Gündem 5 Eylül 2024 Perşembe

CNN TÜRK

Dünden sabaha yansıyan gelişmeler, yaşananların yankıları, günün ve haftanın sıcak gelişmeleri, trafiğin durumu Göksu Öngören Özgür'ün sunumu ile Gündem'de.

Transcript

00:00:00Ekonominin 3 yıllık yol haritası bugün belli oluyor.

00:00:142025-2027 dönemini kapsayan orta vadeli program birazdan açıklanacak.

00:00:18Uzman konuklarımızla değerlendireceğiz.

00:00:21Anayasa Mahkemesi sahipsiz köpeklere yönelik yasal düzenleminin iptal sistemine ilişkin ilk incelemesini bugün yapacak.

00:00:34Detaylar birazdan CNN Türk'te.

00:00:36Cumhuriyet Halk Partisi'nde gelecek seçimler için cumhurbaşkanı adayı tartışmaları sürüyor.

00:00:48Farklı isimlerin anıldığı adaylara yönelik İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkanı Cemil Tugay'dan da bir açıklama geldi.

00:00:55Tugay aday olarak en güçlüsünü çıkarmamız lazım. Şu anda Ekrem İmamoğlu gibi görünüyor dedi.

00:01:02O açıklamanın tamamı birazdan Gündem Haber Kuşağı'nda.

00:01:14Günaydın ben Göksongen Özgür. Gündem Haber Kuşağı'yla karşınızdayız.

00:01:17Yaklaşık 3 saat boyunca da gelişmeleri aktaracağız.

00:01:202025-2027 dönemini kapsayan yeni orta vadeli program birazdan açıklanıyor.

00:01:27Ekonomide o 3 yıllık yeni yol haritası nasıl oluşacak, nasıl şekillenecek ve beklentiler ne yönde?

00:01:35Aslında bunların hepsini konuşacağız.

00:01:37Şimdi açıklamanın yapılacağı yere Ankara'ya başkente dönelim.

00:01:42Arda Erdoğan bizleri o bölgede bekliyor noktada.

00:01:45Toplantının yapılacağı ve açıklamanın geleceği bölümden bize aktaracak son bilgileri, son notları.

00:01:52Hemen Arda'ya dönelim.

00:01:54Arda dakikalar kaldı değil mi açıklanmasına?

00:02:01Evet, Göksu Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz.

00:02:04Ekonominin 3 yıllık yol haritası niteliğinde olan 2025-2027 dönemini kapsayan orta vadeli programı

00:02:11önümüzdeki dakikalarda bulunmuş olduğumuz salondan açıklayacak.

00:02:15Hem büyüme verileri hem enflasyon rakamları hem istihdam hem de ihracata ilişkin makroekonomik verilerin

00:02:22bu raporda, bu orta vadeli programda güncellenmesini, yenilenmesini bekliyoruz.

00:02:28Bazı makroekonomik göstergelerde yenilemeye, güncellemeye gidilecek hedef

00:02:33tekhaneli enflasyonla yatırım, istihdam, üretim odağında sürdürülebilir bir büyüme sağlamak şeklinde ifade edilmişti.

00:02:402025-2027 dönemini kapsayacak orta vadeli program.

00:02:45Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz tek başına açıklamayacak orta vadeli programı.

00:02:49Hemen arkada görmüş olduğunuz masanın etrafına bakanlar oturacaklar.

00:02:53Ömer Bolat Ticaret Bakanı, Mehmet Fatih Kacır, Vedat Işıkhan, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Çimşek olacak Cumhurbaşkanı Yardımcısı.

00:03:03Cevdet Yılmaz'ın yanında ayrıca Enerji Bakanı, Tarım Bakanı da beraberinde olacak.

00:03:07Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan da yine Cevdet Yılmaz'ın yanında olacak.

00:03:11Programdaki sunumun ardından sorular sorulacak.

00:03:14Cevdet Yılmaz ve kurmayları soruları yanıtlayacaklar.

00:03:17Ekonomiye ilişkin tüm merak edilenler de önümüzdeki dakikalarda sorulmuş olacak.

00:03:22Cumhurbaşkanı Erdoğan ise orta vadeli programın açıklanmasının ardından programı imzalayarak yayınlanmak üzere resmi gazeteye gönderecek.

00:03:29Ki bugün öğleden sonra saatlerinde resmi gazetenin mükerrer sayısında orta vadeli programın yayınlanmasını bekliyoruz.

00:03:36Bazı tahminleri aslında bir önceki orta vadeli programa bakarak ifade edebilmemiz mümkün.

00:03:422026'da tekhaneli enflasyon hedeflenmişti. Bir önceki programda %8,5 deniliyordu.

00:03:47Yine tekhaneli enflasyon verisinin beklentisinin korunması bekleniyor.

00:03:52Fakat bu 8,5'un altında mı olacak ya da üstünde mi olacak?

00:03:56Biz de önümüzdeki dakikalarda göreceğiz.

00:03:58Büyüme rakamları da önemli tabii ki orta vadeli programda.

