• geçen ay
Kanalıma üye olmak için http://wedia.link/KaanUnsalAlphanKATIL linkine tıklayabilirsiniz.
Bazı kaynaklar:
https://www.arce.org/resource/akhenaten-mysteries-religious-revolution#:~:text=Ikhnaton%20was%20the%20first%20individual,that%20centered%20on%20the%20Aten.
https://www.youtube.com/watch?v=oKOblsxyVMw
https://ancientegyptonline.co.uk/akhenaten/
https://24smi.org/celebrity/52920-ekhnaton.html
https://www.gaia.com/article/akhenaton-the-heretic-pharaoh?gclid=CjwKCAjwx7GYBhB7EiwA0d8oe7v4oRpOCwt_S29IecSYTT6MRgMWYDJK2USC-A8bnfd3gBgFCM15kxoCB2QQAvD_BwE

Müzik:
Ender Güney https://www.youtube.com/channel/UCHEioEoqyFPsOiW8CepDaYg
Kapak Tasarımı: Ramazan Kaba https://www.behance.net/ramazankaba
Kardeş kanallarım:
Mirage Serap Yılmaz https://www.youtube.com/channel/UCRzQKQkZPnUvh9uB60W58bQ
Mesart: https://www.youtube.com/channel/UCf_7KxOeL24quiF6CX3LtCA

"Mucize diye bir şey yoktur, sadece biz evreni çok az biliyoruz..."

Kaan Ünsal Alphan YouTube Kanalına Hoş Geldiniz. Birbirinden özel içeriklerimizden haberdar olmak için http://wedia.link/kaanunsalalphan linke tıklayarak abone olabilirsiniz.

Kaan Ünsal Alphan'ı Facebook'tan takip etmek için: https://www.facebook.com/kagan.alphan linke tıklayabilirsiniz.

Kaan Ünsal Alphan'ı Instagram'dan takip etmek için:
https://www.instagram.com/kaanunsalalphan/?hl=tr linke tıklayabilirsiniz.

Kaan Ünsal Alphanı Twitter'dan takip etmek için: https://twitter.com/KaanUnsalAlphan linke tıklayabilirsiniz.

Bunlar da hoşunuza gidebilir;

Tüm belgesellerimizi izlemek için http://wedia.link/7YDX7 linkine tıklayabilirsiniz.

Şiir ve hikayeleri izlemek için http://wedia.link/JSqvG linkine tıklayabilirsiniz.

Podcastleri izlemek için http://wedia.link/wP3Wo linkine tıklayabilirsiniz.

Kaan Ünsal Alphan videolarını izlemek için http://wedia.link/le5D1 linkine tıklayabilirsiniz.

Sesli Anlatım videolarını izlemek için http://wedia.link/NALHz linkine tıklayabilirsiniz.

Kaan Ünsal Alphan Kanalı

Gerçeğin peşinde; varlığın tüm bilinmeyenlerini, gün yüzüne çıkmaya çalışan hakikati, hasır altı edilmiş fenomenleri, gizemli olayları, belge, bilgi ve tanıklarıyla ortaya çıkarmaya çalıştığımız belgesellerimizle tarihe not düşüyoruz.

