Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nden komşu ülkelere yayılan maymun çiçeği virüsü nedeniyle iki yıl içinde ikinci kez küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti. Maymun Çiçeği virüsü ile ilgili merak edilenleri Hacettepe Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Ateş Kara CNN TÜRK'te anlattı.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Şöyle gerçekten çok büyük bir salgın yaşadı ama bu sefer şöyle biraz farklı ve bizim ülkemiz açısından açıkçası şu anda böyle bir riskin olmadığını net olarak söyleyebiliriz.
00:10O bakımdan...
00:11Hocam koronavirüs başladığında da öyle diyorlardı ama sonra malum malumun ilanı oldu yani.
00:17O yüzden ne önlem alınacaksa gerçekçi konuşalım hocam bugün yok ama bir hafta sonra bir vaka ilan edilir.
00:24Yani o zaman daha da tehlike çanları çalmaya başlar.
00:28Şimdi her yere yayıldıysa bu muhtemelen bizim ülkemize de gelebilir yani.
00:32Doğru mu hocam?
00:33Şimdi şöyle bir şey var tabi sayın Öztürk.
00:35Burası önemli bir nokta.
00:37Bazı hastalıkların bizim açımızdan yayılmaları veya geçiş yolları çok önem taşıyor.
00:41Bunlardan bir tanesi bizim koronavirüste yaşadığımız veya gripte gördüğümüz hep gripten bir salgından korkuyoruz.
00:47Niye? Çünkü solunum yoluyla, hava yoluyla yayılıyor.
00:50Ama bu bizim bugün konuştuğumuz ve konuşulmakta olan özellikle de şimdi Dünya Sağlık Örgütü artık bunu Mpox olarak isimlendiriyor.
00:58Yani Mpox virüsü olarak isimlendiriyor.
01:01Maymunluğu özellikle söylememek istiyor.
01:04Böyle bir ince hayvanlara karşı da bir işaretleme olmasın diye böyle bir tercihte bulunuyor.
01:10Şu andaki geçişi biraz daha açıkçası baktığımız zaman cinsel yolda bulaşıyor.
01:15Çok yakın temas gerektiriyor gibi.
01:16O bakımdan böyle çok büyük bir salgını beklememek lazım.
01:19Ama burada birkaç noktayı belki altını çizerek ilerlememiz gerekiyor.
01:23Şimdi bu virüsün özelliği çiçek virüsüne benzer.
01:27Çiçek virüsünün belki uzaktan akrabası diyebiliriz.
01:30Ama çiçek virüsü gibi bulaşıyor mu? Hayır, onun gibi bulaşmıyor.
01:33Bulaşması çok zor ve özellikle de insanlar böyle birinci hedefi değil bu virüsün.
01:38Ama zaman içerisinde mutasyon geçirerek evet böyle bir forma doğru dönebilir mi?
01:43Teorik olarak dönebilir ama bir yapısal olarak daha stabil bir virüs,
01:47DNA virüsü böyle çok büyük mutasyonlar geçirmesini beklemiyoruz.
01:51Belki şunu değerlendirebiliriz.
01:53Böyle biraz uzun olacak ama çok özür diliyorum.
01:56Biz yaklaşık iki sene önce 2022 yılında da dünya genelinde bir
02:00bu Enpax maymun çiçeği olarak isimlendirdiğimiz tabloyu görmüştük.
02:05Şimdi maymun çiçeğine baktığımız zaman aslında iki kendi arasında
02:09iki kardeş gibi söyleyebileceğimiz grubu var.
02:12Bunlardan bir tanesi biraz Batı Afrika'da görülen tip 2 dediğimiz.
02:16Diğeri de daha ziyade demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde görülen tip 1.
02:20Yani Orta Afrika'da görülen tip 1'i.
02:23En önemli fark şu bizim bu açıkçası tip 2 dediğimiz Batı Afrika
02:282022 yılında dünyada biraz daha yayılan, görülen formuydu.
02:32Yaklaşık olarak 900 binden fazla vakaya neden olmuştu.
02:36180-184 civarında da kayba neden olmuştu.
02:40Ve baktığımız zaman şöyle söyleyeyim.
02:42900 bin vakada 184 kayıp aslında az değil ama bu kişilerin pek çoğunun da
02:47altta bağışıklık sistemleri problemi olan kişilerdi.