00:04:012024 için %4, 2025 için %4,5'luk bir hedef belirlenmişti.

00:04:06Yeni dönemde bu rakamlar nasıl olacak? Yukarı yönlü revizeler gelecek mi?

00:04:10Bunları da takip ediyor olacağız.

00:04:1214.855 dolara fert başına milli gelir hedeflenmişti.

00:04:16Yeni dönemdeki bu programda 14.855 doların üzerine çıkılacak mı?

00:04:21Bizler de takip ediyor olacağız.

00:04:23Ayrıca istihdamın yıllık ortalama 909.000 artması bekleniyordu bir önceki programda.

00:04:28Bu programdaki artış verisini de tahmin edeceğiz.

00:04:31Ayrıca dolar-türk lirası paritesi tahminlerinin yanı sıra turizm gelirleri ve ihracat tahminlerinin de

00:04:37orta vadeli program kapsamında önümüzdeki dakikalarda açıklanması bekleniyor.

00:04:41Artık birkaç dakika içerisinde Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve bakanlar buraya gelecekler.

00:04:46Bulunduğumuz salona ve orta vadeli program Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz tarafından açıklanacak.

00:04:51Ardından ekonomi kurmayları gazetecilerin sorularını yanıtlayacak Göksu.

00:04:56Ardından detayları dinledik.

00:04:58Şimdi konuğumuz stüdyoda.

00:05:00Ekonomist Muhammed Bayram.

00:05:02Ekonominin o 3 yıllık yol haritası olacak ve açıklanacak.

00:05:06Yeni orta vadeli programı değerlendireceğiz.

00:05:09Sayın Bayram günaydın hoş geldiniz diyelim.

00:05:12Günaydın.

00:05:13Şöyle başlayalım aslında hızlı bir şekilde.

00:05:16Beklentileriniz ne yönde?

00:05:18Piyasa hangi yöne evrildi ve o beklentiler doğrultusunda şekillendi?

00:05:24Orta vadeli program aslında hükümetin yaptığını yapacaklarının aslında temsili.

00:05:29Aynısı iştir kişinin.

00:05:31Bundan önce nasıl enflasyon tekanı indirildiyse nasıl faizler tekanı indirildiyse.

00:05:35Büyüme oranları yüzde beşlerin üzerinde geldiyse.

00:05:37Yine aynı şekilde bu orta vadeli programda da bunun aslında göstergesi olacak.

00:05:41Ve orta vadeli programda zaten rutin olarak düzenlenen bir program.

00:05:45Yani her sene gelecek 3 sene revizesi yapılır.

00:05:49Geçtiğimiz dönemdeki enflasyon hedefleri ve faiz hedefte tutulmakla birlikte daha yüksek revize edilecektir.

00:05:55Yani neye yüksek revize edilecek?

00:05:56Büyüme daha ileriye taşınacaktır.

00:05:58Çünkü IMF yüzde 3.6 olan yıllık büyümesini 3.7'ye revize etti.

00:06:03Ki ilk çeyrekteki revizemiz bizim büyümemiz yüzde 5.7.

00:06:06İkinci çeyrek yüzde 2.5.

00:06:08Ortalama yüzde 3.8 bu revize edilmesi gerekiyor.

00:06:11Yine aynı şekilde orta vadeli program biliyorsunuz Sayın Cumhurbaşkanı'nın

00:06:14burada kararname ile birlikte resmi gazete yayınlanması gereken bir devlet tahuydu.

00:06:20O yüzden orta vadeli programı hem vatandaşlar hem real sektör hem de yurt dışındaki yabancı kuruluşlar dört gözle bekliyor.

00:06:27Orta vadeli programda aslında bizim ilk hedefimiz neydi?

00:06:29Temeli. 3 tane temeli var.

00:06:31Özellikle enflasyonun mücadele, depremin etkisinin bir an önce üzerimizden kalkması,

00:06:36özellikle deprem bölgesinin hayatının normal dönmesi,

00:06:38bununla beraber bütçelik etkisinin azaltılması ve diğeri ihracat.

00:06:42Şimdi biz enflasyona karşı hedefleri enflasyon yayını da yaptık.

00:06:46Bakın geçen sene ağustos yüzde 58'ler civarındaydı enflasyonumuz.

00:06:50Bu ayda 12 aylık yüzde 51'lere geri geldi.

00:06:52Pik noktası yüzde 75'ler civarındaydı.

00:06:54Hızlı bir dezenflasyon süreci olacak dendi.

00:06:57Gıda enflasyonu düşecek dendi ki gıda enflasyonu 2020 yılından beri en düşük seviyesinde.

00:07:03O yüzden bunlar tamamen gözümde bulunarak enflasyona karşı hükümet verdiği sözü tuttu mu?

00:07:08Şu anda tuttu.

00:07:10Çünkü Merkez Bankası'nın da sene sonu tahmini en düşük yüzde 34,

00:07:14en yüksek yüzde 42, medyan ortalama yüzde 38.

00:07:18Yani yüzde 38'lik hedef tutturamazsa başarısız diye bir durum söz konusu değil.