#KaanÜnsalAlphan #Firavun #Çoktanrıcılık
Döküm
00:00Astronotlar geminin yakınlığında anlaşılmaz ve açıklanamaz birşeyler anlatan erbe yani alman ırksal araştırma ve eğitim yaklaşık 3500 yıl önce altın çağını yaşamış antik sesler çığlıklara, kurumalara ve telgraf bildirim sesleri anlatıyor.
00:20Dünya tarihinin en korkunç seri katili ile karşılaşmıştır.
00:24İlk olarak koridorda 5-6 hafta sonra kameralar için İ. Gordiato yönecek.
00:30KGB su gibidir, bulunduğu ortama uygun ara insanın zamanda yorgunluk yapması meselesinin çözülebilir bir mesele olduğu iddiasını ödüyor.
00:54Sıcaktan kavrulan çölün ortasında antik Tebes kentinden 200 mil uzakta terk edilmiş ancak kurak iklim tarafından korunmuş başka bir eski Mısır şehrinin harabeleri yatıyor.
01:14Arkeologlar onu ilk kez keşfettiklerinde hayretler içinde kaldılar.
01:19Çünkü bu şehrin ne Kahire'de ne Teb'de ne de Luxor'da bir benzeri vardı.
01:25Daha sonra bu şehrin adının Akhetaton olduğunu öğrendiler.
01:29Burası aslında ilk defa Napolyon'un Mısır seferi sırasında askerler tarafından fark edilmişti.
01:351924'te ise John Gardner Wilkinson bölgeyi bilimsel olarak araştırmaya başladı ve harabelerin doğusundaki mezarları keşfetti.
01:45Yazılı anlatımlara göre bu şehrin ismini herhangi bir Firavun değil,
01:49güneş diskinin hayat veren gücü, yeri, göğü ve arasındaki her şeyi yöneten Tanrı Aton tarafından verilmişti.
01:58Burası Firavun Akhetaton IV. Amenhotep'in saltanatıydı.
02:05Mısır'ın uzun tarihi boyunca Akhetaton kadar tartışmalı çok az kişi olmuştur.
02:10Bu Mısır kralının saltanatı benzerini şimdiye kadar çok az kültürün deneyimlediği sosyal, politik ve dini kargaşayla karakterize edilir.
02:20Tahtta kaldığı 20 yıldan daha kısa bir süre içinde Akhetaton Mısır dininin yeni yönlerini tanıttı.
02:26Kraliyet sanatsal tarzını revize etti.
02:29Mısır'ın başkentini daha önce kullanılmamış bir alana, çölün ortasına taşıdı.
02:34Yeni bir mimari tarz getirdi.
02:38Bazı geleneksel Mısır tanrılarının isimlerini ve tapınaklarını yok etmeye çalıştı.
02:43Bu dönem inanılmaz çalkantıları nedeniyle bilim insanlarının ve toplumun çok fazla dikkatini çekmektedir.
02:55M.Ö. 1380 civarında Kraliçe Tiye, Kral 3. Amenhotep'in 2. oğlu 4. Amenhotep'i doğurdu.
03:03Kendisini adamış ve sevgi dolu bir anneye sahip olsa bile çocuk belki de ona uzun bir kafa tası ve abartılı yüz hatları veren fiziksel bir şekil bozukluğu nedeniyle tuhaf kabul edildi.
03:15Çocuk bu nedenle kamu kayıtlarından çıkarıldı ve Kraliyet ailesi festivallere ve halka açık etkinliklere katıldığında onu gizlide tuttular.
03:24Görünüşteki tuhaflığına rağmen Kraliçe Tiye, oğlunun bir gün geniş imparatorluklarını yöneteceğine inanıyordu.
03:31Zamansız bir ölüm kadının ilk oğlu Tutmus'u alıp götürmüştü.
03:36Zayıf karakterli kralın perde arkasında tutulan bu sıra dışı çocuğu krallığı yönetmeye tek aday gibi görünüyordu.
03:43Nebettah, Satamon, Henüttaneb ve İsis isimlerinde kız kardeşleri vardı.
03:49Yani aslında ilk başta tahtın gerçek varisi 4. Amenhotep değildi.
03:54Firavun'un biografisinin ilk yılları hakkında çok az bilgi var ve bunlar bile çok genelleştirilmiştir.
04:01Kralın oğlunun küçük ancak mozaik ve resimlerle zengin bir şekilde dekore edilmiş bir sarayda yaşadığı bilinmektedir.
04:08Ancak saray Teb'de değildi ve muhtemelen Mısır'ın dışındaydı.
04:134. Amenhotep, babasının nazikçe ama sıkı bir şekilde yönettiği büyük Mısır topraklarını miras alarak
04:2018. hanedanın 10. kralı olarak tahta çıktı.
04:25Amenhotep'in saltanatının başlangıcında Mısır İmparatorluğu güç ve zenginliğin zirvesine ulaşmıştı.
