Kanalıma üye olmak için http://wedia.link/KaanUnsalAlphanKATIL linkine tıklayabilirsiniz.
Müzik:
Ender Güney https://www.youtube.com/channel/UCHEioEoqyFPsOiW8CepDaYg
Yuliana Sakha Yakutia Siberia music
https://www.youtube.com/watch?v=hTHGrdaNDaY
MONGOL WARRIORS GENGHIZ KHAN MUSIC
https://www.youtube.com/watch?v=kxaExUu86Zc&t=100s
Kardeş kanallarım:
Mirage Serap Yılmaz https://www.youtube.com/channel/UCRzQKQkZPnUvh9uB60W58bQ
Mesart: https://www.youtube.com/channel/UCf_7KxOeL24quiF6CX3LtCA
Bazı kaynaklar:
Engin KIRLI - Cengiz Han'ın Hayatı ve Askeri Seferleri
Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı | Yüksek Lisans Tezi | Arzu ERDEM
Danışman: Prof. Dr. M. Beşir AŞAN
Prof. Dr. Abdulkadir YUVALI - Cengiz Han
https://www.bilgeyik.com/cengiz-han-hakkinda-ilginc-bilgiler-16
https://www.bbc.com/turkce/vert-tra-40716086
https://www.cnnturk.com/yasam/yuzlerce-yillik-sir-cozulmuyor-cengiz-hanin-mezari-nerede?page=1
https://openaccess.firat.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11508/15343/428286.pdf?sequence=1&isAllowed=y
"Mucize diye bir şey yoktur, sadece biz evreni çok az biliyoruz..."
Kaan Ünsal Alphan YouTube Kanalına Hoş Geldiniz. Birbirinden özel içeriklerimizden haberdar olmak için http://wedia.link/kaanunsalalphan linke tıklayarak abone olabilirsiniz.
Kaan Ünsal Alphan'ı Facebook'tan takip etmek için: https://www.facebook.com/kagan.alphan linke tıklayabilirsiniz.
Kaan Ünsal Alphan'ı Instagram'dan takip etmek için:
https://www.instagram.com/kaganalitik/ linke tıklayabilirsiniz.
Kaan Ünsal Alphanı Twitter'dan takip etmek için: https://twitter.com/KaanUnsalAlphan linke tıklayabilirsiniz.
Bunlar da hoşunuza gidebilir;
Tüm belgesellerimizi izlemek için http://wedia.link/7YDX7 linkine tıklayabilirsiniz.
Şiir ve hikayeleri izlemek için http://wedia.link/JSqvG linkine tıklayabilirsiniz.
Podcastleri izlemek için http://wedia.link/wP3Wo linkine tıklayabilirsiniz.
Kaan Ünsal Alphan videolarını izlemek için http://wedia.link/le5D1 linkine tıklayabilirsiniz.
Sesli Anlatım videolarını izlemek için http://wedia.link/NALHz linkine tıklayabilirsiniz.
Kaan Ünsal Alphan Kanalı
Gerçeğin peşinde; varlığın tüm bilinmeyenlerini, gün yüzüne çıkmaya çalışan hakikati, hasır altı edilmiş fenomenleri, gizemli olayları, belge, bilgi ve tanıklarıyla ortaya çıkarmaya çalıştığımız belgesellerimizle tarihe not düşüyoruz.
#KaanÜnsalAlphan #CengizHan #Moğollar
Müzik:
Ender Güney https://www.youtube.com/channel/UCHEioEoqyFPsOiW8CepDaYg
Yuliana Sakha Yakutia Siberia music
https://www.youtube.com/watch?v=hTHGrdaNDaY
MONGOL WARRIORS GENGHIZ KHAN MUSIC
https://www.youtube.com/watch?v=kxaExUu86Zc&t=100s
Kardeş kanallarım:
Mirage Serap Yılmaz https://www.youtube.com/channel/UCRzQKQkZPnUvh9uB60W58bQ
Mesart: https://www.youtube.com/channel/UCf_7KxOeL24quiF6CX3LtCA
Bazı kaynaklar:
Engin KIRLI - Cengiz Han'ın Hayatı ve Askeri Seferleri
Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı | Yüksek Lisans Tezi | Arzu ERDEM
Danışman: Prof. Dr. M. Beşir AŞAN
Prof. Dr. Abdulkadir YUVALI - Cengiz Han
https://www.bilgeyik.com/cengiz-han-hakkinda-ilginc-bilgiler-16
https://www.bbc.com/turkce/vert-tra-40716086
https://www.cnnturk.com/yasam/yuzlerce-yillik-sir-cozulmuyor-cengiz-hanin-mezari-nerede?page=1
https://openaccess.firat.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11508/15343/428286.pdf?sequence=1&isAllowed=y
"Mucize diye bir şey yoktur, sadece biz evreni çok az biliyoruz..."
Kaan Ünsal Alphan YouTube Kanalına Hoş Geldiniz. Birbirinden özel içeriklerimizden haberdar olmak için http://wedia.link/kaanunsalalphan linke tıklayarak abone olabilirsiniz.
Kaan Ünsal Alphan'ı Facebook'tan takip etmek için: https://www.facebook.com/kagan.alphan linke tıklayabilirsiniz.
Kaan Ünsal Alphan'ı Instagram'dan takip etmek için:
https://www.instagram.com/kaganalitik/ linke tıklayabilirsiniz.
Kaan Ünsal Alphanı Twitter'dan takip etmek için: https://twitter.com/KaanUnsalAlphan linke tıklayabilirsiniz.
Bunlar da hoşunuza gidebilir;
Tüm belgesellerimizi izlemek için http://wedia.link/7YDX7 linkine tıklayabilirsiniz.
Şiir ve hikayeleri izlemek için http://wedia.link/JSqvG linkine tıklayabilirsiniz.
Podcastleri izlemek için http://wedia.link/wP3Wo linkine tıklayabilirsiniz.
Kaan Ünsal Alphan videolarını izlemek için http://wedia.link/le5D1 linkine tıklayabilirsiniz.
Sesli Anlatım videolarını izlemek için http://wedia.link/NALHz linkine tıklayabilirsiniz.
Kaan Ünsal Alphan Kanalı
Gerçeğin peşinde; varlığın tüm bilinmeyenlerini, gün yüzüne çıkmaya çalışan hakikati, hasır altı edilmiş fenomenleri, gizemli olayları, belge, bilgi ve tanıklarıyla ortaya çıkarmaya çalıştığımız belgesellerimizle tarihe not düşüyoruz.
#KaanÜnsalAlphan #CengizHan #Moğollar
Category
🎥
Kısa filmDöküm
00:00:00Astronotlar geminin yakınlığında anlaşılmaz ve açıklanamaz birşeyler anlatan erbe yani alman ırksal araştırma ve eğitim yaklaşık 3500 yıl önce altın çağını yaşamış antik sesler çığlıklara, kurumalara ve telgraf bildirim sesleri vardır.
00:00:20Dünya tarihinin en korkunç seri katiliyle karşılaşmış ilk olarak koridorda 5-6 hafta sonra kameralar için İ-Gordiyat doğru yöne çıkıyor.
00:00:30KGB su gibidir, bulunduğu ortama okunarak insanın zamanda yorgunluk yapması meselesinin çözülebilir bir mesele olduğu iddiasını diyorlar.
00:00:50Çingiz Kağan'ın ceddi Yüksek Tanrı'nın takdiriyle yaratılmış bir bozkurt eşi beyaz bir maraldı.
00:00:57Denize geçerek geldiler. Onon nehrinin menbaında Burkan-Kaldun Dağı civarında yerleştiklerinde Bataçı Han adlı bir oğulları oldu.
00:01:07Moğolların gizli tarihi
00:01:20Oğulların gizli tarihi
00:01:44Sonu yokmuş gibi görünen bir düzlük.
00:01:48İnsana aklını oynattıran bir monotonluk.
00:01:52Çok uzaklarda yüksek sisli dağlar görünüyor.
00:01:56Burası büyük Moğol bozkırları.
00:01:59Burada dört mevsimde farklı yaşanır.
00:02:02İlkbaharda her yer yemyeşil bir halıyla kaplanır.
00:02:06Yaza doğru rengarenk çiçeklerle donanır.
00:02:10Yaz ortasında sıcaktan yanıp kavrulur, bomboz bir renk alır.
00:02:15Ekim ayında karlar başlar, kasım derken bütün nehirler donar.
00:02:23Bundan yaklaşık 860 yıl önce burada, bu nehirlerden birinin kıyısındaki çadırda bir bebek doğdu.
00:02:31O taşıdığı özelliklerinden dolayı tarihçiler tarafından gelmiş geçmiş en büyük fatih, en muzaffer komutan olarak kaydedilir.
00:02:45Tarihte hiçbir askeri lider onun kadar uzak topraklara ulaşamamış, onun kadar geniş bir bölgeyi zapt edememiştir.
00:02:54Cengiz Han, yani Timuçin, hayata gözlerini yumduğunda İmparatorluğunun hudutları,
00:03:00Büyük İskender'in ulaştığı sınırların dört, Roma İmparatorluğunun ise iki katıydı ve Moğollar için genişleme dönemi henüz yeni başlamaktaydı.
00:03:09Üstelik Cengiz bu başarıları elde ederken dünya tarihinin iyi bilinen diğer fatihleri gibi hazır bir ordu, zengin bir hazine, oturmuş bir devlet teşkilatı devre almamıştı.
00:03:21O bu unsurların tamamını yoktan bir araya getirdi.
00:03:25Egemenlik kurduğu toprakların genişliği göz önünde tutulduğunda özellikle hayatının son 25 yılında kazandığı başarıların mukayese edilebileceği başka bir örnek yoktur.
00:03:36Ancak ulaştığı başarılar dünya tarihinde hak ettiği ilgiyi göremedi.
00:03:41Onun adı dizginlenmeyen barbarlık, uygarlığın sona erdirilişi veya putperest orduların tehdidi olarak algılandı.
00:03:50Hiçbir zaman büyük imparatorluklar kuran İskender, Timur ya da Napolyon gibi kişilerle eşdeğerde tutulmadı.
00:03:57Oysa ulaştığı başarıların derecesi daha yakından tanıdığımız bu isimlerin tümünden daha büyüktür.
00:04:04Örneğin onun gittiği her yerde bütün kitapları yaktığı ile ilgili bilgi bir abartıdan ibarettir.
00:04:11Cüveyni ve Hülagü arasında geçen konuşmaların kaydı sayesinde kitaplara değer verdiklerini ve sadece propaganda kitaplarını yakmayı hedeflediklerini dile getirdiklerini öğreniyoruz.
00:04:22Ancak Cüveyni her ne kadar propaganda kitaplarını yaktığını söylese de durumun öyle olmadığı ortadadır.
00:04:29Kitabının 3. cildinde yararlandığı eserler arasında Hasan Sabbah'ın inanç esaslarını anlatan Sergüzeşti Seyyidina adlı eser de mevcuttur.
00:04:41Özel bir alfabe geliştirerek çocuklarına ve askerlerine okuma-yazma öğrettirmesi,
00:04:46kuşatmalardan önce mühendis askerleriyle toplantı düzenleyerek planları onlarla birlikte yapması,
00:04:52onun bilime, eğitime ve mühendisliğe verdiği önemi göstermektedir.