00:07:22Yüzde 42'ler üst band ve yabancı kuruluşlarda yüzde 42 seviyesine yaklaşmaya başladı.

00:07:28Sayın Mehmet Şifşek zaten ifade etti.

00:07:30Bizim yıl sonra öngörümüze, piyasa katılımcılarla birlikte yakınlaşmaya başladı.

00:07:34Dedi ki 12 aylık sonrası, 24 ay sonrası, 36 ay sonrası şu anda

00:07:39orta vadeli programda ne dendiyse piyasada buna yakınlaşmaya başladı.

00:07:43O yüzden öncelikle enflasyon ayağını önceki orta vadeli programda başarmış olduk.

00:07:49Bir diğeri deprem bölgesine yatırımlar.

00:07:51Deprem bölgesinin tekrar kalkındırılması.

00:07:53Yani tabi orada sadece altyapı yatırımlarının yapılması,

00:07:56kanalizasyonun, suyun, elektriğin, evlerin yeniden yapılması ki

00:08:00büyük bir iş, büyük bir şantiye var orada.

00:08:03Dünyanın en büyük şantiyesi şu an deprem bölgesinde

00:08:05ve hızlı bir şekilde konuklar söz verildiği gibi teslim edilmeye başlandı.

00:08:09Burada 1 milyar dolara yakın bir buraya maliyet vardı.

00:08:13Bütçeden ayrılan.

00:08:14Ki biz denk bütçeye gidiyoruz, sıkı bir maliyet politikası yapıyoruz,

00:08:17sıkı bir gelir politikası yapıyoruz.

00:08:19Depremin etkileri 2004 yılında acı bir şekilde hissedilirken

00:08:22özellikle manevi, maddi kayıpları da telafi etmekle

00:08:27birlikte bakın en son vergi beynamelerinin ertelendi yine.

00:08:30Bu şekilde bir mücil sebep kapsamında vardı yine ertelendi.

00:08:34Depremin etkileri de sarılmaya başlandı ama bu yıl hala devam edecek.

00:08:38Gelecek senede bu yıl o kadar olmasa da yine yatırımlar devam edecek.

00:08:42Bütçeden buraya kaynak aktarılacak.

00:08:43İkinci sözü tutmuş oldu mu devletimiz tutmuş oldu.

00:08:46Üçüncü ihracat.

00:08:47İhracatta geçen hafta dış işaret rakamlarımız açıklandı.

00:08:50Ağustos ayının en yüksek ihracatı 22.1 milyar dolarlık ihracatımız var.

00:08:55Yani ciddi rekor bir artışla birlikte.

00:08:57Yine aynı şekilde hizmet sektöründeki artış, turizm gelenek artış,

00:09:00öngörülen daha fazla.

00:09:02Ancak tabii içeriden ve dışarıdan müdahaleler olmakla birlikte

00:09:06Türkiye ekonomisine tabii bir miktar gerileme yaşamımız olası.

00:09:10Ama bununla birlikte Türkiye ekonomisi orta vadeli programda verilen sözleri

00:09:14tutmakla beraber yine orta vadeli programda hedefini çizmekle beraber

00:09:17bence doğru yolda gidiyor.

00:09:19O yüzden orta vadeli programda beklentimiz ne?

00:09:21Enflasyon oranlarının Merkez Bankası öngörüsüne göre reviz edilmesi

00:09:25yani yüzde kırk iler civarında.

00:09:27Benim tahminim yüzde kırk ile yüzde kırk bir arasında bu yıl sonu için

00:09:30enflasyon oranı.

00:09:32Gelecek seneki enflasyon yüzde on dörttü.

00:09:34Bunun yüzde on dört ile yüzde yirmi bağımına taşınabilir.

00:09:37Üst seviyesi yüzde yirmi olabilir.

00:09:39Bununla beraber faiz düşülmesi, reyal sektörün düşülmesi

00:09:42ve sene sonu da özellikle asgari ücrette ve emeklilere yapılacak zamla birlikte

00:09:47o dengelenmenin yaşanabilmesi.

00:09:49Orta vadeli programda bence bunları göreceğiz.

00:09:51Peki şimdi orta vadeli program deyince

00:09:54burada tüm süreç açıklandıktan sonra piyasalara bunun yansıması ne olur?

00:10:01Mesela yarın sabaha nasıl uyanırız?

00:10:03Veya pazartesi sabahı dolar euro altına baktığımızda

00:10:08bir gevşeme ya da stebil durum yani normal seyrinde devam eder mi?

00:10:13Burada bir farklılık görür müyüz?

00:10:15Anlık bir etki görmeyiz.

00:10:17Uzun vadede mi yine onu da orta vadede mi göreceğiz?

00:10:20İlk burada enflasyon yayınları yaparken iki sene öncesinde

00:10:23ilk bu tek haline enflasyon ne zaman olur diye konuşuyorduk ki

00:10:27orada Merkez Bankamızda ayıp bir tahminleri bulunmuyordu.