02:51Gene o da çok yakın temas cinsel yolla bulaşıyordu.
02:55Tip 2'de Dünya Sağlık Örgütü'nün biraz daha bugün böyle bir uyarı
02:59vermesinin temel nedeni şu oldu.
03:01Gene vakaların büyük kısmı yani bu bizim özellikle bugün konuşulan
03:05Dünya Sağlık Örgütü tarafından gündeme getirilense
03:08demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde görülendi.
03:11Yalnız bu sefer şöyle aşağı yukarı 150 km'lik bir mesafedeki bölgede
03:16görüldü ve gene çok yakın temas cinsel yolla bulaşıyor.
03:22Hocam bu daha çok cinsel yolla bulaşan bir hastalık diyorsunuz.
03:27Peki hocam belirtisi ne?
03:29Şu an için Türkiye'de böyle bir risk yok ama işte olmayacağı
03:33anlamına tabii gelmiyor ama vatandaş neye dikkat etmeli ve
03:37bunun belirtileri nelerdir hocam?
03:39Şimdi hemen şunu söyleyelim yani gene belki bu hep ölümcülüğünden korkuyoruz.
03:44Normalde bizim bu söylediğimiz forumda da ölümcülük diyelim veya
03:49kaybetme 100 kişide bir yani 100 bulgusu gelişen, şikayeti gelişen
03:54kişiden bir kişi kaybediliyordu.
03:56Ama 13 Haziran'da yayınlanan, Nature'da yayınlanan bir yazı da
04:00şöyle söyledi özellikle gene demokratik Kongo ve ona yakın bölgelerdeki
04:05vakalarda rakamın yüzde üç buçuk dörtlere ulaştığını kayıp rakamının.
04:09Bu biraz tedirginlik verdi.
04:11Yüzde dört olması bir miktar açıkçası tedirginlik verdi.
04:15Ve bakıldığında da virüste küçük bir değişiklik vardı.
04:18Şimdi ne ne olabilir dersek en önemli bulgusu şöyle söyleyelim.
04:22Kişilerde çok ciddi halsizlik, ateş ve bununla beraber değerlendirildiği
04:27zamanda yanında da vücuttaki içi böyle küçük sıvı dolu döküntüler.
04:32Yani baktığımız zaman içerisinde sıvı olan döküntülerle birlikte görülüyor.
04:37Ve gene değerlendirdiğimizde özellikle cinsel yolla bulaşma hikayesi ön planda
04:44ve özellikle de cinsel partneri diyebileceğimiz kişinin böyle
04:48rahatsızlıklarının olduğu dönemde eğer çok yakın temas olursa bulaşabiliyor.
04:53Yani yoksa bizim sosyal temasla aynı ortamda bulunmayla tokalaşmayla
04:58bulaşması bizim için bugün için söz konusu değil.
05:02Evet koronavirüs gibi değil.
05:04Aynı havayı soluduğunda bile bulaşıyordu yani.
05:07Hocam eğer öyle bir tehlike olsaydı ona mutlaka Ateş Hoca dikkat çekerdi.
05:12Ama bizim Afrika ile değerli hocam artık münasebetlerimiz, ticari münasebetlerimiz,
05:18ondan öğrenci, turist gelip gitmeler çok arttı.
05:23Ben Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ne de gitmiştim.
05:27Gerçekten oranın o şartlarında bu tür virüsler çok rahatlıkla ürer.
05:32Böyle bir hareketlilik nedeniyle uçak seferleri gelenler gidenler nedeniyle
05:37böyle bir tehlikede var, taşıyabilirler.
05:40Bize uyarınız ne olur? Ne yapmamızı istersiniz?
05:43Halkımıza ne yapmasında fayda var?
05:46Sayın Abdülkadir Hocam burada şunu hemen söyleyeyim.
05:50Mesela uçak seyahati bizim açımızdan risk yaratan bir şey değil.
05:54Çünkü bildiğiniz gibi uçakta yan yana otursanız bile bulaşması söz konusu değil.
05:59Şimdi bulaşabilmesi için mutlaka sizin özellikle insanlar derken bulaş daha düşük.