00:04:57Dolayısıyla bütün bu sıfatları birleştirdiğimizde Cengiz Han'ın sadece bir askeri komutan olarak değil,
00:05:03aynı zamanda büyük bir devlet adamı, politikacı, kanun koyucu ve teşkilatçı olarak da öne çıktığını görmekteyiz.
00:05:12Mara Şehri'nde Nasireddin Tuğsi, İlhanlı hükümdarı Hülagü'nün himayesinde devrin en büyük gözlem evini kurmuştu.
00:05:20Aynı şekilde ticari alandaki gelişmelere paralel olarak dünyanın değişik yörelerinden getirtilmiş sanatkarlar,
00:05:28ressamlar, bilim insanları sayesinde kısa zamanda çok yönlü kültürel bir gelişim yaşanmıştır.
00:05:36Moğol İmparatorluğu'nun veya kimi tarihçilerin tabiriyle Moğol-Türk İmparatorluğu'nun hakim olduğu büyük coğrafyada,
00:05:44Hristiyanlar ile Müslümanlar, Budistler ile Taoistler, hatta aynı dinin mensubu Katolik, Ortodoks, Nestori ya da Sünni ve Şiiler arasındaki düşmanlıklar adeta gerilerde kalmıştır.
00:05:57Zira Cengiz Han ve ardılları döneminde farklı din ve mezhep mensuplarının bir arada ve birlikte yaşayabildikleri bir hoşgörü ortamından söz edilir.
00:06:06Bu yüzden insanlık tarihinin bu tür özellikleri Moğol-Türk çağına borçlu olduğu söylenebilir.
00:06:13Peki dünya tarihinde böyle bir dönemin özlemi çekilmiş olsa bile sadece edebiyatı ve felsefesi yapılmıştır.
00:06:21Hayata geçirildiği dönemler ise tartışma konusudur.
00:06:25Yaşamakta olduğumuz 21. yüzyılda layık toplumlarda bile anılan yüzyıldaki engin hoşgörünün mevcut olup olmadığı tartışılabilir diye düşünüyoruz.
00:06:35Onun hakkındaki inanılmaz ayrıntılar günümüze de gelmiştir.
00:06:40Avucunda bir parça kan pıhtısıyla doğduğu, tarihte eşi görülmemiş bir istihbarat ağı kurduğu,
00:06:46orta çağda Avrupa nüfusunun büyük bir bölümünü yok eden vebaya aslında onun neden olduğu,
00:06:52ilk psikolojik savaş kavramını geliştirdiği ve uyguladığı,
00:06:56her savaş sonrası öldürdüğü insanların kafalarından,
00:06:5940 milyon insanı katlettiği için dünyanın iklimini değiştirdiği,
00:07:04içinin büyük hazinelerle dolu olan mezarının yerinin asla bilinmediği ve ölmeden önce yaptığı bir kehanete göre,
00:07:12mezarının yeri öğrenildiğinde dünyanın sonunun geleceği.
00:07:21Varlığından geriye hiçbir tarihi eşyanın kalmamış olduğu,
00:07:26Varlığından geriye hiçbir tarihi eşyanın kalmamış olması,
00:07:30kimi tarihçiler arasında onun gerçek tarihi şahsiyet mi,
00:07:34yoksa bir efsane mi olduğu hakkında ciddi kuşkuların uyanmasına neden olmuştur.
00:07:41Türk olup olmadığı veya Türklere bakışı bugüne kadar tartışma konusu olan Cengiz Han,
00:07:46Türk dünyasının büyük bir bölümü tarafından Türk olarak kabul edilir.
00:07:50Bunun en önemli nedeni ailesindeki isimlerin Türkçe olması ve torunlarının kendilerini Türk olarak tanıtmalarıdır.
00:07:58İsminin Moğolcası olan Tingiz kelimesinin anlamı Deniz'dir.
00:08:03Bu ona sonradan takılmış bir lakaptır. Gerçek ismi Timuçin'dir.
00:08:09Cengiz Han ne Hristiyanlığın ne de İslamiyet'in öğretilerini benimsemiş, sadece gök tanrı inancına sahip olmuştur.
00:08:17Fakat onun tanrıya olan bağlılığı, üstün zekası, liderlik vasıfları ve dönemin şartları onu başarıya taşımıştır.
00:08:28Temellerini Cengiz Han'ın attığı bu imparatorluk Doğu Avrupa'da Altın Or'da, İran'da İlhanlılar,
00:08:34Orta Asya'da Çağatay Hanlığı ve Çin'de Kubilay Hanlığı olarak farklı coğrafyalarda farklı isimler altında devam etmiştir.
00:08:43Bu adamın hayatı ve şeceresi hâlâ kalın bir sis perdesiyle örtülüdür.
00:08:49Gerçekleri efsanelerden ayırt etmek neredeyse imkânsızdır.
00:08:54Onun atalarının ve kendisinin doğuş efsanesi Moğol mitolojisinin önemli belgelerindendir.
00:09:00Yazılış tarihi itibariyle Cengiz Han'ın yaşadığı döneme en yakın olanı Şamanizm etkilerinin görüldüğü,
00:09:07Moğolların Gizli Tarihi adlı esere göre Cengiz Han'dan 10 nesil önce yaşayan Alango'ya,
00:09:13Cengiz Han soyunun efsanevi büyükannesi olarak kabul edilmiştir.
00:09:18Bu arada Moğolların Gizli Tarihi adlı kitap Moğol imparatorluğunun ana kaynağıdır.
00:09:23Moğolca ismi Monkol-un-Tiuce-Topca Han'dır.
00:09:28Uygur harfleriyle yazıldığı tahmin edilen eserin aslı henüz bulunamamıştır.
00:09:33Bu eser 1240-1241 yıllarında yazılmıştır.
00:09:40Moğol tarihi efsanelerle doludur ve bu efsanelerde geçen bazı motiflerde Türk efsanelerindeki motiflerle ortak özelliğe sahiptir.
00:09:49Bu efsanelerden bir tanesi Cengiz Han'ın büyükannesi ile ilgilidir.
00:09:53Şöyle ki, kocası Dobun Mergen'in ölümünden sonra Alankoya'nın 3 çocuğu daha olmuş ve çıkan dedikodular üzerine,
00:10:00Alankoya çocuklarına şu cevabı vermiştir.
00:10:03Her gece açık sarı biri evin töğünüğünün arkasından ışık gibi karnımı okşayınca ışığı karnıma sızıyordu.
00:10:11Sizler neden boşuna konuşuyorsunuz?
00:10:14Buradan bakarsak tanrının oğulları değil misiniz?
00:10:17Karabaşlı insanlarla nasıl eşleştirilirsiniz?
00:10:21Herkesin kağanları oldukları zaman halk nedenini o vakit anlayacak demiştir.
00:10:27Bunun bir efsane olduğu belli ancak gerçek olan bir şey var ki o da Cengiz Han ve onun soyundan gelenlerin tanrının çocukları olarak görüldüğü
00:10:36ve bu efsaneyle onlara seçilmiş bir soy olma özelliği verildiğidir.
00:10:41Cengiz Han'ın babasını ve dedesini öldüren Tatarlar, Çinliler tarafından medeniyet seviyelerine göre Ak Tatarlar,
00:10:48Kara Tatarlar ve Yabani Tatarlar gibi isimlerle anılmıştır ve yine Çinlilere göre Cengiz Han Kara Tatarlara mensuptu.
00:10:56Tatarlar Cengiz Han, Kerait Reisi Tuğrul Han ve Güney Çin'deki Çin İmparatorluğu'nun ortak düşmanıydı.
00:11:04Bu sebepten Cengiz Han ve Tuğrul Han tarafından Tatarlar mağlup edilince Çinliler Tuğrul Han'a Ong,
00:11:10Cengiz Han'a ise Cavut Çuru gibi ünvanlar vermiştir.
00:11:14Timuçin, Moğolların Börçigin klanının bir mensubu olarak 1167'de dünyaya geldi.
00:11:26Tabi hayatıyla ilgili birçok detay gibi bu tarihte tartışmalıdır.
00:11:31Ailesinin büyük oğlu olan Timuçin, Dül'ün Boldak bölgesinde, Onon Irmağı'nın sağ kıyısında, şimdiki Rus topraklarında doğmuştu.
00:11:40O sırada babası Yesügey Bahadır, düşman olduğu Tatar kabilelerinden birinin reisi olan Timuçin adlı bir kişiyi esir almıştı.
00:11:48İşte bu esir ve hadise üzerine Yesügey Bahadır oğluna Timuçin ismini verdi.
00:11:54Timuçin, katı, sağlam, sert, dayanıklı ve demir gibi anlamlarına gelmektedir.
00:12:00Timuçin'in demirci manasına geldiği üzerinde oldukça fazla durulmuştur.
00:12:05Demir Türklerin hayatında önemli bir yere sahiptir ve Türkler için kutsal kabul edilmiştir.
00:12:11Türk kültüründen etkilenen Moğollar için de önemli olması gayet normaldir.
00:12:16Mesela Timur İmparatorluğu'nun kurucusu Timurlenk de Türkçe topal demir anlamına gelmektedir.
00:12:24Prof. Dr. Abdülkadir Yuvalı'nın tabiriyle Timuçin'in çocukluk yılları hayatta kalabilme, gençlik yılları ise ayakta durabilme mücadelesiyle geçmiştir.
00:12:35Bu nedenle de Cengiz Han'ın karakteri eleştirilirken onu Cengiz Han yapan şartların da hakkıyla irdelenmesi gerekir.
00:12:43Kabileler arasındaki çekişmelere bağlı olarak bu süreçte insanı insan yapan değerlerin pek bir anlamı yoktu.
00:12:51Kabileler arasında güçlü olanlar zayıfların canını, malını, kadınını ve kızını neredeyse kendi tasarrufunda görüyordu.
00:12:59Nitekim Timuçin'in babası Yesügey, merkitli bir gelini kocasının evine gidiş yolculuğu sırasında kardeşleriyle birlikte kaçırıp kendisine eş yapmıştı.
00:13:08Diğer taraftan Yesügey öbür eşini de Tatarlardan kaçırmıştı.
00:13:13Moğol ve Tatar kabileleriyle sürekli savaşan küçük bir kilanın lideri olan babası Yesügey Bahadır,
00:13:19oğlu 9 yaşına basınca karısının kabilesi olan Ungiradlardan bir kızla evlenmesi için hazırlığa başlamıştır.
00:13:26Yolda Ungiradlardan Deyseçen'le karşılaşmıştır.
00:13:30Bu karşılaşma Timuçin ile eşi Börte'nin tanışmasının ilk adımıdır.
00:13:36Aralarında geçen kısa muhabbetten sonra Deyseçen gece görmüş olduğu bir rüyadan bahsetmiş ve şöyle söylemiştir.
00:13:43''Aksungur kuşunun günle ayı tutmuş gelip elime konduğunu gördüm.
00:13:48Günle ayı gözümüzle görürüz. Ama Aksungur kuşunun günle ayı tutup elime konması şaşırtıcı.
00:13:55Ben bunu başkalarına nasıl da güzel bir rastlantı diye anlatmıştım.