00:10:292026'ta tek haline enflasyon ve faiz görebileceğimizi söylemiştik.

00:10:33Yine burada ekonomi uzun soluklu bir yarış, maraton.

00:10:36Burada para politikasının etkileri de kademeli bir şekilde görülüyor.

00:10:40Zaman ve sabır gerektiriyor.

00:10:42Ve ekonomi yönetimimizin ilk göreve geldiği günden beri

00:10:45zaman ve sabır istedi ve sayın Mehmet Şimşek

00:10:47bugünleri görür mü?

00:10:49Benim ağzımdan çıkmayacak hiçbir şeye inanmayın dedi.

00:10:51Ki kendisi nitekim dört defa istifa etti.

00:10:53Tekrar geri geldi bıraktı.

00:10:55Pazartesi yaşadık ama ekonomi yönetimi hala görevin başında.

00:10:58Şimdi burada vatandaşın beklenmesi tabi

00:11:00kısa vadede hemen benim cebime etki edilsin.

00:11:02Ama vatandaşın kısa vadede cebine etki edecek nokta şu.

00:11:05Eğer bir ticaretle uğraşmıyorsak

00:11:07ticaretle uğraşanlar da yüksek enflasyon, yüksek faizden dolayı

00:11:10bir miktar zorluk yaşıyor.

00:11:12Asgari ücret yapılacak artışla beraber.

00:11:14Tabi bunun enflasyon yansıması olmamalı.

00:11:16Yine emekleri yapılacak artışla beraber

00:11:18işte halkımız biraz da refah düzeyi artacak.

00:11:20Vatandaş aslında bunu istiyor.

00:11:22Yani kısa vadede, orta vadede program açılanıyor ama

00:11:24orta vadede programın bana etkisi ne?

00:11:26Orta vadede programın bize etkisi

00:11:29özellikle Türkiye içerisindeki

00:11:34bazı çevrelerin, ekonomistlerin

00:11:36algısını yönlendirilmesi.

00:11:38Bizim doğru yolda gittiğimiz zaten

00:11:40Saudi yolu bütün vatandaşlarımız ve ekonomistler zaten bunu onaylıyor.

00:11:43Ve yabancı kuruluşlar onaylıyor.

00:11:45Yani yabancı kuruluşların da

00:11:47evet Türkiye bir noktaya geldi.

00:11:49Söylediği gibi para politikası sıkı olarak uyguladı.

00:11:51Geler politikası arttırdı.

00:11:53Bundan sonra ne yapacak deyip orta vadede programa bakacak.

00:11:55Peki. Şimdi Muhammed Bayram'la,

00:11:57ekonomist Muhammed Bayram'la konuşuyoruz.

00:11:59Galatasaray Üniversitesi Öğretim Üyesi

00:12:01Doçent Doktor Atay Özkaya'da

00:12:03yayınımıza katılıyor. Hoş geldiniz Sayın Özkaya.

00:12:07Çok teşekkürler.

00:12:09Şimdi Sayın Bayram'la bir değerlendirme yaptık.

00:12:11Orta vadeli program birazdan açıklanacak.

00:12:13Ama piyasalarda yavaş yavaş şekillenmeye başladı.

00:12:15Beklentiler oluştu.

00:12:17Bu beklentiler üzerinden devam edecek olursak

00:12:19sizin beklentiniz nedir?

00:12:21Orta vadeli

00:12:23programda ne açıklanacak bugün?

00:12:25Tabi orta vadeli

00:12:27programın önemi

00:12:29öncelikle maliye politikasıyla

00:12:31para politikasının nasıl bir uyum içinde

00:12:33devam edeceğini bize

00:12:35bugün söyleyecek.

00:12:37Dolayısıyla bunun da anlamı

00:12:39şudur. Özellikle bu

00:12:41iki politikanın kesiştiği

00:12:43nokta enflasyonun

00:12:45seyri ve ekonomik büyümenin

00:12:47ne yönde olacağı.

00:12:49Aynı zamanda tüketim

00:12:51ve kamu harcamalarının seviyeleri

00:12:53burada bizi ilgilendirecek.

00:12:55Başta enflasyon

00:12:57toplumun büyük kesimlerini

00:12:59ilgilendirdiği için burada bir

00:13:01güncelleme olup olmayacağı

00:13:03merak konusu. Çünkü

00:13:05hatırlayacağınız gibi Merkez Bankası'nın

00:13:07%14'lük bir

00:13:092025 tahmini

00:13:11hedefi var.

00:13:13Orta vadeli programda ise bu %15.2'ydi.

00:13:15Bugünden

00:13:17baktığımızda bu neden önemli

00:13:19dediğimizde bugünden itibaren

00:13:21bir yıllık bir projeksiyonla

00:13:23önümüze doğru yaklaşık

00:13:25%20'lik bir enflasyon

00:13:27söz konusu beklentilerde.