04:32Yeni Firavun'un bağımsız saltanatının ilk yıllarında annesi akıllı ve enerjik kraliçe Tiye,
04:37kamu işlerinin yürütülmesinde önemli rol oynadı.
04:41O zamanlar Mısır'ın birçok tanrısına tapılırsa ve saygı gösterilirse,
04:45yiyeceğin bol olacağına, havanın güzel kalacağına ve krallığı barışın koruyacağına yaygın olarak inanılıyordu.
04:52Gerçekte de 3. Amenhotep vatandaşları, günlük yaşamın her alanına lütuflarını bahşeden tanrılara itaat edip saygı göstererek
04:59üzerlerine düşeni yaptılar.
05:023. Amenhotep'in uzun süren saltanatı sırasında hem ülke içinde hem de sınır bölgelerinde
05:07barışçıl müreffeh bir imparatorluğun ortaya çıktığını öne sürüyorlar.
05:12Yeni Firavun, geleceğin efsanevi güzelliği ve eski Mısır tarihinin en gizemli kadını olan Nefertiti'yi karısı olarak seçti.
05:23Kaynaklara göre Nefertiti ve Akhenaton'un 6 kızı vardı.
05:26Meritaton, Makedaton, Ankesanpaton, Neferneferuaton Taşerit, Neferneferura ve Setpenra.
05:356 prensesin hepsinin göründüğü tek görüntü 2. Merir'in mezarındadır ve Akhenaton saltanatının 12. yılına aittir.
05:444. Amenhotep'in karısına kendisiyle eşit davranması da eski Mısır tarihinde bir ilkti.
05:51Amenhotep özellikle dikkat ederek babasının tanrılarına tapınmaya devam etti.
05:57Ancak bütün bunların artık değişmesi gerekiyordu.
06:04Tahta geçmesinden 5 yıl sonra 4. Amenhotep, Reharagda'ya adanmış tapınağı yapmakta olan inşaatçılarına işi durdurmalarını emretti.
06:13Ardından onlara Aton için bir tapınak yapmaları talimatını verdi.
06:17Ne insana ne de hayvana benzeyen tek bir forma sahip Aton, Mısır'daki bütün geleneksel tanrılardan farklıydı.
06:25Bu da halkın onu anlamasını ve kabul etmesini zorlaştırıyordu.
06:32Gerçekten de 3. Amenhotep'in bu tuhaf oğlu aynı derecede tuhaf bir firavuna dönüştü
06:38ve belki de tam da gençliğinde ihmal edildiği ve geleneksel tanrılara adanan bayramlardan uzak tutulduğu için
06:43çok sevilen putlara karşı daha az sevgi geliştirmişti.
06:48Sonunda görülmemiş bir şey yaparak ibadet etmek için kendi tanrısı Aton'u seçti ve onun tek tanrı olduğunu ilan etti.
06:56Ateşi daha da körüklercesine Aton'la kendisi ve karısı Nefertiti'den başka kimsenin doğrudan iletişim kuramayacağını söyledi.
07:04Böylece bu karı koca tarihin ilk tek tanrıcıları oldular.
07:084. Amenhotep, bir zamanlar yaşamaya değer olmadığını düşündüğü bir hayatın ruhsal açıdan üzerine çıkarak yüceltilmesinden zevk alırken halk arasında huzursuzluk büyüyordu.
07:23Kendi tanrısına daha da yaklaşmak için ismi Amon Hoşnuttur anlamına gelen Amenhotep,
07:28adını Aton'un hizmetkârı manasına gelen Akhenaton olarak değiştirdi.
07:33Akhenaton'un saltanatının 5. yılından kalma Akhetaton kentindeki sınır dikili taşında
07:38kraliçe Nefertiti'nin genişletilmiş adının ilk olarak kaydedildiği yeni bir şehrin kurulmasına ilişkin kraliyet kararnamesinin metni korunmuştur.
07:48Bu belgeye göre kral, karısı Nefertiti'nin de adını yeni dine göre değiştirmişti.
07:53Nefer Neferu Aton.
07:55Bu yeni dinin işaretlerinden biriydi.
07:58Bir ay sonra adamlarını topladı ve vahşi çöl boyunca uzun bir yolculuğa çıktı.
08:04Kuzeye doğru 320 kilometrelik bir ilerleme sonunda yukarıdan emir aldığını söyleyerek durdu.
08:11Bu noktada ekibine çalışmaya başlamalarını emretti.
08:15Bir süre sonra kumların ve tozların arasından bir şehir yükselmeye başladı.
08:20Bu şehri hızlı bir şekilde inşa etmek için vasıfsız işçiler tarafından kullanılması daha kolay olan Talatat adı verilen daha küçük yapı taşları kullanıldı.
08:32Yaklaşık 3 yıl sonra şehir ve idari binaların çoğu tamamlanmıştı.
08:38Orada çoğunlukla beyaz taştan yapılmış devasa bir Akheton sarayı inşa edildi.
