Gûla Sor Şelalesi tehlikede: DSİ’nin sulama projesi doğal mirası tehdit ediyor
Category
🗞
NewsTranscript
00:00Doğa harikası sayılabilecek Deliçay Nehri'nin üzerinden oluşan, gelişen, önemli jeolojik yapısıyla Dera Kendo'nun er gücü kanyonunun ve şelalesinin tam başındayız.
00:30Başında da dediğim gibi çok doğal bir harika olan bu kanyon.
00:43Aynı zamanda milyonlarca yıldır dünya endemi olan Van gölünde yaşayan inci kefaline su ve besin taşıyan nehrinin ve kanyonun başındayız.
00:56Fakat şöyle bir durum daha var.
00:59Dediğim gibi bu şelaleler milyonlarca yıldır akıyor ve burada doğal bir yapı oluşmuş.
01:06Kültürel zenginlik sayılabilecek bu doğal sit alanlarında devlet su işlerinin Türkiye genelinde genelde yapmış olduğu hataların en büyüğünü şu anda yapmak üzere.
01:20Devlet su işleri uygulamaları genelde doğaya, ekolojiye karşı yıkım oluşturan uygulamalardır.
01:29Şu anda da bu er gücü köyünde toplulaştırma adı altında bir araya gelen çevresel ve ekolojik anlamda hiç bilgisi olmayan çok genç insanların köyleri bir araya toplayarak toplulaştırma yapmaya çalıştığı ve milyonlarca yıldır akan bu şelaleleri yer altına alarak ve aynı zamanda 3000 yıllık Urartu kanallarını da yok ederek
01:56halk dilinde ülke dediğimiz bu kanalları da yok edecek uygulamaların şu anda tam başındayız ve biz bu uygulamayı bu köylerle birleşerek asla kabul etmiyoruz.
02:07Bu uygulamayı durdursunlar.
02:09Buraya bir bilim kurulu gelmesi lazım.
02:11Bilim kurulu ile birlikte bu toplulaştırma yapmana lazım.
02:15Çoluk çocuğun yapacak bir durumu değildir.
02:17Bu doğayı kaybediyoruz hızlı bir şekilde.
02:19Herkes aklını başına toplasın.
02:21Herkes insan olsun doğasını ve çevresini sersin.
02:56Bu Dera Kanduğu köyünde uzun tarihi geçmişi olan bir şelalenin başındaydık.
03:04Bu şelalenin adı Kulesor şelalesiydi.
03:08Bu şelalenin geçmişi çok tarihi bir derinliği olan büyük bir su potansiyeli sahip olan bir şelaledir.
03:15Çünkü baharın toplanan bütün su ve eriyen karlar bu şelalenin olan yerine Delişe'ye buradan akmaktaydı.
03:24Tabi bu sırada çok büyük bir debile, meydana gelen bir su için olduğu için o dönemde şehre giden köylüler
03:31kullanmış oldukları öküz arabalarını ve diğer kanun arabalarını buradan geçiremiyorlardı.
03:37Daha sonra şu anda deprem sırasında yıkılmış olan bu altta ama izleri belli olan çok eski tarihi
03:44hatta Romalılar'a kadar dayana bir geçitten geçiyorlardı.
03:47Üzerinden de şelale akıp gidiyordu.
03:50Bu dahiyene buluşu bulan geçmişteki tarihi kişiler bunlara da mirası bırakmışlardı.
03:55O dönemde zaten taşınmasını özellikle ya hayvan yüklerini öküzlerle ya da atlarla yapıyorlardı.
04:00Bu şelalenin bulunduğu yerde iki tane kırmızı kaya var.
04:03Önünde küçük bir mağara olduğu için kırmızı kayanın meydana getirdiği delik yani Kulesor dediğimiz Kürtçe.
04:10Bir Kulesor şelalesi tarihi ismini buradan almaktadır.
04:16Burayla ilgili bu su devrisi azaldığı zaman baharın da üzerinden atlayarak geçen köylerin de çok derin burada hatıraları bulunmaktadır.
04:25O suların büyük bir kısmı şu anda Teknikova, Delikçai, Pay dediğimiz yerlerde yapılan sulamalardan akan
04:32sunun fazlalığı dediğimiz yani selav dediğimiz sularla şu anda beslenmektedir.
04:38Eğer ileride bu yapılan toplulaştırma ve diğer yapılan diğer çalışmalardan bu su kaynakları da
04:45hiçbir şekilde eğer korunmazsa bilimsel verilerle, arkeolojik çalışmalarla ve doğa bilimcilerle, çevre bilimcilerle
04:52bir toplu halde bir değerlendirme yapılmadığı takdirde bu gördüğümüz tabiat da yavaş yavaş ve özellikle kaybolacak.
04:59Şu anda bulunduğumuz yerlerdeki bulunan bütün bu Delikçai Kanyonu veya Derakkan'da o dediğimiz o güzelliklerin hepsi kaybolacak.
05:09En acısı da bu sulardan beslenen Delikçai'den giderek Balıkben dediğimiz yerde Endemik dediğimiz şu andaki İnci Kefalinin
05:18o tarihi o güzellik olan ve besleme alanları da yok olacaktır.
05:23Şimdi şelale şu anda Selin'in bir sulama projesi var.
05:29Sulama projesiyle birlikte Urartular'da kalan kanal ve bu şelale şu an yok olmakla karşı karşıyadır.
05:42Belki uygulaması tarıma faydalıdır ama normalde ekolojik dengeyi koruyarak bu uygulamayı yapsa daha mantıklı ve daha güzel olur.
05:51En azından bu şelale kurtulmuş olur, bu bölgene turizme ve sektörizme kazandırılmış olur.
06:01Yani bu kanyon hayır faaliyete geçirse batıdaki kanyonlar gibi içerisinde telefonikler yapılsa veya farklı şeyler yapsa belediyeler ya da turizm bakanlığı buna el atsa
06:20gerçekten buralar insan için gezinti alanları olur, piknik alanları olur ve bir doğa harikasıdır burası.
06:33Çünkü bu kanyonda her türlü canlı yaşamaktadır.
06:36Diyelim ki kekliğinden tut kartalına kadar her türlü endemik bitki mevcuttur.
06:44Bunun için bu şelalenin ve bu kanyonun gerçekten erdiş toplumuna kazandırılması lazım.
06:51Bir muradiye şelalesi gibi belki onun gibi bir aktivite olarak erdiş toplumuna bir fayda sağlayabilir.
07:01Bunun için DSE'nin özellikle bunun kurutulmaması noktasında buna yönelik bir şey geliştirmesi lazım.