00:13:29Merkez Bankası

00:13:31verileriyle baktığımızda

00:13:33bu da faizlerin %50 olduğu

00:13:35bir ortamda biz Aralık ayına

00:13:37ilerledikçe şu soruyu gündeme getirecek

00:13:39bu kadar fark varsa

00:13:41neden faiz indirme gidilmiyor?

00:13:43Çünkü real sektörde bu konuda

00:13:45bazı tartışmalar var.

00:13:47Aynı şekilde bu ücretlerinde

00:13:49Aralık ayında ücret artış

00:13:51beklentilerinin ne seviyede olacağını

00:13:53tartışma konusu olacak.

00:13:55Dolayısıyla burada enflasyonda

00:13:57bu beklentilerde bir güncelleme

00:13:59yapılmasını ben bekliyorum

00:14:012025 için.

00:14:032024 yıl sonu hedefi bildiğiniz gibi

00:14:05%48 orta hedef %40'a

00:14:07çıkarılmıştı.

00:14:09Bu %43-45 aralığında

00:14:11tamamlanacağı için burada bir değişiklik

00:14:13ben öngörmüyorum ama

00:14:15%14'lük ve %15.2'lik

00:14:17iki hedef OBP'deki

00:14:19%15.2'lik hedef tahmin

00:14:21%20'ye doğru çıkarılabilir.

00:14:23Bu da Aralık ayına

00:14:25doğru ancak Merkez Bankası'nın

00:14:27bir gevşeme yapmasının

00:14:29tartışmalarını da rayına

00:14:31oturtur. Aksi takdirde

00:14:33itibaren tartışmalar oldukça alevlenir.

00:14:35Dolayısıyla ilk olarak

00:14:37ben bunun

00:14:39gündemde olacağını ve

00:14:41soruların da bu yönde geleceğini değerlendiriyorum.

00:14:43Buna paralel tabii ki

00:14:45bunun bir sağlaması olarak şuna

00:14:47bakılacaktır. Bunu sağlayacak

00:14:49olan büyüme hedefi

00:14:51normal mi acaba? Matematik olarak

00:14:53uygun mu? Çünkü %4-4.5'lük

00:14:55bir 2025

00:14:57büyümesi söz konusu hedefler

00:14:59arasında OBP'de.

00:15:01Bir miktar aşağı çekileceğini

00:15:03değerlendirebiliriz. Yani %3.5'a

00:15:05doğru güncellenebilir

00:15:07aşağı doğru. Tabii ki

00:15:09bu soğuma

00:15:11talepteki soğumayla ilişkilendirecek

00:15:13ekonomik aktivitedeki bir miktar

00:15:15yavaşlama

00:15:17normal karşılanabilir. Ama bizim

00:15:19gibi ülkelerde %3.5

00:15:21aslında düşük sayılabilecek bir

00:15:23büyümedir. Onu da söyleyelim.

00:15:25Bunun da işsizliğe yansımasının

00:15:27değerlendirilmesi gerekir. Tam o noktada

00:15:29kamunun harcama politikası devreye

00:15:31giriyor. İş gücü politikası özellikle.

00:15:33Ve 2025

00:15:35yılı için OBP hedeflerinde

00:15:37faiz dışı

00:15:39fazla öngörülmüştü. 200 milyar

00:15:41TL'ye kadar. Burada da

00:15:43bir güncelleme meydana gelebilir.

00:15:45Ya da bu hedefte sıkı kalınacağına

00:15:47dair geçtiğimiz hafta

00:15:49Sayın Merkez Bankası Başkanı yardımcısının

00:15:51da mali

00:15:53politika yaptığı vurgu üzerine belki

00:15:55burada değişikliğe gidilmez. Ama

00:15:57bu sıkılık özellikle

00:15:59yabancı yatırımcı, yabancı kuruluşlar

00:16:01kredi eceleme kuruluşları nezdinde

00:16:03önemli olduğu için bu faiz dışı

00:16:05fazla hedefi muhafaza

00:16:07edilebilir. Yalnız

00:16:09gerçekleşme olarak değerlendirdiğimizde

00:16:11biz gerçekten muhafaza edildiğinde

00:16:13tutturulabilir mi diye düşündüğümüzde

00:16:152025 yılında böyle hedefin

00:16:17kamu bütçesi üzerine yapılacak bir

00:16:19hedefin tutturulması, kamu harcamalarının

00:16:21kısılmadığını veri kabul

00:16:23edersek ancak vergi artışlarıyla

00:16:25veya verginin daha da

00:16:27yayılmasıyla söz konusu olabilir.

00:16:29Dolayısıyla burada

00:16:31bu bacakların

00:16:33ben önemli ölçüde değerlendirileceğini

00:16:35bir de sanayi politikasının

00:16:37ve real sektörü etkilerinin

00:16:39ayrıca tartışılacağını değerlendiriyorum.

00:16:41Bunun da bu hafta

00:16:43gördüğümüz bazı dış

00:16:45politika gelişmeleri ilgili

00:16:47olacağını özellikle vurgulamak lazım.

