Türkiye'deki en erken tarihli cami 'Yenilmez Şehir'de gün ışığına çıkıyor
Adana'nın Kozan ilçesindeki Anavarza Antik Kenti'nde, Abbasi döneminde inşa edildiği düşünülen cami kalıntıları bulundu.
Category
🏖
TravelTranscript
00:00Altyazı M.K.
00:30Altyazı M.K.
01:00Altyazı M.K.
01:02Altyazı M.K.
01:04Altyazı M.K.
01:06Altyazı M.K.
01:08Altyazı M.K.
01:10Altyazı M.K.
01:12Altyazı M.K.
01:14Altyazı M.K.
01:16Altyazı M.K.
01:18Altyazı M.K.
01:20Altyazı M.K.
01:22Altyazı M.K.
01:24Altyazı M.K.
01:26Altyazı M.K.
01:28Altyazı M.K.
01:30Altyazı M.K.
01:32Altyazı M.K.
01:34Altyazı M.K.
01:36Altyazı M.K.
01:38Altyazı M.K.
01:40Altyazı M.K.
01:42Altyazı M.K.
01:44Altyazı M.K.
01:46Altyazı M.K.
01:48Altyazı M.K.
01:50Altyazı M.K.
01:52Altyazı M.K.
01:54Altyazı M.K.
01:56Altyazı M.K.
01:58Altyazı M.K.
02:00Altyazı M.K.
02:02Altyazı M.K.
02:04Altyazı M.K.
02:06Altyazı M.K.
02:08Kentin merkezinde
02:12Yaklaşık 80-120 metrelik bir
02:14alanda mimbari izler var.
02:16Bu alanın güney kısmında
02:18yükselikçe hüviyetli
02:20bir alan var. Şu an oradayız.
02:22Biz bu kentle ilgili İslami ve Bizans kaynaklarında bu merkez kısımda büyük bir caminin olduğunu Halife Harun Reşit tarafından yaptırmış 796-797 yıllarında ve kentin çevresinde aynı yıllarda surla çevrilildiğini biliyoruz.
02:40Bu cami ile ilgili antik kaynaklara çokça bilgi var. Öncelikle caminin büyük bir cami olduğundan bahsediliyor ve devamında en son 962 yılında Nikeophoros Fokas tarafından büyük bir katliamla caminin yakılıp yıkıldığından bahsediliyor.
02:55Bizans ve İslami kaynaklarda geçen Nikeophoros Fokas mezalime ait izler bulduk. Şimdi burasının bir Abbasi camisi olduğunu düşünüyoruz, adı geçen büyük caminin olduğunu düşünüyoruz eldeki verilerle.
03:25Detaylıca incelediğimiz zaman şu an 3'e 3'lük, 3'e 3,5'lük açmamızla, sondajımızla biz yukarıdan itibaren bir üçüncü önemli husus olarak 962 yılının Şubat ve Mart aylarında Nikeophoros Fokas ve kardeşi Lokas Fokas tarafından Bizans adına 55 kentin yakıp yıkılıp katliam yapılan tarihi bir süreci burada somut halde gösteriliyor.
03:55Bu da diğer bir önemli konu. Ne var peki yukarıdan itibaren aşağıya indikçe en üstte İnstitutu dediğimiz yani olduğu gibi korunmuş yapının çatsız çöktüğü içinde en üstte olan tuğlalar, onun hemen altında kemikler çocuk ve muhtemelen kadın ve erkek yetişkinlere ait kemikler,
04:19yoğun bir kül tabakası ve içinde bolca Abbasi seramine ulaştık. Şu an 1,5 metre derinliğine ulaştık. Bir bu kadar daha kazdığımız zaman tabana ulaşacağız ve bu alanı bırakıp artık büyük açmalarla sistemli bir şekilde kazdığımızı devam ettireceğiz.
04:36Şam-Emevi cami planı dediğimiz genellikle dikine dik dörtgen olan güney ve kıble kısmı kapalı bir şekilde ibadete ayrılmış olan, kuzey ise revatlı avluya ayrılmış olan bir cami modeli.
04:56Bunlar yalın plan tipine de ait olabiliyor, kompleks de olabiliyor. Külliye gibi. Külliye mantığının ilk başladığı dönemi. Abbasi-Emevi dönemi ve ilk dört halife dönemi.
05:12Biz tabii burayla ilgili kazı dışındaki bilgilerimizin hemen hepsini Ortaçağ İslami ve Bizans kaynaklarından öğreniyoruz.
05:20Anavarza önemli bir kenti olduğu için de bu konulara detaylıca yer verilmiş.
05:25962 yılının Şubat ve Mart ayında buraya gelen ve kenti kuşatan Nikephorus Fokas, 2 ay kuşatmadan sonra içeriye giremiyor ve haber gönderiyor.
05:36Siz diyor halk olarak merkezdeki büyük camide toplanın, ben geleceğim ama size dokunmayacağım.
05:42Onlar da anlaşmayı kabul ediyor Abbasi tarafı ve giriyorlar.
05:46Ama tabii sözünde durmuyor. Başta cami içindeki insanlar olmak üzere. Kılıçtan geçirip herkesi öldürüyor.
05:53Ondan sonra camiyi ateşe veriyor. Bu o kaynaklardan öğrendiğimiz bir şey.
05:58Ve daha sonra da kent içerisinde bu camide gezerken 40 bin zırh buluyorlar.
06:0340 bin zırh şöyle önemli, kentin nüfusuna dair bize bir şey veriyor.
06:07Şimdi bir kentteki savaşçı sayısı eğer 40 bin ise buna sivilleri de eklerseniz kentin nüfusu o zaman en az 200-250 bin kişi.
06:16Daha da fazla olabilir. Ama bizi ilgilenenlerin nüfustan ziyade çok uzun yıllardır bu antik kaynakları biliyoruz.
06:24Bu yapıyla ilgili antik kaynaklardan ve işte Orta Çağ İslami ve Bizans kaynaklarından bilgimiz var ama yapıyı bilmiyorduk.
06:30Yapıyı bulmuş olduk. Şu an alandaki arkeolojik çalışmalar ve önümüzdeki günlerde antropolojik çalışmalar gemiklerle devam edecek.
06:37Bu güney kısımdaki bu yüksek yassı hıyükçe alanın kazısını bir an önce tamamlayıp,
06:44yapının bu kapalı ibadet alanındaki mihrab, minber ve mahfil ve yan mekanları da ortaya çıkartıp,
06:51bir an evvel restorasyonunu başlatmayı planlıyoruz.
06:54Anadolu'da Türk nüfusun bildiğimiz üzere 1071'den sonra daha çok burada olduğunu biz biliyoruz.
07:02Ama bu burası şunu gösteriyor ki esas yerleşim çok daha öncesinde, 200 yıl önce başlıyor.
07:12Diğer bir önemli hususta Antakya'da yer alan 638 tarihine yine bu yerleşimden dolayı
07:19Antakya'da yer alan 638 tarihine yine bu işte İslam fetihleri sırasında 637'de başladığındı ki
07:27orası da Avasım kentlerinden bir tanesi. 638'de oraya bir cami inşa ettiriliyor ve fakat
07:33o bölge şu an Almanos dağlarının arkasında kaldığı için Arap bölgesi olarak, enayisi olarak kabul ediliyor.
07:40Dolayısıyla Anadolu ve Türkiye Cumhuriyeti topraklarında daha çok söz edilecek olursa ilk cami burası.
07:49İzlediğiniz için teşekkür ederim.