06:05Ağırlıklı olarak her ne kadar biz buna maymun çiçeği desek de,
06:08ağırlıklı olarak hayvanlarda da ip sincapları gibi veya böyle Gambia'nın keseli sıçanları özel,
06:15yani daha ziyade o coğrafya özel bu sıçan türü, fındık faresi türü,
06:20canlıların insanları ısırması veya o canlıların direkt kanlarıyla
06:25veya ciltlerinde açık yaralar, ağızlarında açık yaralar varken temaslarıyla bulaşabiliyor.
06:30Ama insandan insana geçişin çok daha az.
06:33Ve bu geçişin olması için de biraz önce söylediğimiz gibi çok yakın temas gerekiyor
06:38ya da çok ciddi anlamda bir cinsel ilişki içerisinde travmanın ortaya çıkabilmesi gerekiyor
06:43veya sizin açık yaranızın olması, karşınızdakinin de,
06:46o mevcut olan biraz önce demiştik ya, içi su dolu keseler şeklinde
06:52veya içi su dolu rezikül diyoruz biz onlara.
06:54Hocam o görüntüler çok kötü ya, ay Allah korusun.
06:56Evet, yani şöyle o görüntüler ağır görüntüler ama böyle bir tablodayken onunla temas etmeniz lazım.
07:03Şimdi o bakımdan uçakla seyahatte bir sıkıntımız yok. Peki oradan gelen...
07:06Hocam valla seyircilerimizden sorular geliyor, diyorlar ki
07:09ama Ateş Hoca cinsel yolla diyor da, küçücük çocuklar da çıkıyor bu maymun çiçeği.
07:15Küçücük çocuklarda da işte şöyle özellikle açık yarası varsa veya bu hasta olan özellikle o bölgeye tarif ettiğimiz
07:23bu biraz önce söylemeye çalışmıştım ya, Afrika'nın İpsincabı denilen
07:27veya şöyle ki Gambia'nın keseli sıçanı dediğimiz türlerin enfekteyken
07:33yani virüsü taşırken insanları ısırmasıyla bulaşabiliyor.
07:36O bakımdan o coğrafyada biraz daha fazla ama bu bizim asıl tedirginlik veren
07:41ve Dünya Sağlık Örgütü'nün dikkat çektiği ise daha ziyade insanlarda cinsel yolla bulaşan.
07:47Şimdi şunu diyebiliriz peki, mesela çiğ veya az pişmiş et yemek veya bu hayvanların etlerini tüketmek
07:53teorik olarak bir risk olmakla beraber bugüne kadar mesela böyle bir geçiş olmadı.
07:58Yani o bakımdan bu hayvanlara sadece dokunmayla da geçmesini beklemiyoruz.
08:02Burada önemli olan nokta şu, aslında biraz önce Abdülkadir Hocam'ın sordu.
08:06Şimdi o bölgedeyken buna alarak gelen birisi bize bu hastalığı bulaştırabilir mi?
08:12Birincisi cinsel ilişki olmadığı müddetçe bulaştırması söz konusu değil.
08:16Burada bir tek ince nokta şu, mesela biz Ebola'da şunun korkusunu yaşamıştık,
08:20bir başka hastalık da çok ağır seyretmişti.
08:23Çünkü orada şöyle insanların vücut çıktılarında,
08:27mesela cinsel ilişki sırasındaki erkeklerdeki sperm çıktılarında
08:31o yaklaşık olarak 6 ayla 8 aya kadar kalabiliyordu ve karşısındakine bulaştırabiliyordu.
08:37Ama burada öyle bir şey söz konusu değil.
08:39Yani kişi hastayken ancak böyle bir ilişki olursa bulaşabiliyor.
08:43O bakımdan biraz daha burada rahatız ama bu şu anlama da gelmemesi lazım.
08:48Yani bizim illa bu sadece o bölgede kalacak veya yayılmayacak gibi düşünmemek gerekiyor.
08:53Ama temasın çok sıkı bir temas, çok yakın temas veya cinsel ilişki olacağını söylememiz lazım.
08:59Bu arada insanlarda böyle bir travma oluşmuş.
09:01Hocam sizi görünce, Melih Yiğiter sizin gibi mesaj yazan çok oldu valla.
09:07Ateş Hocayı orada görünce yüreğimiz ağzımıza geldi.
09:11Koronavirüs travması hala bence geçmedik.
09:16Hayır benim nabzım yükseldi zaten.
09:19Evet.
09:20Ateş Hocam'ı seviyorum.
