnek veriyorum bir e-ticaret firmasına
39:13hep alışveriş yapıyorsunuzdur ve size
39:15tıkla kuponu al gibi bir mail
39:17dağıtıyordur arada. Bunun
39:19birebir aynı domeyinde size mail
39:21gönderemez. Mutlaka orada bir
39:23kelime eksiği vardır. Hatalı
39:25bir şey vardır. Bir noktayı fazla koymuştur.
39:27Oradan ayırt edilebilir.
39:29Diyelim ki oradan çözemediniz. Çok benziyor
39:31ve dikkatinizden kaçtı.
39:33Mail açmak problem değil ama mail
39:35açtıktan sonra o linke tıklamadan
39:37önce linkin üzerine geldiğinizde
39:39bir uzantı gözükür zaten. Pop-up
39:41gibi yukarıda açılır. O uzantıda
39:43da kesinlikle böyle
39:45şey alakasız hani size
39:47gönderilen şeyden alakasız bir link uzantısı
39:49vardır. Çünkü birebir gönderemez.
39:51Bir de şu da çok yapılan
39:53bir yanlış. Şeyden de fark ediliyor.
39:55Hiçbir kurum size pdf, zip
39:57böyle dosya ekli bir şey göndermez.
39:59Ya egze ya da. Bu dosyalar
40:01yaklaştırıldığında zaten arkada kötü
40:03yazılar bilgisayarınıza ya da telefonunuza bulaşabiliyor.
40:05O yüzden bence en temelde
40:07insanların biraz bunu bilmesi gerekiyor.
40:09Ve gelişen dünyamızda da buna
40:11ücretsiz bu eğitimlere ulaşmak gerçekten
40:13çok kolay. Belki bu
40:15yayınla birlikte bir liste de hazırlayabilirim.
40:17Böyle bir kanala da ekleyebiliriz.
40:19Olur bir alet çantası listesi gibi.
40:21Evet. Belki ilgili insanlara
40:23da ulaşmış olur böylece.
40:25O zaman yapay zekaya tekrardan
40:27gidelim. Tabii.
40:29Yapay zeka gibi gelişen teknolojilerin
40:31siber güvenliği nasıl etkileyeceğini
40:33düşünüyorsun. Evet. Yani aslında
40:35birazcık daha şeyi de
40:37sormak istiyorum. Yani özellikle ezilen gruplar
40:39için bu ne anlama geliyor?
40:41Bu kısmı. Yani diğerini çünkü aslında
40:43diğerini konuştuk.
40:45Bundan 5 sene sonraya dair de
40:47bir şeyler söyledin ama bu ezilen gruplar
40:49için ne anlama geliyor? Gelecek
40:51yapay zeka odaklılık.
40:53Benim de işte aslında bu konu Ece
40:55hocayla gündemime girdi biraz daha.
40:57Algoritmik adaleti orada açtım ama
40:59aslında bu tam onun konusu.
41:01Ekip arkadaşım işte Ayşe Bilge Gündüz
41:03böyle yüksek stans doktora yapmış.
41:05Çok başarılı bir kadın alanında.
41:07Geçen gün işte CV'sini hızlıca çevirecek işte
41:09Google'a, ChatGPT'ye yazıyor.
41:11Bir yere kadar CV'si başarılara
41:13gelene kadar she, bir yerden
41:15sonra yüksek stans doktora yazdıkça
41:17çeviri he'ye dönüyor. Aslında
41:19yapay zekanın bir yanlılığı var.
41:21Ve yapay zeka bunu kendisi üretmiyor.
41:23Yapay zekanın kullandığı...
41:25Yapay zekaya gelen bir şey var.
41:27Datum sekti var, bir el elem var.
41:29Gabucin...
41:31Aynen öyle.
41:33Aslında o elelemleri
41:35diplomik algoritmalarını kullanıyor
41:37ve aslında o algoritmalar
41:39veriler yanlı bir noktada.
41:41Bilge'yle konuşuyoruz, şey diyor,
41:43o tam bunların çözümüne ilişkin
41:45çalışan bir firmada yer alıyor
41:47ve diyor ki gerçekten düzeltmekte çok
41:49zorlandık diyor. Ya da bu sadece
41:51şey için de değil, kadın özelliğinde
41:53de değil. Bir LGBT plus
41:55grupta olabilir veya bir ırkçılıkla
41:57ilgili bir şey de olabilir. Çünkü mesela
41:59bunları artık işe alım süreçlerinde
42:01de kullanılıyor yapay zeka ve
42:03bu noktada da şöyle bir şey var.