00:13:59Yesügey dünür, senin oğlunu peşine takıp gelmen doğruca benim rüyamın açıklamasıdır.
00:14:06Kız isteme töreni tamamlandıktan sonra babası Timuçin'i Moğol geleneğine göre kız evinde bırakarak geri döndü.
00:14:14Yesügey yolda bir grup Tatar'la karşılaşır ve kim olduklarını bilmeden onlardan içmek için bir miktar su ister.
00:14:21Ancak eski düşmanlarını tanıyan Tatarlar bu suyun içine Yesügey'de etkisini ağır ağır gösterecek bir zehir de katarlar.
00:14:30Ailesinin çadırına vardığı zaman Yesügey ölmek üzeredir ve nitekim akşam karanlığı çökmeden son nefesini verir.
00:14:37Bu gelişme üzerine Timuçin derhal eve çağrılır.
00:14:41Olayın etkisi Timuçin'in üzerinde hayatı boyunca devam edecek ve bir ömür Tatarlardan nefret edecektir.
00:14:48Yesügey Bahadır'ın ölmesi Timuçin'in hayatında yeni bir dönemin başlangıç noktası olmuştur.
00:14:55Çocuk yaşta tek başına kalan Timuçin zor bir hayat mücadelesi vermek zorunda kalmış ve yaşadığı zorluklar Timuçin'in ruhuna ve bedenine işlemiştir.
00:15:06Babasının ölümünden Han seçildiği 1196 yılına kadarki geçen süre Timuçin'in kişiliğinin şekillenmesinde ve Cengiz Han olarak tarih sahnesine çıkmasında çok etkili olmuştur.
00:15:1812 yaşlarında yetim kaldığında onu çok küçük ve zayıf gören kabilesi Timuçin'e itaat etmeyi reddetti.
00:15:25Timuçin'in çocukluk yıllarında ok atma, güreş tutma, ata binme ve dövüş gibi konularda büyük ve küçük kardeşlerden daha zayıf ve başarısız olduğu bilinmektedir.
00:15:37Annesi Huaylin Ucin'in bütün gayretine rağmen Timuçin'in babasının arkadaşları ve kabile mensupları klanın sahip olduğu sürüleri de alarak Timuçin'i ve ailesini terk ettiler.
00:15:48Babasından kalan sürüsünü baba tarafından akrabalarına kaptıran müstakbel Timuçin,
00:15:52at ve koyun sürülerini yeniden teşkil edinceye kadar annesi ve kardeşleriyle birlikte sefil bir kara ve su avcılığı hayatı sürmek zorunda kaldı.
00:16:01Huaylin Ucin ve çocukları on on ırmağa yakınlarındaki dağlara kaçmaya mecbur kaldılar ve orada sürekli tehdit altında yapayalnız bir şekilde
00:16:10böğürtlen, balık ve avladıkları hayvanları yiyerek yaşam savaşı verdiler.
00:16:18Timuçin bu zor koşullar altında büyüdü ve başka bir klana mensup olan Camuka adlı biriyle tanışıp kan kardeşi oldu.
00:16:26Daha sonra bu iki arkadaşın yaşamı kesişecektir.
00:16:30Gizli tarihte ve diğer kaynaklarda Timuçin'in bu sıkıntılı yoksulluk döneminde avladıkları balıklardan birinin paylaşımı sırasında çıkan bir mücadeleden
00:16:38ani bir öfkeye kapılarak öz kardeşini okla vurarak öldürdüğü belirtilir.
00:16:44Diğer kaynakları ise bu olayın altında başka bir nedenin bulunduğunu,
00:16:48Timuçin'in aile reisliği konusunda önemli bir rakibini ortadan kaldırarak klan politikalarının temel noktalarından birini elde etmeye çalıştığını iddia etmektedir.
00:16:58Çocukluk yılları türlü zorluklar içinde geçen Timuçin rakip kabileler tarafından da bir süre tutsak edildi.
00:17:05Yesügey'in adamlarını Timuçin'in ailesine karşı kışkırtan Tayiçüt kabilesi,
00:17:09Timuçin'i de kaçırınca annesinin üzüntüsü ıstıraba dönüştü.
00:17:14Bazı araştırmacılar Timuçin'in bu tutsaklığını öldürdüğü kardeşiyle irtibatlandırmakta
00:17:19ve Timuçin'in öldürdüğü üvey kardeşiyle bu kabile arasında bulunan bağdan dolayı intikam almak için kaçırıldığını ileri sürmekteler.
00:17:27Onun kaçırılmasının nedenine ilişkin olarak öne sürülen diğer bir iddiaya göre ise,
00:17:31ailesinin çektiği sıkıntıların daha sonra intikamını almasından korktukları için
00:17:36Timuçin'i uygun bir zamanda öldürmek kastıyla tutsak ettikleri yönündedir.
00:17:41Prof. Dr. Abdülkadir Yuvalı'ya göre bu sırada boynuna bukağı vurulmuş
00:17:46ve köleleştirmek için akla gelen her türlü fiziki ve manevi işkenceye maruz bırakılmıştır.
00:17:52Timuçin, Süldüz şefi Sokran Şira ve onun oğulları Çilaun ve Çinbay'ın iş birliği sayesinde kurtulmuştu.
00:17:59Kaçmasına yardımcı olanları Timuçin'in imparatorluğunu kurduğu zaman ödüllendirdiği söylenir.
00:18:0516 yaşına basınca Timuçin, babasının ölmeden önce ailesinden istediği sözlüsü Börte ile evlenmek için Ungerat klanına gitti.
00:18:13Başta da anlattığımız Keraitler, komşuları Moğollar gibi atlı ve göçer kavimdiler.
00:18:19Aralarındaki tek fark Keraitlerin Nasturi mezhebine bağlı Hristiyan olmalarıydı.
00:18:25Onlar o dönemin en büyük ve en güçlü boylarından biriydi.
00:18:29Tuğrul'un ataları Orta Doğu'dan yola çıkıp Asya'ya gelmiş olan misyoner rahipler vasıtasıyla Hristiyanlığı kabul etmişlerdi.
00:18:37Samur kürklerinden oluşan armağanlarını Tuğrul'a sunan Timuçin'in,
00:18:41Keraitlerin lideri tarafından teveccüh ile karşılandığı bilinmektedir.
00:18:45Tuğrul ile Timuçin bundan böyle artık müttefik olmuşlar ve Timuçin mutlak şekilde Tuğrul'un tebası olmuştu.
00:18:52Bu bağlılık Timuçin'in Kerait hükümdarına yaptığı hitapta kullandığı Babam Han ünvanıyla da açıkça bellidir.
00:18:59Tuğrul Timuçin'e babasının adamlarını yeniden toplaması için destek olacağına dair de söz verdi.
00:19:05Timuçin daha harekete geçememiş iken düşmanları olan Merkitler Timuçin'in kampını bastılar ve karısı Börte'yi kaçırdılar.
00:19:16Bu az önce söylediğimiz eski bir hesaplaşmanın intikamıydı.
00:19:22Cengiz, Merkit çetesi tarafından yapılan bu baskından ancak karısı Börte'yi bırakarak kurtulabilmiştir.
00:19:29Tuğrul bu kaçırılma haberi üzerine derhal harekete geçerek Merkitlerle çarpışmak için bir ordu topladı
00:19:35ve komutasını Timuçin'in çocukluk yıllarından arkadaşı olan Camukoya verdi.
00:19:40Karşı saldırıyla Börte kurtarıldı ve Timuçin kendisini kanıtladı.
00:19:45Tek hayal kırıklığı Börte'nin hamile olmasıydı.
00:19:49Büyük oğlu Cuci'nin evlilik dışı bir ilişkiden doğmuş olabileceği kuşkusunu Timuçin hayatı boyunca hep taşıdı.
00:19:56Bu konunun üstü daha sonra tamamen kapatılmış ve Cuci'nin kimden olduğu tarihin büyük sırlarından birine dönüşmüştür.
00:20:09Merkitleri yenmesi Timuçin'e büyük bir saygınlık kazandırdı.
00:20:13Bu saygınlık onun hayatında bir dönüm noktası oldu.
00:20:16İnsanlar yavaş yavaş onun etrafında toplanmaya başladı.
00:20:20Bu sırada Moğollara han olma sevdası kan kardeşi Camukoya ile arasını açtı.
00:20:26Şu ana dek omuz omuza yürüyen dostlar yollarını ayırdılar.
00:20:31Kimi tarihçilere göre Timuçin hayatı boyunca samimi bir yapıya sahip olmuş ve dürüstlüğe her zaman çok yüksek değer biçmiştir.
00:20:44Moğol kabilelerine han olmasında giden yolda bu özelliği çok öne çıkmıştır.
00:20:49Moğolların gizli tarihinde Timuçin'in tarafını seçenlerin ağzından şu sözler nakledilir.
00:20:55Timuçin adamlarına kendi giysilerini veriyor.
00:20:58Hatta kendi atlarına bile binilmesine izin veriyor.
00:21:01Bu adam kabileye huzur getirip tüm ulusu yönetebilir diyorlardı.
00:21:07Timuçin'in dürüstlüğe ne kadar önem verdiğini ve Taichutlardan Cebe ile nasıl tanıştığını gösteren bir olayı anlatmak istiyorum.
00:21:15Savaş sırasında Timuçin'in atı atılan bir okla ense kökünden yaralanmış ve Timuçin atını yaralayanın kim olduğunu sorduğu zaman
00:21:23Cebe o oku atanın kendisi olduğunu dürüstçe söylemiştir.
00:21:27Belki de öldürülmeyi beklerken Cengiz Han tarafından şu sözlerle takdir edilmiş ve bu olay ikisi arasındaki dostluğun başlangıcı olmuştur.
00:21:36Cengiz Han, düşman savaşıp zehirlediğini gizleyerek yalan söyler.
00:21:40Ama sen savaşıp zehirlediğini gizlemeden dürüstçe konuşuyorsun.
00:21:44Böyle insanlarla arkadaşlık edilebilir.
00:21:47Senin Zurgadai denilen adının yerine ağzı ak kula savaş atımın ense kökünden Temren'le vurduğun için sana Cebe adını veriyorum.
00:21:56Yanımda bulunarak beni Temren gibi koru.
00:22:00Bunun dışında ileride çıkaracağı Cengiz Han yasalarında Moğol tarihinde ilk kez savaş kanimetlerinden askerlerin de payını ayırttı.
00:22:09Tabii savaşta gösterdikleri başarıları oranında.
00:22:13Cengiz Han'ın hayatı boyunca eksiksiz uyguladığı bazı özellikleri vardı.
00:22:17Bunların arasında ihaneti affetmemesi yanında yakın dostlarına karşı minnettarlık hissinin çok kuvvetli olmasıdır.
00:22:24Cengiz'in dostlukları daha çok savaşlar ve devlet yönetimine bağlı olarak adeta kader beraberliğine dayanırdı.
00:22:32O başarılarında emek sahibi olduğu bilinen Borçu, Mukali, Çilaunbatur, Celme, Cebe ve Sübutay gibi ünlü generallerinin başarılarını ve sadakatlerini dostlarına anlatmak suretiyle onları sık sık övmekten zevk alırdı.