09:21Sayın Melih Hocam umarım böyle çok fazla...
09:24Sıkıntılı haberlerden bilmiyorum ama Maymun Çiçeği'nde ülke olarak hazırlıklı olmamız lazım.
09:30Bunu söyleyeyim.
09:31Ama şunu da unutmayalım.
09:322022 yılında bizim Türkiye Halk Sağlığı, daha doğrusu Sağlık Bakanlığı'nın Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü çok güzel bir rehber de hazırlamış ve yayınlamıştı.
09:41Yani Türkiye bu konuda takip yapıyor.
09:43Elinde tanı şansı, tanısını koyabilecek yöntemler de mevcut.
09:47O bakımdan şu an için bizim ülkemizde herhangi bir riskin olmadığını kesin söyleyelim.
09:51Böyle bir yayılım bekler miyiz dersek yayılımda da gene de söyleyelim.
09:55Yani çok çok yakın temas gerektiriyor.
09:57Ben bir şey sorabilir miyim?
09:59Melih Yiğiter bir şey soracak.
10:01Ateş Hocam bugün biz Sağlık Bakanı Prof. Dr. Sayın Kemal Memişoğlu'yla birlikteydik.
10:09Biz de sorduk.
10:10Hatta ben yayının bir yerinde söyledim.
10:12Hatta bire bir tam olarak ne dediniz?
10:14Dünya Sağlık Örgütü bu Maymun Çiçeği ile acil durum ilan etti.
10:20Hani Türkiye'deki durum ve tehlike var mı diye.
10:23Sayın Bakan'ın söylediği şey Maymun Çiçeği ile ilgili gelişmelerini tümüyle yakından takip ediyoruz.
10:29Ancak şu anda herhangi bir alarm durumumuz söz konusu değil ama takip ediyoruz diyor.
10:35Evet efendim.
10:36Şimdi ben şunu anlamaya çalışıyorum.
10:38Böyle belirli lokal bir yerde olan, mesela ben baktım Kongo'da var.
10:43Demokratik Kongo, onun kenarındaki birkaç ülkeye sıçramasından bahsediliyor.
10:50Ölüm vakaları var.
10:52Böyle lokal olan bir durum için Dünya Sağlık Örgütü neden acil durumu ilan ediyor sevgili hocam?
11:00Çünkü bu baya zor yani.
11:02Abdülkadir hocam dedi ya, Abdülkadir Selvi dedi ya Afrika ile bizim ticari münasebetlerimiz var.
11:09E bu münasebete ticari tasını tutarsak zaten sıkıntı yok.
11:13Yani ama Dünya Sağlık Örgütü diyor ki acil dur.
11:19Burada tabii, buradaki önemli nokta şu efendim.
11:22Bundan önce biraz önce de aslında bir miktar söylemeye çalışmıştık ama şöyle söyleyelim.
11:26Bundan önce bizim bu demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki görülen bu Maymun Çiçeği diye isimlendirdiğimiz eskiden,
11:33bugün En Paks dediğimiz bu tabloda mortalite yani ölüm kayıp yüzde birin altında birler civarındaydı.
11:41Bu seferki yayın özellikle bu Nature'da çıkan 13 Haziran tarihinde yayındaki rakam yüzde dörte yakın,
11:48yüzde üç buçuğun üstünde bir rakam verdiler.
11:51Böyle olunca da şöyle değerlendirmek lazım.
11:53Kayıplarda bir artma var ve orada da özellikle demokratik Kongo'dan bir otoyol var.
11:59Aşağı yukarı yüz elli kilometrelik bir otoyol boyunca bazı vakaların görülmesi,
12:04sadece bir ülkede değil de komşu ülkeye de geçmiş olması,
12:08Dünya Sağlık Örgütü'nün bu konuda dikkatli olunmasının uyarısını veriyor.
12:12Yani diyor ki aslında lütfen bu konuda dikkatli olun.
12:15Şu anda böyle bir çok ciddi anlamda panik yaratacak bir durum olmamakla beraber,
12:20önlem alınıp farkındalığın yaratılması gerekir diye.
12:23O bakımdan önemli ama tekrar altını çizelim.
12:26Bugün için lütfen bizim ülkemizde de diğer ülkede çok büyük bir panik yaratmaya gerektirecek bir durum değil.