42:05Diyelim ki sizin CV'niz önden bir
42:07eleme sistemine, bir chatbottan
42:09geçecek. Orada mesela sadece
42:11siyahi olduğu için bile o insan
42:13eleme sebebinde olabilir ya da kadın olduğu için
42:15ya da LGBT grup
42:17olabilir. Bunlarla ilgili de
42:19yine bence
42:21tehlike altındayız diye düşünüyorum.
42:23Bu noktada çözümü de şöyle düşünüyorum.
42:25Bu yanlılığı azaltmak gerekiyor.
42:27Burada da aslında Ece hocanın
42:29hep söylediği şey, birlikte çalışmaya
42:31ihtiyacımız var. Evet, bunun bir aktivizm
42:33yönünde var ama hepimiz aktivist olamayabiliriz.
42:35Ama teknik rolümüz
42:37iyidir ve oradan katkı sunarız.
42:39O sebeple aslında bu yazılımları
42:41üreten, bu sekürti ürünlerini üreten
42:43kişilerin ekiplerinde bulunmamız
42:45gerekiyor ki bu yanlılığı besleyen
42:47algoritmaların tersine dönmesi lazım.
42:49Çözümü ben burada buluyorum.
42:51Peki bu algoritmalar tersine
42:53döndü diyelim. Bunun dışında
42:55cinsiyet eşitliğinin yazılım alanında
42:57neleri değiştirme potansiyeli var dersin?
42:59Tabii. Şimdi bence en gerekliliği
43:01şurada başlıyor. Bir kere
43:03toplumsal eşitlik ve adalet duygusunu
43:05geliştirir bu süreç.
43:07Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması.
43:09Bunun yanı sıra aslında şunun içinde önemli.
43:11Kız çocukları ve kadınlar
43:13dediğim gibi bu alanda olmak için rol
43:15model arıyor ve bir temsiliyet eksikliği
43:17var bu noktada. O yüzden
43:19bu açıdan da çok kıymetli buluyorum.
43:21Bunun dışında şu da var.
43:23Artık şirketler, özellikle özel kurumlar
43:25çok sık denk gelmiştir.
43:27Sürdürülebilirlik raporlarını hazırlıyorlar.
43:29Bu moda gibi oldu. Bunun özellikle
43:31bir iyi yanından tutanlar var.
43:33Çünkü sürdürülebilirlik hedefleri sanırım
43:35artık devreye girdik birazcık daha.
43:37Toplumsal cinsiyet eşitliği.
43:39Ben de öyle düşünüyorum bu arada.
43:41Bir iletiver meselesi olmaya başladığı için.
43:43Bir öyle. İkincisi de aslında toplumsal cinsiyet eşitliği
43:45şirketlerin kar marjını yükseltiyor.
43:47Bunu da yine verilerle ortaya koyabiliriz.
43:49Bu sebeple de aslında
43:51çeşitlilik her zaman, yani şöyle düşünelim.
43:53Gülçin'den yine örnek vereceğim.
43:55Anne olduğunda mesela
43:57anneliğe ilişkin problemleri ele almaya başladı.
43:59Yani bir şeyin çözümü, bir şeyin çeşitliliği
44:01aslında o ihtiyacıya seni
44:03direkt etkiliyorsa daha efektif bence
44:05çözüm bulabiliyorsun. O yüzden
44:07bu noktada çeşitlik, toplumsal cinsiyet eşitliği
44:09oldukça önemli ve
44:11bu konuda destekleyici bir çalışma
44:13diye düşünüyorum.
44:15Evet, yani aslında bu cinsiyet eşitliğini
44:17sağlamak için de eğitimsel yönlendirme,
44:19rol modeller, mentorlar.
44:21Evet. SisterSev'de kadın yazımcıda
44:23aslında yapmaya çalıştığımız şey tam da bu.
44:25Bir de belki aslında
44:27toplumsal cinsiyet eşitliği politika belgeleri
44:29işyerlerinde demek istiyorum.