00:16:49Çin'le yapılan yatırım

00:16:51anlaşması, elektrikli araçlar

00:16:53ve orta yüksek teknolojiye yönelik

00:16:55sanayi

00:16:57politikalarının geliştirilmesi bugün

00:16:59konuşulacaktır. Bu yapısal

00:17:01reformlar başlığı altına

00:17:03değerlendirileceğini ben düşünüyorum.

00:17:05Dolayısıyla bunun da bu hafta yine

00:17:07Brix'le ilgili gelen haberler

00:17:09doğrultusunda eş güdümlü

00:17:11olacağını düşünebiliriz.

00:17:13Aynı zamanda dış politikaya

00:17:15ilişkin ipuçlarında yer alacağı bir

00:17:17orta valili program gözlemleyeceğiz.

00:17:19Şimdi

00:17:21izleyicilerimizi bir kez daha hatırlatalım.

00:17:23Sabah radyolarından bizi dinleyen

00:17:25dinleyicilerimize de

00:17:27Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz

00:17:29yeni orta vadeli programı

00:17:31açıklayacak. Dakikalar sonra

00:17:33kameralarımız o noktaya, çevrili

00:17:35konuklarımızla da değerlendiriyoruz.

00:17:37Ekonomist Muhammed Bayram ve aynı

00:17:39zamanda Galatasaray Üniversitesi

00:17:41Öğretim Üyesi Doçent Doktor Atavoskaya ile

00:17:43beklentileri ve bugünkü

00:17:45programın açıklanmasıyla

00:17:47birlikte piyasalara gelecek

00:17:49o haberin nasıl

00:17:51yankılanacağını belki de bakmak

00:17:53gerekiyor. Burada en önemli konuşacağımız

00:17:55süreç aslında enflasyon.

00:17:57Bunu bir konuşalım. Sayın

00:17:59Bayram, neden enflasyon diyoruz?

00:18:01Çünkü orta vadeli program dediğimiz

00:18:032025 ve 2027. Şimdi

00:18:05ekonomi yönetimi sürekli olarak aslında

00:18:07şu vurguyu yapıyor. Sayın Cevdet Yılmaz

00:18:09ve Maliye

00:18:11Bakanı Mehmet Şimşek de

00:18:132026 yılında aslında

00:18:15Türkiye'nin daha düzlüğe ereceği

00:18:17vurgusu sürekli olarak aslında

00:18:19piyasalara söyleniyor

00:18:21ve bu anlamda da şekillendi biraz daha.

00:18:232025 daha

00:18:25inişli bir yıl olacak enflasyonda.

00:18:272026'da da beklenenleri

00:18:29yakalamış olacağız. Enflasyon

00:18:31rakamları da deniliyor. Şimdi

00:18:332027 dediğimizde

00:18:35bugün ne açıklanacak enflasyon

00:18:37açısından? Evet,

00:18:39ekonominin aslında %90'ı

00:18:41algıları yönetmektir. Yani bu algıları yönetmek

00:18:43adına da ekonomi yönetimi ilk baştan beri hep

00:18:45kaf oldu. Rasyonel politikalar geri döndü.

00:18:47Enflasyonu gerçekçi bir şekilde

00:18:49ne olacağı, ne oldu ve ne

00:18:51olacağını açıkladı. Yani burada ilk

00:18:53başta defter daha düşük gösterilip daha

00:18:55yüksek enflasyon çıktığında vatandaşın

00:18:57buradaki o fiyattan dolayısıyla belirsizlikleri

00:18:59oradan kaldıramazdı. Ama şu anda

00:19:01vatandaş biraz daha önünü görmeye

00:19:03başladı. Şu anda koşulları neyi biliyor

00:19:05vatandaşımız? Evet, şu andaki faiz

00:19:07ortamıyla şu anda yüksek maliyetlerle birlikte

00:19:09ev alınmaz, araba alınmaz. Eğer

00:19:11bir ihtiyacın değilse

00:19:13ya da şu anda bazı

00:19:15kişiler diyor ki... Faiz düştü mü ev fiyatları

00:19:17ve araba fiyatları artacak mı peki? Bunu da sor.

00:19:19Yani faiz düşmekle alakalı canlanır tabii.

00:19:21Canlanır, canlanır. İyimser

00:19:23bir vurgu oldu şimdi. Fiyatlar artacak.

00:19:25Bakın, konut.

00:19:27Hocam şimdi canlanır

00:19:29deyince biz alıcılar için

00:19:31çok iyimser bir yaklaşımı oldu. Fiyatlar

00:19:33bir anda uçacak mı diyeyim o zaman ben

00:19:35daha böyle vatandaşın anlayacağı

00:19:37şekilde soralım.

00:19:39Atı Hocam buyurun.

00:19:41Özellikle faizler

00:19:43konusunda bir değişiklik yaşanmazsa

00:19:45bu durgunluk ancak

00:19:47kısmi mali politika desteğiyle

00:19:49bir miktar aşılabilir.