08:44Bu saray Antik Şah'ın bütün sivil binalarının en büyüğü olarak kabul edilir.
08:50Anasarayın resmi bölümünün doğu cephesinin uzunluğu yaklaşık 700 metreydi.
08:56Saray duvarları renkli çinilerle süslenmiş, anlatı ve süs resimleriyle kaplıydı.
09:02Zeminler, tavanlar ve merdivenler rengarenk boyanmış, karmaşık başlıklı sütunlar renkli fayanslarla süslenmişti.
09:10Akheton'un evinin girişinde Firavun'un kendisinin altınla kaplı devasa bir heykeli duruyordu.
09:16Akheton'daki Anasaray'a ek olarak daha küçük boyutlu ancak aynı zamanda lüks bir şekilde dekore edilmiş ve sıradan sakinler için mahalleleri olan birkaç saray daha inşa edildi.
09:29Firavun buraya Akhetaton yani Aton'un Ufku adını vermişti.
09:36Henüz hiçbir tanrıya tapınmayan bu şehir artık Aton'un hizmetkarının yeni eviydi.
09:43Bugün burası Tel el-Amarna olarak bilinir.
09:48Ardından Akheton eski tanrıların tapınaklarını vergiye bağladı.
09:53Yavaş yavaş hepsini kapanmaya zorladı.
09:56Bu tapınakların sadık rahiplerini ve uyuşuk cemaatlerini dağıttı.
10:00Tek tanrılı bir tarikata geçişini anlatan Firavun, binlerce yıl sonra arkeologların keşfettiği bir tür uzlaşma konuşmasında halkına şöyle sesleniyor.
10:10Tanrılar hakkında her şeyi biliyorum.
10:13Ama artık altından, gümüşten veya değerli taşlardan yapılmayacaklar.
10:18Benim tanrım yaratılmamış bir yaratıcıdır.
10:21Onu hiçbir insan yaratmadı.
10:25Akhetaton ilk başlarda tebasının panteyonlara ibadet etmesini yasaklamamasına rağmen Aton haricindeki bütün tanrıları göz önünden kaldırdı.
10:34Yeni tapınaklar inşa edilmeye devam edildi.
10:36Ancak artık tüm yaşamın kaynağı olarak yalnızca güneş diski vardı.
10:42Yüksek Amon rahipleri direnmeye çalıştılar.
10:45Ancak bu her şeyi daha da kötü bir hale getirdi.
10:48Eski din tamamen yasaklandı.
10:52Karnak Tapınağı.
10:54Burası aynı zamanda sağlam bir kaleydi ve içinde yüzlerce rahip görev yapıyordu.
11:00Burası eski Mısır uygarlığının en büyük tapınaklarından biriydi.
11:05Tüm kompleksin en önemli binası en büyüğü 113 metre uzunluğunda, 15 metre genişliğinde ve yaklaşık olarak 45 metre yüksekliğinde olan Amon Rah Tapınağıdır.
11:16Tapınağın toplam alanı yaklaşık 30 hektardır.
11:20Bir zamanlar bu tapınağın hazineleri ağzına kadar doluydu.
11:24Kapıları ise toplumun her ferdine açıktı.
11:27Tıpkı Vatikan gibi devlet içinde güçlü bir devlet daha.
11:31Amon Rah Tapınağı'nın başrahibi firavunun en tehlikeli rakibiydi.
11:36O herkesin tanrılara erişebilmesini sağlamak istiyordu.
11:40Antik Mısır'da genel olarak din devletten bile daha yüceydi.
11:44Örneğin tanrıların kendilerine adak sunmadan tahta geçmiş bir firavunun iktidarını tanımayacaklarına inanılıyordu.
11:51Bu nedenle Akhenaton zamanına dek hiçbir firavun başrahiple ters düşmeye cesaret edememişti.
11:58Akhenaton'un yeni dini geleneksel Mısır stilinde devrim yaratan kısa bir Rönesans sırasında yeni bir sanat tarzı üretti.
12:07Tarihte ilk kez kraliyet ailesinin portreleri onları tamamen ilahi varlıklar olarak değil günlük yaşamlarıyla meşgulken insan olarak tasvir etmeye başladı.
12:17Gerçekten de firavun ve kraliçesi sayısız freskle çocukları dizlerinin üzerinde Aton tarafından kutsanırken görünürler.
12:25Saltanatın üçüncü yılı civarında Aton'un tasvirleri değişti.
12:30Önünde güneş veya kraliyet yılanı olan bir disk ve uçlarında insan elleriyle aşağıya doğru yönlendirilen birçok ışın.
12:37O zamandan beri Aton sadece bu şekilde tasvir edildi.
12:42Böylece Aton sunumu insansı özelliklerini pratik olarak kaybetti.
12:48Saltanatının onuncu yılında Amon rahiplerine göre,