00:22:47Ayrıca savaşlarda ve devlet yönetimindeki başarılarına bağlı olarak unvanlar, geniş otlaklar, ganimet ve avlanma hakkı gibi ödüller vermeyi de ihmal etmemiştir.
00:22:57Cengiz'in hayatı boyunca uygulamış olduğu diğer bir özelliği ise kendi halkına, kumandanına veya hükümdarına ihanet etmek suretiyle bir çıkar hesabıyla kendisine sığınan yabancı devlet adamları, beyleri ve hükümdarları asla affetmemiş olmasıdır.
00:23:12Zira ondaki hakim düşünceye göre kendi hükümdarına, kendi halkına ve ülkesine ihanet eden kimseler bir gün gelir Moğola, Cengiz'e de ihanet ederler.
00:23:22Bu sebeple de böylesi kişilere kendisine hizmetleri dokunmuş olsa da asla yaşama hakkı tanımamıştı.
00:23:331202 tarihinde Dalan-ı Nemürges'te meydana gelen savaşta ezeli düşmanı Tatarları yenilgiye uğrattı.
00:23:41Bunun üzerine Şamanlar dört bir yanda Cengiz Han'ın Bozkırları yönetmek için Tengri'den emir aldığı üzerine öyküler anlatmaya başladılar.
00:23:53Bu arada burada bahsi geçen Tatarlar bildiğimiz Kırım Tatarları değil, Tatar adını taşıyan güçlü bir Moğol kabilesidir.
00:24:00İlber Ortaylı bu günlerde Tatar ismini taşıyanların kendi ismini beğenmediklerini vurgulayarak, kendilerinin Bulgar olduklarını iddia ettiklerini söyler.
00:24:09Moğol-Tatar mücadelesi Çin imparatorlarının geleneksel siyasetine bağlı olarak önce Tatarların lehine gelişmiş ve Moğol kabileleri büyük acılar çekmişlerdir.
00:24:20Timuçin'in dostu ve müttefiki Tuğrul Han ile birlikte 1198 yılında Tatarlara karşı kazanmış olduğu başarıyla atalarının ve babası Yesügey'in intikamını almıştı.
00:24:31Ancak Timuçin'in Tatarlar konusundaki düşüncesi gerçekleşmemiş ve dolayısıyla beklenen sonuç alınamamıştı.
00:24:38Bu yüzden Timuçin'in düşündüğü büyük projenin hayata geçirilmesi için Tatarların doğuda oluşturmuş olduğu tehdit göz ardı edilemezdi.
00:24:46Çünkü önceki dönemlerde Tatarlar Çin'deki devletlerden her zaman destek almışlardı.
00:24:51Bu yüzden Timuçin 1201 yılı sonlarında Büyük Tatar Seferini başlatmıştır.
00:24:57Aynı yıl içinde Timuçin'in dostu ve müttefiki Tuğrul Han, Timuçin'e haber vermeden Merkit Seferini başlatmıştır.
00:25:04Tuğrul Han, Merkitlerin hakimi Toktoa Beki'nin büyük oğlunu öldürmüş, geri kalan aile fertlerini de esir etmişti.
00:25:12Timuçin de Tatarları ağır bir yenilgiye uğratarak çok sayıda esir almıştı.
00:25:17Onun bu esirlere ne yaptığı tartışmalıdır.
00:25:20Ancak bu bir gerçek ki Tatarlar o savaştan sonra eski güçlerine hiçbir zaman ulaşamadılar.
00:25:29Timuçin'in bu yükselişi eski arkadaşı ve yeni rakibi Camukayı rahatsız etmeye başlamıştı.
00:25:35Moğolların gizli tarihine göre olayları çatışmaya dönüştüren bazı vakalar yaşanmıştı.
00:25:41Bunlardan birinde Camuka'nın adamlarının Cengiz'in, bir başka kaynağa göre ise Cengiz'in yakın bir akrabasının atlarını çalmaya kalkıştığı ve bu sırada kardeşinin öldürüldüğü yer alır.
00:25:52Bunun üzerine Camuka, Cengiz'in kampına ani bir saldırı düzenledi.
00:25:56Timuçin'in adamları geri çekilmek zorunda kaldı ve kendisi de canını zor kurtardı.
00:26:01Fakat birçok adamı Camuka'ya esir düştü.
00:26:04Ardından Camuka'nın esir ettiği adamları yetmiş büyük kazanda kaynatarak öldürdüğünü duyması Cengiz'i oldukça öfkelendirdi ve intikam almaya yemin etti.
00:26:14Ancak bu işte desteğe ihtiyacı vardı.
00:26:20Eski hamisi olan Vehan Babam dediği Keraitlerin lideri Tuğrul Han'a gitti.
00:26:25Ancak o sıralar Keraitler'de bir grup isyan çıkarmış ve Tuğrul'u Gobi çölüne sürmüşlerdi.
00:26:31Cengiz öncelikle Tuğrul'un düşmanlarına saldırdı.
00:26:34Kazandığı başarı Bozkır kabileleri arasında şöhretinin daha da artmasına neden oldu.
00:26:41Söz konusu gelişmelere ilave olarak Timuçin, Kerait konfederasyonu içindeki karışıklıktan yararlanmak isteyen Merkitlerin saldırısını da püskürtünce ününe ün katmış oldu.
00:26:52Keraitleri hakimiyeti altına alan Timuçin, Batı'nın büyük kabilelerinden Naymanlarla giriştiği mücadeleden de başarıyla çıkmış ve hatta Nayman hükümdarı Tayang Han, Moğolları gördüğü zaman aklını yitirmiştir.
00:27:061205 tarihinde Merkit hükümdarı Toktoga Han'ı da inilgiye uğratan Cengiz Han,
00:27:11Büyük Hanlık yolundaki bütün engelleri teker teker ortadan kaldırmış ve Naymanlarla birlik olup kendisine ihanet eden Camuka'nın da kanını yere akıtmadan saygın bir şekilde ölmesini sağlamıştır.
00:27:26Gizli tarihe göre Timuçin Camuka'ya tekrar arkadaş olmalarını ve yanında olmasını teklif etti.
00:27:32Camuka bunu reddetti ve kendisinin bir asile yakışır şekilde kanının dökülmeden öldürülmesini, cesedinin yüksek bir yere gömülerek saygıdan mahrum edilmemesini rica etti.
00:27:43Timuçin de senin hayatını bağışlamak istediğim halde bunu kabul etmiyorsun, öyleyse seni kendi arzuna göre kanını akıtmadan öldürteceğim dedi ve onun boyun kemikleri kırılarak öldürülmesini emretti.
00:27:56Tarihçi Vladimir Stov da bu konuyla ilgili şöyle söylemiştir.
00:28:01Şaman inancına göre insanın ruhu kanında bulunduğuna göre bu bir lütuftur.
00:28:06Moğol geleneğine göre kan dökmeden kurban etmede saygı duyulan ve kutsal olan kurban değil, kanın kendisidir.
00:28:13Amaç ruhun toprak tarafından emilmesini önlemektir.
00:28:17Timuçin bir lider olarak yükselirken şartlar değişiyor ve böylece saflar da değişiyordu.
00:28:24Bir zamanlar Timuçin'in yanında olan, ona yoldaş olan dostlar sonradan onun düşmanı olmuştur.
00:28:30İkinci baba olarak gördüğü Tuğrul Han bile çıkarları söz konusu olduğu zaman onun karşısında yer almıştır.
00:28:37Tuğrul Han artık yaşlanmıştı.
00:28:39Bu nedenle de yönetimle ilgili kararlar artık daha fazla oğlu tarafından alınmaya başlanmıştı.
00:28:45Ancak oğlunun yönetimdeki zayıflığından dolayı Kerait Konfederasyonu'nda bölünme başladı.
00:28:51Zaman içinde kabileler Tuğrul Han'ın gözden düştüğünü hissedip onu terk etmeye başladılar.
00:28:57Bu durum Timuçin'e, bozkır insanının sadakati konusunda acı bir ders oldu.
00:29:02Konfederasyondan ayrılan boylar teker teker başladı.
00:29:05Gerekli anı beklemeye başlayan Timuçin, güce ulaştığını gördüğü anda Keraitlere saldırdı.
00:29:11Daha üstün olan Kerait güçleriyle çarpışırken Timuçin'in ikinci oğlu Ögeday ağır yaralandı.
00:29:17Timuçin 4600 askeriyle geri çekilip Balçı Yunagölü kıyısına yerleşmek zorunda kaldı.
00:29:23Eski hamisiyle temas kurmak ve oğullarını öldürmek zorunda kaldı.
00:29:27Oğullarını öldürmek zorunda kaldı.
00:29:29Eski hamisiyle geri çekilip Balçı Yunagölü kıyısına yerleşmek zorunda kaldı.
00:29:34Eski hamisiyle temas kurmak ve arayı düzeltmek istediyse de reddedildi.
00:29:39Issız topraklardaki bu hadise 1203 yılında yaşanmış olmalıdır.
00:29:44Erken dönem tarihçilerine göre yaşanan bu gelişme Timuçin için büyük bir sınav olmuştur.
00:29:50Sonraki yıllarda Balçı Yunagölü kıyısındayken Timuçin ile beraber olduğunu kanıtlayanlar büyük ödüllerle onurlandırıldılar.
00:29:59Oğullarından savaş meydanından kaçarken öldürüldü.
00:30:03Cengiz esir ettiği Kerait ordusu askerlerinden hiç birini cezalandırmadı.
00:30:08Aksine onları kendine bağlamak için savaş meydanındaki kahramanlıklarını halkına karşı övdü.
00:30:14Ardından oğullarını Keraitlerin prensesleriyle evlendirdi.
00:30:18Bu dışarıdan her ne kadar barışı pekiştirme girişimi olarak görünse de,
00:30:22Cengiz'in asıl amacı Kerait ordularını kendi ordularına kattıktan sonra Keraitleri Moğol ulusu içinde eritmekti.
00:30:30Böylece Moğolistan'ın doğusundaki büyüklü-küçüklü kabile ve boylar arasında Timuçin'in başlatmış olduğu hareketin karşısında durabilecek,
00:30:39başka bir ifadeyle ciddi manada tehlike teşkil edecek güç kalmamıştır.
00:30:44Bütün Moğol kavimlerini hakimiyeti altında toplayan Timuçin, 1206 Kaplan yılında Büyük Han seçilmiş ve Cengiz Kağan hünvanı bu kurultayda verilmiştir.
00:30:56Böylece tüm teşkilatıyla ve Cengiz yasalarıyla birlikte devletin temelleri bu tarihten sonra atılmıştır.
00:31:05Ayrıca Cengiz Han, bir Türk kavmi olan Karluklar üzerine Kubilay'ı göndermiş,
00:31:11Karluk hükümdarı Arslan Han ve sonrasında Kubilay'a göndermiştir.
00:31:15Bu davranışlar üzerine Cengiz Han da onlara kızlarını vererek iltifatta bulunmuştur.
00:31:21Cuci'yi de orman kavimleri üzerine göndermiş ve oyratlar başta olmak üzere Barkun, Ursut, Kankas ve başka Türk kavimleri üzerine göndermiştir.
00:31:31Bu davranışlar üzerine Cengiz Han da onlara kızlarını vererek iltifatta bulunmuştur.
