Canhasan 3 Höyüğü, Çatalhöyük’ten 750 yıl öncesine tarihlendi
Karaman'da bulunan Canhasan 3 Höyüğü, 9 bin yıllık Çatalhöyük’ten 750 yıl öncesine tarihlendi. Kazı Başkanı Doç. Dr. Adnan Baysal, “Çanak çömleksiz Canhasan 3, 750 yıl daha erkene tarihlenen bir yer. Canhasan 3’ün duvarlarındaki ve tabanlardaki boyaların belki de Çatalhöyük kültürünü hazırlayan yerleşmelerden biri olduğunu söyleyebiliriz” dedi.
Category
🗞
NewsTranscript
00:00Bazen kırmızı ile siyahı birbirine ardıllamışlar, yani siyahın yanında kırmızı da devam ediyor bazı yerlerde, bazı evlerde.
00:16Can Aslan Çanak Çömleksiz Neolitiği'nin şu anda yapmış olduğumuz çalışmaları sayesinde ortaya çıkarmış olduğumuz dörtgen planlı evler içerisindeki alan kullanımı
00:28ve bu alan kullanımı içerisindeki ocakların yerleri, evlerin içerisinde yer alan silo diye tanımlayabileceğimiz yiyecek depolamak için kullanılan mekanlar
00:37ve bunun ötesinde o mekanlar içerisindeki düzenlemeler Çatalhöyük'ü belki de andırır durumda ama şunu da söyleyelim ki
00:50Çanak Çömleksiz Neolitik Can Aslan 3, Çatalhöyük'ten 700-750 yıl daha erkeni tarihlenen bir yer ama içerisindeki duvarlardaki boyalar, tabanlardaki boyalar da
01:01belki de Çatalhöyük kültürünü hazırlayan yerleşmelerden bir tanesi olduğunu söyleyebiliriz.
01:06Bu anlamda Can Aslan 3, özellikle bu anlamda önem kazanırken, kalkolitik açıdan değerlendirdiğimizde Can Aslan 1 de
01:15Kuzey Mezopotamya'yla olan ilişkilerini göz önüne aldığımızda, dolayısıyla bu höyüklerin sadece Çanak Çömleksiz Neolitik dönemde değil,
01:24o dönemden kalkolitik sonuna kadar olan süreç içerisinde tüm Anadolu'da ve Mezopotamya için etkin ve etkili bir yerleşim merkezi olduğunu söylememiz mümkün.
01:33Materyaller kültür açısından baktığımız zaman Çanak Çömleksiz Neolitik üzerinde tamamen taş aletler ve obsidiyen aletlerden, ok kuşlarından ve kemik aletlerden yapılmış aletler var.
01:43Bu da daha çok avcılar yönelik bir ekonomi modeline izlendiğini ama bununla birlikte yavaş yavaş hem bitkilerle olsun hem hayvanlarla teşvik-i mesaide bulunup evcilleştirme süreçlerine çalıştıklarını görüyoruz, işaretler var.
01:58Evlerin içerisinde boya var, kırmızı boyalar, aukır diye adlandırdığımız demir oksit olarak tanımlayabileceğimiz boya türleri, yine portakal ve sarı renkleri elde edebilmek için mangan oksitleri kullanıyorlar.
02:12Bunların da elde edilebilmesi için de en yakın gidebilecekleri yer aslında Toros Dağları, bu malzemeyi de oradan alıyorlar.
02:21Yani bu bize gösteriyor ki bu insanlar sadece bir mekan üzerinde yaşamıyorlar, çok geniş alanlarda da ya ilişkileri halindeler ya nereden hangi malzemeyi alabilecekleri bilgiye ve teknolojiye sahip olduklarını gösteriyor bize.
02:34Dünyalarını renklendiriyorlar, yani şimdi öyle bir ortamı ben göz önüne getirmeye çalıştığım zaman canlandırmak istersek, Cana San Üç'ün veya Cana San Bir'in bulunduğu ortamda gelen bir dere var önlerinden geçen ve hemen Karadağ'a doğru Cana San Üç'ün önünde Karadağ ile arasında bir göl var.
02:56Böyle bir yeşillik bir ortamda, sazların yetişmiş olduğu bir ortamda, yaşamış olduğunuz ortamda beyaz kil tabanlarıyla bir evi düşünün veya işte ne bileyim içerisinde kırmızı boyalı evleri düşünün,
03:10kerpiçlerinizi göl tabanından almışsınız, beyaz kerpiçler son derece güzel parlayan bir ortam, bir taraftan yeşillik bir taraftan içeride kırmızı yerlerde tabanlarda siyah renkli bir dünya kuruyorlar kendilerini aslında.
03:23Gerçekten mutlu olmamaları için aslında birçok yani bunu romantikleştirmek istemem aslında ama yani son derece uygun bir ortamda yaşıyor olmaları herhalde doğru yeri seçmiş olmalarının da farkındalar.
03:37Evlerinin tabanlarında mesela çok alçı sertliğinde veya daha sert malzeme kullanıyorlar.
03:45Bunu şu andaki izlenimlerimiz doğrultusunda söylemek gerekirse kireç yakarak yapılmış bir tabandan söz etmek gerekiyor ve bunlar gerçekten bir buçuk santim kalınlığında tabanlar ve üzerleri siyah boyalı.
03:59Kireci de bu şekilde kullanabilmek için yakmanız gerekiyor o dönemde.
04:02Yani pyrotechnoloji dediğimiz bir sistemden kireç yakmaktan bahsediyorum.
04:06Bunu da hazırlayarak tabanları hazırlayıp yaymışlar ve üzerlerini de sertleştirdikten sonra da kullanmışlar.
04:13Yani bu da ayrı bir teknoloji ve Anadolu için o dönemlerde ilk kullanılan yerlerden biridir diyebiliriz.
04:19Büyük bir ihtimalle çok göle yakınlar, su seviyesi çok yüksek.
04:23Alttan veya sağdan soldan gelebilecek olan nem oranını minimize etmek olabilir diye düşünüyoruz şu anda.