12:51Saltanatının onuncu yılında Amon rahipleri takip edilmeye başlandı.
12:56On ikinci yılında ise Akhenaton'un diğer tanrılara karşı tahammülsüzlüğü uç noktaya ulaştı.
13:02Bütün tanrıların kültleri yasaklandı, tapınaklar kapatıldı.
13:08Kült uygulamaları da değişti.
13:11Önceleri geleneksel olarak kutsal ritüeller sadece tanrının tapınağında değil,
13:15aynı zamanda tapınak binalarının derinliklerinde bulunan özel ve izole odada,
13:20tanrı heykelinin tutulduğu bir tapınakta gerçekleştirilirdi.
13:24Akhenaton kült faaliyetlerini kutsal alanlardan açık havaya aktardı.
13:29Artık güneş tanrısına güneşin ışınlarının altında ibadet ediliyordu.
13:34Tapınağın mimarisi gölgelerden mümkün olduğunca kaçınacak şekilde planlanmıştı.
13:38Bu tür radikal dönüşümler rahiplik ve soyluların direnişine neden olmuş olmalı.
13:45Ancak bir direniş olmuşsa bile bununla ilgili bize bilgi ulaşmamıştır.
13:51Akhenaton'un dini de seçkinceydi.
13:54Sadece kral figürü ve çevresi etrafında dönüyordu.
13:58Aton'un mitolojiden yoksun, soyut, seçkin kültü, yenilikleri anlamayan ve ekonomik gerilemenin başında
14:04giderek daha fazla acı çeken insanların günlük sorunlarından ve özlemlerinden uzaktı.
14:11Aton'un başrahibi Tutu yazıtında Firavun için sakıncalı olanlara karşı bazı belirsiz misilleme ipuçları görülebilir.
14:19Çünkü Firavun'un iradesine karşı gelenin idam edileceğini ve bedeninin yakılacağını belirtiyor.
14:25İkinci durum özellikle önemlidir.
14:28Çünkü Mısırlılar için bedenin yoktur.
14:30İkinci durum özellikle önemlidir.
14:32Çünkü Mısırlılar için bedenin yok edilmesi, varoluşun nihai olarak sona ermesi anlamına geliyordu.
14:40Akhenaton'un daha sonra Yahudilik olan tek tanrılı dinin öncüsü olduğu fikri çeşitli bilim adamları tarafından ele alınmıştır.
14:48Bundan ilk bahsedenlerden biri Westman Moses adlı kitabında Sigmund Freud'tu.
14:54Eksodus hikayesinin tarihsel olduğu inancına dayanarak Freud,
14:58Musa'nın Akhenaton'un ölümünden sonra takipçileriyle birlikte Mısır'ı terk etmek zorunda kalan bir Atenist rahip olduğunu savundu.
15:06Kitabın yayınlanmasından sonra bu kavram ciddi araştırmalara neden olmuştur.
15:11Ancak Akhenaton'un bir tevhid inancına sahip olduğu tartışmalıdır.
15:16Sonuçta güneş tanrısının diğer formları, ruhlar ve iblisler en başından beri Ateni ile birlikte var oldular.
15:24Bu inanç daha ziyade henoteizme yani bir tanrıya tapınırken başka tanrıların olduğunu da kabullenmeye benziyordu.
15:33Akhenaton döneminin sanatsal başarılarından belki de en dikkate değer olanı,
15:37daha önce bloklu Mısır tarzından kavisli çizgilere hızlı geçişti.
15:43Bu köklü değişiklik kraliyet ailesinin heykellerinde olduğu kadar illüstrasyonlarda da görülebiliyordu.
15:50Akhenaton'un kendisi ise tasvirlerinin çoğunda ağırlıklı olarak kadın özelliklerine sahip olarak tasvir edilmiştir.
15:57O derece ki arkeologlar onun cinsiyetini tartışmaya başlamışlardı.
16:02Daha geniş kalçaları, yuvarlak bir göbeği, dolgun dudakları ve hatta büyük göğüsleri olan androjen özelliklere sahipti.
16:10Ancak bu eşsiz görüntüleri seyredenler için daha çarpıcı olan şey kralın uzun, koni şeklindeki kafasını açıkça ortaya koymalarıdır.
16:20Kafalar geleneksel tarzda olduğundan daha büyük hale geldi ve uzun ve ince boyunlarla desteklendi.
16:27Kraliyet ailesi bazen Akhenaton ve Kraliçe Nefertiti arasındaki farkı bile gizleyen daha çift cinsiyetli bir görünüm aldı.
16:35Uzmanlar Akhenaton'un uzun kafatasının sadece stilistik bir kanon olup olmadığı konusunda spekülasyon yaptılar ve kafatasının tasvirleri bu eski kralın radikal saltanatını çevreleyen gizemin daha da derinleşmesine yol açtı.