00:19:51Ama aralık ayından sonra

00:19:53aralık ayından başlayarak

00:19:55faizler konusunda aşağı

00:19:57doğru iniş patikası oluşturulduğunda

00:19:59o zaman ev

00:20:01ve araba piyasasının da

00:20:03kredi, genişleyen

00:20:05kredi acmiyle olumlu yönde

00:20:07canlanacağı yani talebin

00:20:09karşılanacak

00:20:11derecede kredi genişlemesi

00:20:13yapılabileceğini değerlendirebiliriz.

00:20:15Bunun için yalnız aralıktan sonrasına

00:20:17ancak bir takvim

00:20:19belirleyebiliriz bugünden baktığımızda.

00:20:21Bugün yapılamaz mı? Belki

00:20:23onu soracaksınız aynı zamanda.

00:20:25Bugün yapılması böyle bir genişlemin

00:20:27oldukça yanlış olur ve enflasyonu

00:20:29geldiği noktadan çok daha

00:20:31yukarıya zıplatır.

00:20:33O zaman Sayın Bayram, Atı Hocam'ın

00:20:35bıraktığı yer önemli. Siz de

00:20:37söylediğiniz piyasa biraz daha canlanır

00:20:39faizlerin düşmesiyle. Bugün

00:20:41Cumhurbaşkanı Yardımcısı

00:20:43Sayın Cevdet Yılmaz'ın yapacağı o açıklamayla

00:20:45birlikte faiz

00:20:47indirimine de işaret edilecek mi?

00:20:492025 yılının ilk

00:20:513 aylık sürecinde

00:20:53mesela vurgu yapılır mı faiz indirimleriyle

00:20:55ya da sıkılaşma politikasının yavaş

00:20:57yavaş son bulacağına bir vurgu

00:20:59bekliyor musunuz? Bakın Merkez Bankası

00:21:01Başkanı hep toplantıda

00:21:03enflasyonun ana eğilimdeki belirgin

00:21:05ile birlikte sıkı para politikasından

00:21:07bir miktar vazgeçileceğini söyledi.

00:21:09Ne demek oluyor? Enflasyonun asıl

00:21:11arttırıcı etkenlere düşüş gösterirse

00:21:13biz faiz indirime gideceğiz diyor.

00:21:15Şimdi biz gıda enflasyonunda 2020

00:21:17yılından beri en düşük aylık yükselişi gördük

00:21:19ve aynı şekilde enflasyon

00:21:21ana eğilimde belirgin bir iyileşme görüyoruz şu an

00:21:23itibariyle. Ama bunun daha uzun bir yolu devam

00:21:25edecek. Ama gelecek dönemlerle

00:21:27birlikte bizim dünyanın konjonktörüne ayak

00:21:29uydurmamız gerekiyor. Avrupa Merkez Bankası kısmı

00:21:31bir faiz indirimi yaptı. Ancak

00:21:33Avrupa ile birlikte Amerika karabil

00:21:35pazartesi yaşıyor. Neden dolayı?

00:21:37Borsada özellikle. Borsada.

00:21:39Japon Merkez Bankası faiz arttırımı yaptı.

00:21:41Carry trade yöntemiyle oradan borçlanıp

00:21:43dünya borçlarına yatırım yapan kişiler hemen

00:21:45borçlarına parasını çekince

00:21:47FED üyeleri dedi ki acaba acil toplanıp

00:21:49faiz indirimine gidelim mi? Çünkü bir senedir

00:21:51FED üyeleri bizi oyaladı. Yani

00:21:53ha bugün indireceğiz ha yarın indireceğiz şeklinde.

00:21:55Ama son Jackson Hole toplantılarıyla

00:21:57birlikte bütün dünya merkez bankası

00:21:59başkalarıyla toplandı. Orada artık

00:22:01Eylül'de faizlerin gidileceği nerdeyse yüzde

00:22:03doksanlar seviyesinde. Çünkü artık piyasa

00:22:05bunu kaldıramayacak. Tabi bu konjonktürde

00:22:07dünya merkez bankası

00:22:09faiz indirirken biz de buna kayıtsız

00:22:11kalmayacağız. Ama bunun

00:22:13artık buraya kadar getirmişken işi

00:22:15sıkı bir para politikası uygulanıyorken

00:22:17bu işte iş talepteki dengelenme olmuşken

00:22:19enflasyon dengelenme olmuşken

00:22:21bizde hemen faiz indirimi olmaz.

00:22:23Ancak sene sonu itibariyle aralıkta

00:22:25yapılacak son toplantıda belki

00:22:27algı yönetmek adına merkez bankası

00:22:29küçük bir miktar elli olan

00:22:31politika faizini kırk dokuz yüz yetmiş beşe

00:22:33indirmek. Zaten bu real faiz

00:22:35etkilemeyecektir gibi bir işaret

00:22:37verebilir. Ama gelecek sene ilk çeyrekte

00:22:39mutlaka faiz indirime gidecektir.

00:22:41Konut kısmı önemli Göksel Hanım.