44:31Buna dair senin söyleyeceklerin var.
44:33Çok var.
44:35Bir sunumunda sanıyorum
44:37sana sorulan sorularda
44:39siz sordunuz mu? Evet sordum.
44:41Evet, gerçekten öyle.
44:43Çünkü şey,
44:45buna çok insanlar da inanmıyor
44:47ve şey diye düşünüyor, biz bir böyle
44:49Ütopya'dayız ve Ütopyalar
44:51güzeldir, Pollyanna'cılık oynuyormuşuz gibi
44:53davranıyorlar ve bana çok sık bu yorum
44:55geliyor. Ya uğraşıyorsunuz da kardeşim
44:57bunun çözümü yok gibi. Ya var.
44:59Gerçekten var. Evet, işte
45:01geçmişte bundan 5 sene önce belki o oran öyleydi
45:03bak şimdi düzeldi, biraz düzeldi.
45:05Ben uğraşacağım. İşte seneye ondan
45:07sonraki sene belki işte Gülçin'in kızı Ay'da
45:09uğraşacak ama biz bunu değiştireceğiz,
45:11dönüştüreceğiz. Şirketler
45:13artık toplumsal cinsiyet eşliği politikası
45:15yayınlıyorlar ve bu politika aslında
45:17sadece kadınları korumuyor, erkekleri de
45:19koruyor ya da azınlık orada
45:21bunun mağduru olabilecek herkesi koruyor.
45:23Ve ben çoğu şirketten de
45:25bunu rica ediyorum. Yoksa biz size destek olalım
45:27işte Sister Slap'le birlikte özellikle yazalım
45:29ister misiniz? Size toplumsal cinsiyet
45:31eşliği eğitimi özellikle IT ekibinize verelim
45:33ister misiniz? Şeklinde gidiyorum.
45:35Ve bunun pozitif çok etkisini gördük. Ya eğitim
45:37veriyoruz mesela. Eğitim sırasında şey
45:39cinsiyetçi söylemde bulunuyor oradaki
45:41arkadaşları. Mesela farkında
45:43değil. Kimisi kötü niyetle yapıyor, kimisi
45:45de gerçekten bilmiyor ve araştırma gereği de duymamış
45:47mesela. Benim verdiğim bir eğitimde bir
45:49arkadaşım da katılımcısıydı
45:51eğitimin. Şimdi bir cinsiyetçi
45:53şaka yapacağım, Hazal çok sinirlenecek
45:55deyip yapıyordu mesela. Yapma o zaman
45:57niye yapıyorsun ya?
45:59Neden?
46:01Oradaki o ayrı kotuysan
46:03zaten seni özellikle
46:05görmeye çok çalışıyorlar.
46:07Çok iyi anlıyorum.
46:09Peki. Aslında bu soruyu şey olarak
46:11soracaktım. Kadın ve LGBT artılar
46:13yani bu alanda
46:15kariyer yapmak isteyenlere tavsiyelerin neler
46:17olur diye soracaktım. Ama bu alana
46:19girmeyi düşünen
46:21erkoları da alalım işin içine.
46:23O alana girmek isteyenler.
46:25Onlar da bir parmak sallamak isterken
46:27istersen hazır başlamışken
46:29onu da yapabiliriz.
46:31Tabii. Bence şöyle yapsınlar.
46:33Bilgisayar mühendisi Derya Deniz.
46:35Siber güvenliğe gireceklerse yine biraz özelleştirebilirim
46:37orada ama önce ilgi alanlarını
46:39keşfetsinler. Bu ilgi alanlarını keşfetmek
46:41için de işte bu odak gruplara katılsınlar.
46:43Mutlaka gönüllülük yapsınlar.
46:45Ben yaklaşık 3-4 senedir gönüllülük yapıyorum.
46:47Farklı birçok platformda ve
46:49özellikle bu bana çok
46:51şey kattı. Orada mesela hani belki
46:53bir staj iş yeri bulamayabilir kişi ama
46:55o gönüllülükle birlikte ekip çalışmasını görür.
46:57Orada kendini bir challenge etme şansı bulur.
46:59Bir bunu demek istiyorum.