16:49Firavun yeni bir sanat formu mu geliştiriyordu yoksa fiziksel bir rahatsızlıktan mı mustaripti?
16:56Kimi bilim insanları bu çirkinliği Fröhlich sendromu adı verilen bir endokrin bozukluğuna bağladılar.
17:02Erkeklerde bu bozukluk uzun bir yüz ve androjen bir figür ile karakterize edilir.
17:08Ancak aynı zamanda cinsel gelişime de müdahale eder ve ciddi öğrenme güçlüklerine, obeziteye ve iktidarsızlığa neden olur.
17:16Firavun Akhenaton'un birçok çocuğu vardı ve heykelleri ona androjen bir görünüm verse de obez değildi.
17:23Ciddi bir öğrenme güçlüğü çektiğine dair hiçbir kanıt yok ve yeterince kurnaz olmadan geleneğe böylesine cesur bir meydan okumada başarılı olması kesinlikle zor olurdu.
17:34Buna ek olarak ünlü Atona İlahi de dahil olmak üzere bir dizi şiir ve ilahi yazmıştı.
17:40Yani Fröhlich sendromundan mustarip olması muhtemel değildir.
17:43Bob Reier gibi diğer teorisyenler kralın aslında Marfan sendromundan mustarip olduğunu öne sürdüler.
17:51Bu tür birçok hasta uzun bir yüze, ince sivrilen parmaklara, uzun kollara ve bacaklara ve omurga eğriliğine sahiptir.
18:00Bununla birlikte hastalık zekayı veya doğurganlığı etkilemez.
18:05Marfan sendromu kalıtsaldır ve ailedeki yüksek ölüm oranını açıklamaya yardımcı olabilir.
18:11Üç kızı ve eş hükümdarı Simenth Care genç yaşta öldü.
18:16Ancak Tutankhamun bu hastalıktan mustarip görünmüyor.
18:21Yalnızca fiziksel bir anomalinin grafiksel kanıtıyla hemen sonuçlara varmak tehlikelidir.
18:28Mısır sanatı genellikle bir sahnede anlam katmanları yaratmak için sembolizmi kullanır.
18:33Tanrı Aton tüm insanların anası ve babası olarak selamlandığından ve Akhenaton Tanrı'nın yeryüzündeki temsilcisi olduğundan bir erkekten daha fazlası olduğunu göstermek için androjen bir kişilik seçmiş olabilir.
18:46Çünkü o Aton'un enkarnasyonuydu.
18:49Yumurta şeklindeki kafatası ruhsal yeniden doğuşun bir sembolü veya yüksek bilinç durumunun bir temsili olarak da yorumlandı.
18:57Ancak birçok bilim insanı kafatasının oranlarının aslında gerçekçi olduğunu da iddia ediyor.
19:03Bu uzun kafatasları sadece Eski Mısır'da değil, aynı zamanda Britanya adaları, Peru, Bolivya ve Almanya'da dahil olmak üzere dünyanın çeşitli yerlerinde bulunmuştur.
19:14Uzatılmış kafataslarının kökeni ve nedeni tartışmalıdır.
19:18Ancak normal vücut büyümesini etkileyen deforme edici bir hastalıktan uzun kafataslarının dünya dışı varlıklarla ilgili olduğuna dair teoriler vardır.
19:30Bu dönem ayrıca Mısır edebiyatı içinde dönüm noktası oldu.
19:34O zamandan beri yeni Mısır dili sonunda daha eski Orta Mısır dilinin yerini aldı.
19:40Mısır şiirinin başyapıtları yaratıldı.
19:43Yeni krallığın ikinci yarısında Mısır'da aşk sözleri yaygınlaştı.
19:50Aketaton şehrinde kil tabletler üzerine yazılmış paha biçilmez bir diplomatik mektup önbelliği keşfedildi.
19:57Amarna mektupları antik dünyanın ortak dili olan çivi yazısıyla yazılmıştır.
20:03Ve imparatorluk ileri karakollarından ve yabancı müttefiklerden gelmiştir.
20:08Mektuplar onun adeta dünyadan emekli olduğunu ve döneminde Mısır'ın artık dünya olaylarına katılmadığını gösteriyor.
20:16Teba milletlerin hükümdarlarından ve krallarından yardım isteyen, genellikle para isteyen çok sayıda mektup vardır.
20:23Mektupların yazarları güçlü arkadaşları tarafından kendi başlarının çaresine terk edilmiş gibi görünüyorlar.
20:29Diğer kanıtlar Aketaton'un Mısır'ın eski bir müttefiki olan Mitanni kralı ile tartıştığını ve Hititlerle ittifak kurduğunu gösteriyor.
20:38Sonra bu savaşçı halk Mitanni'ye saldırmış ve topraklarını almıştır.