00:31:37Cuci'yi de orman kavimleri üzerine göndermiş ve oyratlar başta olmak üzere Barkun, Ursut, Kankas ve başkaca birçok orman kavmi ve kırgızlar kendi istekleriyle Cengiz Han'a tabi olmuşlardır.
00:31:51Calair, Baharin, Barulas, Olhunud, Süldüz, Besüd, Arulad, Bayagud, Darhad, Nayohun boylarından birçok insan Temüjinin etrafında birleşmiştir.
00:32:03Ayrıca Camuka'dan ayrılan Noray, yine Camuka'dan ayrılan Sasabeki, Taichu ve Sarbatu, Daridai Otçigin, Kutula Kağan'ın oğlu Altan Otçigin gibi Moğolların önde gelen şahsiyetleri Temüjin'e katıldılar.
00:32:21Cengiz adı üzerinde anlam bakımından farklı görüşler beyan edilmiştir.
00:32:26Erik Haniş'e göre Cengiz adı Çince dürüst, sadık, Haradavan Cengiz'in Batı Moğolca'da güçlü, sağlam, Rizayettin Fahrettin ise Cengiz'in zafer kazanan ve bağımsız hükümdar anlamlarına geldiğini yazmaktadır.
00:32:41Meng'un'a göre Cengiz Çince semaların oğlu anlamına gelir.
00:32:45Osman Turan ise farklı bir açıdan bakarak Cengiz adının Tingiz yani deniz anlamına geldiğini söylemiştir.
00:32:53Aynı şekilde Zeki Velidi Togan'a göre de Cengiz'in anlamı deniz demektir.
00:32:58Ayrıca Cengiz Han hükümdarın çeşitli lakaplar kullanmasını yasaklamış ve hükümdarlık koltuğuna oturan kişi Han veya Kağan ünvanını kullanmıştır.
00:33:08Ardından bütün Türk ve Moğol kavimlerini 9 bacaklı ak tuğ altında birleştiren Cengiz Han, böylece devletin temellerini atmış ve teşkilat alanında bir takım düzenlemelere gitmiştir.
00:33:23Öncelikle devletin kuruluş aşamasında kendisine yardımcı olan ve kendisini hiç yalnız bırakmayan dostlarının rütbesini arttırmış ve binbaşı yaparak onlara karşı teşekkürünü bu şekilde ifade etmiştir.
00:33:35Binbaşı yaptığı dostlarının isimleri Moğolların gizli tarihinde tek tek verilmiştir.
00:33:41Yine aynı şekilde yüzbaşı, onbaşı ve tümen komutanlarının atamalarını yapmış,
00:33:46Gecebekçileri kıtasıyla gündüz muhafız kıtasını binlik şeklinde tesis edip bunların sayısını arttırmıştır.
00:33:53Ayrıca Cengiz Han gündüz muhafızlarından kendi şahsi muhafız kıtasını oluşturmuş ve bu muhafızları hariçteki binbaşı, yüzbaşı ve onbaşılardan üstün tutmuştur.
00:34:03Bu konuda keskin kurallar getirerek suç işledikleri takdirde şahsi muhafızlarını cezalandırma işini kendi elinde toplamış ve kıta komutanlarının onları küçük düşüren her davranışına karşılık kısa suygulanacağını ifade etmiştir.
00:34:19Ekonomik açıdan ne kadar güçlü olursan ol, eğer ordu teşkilatın zayıfsa ve jeopolitik açıdan da önemli bir noktadaysan o gücün hiçbir önemi kalmaz.
00:34:29Güçlü devlet demek, yek vücut olmuş bir millet, her an savaşa hazır ve iyi teşkilatlanmış bir ordu, iyi işleyen bir ekonomi ve bütün bu unsurları idare etmesini bilen bir lider demektir.
00:34:40Cengiz Han devletinin sınırları içinde yaşayan bütün insanları ordu teşkilatıyla birbirine kenetlemiş ve koyduğu yasalarla bu sistemi sağlam bir zemin üzerine oturtmuştur.
00:34:511206 yılından sonra Cengiz Han, cihan hakimiyeti idealini gerçekleştirmek amacıyla daha büyük fetihler için harekete geçmiştir.
00:35:00Bu sebepten yüzünü atalarını hunharca öldüren Çin'e çevirmiştir.
00:35:05Ama şunu da unutmamak gerekir ki, genişlemek için ilerleme her zaman batı yönünde olmuş ve Cengiz Han daha sonra Çin'i bırakarak batıya yönelmiştir.
00:35:14Çin, kalabalık nüfusundan dolayı alınması zor bir yer olmakla birlikte alınsa dahi idare edilmesi çok da kolay bir yer değildi.
00:35:23Asya Hun İmparatorluğu'nun güçlü hükümdarı Mete Han, Çin'e hakim olma fırsatına sahip olmuş fakat kuşatmayı kaldırarak Çin'i sadece vergiye bağlamıştır.
00:35:32Mete Han, kalabalık Çin nüfusu karşısında Türklerin milli kimliklerini kaybetmelerini, onların arasında yok olup bitmelerini istememişti.
00:35:44Cengiz Han, Kuzey Çin seferi öncesinde bir dağın tepesine çıkarak Göktengri'den şu sözlerle zafer dilemiştir.
00:35:52Ey Göktengri! Kinlerin alçakça katlettikleri amcalarım Okin Barkak ve Ambagay'ın kanının intikamını almak üzere silahlandım.
00:36:01Eğer beni destekliyorsan, bana yukarıdan kolunun kudretini ihsan eyle.
00:36:07Bu yakarıştan sonra 1211 tarihinde Kin veya Cürcet İmparatorluğu üzerine sefer düzenleyen Cengiz Han,
00:36:16her ne kadar Kuzey Çin'in tamamını ele geçirememiş olsa da sistemli bir şekilde Çin'i yakıp yıkmıştır.
00:36:231213'te Moğol ordusu, Cüci, Çağatay ve Ogeday komutasında birinci ordu,
00:36:28Tuluy komutasındaki merkez ordusu, Kasar ve Temüge komutasındaki üçüncü ordu olmak üzere üç kola ayrıldı
00:36:34ve Çin şehirleri bu üç ayrı ordu tarafından istila ve tahrip edildi.
00:36:42Bu üç ordu daha sonra Pekin önlerinde birleşerek şehri kuşattılar ve tüm ümidini yitiren vali intihar edince,
00:36:48Kuzey Çin'in merkezi olan Pekin 1215'te Cengiz Han'ın eline geçti.
00:36:54Bir ay boyunca Pekin'i talan eden Moğollar birçok insanı katletmiş ve şehri harabeye çevirmişlerdir.
00:37:01Ardından Cengiz güvendiği komutanlarından Mukali'yi de orada bırakarak
00:37:05batıya yapacağı seferlerin hazırlıklarına başlamak üzere Çin'den çıktı.
00:37:10Bu nokta tarihçiler arasında hala tartışılmaktadır.
00:37:13Kimilerine göre Han'ın Çin'i tamamen almaya gücü yetmemiştir.
00:37:18Kimilerine göre ise Cengiz, bütün Türkleri Moğol kimliği altında birleştirmeye daha çok önem verdiğinden batıya yönelmiştir.
00:37:25Bu arada tabi ki Çin seferinden büyük başarılar elde etmiş,
00:37:29ordusunun teçhizat ve ihtiyaçlarını karşılamış,
00:37:32nakliyat işinde kullanmak için deve ve bina yapımı için birçok sanatkâr mühendis getirmiş,
00:37:37hem de insanların kalplerine korku salmıştı.
00:37:41Moğollar savaşlar sırasında olduklarından daha güçlü görünmek düşüncesiyle askerlerine ön saflarını geniş tutarak ilerler,
00:37:51düşman belirli bir yerde savaş düzeni aldığı sırada Moğol kuvvetleri ortadan kaybolurdu.
00:37:56Şayet düşman askerleri geri çekilen Moğol kuvvetlerini takibe koyulursa,
00:38:01Moğollar düşman kuvvetlerini kendileri için uygun bir mekana çektikten sonra etraflarını sararlar ve böylece kolayca netice alırlardı.
00:38:09Moğol kuvvetlerinin öncü birlikleri ok yağmuruyla düşmanı şaşırtma ve kayıp verdirme işlemini tamamlamasından sonra,
00:38:16öncü kuvvetleri yanlarına kaydırmak suretiyle arkadan gelen yeni gruba da aynı manada manevra yapma fırsatı verilmiş olurdu.
00:38:23Moğol kuvvetleri uzun bir zemin ve zamanı kollama düşüncesiyle,
00:38:28düşmanı günlerce peşlerinden sürüklemek suretiyle bekledikleri sonucu alırlardı.
00:38:33Düşmanın yapacağı manevraya bağlı olarak merkezdeki kuvvetler saldırıya geçer,
00:38:37kargı ve kılıçlarla dövüşen bu grupların sergilemiş oldukları tavır düşmanı şaşkına çevirirdi.
00:38:43Düşman kuvvetlerinin göğüs göğüse savaşta ısrarlı olması halinde,
00:38:47Moğol kuvvetleri saflarını açarak düşmanın kaçması için fırsat verirdi.
00:38:51Şayet düşman bu oyuna gelir de geri çekilme kaçma gibi bir durum sergilerse,
00:38:56Moğol kuvvetlerine beklediği fırsatı vermiş olurlardı.
00:39:04Çin seferinden sonra yaşanan bir olay Cengiz'in karakterini ve aslında oldukça barbar görünümünün altındaki o dürüst insanı da tam anlamıyla görmemizi sağlar.
00:39:15Bahsedeceğimiz olay tarihe Otrar hadisesi olarak geçmiştir.
00:39:19Büyük Selçuklu devletinin çöküşünden sonra Harezmşahlar devletinin hükümdarı Alaaddin Muhammed,
00:39:25çok geniş topraklar ve güç elde etmişti.
00:39:28Onun da gözü Çin topraklarındaydı ancak Cengiz Han ondan daha hızlı davranınca,
00:39:33bunun doğru olduğuna inanmaz ve gerçeği öğrenmek için Kağan'a elçiler yollar.
00:39:38Cengiz, gelen heyeti büyük bir saygı ve ikramı ile karşılayarak komşu ülkeyle çok iyi ticari ilişkiler kurmak istediğini söyler.
00:39:46Dünyanın imarı ticaretle olur, bu yüzden aramızdaki ticari ilişkileri geliştirelim der.
00:39:52Ardından bir heyette kendisi gönderir.
00:39:55Oldukça pahalı hediyelerle Alaaddin Muhammed'e giden heyet,
00:39:59ona Cengiz Han'ın selamları ve dostluğuyla birlikte Cengiz'in kendisi hakkında söylediği Garb'ın efendisi iltifatını da götürürler.
00:40:07Bunlar aslında güzel bir dostluğun ve ittifakın kurulması için yeterliydi.
00:40:12Ancak dediğimiz gibi Alaaddin bu dostluğa karşılık vermek yerine,
00:40:16elçilerden Mahmud-ül Harezmi ile ayrıca görüşüp Cengiz Han'ın Kuzey Çin seferi
00:40:21ve ordusunun büyüklüğü ile ilgili bilgi edinmeye çalışır.