47:01İkincisi çok fazla ücretsiz eğitim var azal
47:03ve interneti Derya Deniz yani en kötü
47:05çekip diye bile sorsa ona bir sürü
47:07kurs önerebilir veya hiçbirine
47:09ulaşımı yok. Gelsinler Sisters'le
47:11kadın yazıncıya, biz erkeklere de açığız
47:13onu da söyleyeyim. Gelsinler bize onları
47:15yönlendirelim ve mutlaka
47:17kendilerine bir mentor bulsunlar. Mentor
47:19bulmanın da yöntemleri var. Onlardan da biraz
47:21bence bahsedelim. Ben mentorumu şöyle
47:23bulmuştum. LinkedIn'de ben kariyer
47:25petini çok beğendiğim birisi vardı ve kendisine
47:27mesaj attım ve kendimi düzgün
47:29ifade ettim ki bence bu anahtar kelime.
47:31İnsanlar çünkü şey yazabiliyor. Merhaba
47:33mentorum olur musun? Hayır kardeşim olamam.
47:35Sen kimsin? Ne yapıyorsun?
47:37Ne kadar bir deneyime sahipsin?
47:39Niye beni istedin mentor olarak?
47:41O da var ve benden ne bekliyorsun?
47:43Burada bu çok önemli.
47:45Merhaba mentorum olur musun diye soranın
47:47beklentisi mail yazmayı da öğretmek
47:49olabilir. Bu arada gerçekten
47:51öyle biliyor musunuz? O kişi
47:53şey istiyor zaten. Hiçbir şey yapmayayım
47:55ama aşağıda beni işe soksun.
47:57Bir şekilde bana destek olsun. Öyle bir
47:59ütopyaları var.
48:01Düzgün bir mesajla, kendini iyi
48:03ifade eden bir biçimde o kişiye ulaşmak.
48:05Ya ben sizin kariyer yolunuzu çok beğeniyorum
48:07ve ben de sizin gibi ilerlemek istiyorum.
48:09İşte üniversite şu okulda, şu sınıftayım
48:11ve şu projelerde yer aldım
48:13ve şunları üretmek istiyorum. Siz bu konuda
48:15bana haftada bir gün, bir saat, yarım saat
48:17artık neyse destek olur musunuz? Bu kadar
48:19basit. Ya ben bu meseje gerçekten
48:21bir sebebi yoksa negatif
48:23dönecek gerçekten bizim sektörde insan
48:25tanımıyorum. Herkes bir şekilde bu arada birbirine
48:27destek olmaya da çalışıyor. Böyle bir sürü
48:29negatif şey anlattım ama böyle iyi insanlar
48:31da var aramızda. O yüzden
48:33bence bir mentörlük süreci bu.
48:35Diyelim ki cevap alamadılar, dönüş
48:37alamadılar bir şekilde. Programlar var.
48:39Sisters Lab'in yaptığı gibi, Kadın Yazımcı'nın
48:41yine yaptığı gibi ya da
48:43Kodiyoruz Patika Dev var yine bizim sektörde.
48:45Onların yaptığı gibi
48:47mentörlük programları var. İşte Bin Yaprak
48:49var.
48:51Suna'nın kızları da yapıyor mu bilmiyorum ama
48:53böyle aslında destekleyici birçok
48:55program var. Bunlara başvurabilirler
48:57diyeyim. Bu çok önemli.
48:59Bunun dışında şu an için aklıma gelen bir şey
49:01yok. O startı versinler, bunu yaptıktan
49:03sonra gerisi zaten yolda mı yoksa
49:05karşı tarafa çıkacaktır diye düşünüyorum.
49:07Çok çok teşekkür ederim Ayşe. Benim sorularım bu
49:09kadardı. Senin sormak söylemek
49:11eklemek istediğim bir şey var mı?
49:13Ben çok teşekkür
49:15ediyorum Hazal. Böyle çok keyifle takip
49:17ediyorum seni, yaptığın işleri ve aynı
49:19zamanda T24'ün de yaptığı
49:21işleri diyeyim ve bu programı çok kıymetli
49:23buluyorum. Özellikle bir
49:25ayrı kod olarak hissettiğim için ismini de
49:27kanalıma ekstra seviyorum.
49:29Çok çok tekrar teşekkür ederim sana ve
49:31diğer ekibe. Çok çok teşekkürler.
49:33O zaman bir sonraki bölümde buluşmak üzere.