20:44Yine mektuplara göre Mısır'ın da müttefiki olan diğer bir çok ulus devlet Hititlere karşı isyan etmiş ve Aketaton'dan yardım istemek için yazmışlardı.
20:53Ancak görünüşe göre Aketaton onlara yanıt vermemişti.
20:57Onun giderek hükümeti ve diplomatları kendi haline bıraktığı varsayılmaktadır.
21:02Bu Nefertiti'nin babası Vezir Ay'ı ve Ay'ın diğer kızı Mitnojma ile evli olan General Horemhebi çok güçlü kıldı ve her iki adam da daha sonra firavun oldular.
21:16Amarna döneminde kıtlık ve hastalık yaygınlaşmış gibi görünüyor.
21:21Veba ve ilk kaydedilen grip salgınının Mısır ve Orta Doğu'ya yayıldığı ve binlerce insanı öldürdüğüne inanılıyor.
21:29Hitit kralı Şubbil Ulyumas'ın bu salgın sırasında öldüğü ve aynı salgının onun birkaç çocuğunun da hayatına mal olduğu muhtemeldir.
21:38Tabi ki bir çok yorumcu bunun İncil vebası olduğunu öne sürüyor.
21:43Ancak bu görüşü destekleyen hiçbir kanıt yok.
21:45Efsaneye göre 3. Amenhotep vebayı önlemek için Veba Hanımı olarak da bilinen Güneş Tanrıçası Sekmet'i yatıştırmaya çalışmış ve başarısız olmasından sonra oğlu Akhenaton daha da ileri giderek kurtuluş için Güneş Tanrısına doğrudan yaklaşmıştır.
22:05Her halükarda daha sonraki Mısırlılar vebayı eski Mısır'ın geleneksel tanrılarını ihmal etmelerinin intikamı olarak görmüş olabilirler.
22:16Saltanatı 17 yıldan fazla sürmemesine rağmen o halkını dramatik reformlarıyla afallatmıştı.
22:24Akhenaton'un saltanatının sonu belirsizdir.
22:28Kral büyük olasılıkla saltanatının 17. yılında öldü.
22:33Ölüm nedeni tam olarak bilinmiyor ve hala tartışmalıdır.
22:37Firavun'un erken ölümünden sonra onun yerine oğlu veya damadı olan Semenhare geçti.
22:44Kısa bir süre sonra da onun yerine 9 yaşındaki kardeşi Tutankamon geçti.
22:49Bu arada Akhenaton'un çocuklarından sadece kızları bilinmektedir.
22:54Olmuşsa bile oğlunun veya oğullarının herhangi bir tasviri yoktur.
22:59Eski Mısır'daki aile bağları sadece sıradan insanlar için değil, bilgili zihinler için bile bir gizemler yumağıdır.
23:07Bazı çalışmalar gelecekteki Firavun Tutankamon'un,
23:10Akhenaton'un kendi kız kardeşiyle olan ilişkisinden doğduğu ihtimalini ortaya koymuştur.
23:16Bu kızın bilimsel çevrelerdeki adı şifreli bir biçimde KV35YL diye geçer
23:22ve bunu tamamen yazıya döktüğünüzde Baketaton veya Nebettah sonucunu alırsınız.
23:29Tutankamon'un bu kadar sağlıksız olmasının nedeni belki de buydu.
23:34Hatta kanıtlanmamış bir iddiaya göre Akhenaton ile Nefertiti'nin babası da aynı kişiydi, 3. Amenhotep.
23:43Nefertiti hala imparatorluğun en güçlü kadınıydı.
23:47Aslında Akhenaton'un ölümü sırasında Nefertiti,
23:50bir naiplik ilan etmeden tahtı almasına izin verebilecek kadar muazzam bir siyasi etkiye sahipti.
23:56Ancak genç Tutankamon'un şahsında bir erkek varisinin varlığı da tahttaki konumunu güçlendirmiş olabilir.
24:04Tutankamon da saltanatının 10. yılında öldü,
24:07ancak Mısır'ın eski dini geleneklerini geri getirmek için elinden geleni yaptı.
24:13Eski Mısır kültürü Akhenaton'un getirdiği yeni dinden uzaklaştı.
24:17Anıtlar söküldü, heykeller yıkıldı
24:20ve Akhenaton'un adı daha sonraki firavunlar tarafından derlenen hükümdar listelerinden bile çıkarıldı.
24:27Daha sonraki arşiv kayıtlarında o suçlu veya düşman olarak anıldı.
24:32Akhenaton'un saltanatının son yıllarına ait kaynaklar bu nedenlerden dolayı kıttır.
24:39Tutankamon, tapınakları ve bu tapınakların onurlandığı tanrıların eski gücünü yeniden canlandırdı.
24:45Tebes'i krallığın dini merkezi olarak restore etti ve Akhenaton şehri vahşi çöl şartlarının insafına terk edildi.
24:57Ancak söylediğimiz gibi onun ölümünü belirsizlik çeviriliyor.