00:40:251218 tarihinde Harezmşahlardan gelen bir ticaret kervanı Moğol topraklarına girdi
00:40:31ve Cengiz Han bizzat kervandaki bütün malları ederlerinden çok yüksek fiyatlara satın aldı.
00:40:37Ardından Cengiz Han 450 kişiden oluşan bir ticaret kervanını ve çok samimi duygularla yazılmış bir mektubu Harezm bölgesine göndermiştir.
00:40:46Mektupta şunlar yazmaktadır.
00:40:48Ülkenizin tüccarlarından buraya gelenler oldu.
00:40:52Onları memnun edip sağ salim gönderirken onlarla birlikte ülkenizde alışveriş yapıp
00:40:57güzel ve nadide şeylerle geri dönsünler diye adamlar gönderiyoruz.
00:41:02Böylece ticari ilişkiler aramızdaki anlaşmazlıkları ve düşmanlıkları kaldırıp,
00:41:07yerine sevgi ve dostluk getirmeye, kin ve husumetin sürük gitmesini önlemeye vesile olacak.
00:41:13Ancak size şimdi çok farklı bir kaynaktan gelen başka bir bilgiyi de aktaracağım.
00:41:23Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi tarih bölümü öğretim görevlisi ve araştırmacı yazar Engin Kırlı'ya göre,
00:41:29Cengiz Han Alaaddin'e içinde gizli bir hakaret ve tehditin bulunduğu bir mektup yollamıştır.
00:41:35Mektubun içeriği şöyledir.
00:41:38Sana bu armağanları gönderiyorum.
00:41:40Senin gücünü ve imparatorluğunun büyüklüğünü biliyorum ve seni en sevgili oğlum olarak görüyorum.
00:41:47Sen de benim Çin'i ve kuzeyindeki tüm Türk uluslarını ele geçirdiğimi biliyor olmalısın.
00:41:52Benim ülkemde askerler karınca kadar çoktur.
00:41:56Gümüş madenlerim vardır ve başka topraklara gereksinimim yoktur.
00:42:00Bu nedenle halklarımız arasında ticaret geliştirmenin ikimizin de çıkarına uygun olacağını düşünüyorum.
00:42:07Kırlı'ya göre buradaki oğlum kelimesi aslında hakarettir ve arkasında da bir maksat vardır.
00:42:13Çünkü Moğol tarihçilere göre o sıralar Cengiz'in batıya saldırması zaten an meselesiydi.
00:42:19Fakat her şeye rağmen ilk kıvılcımı çakan Harezmşah olacaktır.
00:42:24Cengiz'in yolladığı 450 Müslüman tüccarında aslında casuslar olabileceği ihtimaller arasındaydı.
00:42:30Ancak bu net değildir.
00:42:33Bu olayı anlatan en önemli kaynaklardan Cüveyni, bu kervandaki tüccarların milliyetiyle ilgili bilgi vermiyor.
00:42:40Ancak diğer kaynaklar, örneğin Runei Gruset, elçi Ukana dışındaki hepsinin Müslüman olduğunu,
00:42:46Vernadski ticaret kervanının ekseriyetle Harezmli ve Buharalılardan meydana geldiğini,
00:42:52İbnül Esir ise bu kervanın Türklerden müteşekkil olduğunu yazmıştır.
00:42:58Ancak bu kervan otrar topraklarına girdiği an girdikleri bölgenin valisi tarafından durduruluyor,
00:43:04bütün mallarına el konuyor ve tüccarların da hepsi öldürülüyor.
00:43:09Bu aslında apaçık bir savaş sebebiydi.
00:43:12Ancak Cengiz Han, Alaaddin'in bu olaydan haberinin olmayabileceğini düşünerek bir heyet daha yollar.
00:43:19Heyet hem olayı Alaaddin'e anlatacak,
00:43:21hem de Cengiz'in talimatıyla yüzlerce tüccarını katleden bali İnalcı'nın teslim edilmesini isteyecektir.
00:43:28Ancak yersiz ve anlamsız bir öfkeye kapılan Alaaddin,
00:43:32Cengiz hakkında o kâfir köpek hangi cesaretle böyle bir şey talep eder diye hakaretler savurur,
00:43:38elçilerin başkanını öldürtür, diğer üyelerini ise kafalarını ve sakallarını kasıtarak geri gönderir.
00:43:44Böylece Alaaddin Muhammed artık dönüşü olmayan ve sonunu getirecek bir yola girer.
00:43:51Bu olay üzerine Cengiz Han bir dağın tepesine çıkarak üç gün boyunca,
00:43:55''Tanrım, bu karışıklığı çıkaran ben değilim. Bana intikam gücü ver.'' sözleriyle Tanrı'ya yalvarmış
00:44:01ve daha sonra savaş için hazırlıklara başlamıştır.
00:44:04Bu arada Cengiz Han, katılmış olduğu hemen her sefer öncesinde veya kendisi için önemli gördüğü günlerde,
00:44:10Moğollarca kutsal sayılan Burkan-Kaldun Dağı'na çıkar ve üç gün sonra dağdan indiğinde gökten giri ruhsat verdi.
00:44:18''Sonsuz gücüyle yanımızda olacak. Biz kazanacağız.'' mealindeki sözlerle,
00:44:22halkını ve askerlerini psikolojik olarak başarıya hazırlardı.
00:44:29Ancak her şeye rağmen Cengiz Han, beklenmeden saldırmak yerine Alaaddin Muhammed'e bir elçi göndererek,
00:44:35çok büyük bir orduyla birlikte üzerine geleceğini haber vermiş ve şöyle söylemiştir.
00:44:40''Siz adamlarımı öldürür, mallarımı onların elinden alırsınız değil mi?
00:44:45Bu halde karşı koymaya güç yetiremeyeceğiniz kalabalık bir orduyla üzerinize geliyorum. Hazır olunuz.''
00:44:52Alaaddin Muhammed, casuslara aracılığıyla üzerine gelen Moğol ordusunun dehşet verici büyüklüğünü öğrenince,
00:44:58ikinci stratejik hataya yapmıştır.
00:45:01Açık meydan muharebe sihirine askerlerini ayrı ayrı bölgelere küçük gruplar halinde yerleştirmiş,
00:45:07askerlerin teçhizat ve yeme içmelerini de kendilerine bırakmıştır.
00:45:11En önemli karar ise Alaaddin Muhammed'in kendisini koruyabileceği korunaklı bir yerde bulunması gerektiği olmuştur.
00:45:18Aslında bu stratejiyle devlet kendi ipini kendisi çekmiştir.
00:45:22Çünkü bu tabloda ne bir ordu disiplini ne de bir emir komuta birliği söz konusu değildir.
00:45:28Ve en önemlisi kendisini Büyük İskender, Sultan Sencer olarak gören ve Çin'i ele geçirme planları kuran Alaaddin Muhammed,
00:45:36ordusunun başında yoktu.
00:45:39Cengiz Han, Otrar önlerine geldiği zaman yine bir dağın tepesine çıkarak üç gün boyunca dua etmiştir.
00:45:46İslam müellifleri Cengiz Han'ın başarısını Tanrı'ya olan bağlılığına,
00:45:51Alaaddin Muhammed'in başarısızlığını ise gururuna yormuşlardır.
00:45:55Otrar, beş aylık muhasaradan sonra ele geçirilmiş fakat muhasara sırasında yaşanan bir hadise,
00:46:01Moğolların sadakate ne kadar önem verdiklerini göstermesi açısından önemlidir.
00:46:08Gayr Han'la Hacip Karaca arasında bir görüş ayrılığı yaşanmış ve Hacip Karaca şehri teslim etmekten yana bir tavır almıştı.
00:46:16Bu teklif Gayr Han tarafından kabul edilmeyince Hacip Karaca bir gece bir grup askeriyle birlikte şehri terk etmiştir.
00:46:24Bir süre sonra yakalanan Hacip Karaca, Çağatay ve Ögeday'ın karşısına çıkarılmış ve
00:46:29''Sen üzerinde bunca hakkı olan efendine vefa göstermedin, bizim de senden vefa beklememiz cahillik olur.'' sözleriyle öldürülmüştür.
00:46:38Suğnak ve Cend taraflarına gelen Cengiz Han'ın oğlu Cuci,
00:46:42kimseye zarar gelmeden şehri teslim etmeleri için Hasan Hacı adında bir elçi göndermiş,
00:46:47fakat bu elçi halk tarafından linç edilerek öldürülmüştür.
00:46:52Güveyninin ifadesiyle büyük bir kavmin can damarına saldırdıklarını,
00:46:57bütün bir milletin yok olmasına sebep olduklarını bilmiyorlardı.
00:47:02Adeta bir çekirge sürüsü gibi her tarafa yayılan ve Müslüman şehirlerini birer birer istila eden Moğollar karşısında,
00:47:10bütün ümidini yitiren Alaaddin Muhammed sonunda kaçtı ve Hazar denizindeki adalardan biri olan Abaskün şehrine yerleşti, orada da öldü.
00:47:20Otrar hadisesi Alaaddin Muhammed'in sebep olduğu talihsiz bir olaydır.
00:47:25Tek amaçları ticaret yapmak olan yüzlerce insan, mal hırsı yüzünden gereksiz yere öldürülmüş
00:47:31ve yüzlerce insana karşılık yüz binlerce insan hayatını kaybetmiştir.
00:47:36Bölgenin en önemli cazibe merkezleri, Moğol askerlerinin atları altında yerle bir olmuştur.
00:47:43İbnül Esir'in bile yıllarca kaleme almaya cesaret edemediği elem verici olaylar yaşanmıştır.
00:47:49İbnül Esir üzüntüsünü şöyle dile getirmiştir.
00:47:53Tatarların, diğer adıyla Moğolların İslam dünyasına girişleri hadisesini kaleme almaktan yıllarca çekinip durdum.
00:48:01Bu olaydan bahsetmeyi hiç de istemiyordum.
00:48:04Bazen bunu yazmanın gereğine inanıyor, bir adım ileri atarken iki adım geri atıp vazgeçiyordum.
00:48:10Kim bu büyük felaketin yazılmasını ve anlatılmasını kolay görebilir?
00:48:15Keşke annem beni doğurmasaydı. Keşke bu büyük felaketten evvel ölüp gitseydim.
00:48:20Adım ve sanım unutulsaydı da bu olayla karşılaşmasaydım. Böyle bir olayı yaşamasaydım.
00:48:2712. Yüzyılda İslam medeniyetinin merkezi olarak kabul edilen Buhara'ya giren Cengiz,
00:48:44kentin talan edilmesi için hiçbir engel kalmamasını sağlamak için tüm sivil halkın üstlerindeki giysilerden başka her şeyi geride bırakarak kentten çıkmalarını emretti.
00:48:55Şehrin yağma edildiği esnada çıkan yangın tüm kenti yok etti.
00:49:00Buharalı binlerce kadın ve çocuk daha sonra diğer kentlerde olduğu gibi arabalara yüklenerek köle olarak Moğolistan'a gönderildi.
00:49:09Moğollar, şehir sakinlerinin önemli bir kısmının kaçmasına, Buhara'nın geçirdiği felaketi çevreye yayacakları düşüncesiyle izin vermişti.
00:49:18Amaç Harezmşahların başkenti Semerkand halkını dehşete düşürüp morallerini çökertmekti.
00:49:24Yani bu tarihin ilk psikolojik savaş örneklerinden biriydi.
00:49:29Bir yıl kadar dirineceği tahmin edilen başkent beş gün sonra düştü.
00:49:34Oğlu Celaleddin istilacılarla savaşması için babasına dil dökmüş ama Harezmşah kulak asmamıştı.
00:49:41Cengiz Han Kaşan Sultan'ın ardından Cebe ve Sübede'yi gönderdi.
00:49:45Celaleddin'in amacı ise Moğolları durdurabilmekti.
00:49:50Ardından Afganistan'a giren Cengiz Han, Pakistan'ı geçtikten sonra İndus nehrini aştı.
00:49:59Bu harekat esnasında Belh ve Nişabur da yerle bir edildi.
00:50:07Celaleddin savaş boyunca yakalanamadı.
00:50:10Onun kahramanlığından cesaret alan bazı kentler ayaklanmaya kalkıştı.
00:50:15Bu ise Moğolların gazabını daha da arttırmaktan başka bir işe yaramadı.
00:50:21Moğollar bir hafta boyunca Herat halkını kılıçtan geçirdiler.
00:50:26Kale dışında kentte taş üstünde taş kalmadı.
00:50:30Sübede, Azerbaycan ve Gürcistan'daki Hristiyan krallığına saldırdıktan sonra Rusya'ya girdi.
00:50:36Bundan sonra Alanlar, Çerkezler, Kıpçaklara saldırdı.
00:50:40Moğollar Rus kuvvetlerini 1223'de feci bir şekilde mağlup ettiler.
00:50:46Cengiz Han'ın komutasındaki ordu açısından İndus nehrine varınca askeri harekat tamamlanmış oldu.
00:50:54Haberciler Harezmşah'ın hükümdarı Muhammed Harezmşah'ın öldüğünü bildirmişlerdi.
00:51:00Sultanın ordusu yok edilmiş ve onun oğlu Celaleddin artık bir tehlike olmaktan çıkmıştı.
00:51:1112. yüzyılda tarih sahnesine çıkan ve büyük bir imparatorluğun temellerini atan Cengiz Han,
00:51:18başlangıçta sadece Moğolların hanı iken Türklerle meskun coğrafyaların da hakimiyet altına alınmasıyla birlikte,
00:51:25bütün Türk ve Moğol kavimlerinin büyük hanı olmuş ve bu devlet tarihte Türk-Moğol devleti olarak anılmıştır.
00:51:32Cengiz Han'ın ortaya çıktığı sahalar Hunlardan itibaren Türklerin ana yurdu olup Türkler için kutsal kabul edilmiştir.
00:51:40Moğol devletinin kurulduğu bu coğrafyada Türkler yoğunlukta olduğu için de üstün Türk kültürü Moğolları her alanda ihata etmiştir.
00:51:49Moğollar Türk müdür sorusu üzerinde çok fazla tartışılan fakat ortak bir düşünce etrafında fikir birliği sağlanamayan bir konudur.
00:52:10Bu konu hafızalarda hep bir soru işareti olarak kalmış ve Moğolların Türk olduğu üzerinde daha fazla durulmuştur.
00:52:18Çalışmamızın girişinde gördüğünüz Cengiz Han'ın soyuyla ilgili efsane Türklerin yaratılış efsanesine çok benzemektedir.
00:52:25Her ne kadar Moğolların Türk olduğunu iddia eden bilim adamları olsa da bu konu üzerinde bir netlik söz konusu değildir.
00:52:33Oğuz destanında da bir efsaneden bahsedilir.
00:52:36Buna göre Oğuz Han'la amca çocukları arasında inanç farkı vardır.
00:52:41Oğuz Han oğullarını yenilgiye uğratıp kara kuruma göndermiş ve onlara kaygılı olunuz anlamına gelen muval adını vermiştir.
00:52:49Yani bu efsaneye göre Moğollar Türklerin Moğollaşmış kolunu oluşturur.
00:52:56Zeki Velidi Togan Moğolları köken olarak Türklere dayandırmış fakat İbrahim Kafeseoğlu ve Bahaddin Ögel Türklerle Moğollar arasında bir soy birliği olmadığını ifade etmiştir.
00:53:07Batı kaynaklarında ve Çin yıllıklarında Türkler daha çok Mongoloid yani Moğol tipinde gösterilmiştir.
00:53:14İbrahim Kafeseoğlu'na göre yapılan antropolojik araştırmalar sonucunda Türkler ve Moğollar arasında etnolojik ve filolojik açıdan herhangi bir soy birliğinin olmadığı kanıtlanmıştır.
00:53:25Türklerin Mongoloid olarak algılanması Türklerle Moğolların uzun yıllar birbirlerine komşu olmaları ve aynı coğrafyada iç içe yaşamalarından kaynaklanmaktadır.
00:53:35Ayrıca Gumilev'in dünya literatürüne kazandırdığı etnogenez adı altında farklılaşma ve kaynaşmanın etkisi de oldukça büyüktür.
00:53:44Aynı algı yanılması Tatar adında da yaşanmıştır.
00:53:48Ruslar altın orda ve kazan hanlığı için Tatar derlerken Tatar adını sonradan bütün Türkler için kullanmaya başlamışlardır.
00:53:56Türkler arasında Tatar boyu bulunmakla birlikte bu Türk boyu Moğol Tatarlarından ayrılmaktadır.
00:54:02Tatar boyuna Cengiz Han tarafından son verilmiş fakat bu isim Avrupalılar tarafından Türkler için de kullanılmıştır.
00:54:10Yapılan araştırmalar Türklerin beyaz ırka mensup olduklarını ve yeryüzündeki dört büyük beyaz ırk grubundan biri olan Europoid grubundaki Turanid tipinde olduklarını göstermektedir.
00:54:22Bahaddin Ögel de Türkler ile Moğolların ayrı ırklar olduğunu,
00:54:26Franke ve Eberhard gibi bilim adamlarının çalışmalarından yola çıkarak
00:54:30Türkler ve Moğollar iki ayrı ırkın, iki ayrı tarihin ve iki ayrı kültürün sembolleriydiler şeklinde açıklamıştır.
00:54:38Yapılan antropolojik araştırmalar dışında Türkler ile Moğollar arasında bir takım kültür farkları da göze çaktırılmıştır.
00:54:45Kültürlerin oluşmasında coğrafyanın ve aynı coğrafya üzerinde farklı tezahür eden tabiat şartlarının önemi büyüktür.
00:54:52Türklerin bozkırlarda yaşamaları adlı göçebe bir kültürün oluşmasına neden olmuş ve bunun sonucunda bozkır kültürü Türklerin yaşam tarzlarının şekillenmesine etki etmiştir.
00:55:03Bozkır kültürünün en önemli özelliği adlı göçebe bir yaşam ve keçede bir yaşamdır.
00:55:08Geçim kaynakları büyük hayvan sürüleridir ve geçimini hayvancılıkla sağlayan insanların en önemli besin kaynağı da et ve süt ürünleri olacaktır.
00:55:17Giyim kuşamlarının ham maddesini ise özellikle yünlü kumaşlar ve hayvan derisi oluşturmuştur.
00:55:25Vladimir Tsov, Moğolların 11. ve 12. yüzyıllarda,
00:55:30ormanlarda ve bozkırlarda yaşayan kabileler olmak üzere iki grubu ayırmıştır.
00:55:35Ormanda yaşayan Moğolların geçim kaynağını avcılık oluşturmuş ve elbiselerini de hayvan derisinden dikmişlerdir.
00:55:42Tahtadan arabalar yapıp bu arabaları nakliyat ve çadırlarını taşımak amacıyla kullanmışlardır.
00:55:48Türkler hiçbir şekilde domuzun ne etinden ne de derisinden geçirilmiştir.
00:55:53Fakat Moğollar, yoğun şekilde domuz besleyip domuzun hem etini yemişler hem de derisinden kıyafet yapmışlardır.
00:56:01Rubruk, Moğolların domuz bağırsağından yapılan sucuğu çok sevdiklerini ve ayrıca fare eti yediklerini de yazmaktadır.
00:56:09Türkler keçeden yapılmış, Moğollar ise kayın ağacıyla örtülü çadırlarda yaşamışlardır.
00:56:14Vladimir Tsov, eski Moğol çadırlarında baca gibi uzanan bir boyun kısmının olduğundan bahseder.
00:56:20Fakat bu boyun kısmının şimdiki Moğol çadırlarında bulunmadığını da ilave eder.
00:56:25Ayrıca Cengiz İmparatorluğu teşekkül edinceye kadar Moğollar, büyük hayvan sürülerine sahip değillerdi ve aynı şey atlar içinde geçerliydi.
00:56:33Moğolların çadırlarında çadırlarını da yerleştirmişlerdir.
00:56:36Cengiz İmparatorluğu teşekkül edinceye kadar Moğollar, büyük hayvan sürülerine sahip değillerdi ve aynı şey atlar içinde geçerliydi.
00:56:44Timuçin'in zor günleri arkasında bırakıp birazcık daha rahata kavuştuğu zaman bile sekiz adet atının olduğundan bahsedilmiştir.
00:56:52Bu da gösteriyor ki devletin büyüyüp genişlemesine bağlı olarak hayvan sürülerinin sayısında da artış olmuştur.
00:56:59Görüldüğü gibi ormanlarda yaşayan ilk dönem Moğollarıyla, bozkırlarda yaşayan Türkler arasında büyük bir kültür farkı söz konusudur.
00:57:08Bahaddin Ögel'in ifadesiyle ancak onların kayın ağacıyla örtülü çadırları, deri ve postdan elbiseleri, ağaç üstüne yapılan evleri, daha doğudaki kavimleri Türk kültüründen ayıran özelliklerdi.
00:57:20Kısacası bu tartışmayı Moğollarla Türklerin aynı değil ama kardeş uluslar olduğunu belirterek kapatabiliriz.
00:57:32Cengiz Han ile ilgili olarak kaleme alınmış olan kitaplardaki resimler aslında daha sonraları Cengiz Han'ın bilinen özelliklerinden hareketle çizilmiş veya çizdirilmiştir.
00:57:52Cengiz Han'ın yaşadığı dönemde çizilmiş bir portres olduğuna dair bir kayda rastlanmamıştır.
00:57:57Bunun sebebi sağlığında hiç kimseye portresinin çizilmesi ve heykelinin yapılması için izin vermemiş olmasıdır.
00:58:05Cengiz'in çizilmiş bir portresi olmadığı için insanların Cengiz Han'ı hayallerinde canlandırmış olmaları mümkündür.
00:58:12Çünkü ölümünden 40-50 yıl sonra bile hiç kimse onun resmini çizmeye cesaret edememiştir.
00:58:18Daha sonraki dönemlerde ise hemen her kültür çevresinin kendi bakış açısına göre bir Cengiz Han portresi hazırlamış olduğu söylenebilir.
00:58:26Nitekim Çinli ustalar Cengiz Han'ı acımasız bir savaşçı olmaktan ziyade çenesinde bir tutam sakal, boş gözlerle bakan, kafası karışık bir barbar olarak göstermişlerdir.
00:58:38Hakkındaki çok ilginç istatistiklerden biri de şu şekildedir.