25:02Akhenaton'un kalıntıları gizemli bir şekilde kayboldu
25:05ve ona ait bir lahitin ne zamansa bulunup bulunmadığı bilinmiyor.
25:10Amarna'da Akhenaton için tasarlanan kraliyet mezarı bir kraliyet cenazesi içermediğinden vücuda ne olduğu sorusu gündeme geldi.
25:18Bir versiyona göre kafir ilan edilen firavunun lahiti ve mumyası Mısır kahinleri tarafından yok edilmişti.
25:25Kimi eski Mısır yazıtlarında kafir firavunun tanrılar tarafından cezalandırıldığı ve yok edildiği yazar.
25:331907 yılında Akhenaton'daki kazılar sırasında arkeologlar içinde ağır hasar görmüş mumyanın bulunduğu bir lahit keşfettiler.
25:42Ancak daha dikkatli bir şekilde incelemeye çalıştıklarında kalıntılar toza dönüştü.
25:48Birkaç bilim insanı Krallar Vadisi'ndeki KV55 mezarında bulunan iskeletin Akhenaton'a ait olabileceğini öne sürdü.
25:56Çünkü mezarda Akhenaton'a ait birçok mezar eşyası ve Amarna'dan diğer figürler vardı.
26:032010 yılında yapılan genetik ve diğer bilimsel çalışmaların sonuçları,
26:08KV55'in mezarına gömülen adamın ölüm anındaki yaşının Akhenaton'un yaşına yakın olduğunu gösterdi.
26:15Onunla ilgili birçok konu gibi bu konuda bilimsel tartışma konusu olmaya devam ediyor.
26:22AKHENATON
26:25Akhenaton tek tanrı Aton ile bağlantı kurmak için Mısır dininin formalitelerini aşan bir kahin olarak da tanımlanır.
26:33Kimi tarihçilere göre o Hz. Musa'dan etkilenmiş bir tek tanrıcıydı.
26:38Ancak her şeyin bu kadar basit olmadığını düşünen tarihçiler de var.
26:42Onlara göre Akhenaton'un dini tek bir tanrı merkezli olmasına rağmen kesinlikle tek tanrılı değildi
26:48ve hiçbir şekilde Yahudilerinkine benzemiyordu.
26:52Apis kültü hayatta kalmış gibi görünüyor ve yazıtlarda hala diğer tanrılardan bahsedilmektedir.
26:58Ayrıca Aton ile kişisel ilişkilerin her insanla değil sadece kraliyet ailesiyle sınırlı olduğu görülüyor.
27:05Akhenaton ve ailesi genellikle Aton'a ibadet ederken ya da Aton diskinin koruyucu ışınları altında
27:11günlük aktivitelerinden zevk alarak ve kral ile tanrısı arasındaki bağı güçlendirerek tasvir edilir.
27:18Sıradan insanlar doğrudan Aton'a değil krala ve kraliyet ailesine ibadet ediyorlardı.
27:24Bu da krala Mısır'ın layık ve dini hayatı üzerinde mutlak bir güç verdi.
27:30Bu nedenle bazıları Akhenaton'un amaçlarının alaycı bir şekilde politik olduğunu öne sürdüler.
27:36Onun da tıpkı babası 3. Amenhotep gibi Amonra rahiplerinin gittikçe artan gücünden rahatsız olduğu iddia ediliyor.
27:44Aton'u getirerek Amon'u reddeden firavun hem dini rahiplerden temizlemiş hem de dini gücü tamamen kendi eline almıştı.
27:56Akhenaton Nefertiti haricinde hayranı olduğu veya saygı duyduğu birçok kadınla çevriliydi.
28:03Kraliyet kadınlarının her birinin Aton'a ibadet edebileceği kendi tapınağı vardı.
28:08Kural olarak doğanın harikalarının tadını çıkarabilecekleri ritüel havuzlu güzel bahçelerde yaşıyorlardı.
28:16Amarna'nın kadınları özellikle Nefertiti yaratıcı olarak Aton'un kadınsı yönünü temsil ediyor gibi görünüyorlar.
28:24Akhenaton yaşarken çağının önderlerinden farklı şekillerde muamele gördü.
28:30Ölümünden 3000 yıl sonra da Mısır bilimciler onun hakkında ikiye bölünmüş durumdalar.
28:35Bir kısmı onu fazlasıyla hayranlık ve coşkuyla anlatırken diğer kesim adeta çamura buluyor.
28:42Yani kimse ona kayıtsız kalamıyor.
28:45Aton dininin temel ilkelerinin ve sanatsal üsluptaki değişikliklerinin zamanın genel siyaseti tarafından değil bizzat Akhenaton tarafından başlatıldığı açıktır.
28:55Aton kültü hızla ortadan kalkmış olsa da Akhenaton'un birçok üslup buluşu ve büyük ölçekli kompozisyonları daha sonra gelecekteki yazıtlara dahil edildi.