00:58:42Dünyanın çok büyük bir bölgesini fetheden Cengiz Han buralarda 40 milyondan fazla insanı öldürmüştür.
00:58:49Hatırlatalım ki o çağlarda dünyanın nüfusu sadece birkaç yüz milyondu.
00:58:54Yani dünya nüfusunun belirli bir yüzdesi yok olmuştu.
00:58:58Bunun sonucunda da insanlar tarafından ekilen tarlalar sonradan ormanlara dönüşmüş ve bu sayede atmosferdeki karbon miktarında düşüş yaşanmıştır.
00:59:08Bu araştırmanın sonucunda da Cengiz Han ilk küresel soğutma yapan kişi ünvanını almıştır.
00:59:15Dolayısıyla Cengiz Han'ın katliamlarının çevreci bir yanı olmuştur.
00:59:20Çevreci demişken Cengiz kanunlarında suları ve çevreyi kirletenlerin, doğaya zarar verenlerin cezası idamdı.
00:59:34Cengiz Han Harezmşahlara yönelik sefere çıkmadan önce Kin Hanedanlığına karşı yapılan savaşta yerine bıraktığı komutan ölmüş ve Moğol askerleri de Moğolistan'a geri dönmüştü.
00:59:45Kin Hanedanlığı Cengiz'in ele geçirdiği toprakların büyük bir kısmını geri almıştı.
00:59:50Çin'e düzenlenmesi gereken seferden önce halledilmesi gereken daha önemli bir konu vardı.
00:59:55Maveraun Nehir seferine çıkarken Tangut Kralı Cengiz'e asker vermeyi reddetmişti.
01:00:01Bu cezasız kalmaması gereken bir eylemdi.
01:00:04Moğolların batıl inançları oldukça fazlaydı.
01:00:08Cengiz aldığı kötü işaretlere rağmen intikam hissi en güçlü dürtü olduğu için 1226 yılında ordusunun başına geçti.
01:00:16Ancak seferin başlamasından birkaç ay sonra av sırasında atından kötü bir biçimde düştü.
01:00:22Hekimler çok ciddi bir şekilde yaralandığını anlayıp iyileşinceye kadar savaşı ertelemesi için dil döktüler.
01:00:29Ancak çektiği acıyı askerlerinden gizleyen Cengiz Han hekimlerin teklifini reddetti.
01:00:35Tangut seferiyle ilgili olarak Çinli tarihçiler Farsların Maveraun Nehir'deki savaş hakkında yazdıklarına benzer şeyler aktarmış,
01:00:43korkunç katliam sahnelerini, inanılmaz yıkımı ve ortalığa cesetlerin yığıldığı savaş meydanlarından bahsetmişlerdi.
01:00:51Bu zafer Cengiz Han'ı pek sevindirmedi.
01:00:54Çünkü birkaç hafta önce oğlu Cuci'nin öldüğünü haber almıştı.
01:00:591227 yazına gelindiğinde Tangutlara karşı sürdürülen savaş sona ermek üzereyken artık hem kendisi hem de doktorları Büyük Han'ın sonunun yaklaştığını biliyorlardı.
01:01:11Cengiz oğullarını yanına çağırdı.
01:01:14Battaniyelere sarıldığı halde ateşin karşısında titriyordu.
01:01:19Yüksek ateşten sayıklar bir vaziyette benim soyumdan gelenler altınlara bürünecekler, en iyi etleri yiyecekler, en harika atlara binecekler,
01:01:30kollarına en güzel kadınları alacaklar ve bunların hepsini kime borçlu olduklarını unutacaklar, diyordu.
01:01:40Sonunda bir ara kendine geldiğinde en küçük oğluna bu savaşın nasıl yürütülmesi gerektiğini anlatacak kadar güce kavuştu.
01:01:49Oğullarından kin hanedanlığına karşı yapılacak savaşı sürdürecekleri sözünü aldı ve seferin nasıl düzenleneceği uzun süre tartışıldı.
01:01:58Cengiz ölümünden kimsenin haberdar olmasını istemiyordu.
01:02:03Gerçeği saklamak çok da mümkün olmamıştır ancak bu haberin dışarı sızmaması gerekiyordu.
01:02:09Cengiz Han, ölümümü kimsenin öğrenmesine izin vermeyin, hiçbir zaman ağlamayın ve yas tutmayın.
01:02:16Böylece düşmanlarımızın hiçbir şeyden haberi olmaz.
01:02:19Tankutlu idareciler ve halk belirlenen zamanda şehri terk ettiklerinde hepsini yok edin, demiştir.
01:02:27Cengiz Han 1227 Ağustosunda öldü.
01:02:32Vladimir Tsov'un ifadesiyle deha sahibi bir vahşi 65 yaşında hayata gözlerini kapadı.
01:02:43Askerler ellerinde kılıçlarıyla kente girdiler ve kimseye acımadılar.
01:02:48Surların içinde yaşayan bütün canlılar öldürüldü.
01:02:52Bir halk tamamen ortadan kaldırıldı.
01:02:55Bu yüzdendir ki kaynaklarda bundan sonra Tankutlar hakkında bir bilgiye rastlanılmamaktadır.
01:03:08Moğolların komutanlarını Bozkır'a geri götürmeleri haftalar aldı.
01:03:12Yolda tabutu gören herkes öbür dünyada efendilerine hizmet etmeye gönderildi.
01:03:19Cengiz Han bir zamanlar Tengri'nin kendisine hitap ettiği Burkan-Kaldun dağında,
01:03:24yakınında Onon, Tuğla ve Kerulen nehirlerinin çıktığı bir mevzide gömülmeyi vasiyet etmişti.
01:03:30Geleneğe göre Moğol ulusunun asıl ataları olan Mavi Kurt ile Beyaz Geyik bu dağın yakınında çiftleşmişti.
01:03:39İnsanlık tarihinde büyük olarak tanımlanmış Büyük İskender, Roma İmparatoru Julius Sezar ve birçok devlet adamı
01:03:46genellikle yakın çevresindeki insanların ihanetleri sonucu öldürülmüşler veya Napolyon misali sürgünde ölüme terk edilmişlerdir.
01:03:54Cengiz Han ikinci Çin seferi sırasında sevdiklerinin arasında Ger adı verilen otağında hayatını kaybetmiştir.
01:04:02Moğollar Cengiz Han için öldü tabirini bile kullanmamış, sadece göğe yükseldi yani uçmağa vardı demişlerdir.
01:04:11Cengiz Han'ın cesedi o günün şartlarında uzun bir yolculuk sonrasında Moğolistan'a getirilmiş ve muhtemelen kutsal olarak bilinen Burkan Kaldun Dağı'na gömülmüştür.
01:04:22Bir rivayete göre sonra bin atlı mezarın üzerinde dolaşıp izlerin yok edilmesini sağladı.
01:04:28Kısa sürede dağın eteği yeni çıkan bitkilerle örtüldü ve Cengiz Han'ın son istirahat yeri bozkıra karıştı.
01:04:36Böylece tarihin en büyük gizemlerinden biri doğdu.
01:04:40Cengiz Han nereye gömülmüştü ve bir ulusun ühünç kaynağı olacak mezar yeri neden yok edilmişti?
01:04:47İddiaya göre bunu isteyen Han'ın kendisiydi.
01:04:51Bu nedenle tabutu götürülürken yol üstündeki herkes öldürülmüştü.
01:04:56Uluslararası keşif gezileri tarihi metinlere dayanarak, bölgeyi inceleyerek ve hatta uzaydan gelen görüntüleri kullanarak mezarı bulmaya çalıştı.
01:05:06National Geographic'in Hanlar Vadisi projesi mezar yerini bulmak için uydu fotoğraflarını kullanmıştır.
01:05:12Ancak bunlar sürekli yabancılar tarafından yapıldı.
01:05:16Yerliler onlara yardım etmeyi kabul etmiyorlardı çünkü Moğollar eski hükümdarlarının mezar yerinin bulunmasını istemiyorlar.
01:05:24Bunun nedeni Cengiz Han'ın ülkenin modern sakinlerinin gözünden düşmüş olması değil, tam tersi.
01:05:31Onun resimleri hala her yerde, banknotlardan vodka şişelerine dek.
01:05:39Cengiz Han bugün Moğolistan'da 1227'de ölüm günündekinden daha az popüler değil.
01:05:45Ancak nedense sevgili Hanlarının mezarının bulunması söz konusu olunca kimse parmağını bile kıpırdatmak istemiyor.
01:05:52Halk arasında bir lanet korkusu iyice yerleşmiş durumda.
01:05:56Hatta örnek olarak 15. yüzyılın büyük Türk komutanı Timur Leng'in mezarı olayını anlatmaktalar.
01:06:03Mezar 1941'de Sovyet arkeologları tarafından açıldı ve kısa bir süre sonra Naziler Sovyetler Birliği'ne saldırdı.
01:06:14Batıl inançlı insanlar kanlı savaşın başlamasına Timur'un mezarının açılmasının neden olduğuna inanıyorlar.
01:06:21Ancak bu tür inançları olmayan, daha eğitimli insanlara göre bunun tek nedeni,
01:06:26Moğollarda Cengiz Han'ın manevi otoritesinin hala devam etmesidir.
01:06:31Mezarını bulup açmak, Cengiz Han'ın vasiyetini çiğnemek demektir.
01:06:39Birçok evin duvarlarında Cengiz Han'ın resimleri var.
01:06:42Bazı yerliler kendilerine büyük komutanın torunları diyorlar.
01:06:47Bu arada ilginç bilgilerden birine göre Han'ın yaklaşık 5000 evliliği olmuştur.
01:06:54Bu nedenle de bugün dünya nüfusunun yaklaşık çeyreğinin onun genlerini taşıdığı düşünülür.
01:07:02Hala güçlü bir ihtimal, onun Ulan-Batur'un yaklaşık 160 km. kuzeydoğusunda,
01:07:08kenti Aymak dağlarında bulunan Burkan-Kaldun tepesine gömülmüş olmasıdır.
01:07:14Gençliğinde Cengiz Han düşmanlardan orada saklanmıştı ve ölümünden sonra buraya geri dönme sözü vermişti.
01:07:21Ancak bilim insanları mezarın tepenin hangi kısmında olabileceği konusunda da bir fikir birliğine varamadılar.
01:07:27Aslında bu bilginin doğru olup olmadığı da kesin değil.
01:07:32Bu dağın tamamı kutsaldır.
01:07:39Cengiz Han Moğolların en büyük kahramanıdır.
01:07:42Batılılar onun sadece fetihlerini hatırlarlar, Moğollar ise onun toplumları için yaptıklarını.
01:07:49İmparatorluğu doğuyu batıya bağladı, özellikle Büyük İpek Yolu sayesinde.
01:07:55Saltanatı, diplomatik dokunulmazlığı ve din özgürlüğü kavramlarını sağlamlaştırdı.
01:08:01Onun döneminde güvenilir bir posta sistemi oluşturuldu ve kağıt para tanıtıldı.
01:08:07Batının barbar dediği Cengiz Han sadece dünyayı fethetmekle kalmadı, çok geniş bir bölgeyi medenileştirdi de.
01:08:19Cengiz Han'ın manevi iktidarı Moğollar üzerinde bugün hala devam ediyor.
01:08:24Muhtemelen sonsuza dek de sürecek.