00:22:43Bir vaktimiz varsa burada

00:22:45konut kısmında bazı vatandaşlarımız şu anda şunu

00:22:47soruyor. Ya ben evimi şu an satayım

00:22:49sattığım parayı alıp

00:22:51TL mevduatına koyup değerlendirip

00:22:53tekrar dönem sonunda alayım mı

00:22:55almayım çelişkisini yaşıyor. Şu anda

00:22:57tam artık dolarını

00:22:59ya da bir bağlı olan parasını bozdurup

00:23:01TL mevduatına koymak için son fırsat.

00:23:03Çünkü merkez bankası

00:23:05da burada zorunlu karşılıklarla

00:23:07alakalı bir düzenlem yapar. TL mevduat sistemi kalkar

00:23:09mı peki? Tüm bu süreç tamamlandıktan

00:23:11sonra mesela

00:23:13geçtiğimiz 2024 yılında en çok

00:23:15konuştuğumuz başlıklardan biriydi. Özellikle

00:23:172024 yılının başında faizlerin

00:23:19arttırımı ile aslında başladı. Artık

00:23:21kalkacak mı o süreç bitti mi diye.

00:23:23Tam anlamıyla

00:23:25artık kalkması

00:23:27ne zaman söz konusu ya da kullanımı

00:23:29sona erdi diyebilir miyiz?

00:23:31Kurkom mevduat zamanında

00:23:33bir taşta beş kuş vurduğumuz bir enstrüman.

00:23:35Burada dövize yönelimi engelledi.

00:23:37Ama şu anda devletimiz şunu bekledi.

00:23:39Merkez bankasında öyle bir

00:23:41para olmalı ki istediğim anda

00:23:43kontağı kapatabileyim. Şu anda

00:23:45merkez bankamız istese devletimiz istese

00:23:47kurkom mevduatı hemen bitirebilir.

00:23:49Ancak piyasanın bir dengesi var. Oraya

00:23:51vade olarak yatırımcı olarak

00:23:53evet ben bu parayı koydum bu vade bu parayı

00:23:55alacağım şeklinde

00:23:57piyasanın bir beklentisi var. Bu birden

00:23:59kırılmaz. Bu önderilebilirlik olmaz.

00:24:01Azaldı biraz değil mi Sayın Bayram? Çok azaldı.

00:24:03Faizlerin arttırımı ile birlikte.

00:24:05Merkez bankası artık cazibesini

00:24:07kurkom mevduattan aldı TL mevduata

00:24:09verdi. Kurkom mevduatın getirdiği

00:24:11çok çok az şu anda. Genişleme olarak

00:24:13da merkez bankaları bankalara

00:24:15uyarıda bulundu. Eğer daha fazla parasal

00:24:17genişleme olursa zorunlu karşılık alırım

00:24:19senin karını azaltırım dedi. O yüzden bankalarda

00:24:21gelen müşterilerini TL mevduat

00:24:23önlendiriyor. TL mevduat da

00:24:25kısmı bu artışla birlikte kısmı düzenlemeyle

00:24:27beraber bir artış oldu.

00:24:29O yüzden vatandaş şu anda eğer bir dövizi

00:24:31varsa bakın döviz bir yatırım aracı

00:24:33olmaktan çıktı. Maalesef dövize

00:24:35inananlar işte seçimden önce kırk lira

00:24:37olacak diye inananlar hep kaybetti.

00:24:39Döviz bir yatırım aracı değil. Şu anda en önemli

00:24:41yatırım aracı ne?

00:24:43Pazartesi yaşadık borsaydı bir dönem.

00:24:45Altın hala daha uzun

00:24:47vadede kazandıran bir argüman olarak

00:24:49konuşuluyor. Ev

00:24:51bir dönem yine çok ciddi bir

00:24:53yatırım aracı oldu. Hatta tapulardan

00:24:55dönenler böyle arada

00:24:57küçük dediğimiz ama aslında

00:24:59büyük uçurumların oluştuğu bir günlük

00:25:01farklarla araç aynı şekilde.

00:25:03Şu an ama mesela

00:25:05bir yıl içinde şuna yatırım

00:25:07yapılsa kazanılır dediğiniz

00:25:09hangi argüman var? Ev araba piyasası

00:25:11dengelendi. Çünkü balon vardı. İkinci el

00:25:13o araçta, ikinci el konutta ve kiralarda.

00:25:15İşte en son kiralardaki düzenleme

00:25:17işte artık ilan verenler

00:25:19akredite olacak. Onaylanmış olacak. E devletten

00:25:21siz bir konutunuzu kiralayacaksanız

00:25:23emlakçıya onay vermeniz

00:25:25gerekiyor. Konut piyasası dengelendi.

00:25:27Araç piyasası dengelendi. Çünkü

00:25:29fahiş fiyatlar vardı. Balon vardı.

00:25:31Şu anda vatandaş nereye

00:25:33gitmeli? Önceden herkes ayaklı galericiydi.

00:25:35Ya ben bir boş vaktimde pazarları

00:25:37araba pazarına giderim

00:25:39arabamı satarım. Vaktimi geçiririm şeklinde

00:25:41bir algıyla birlikte bu arabaların alını satıldı.

00:25:43Evleri alıp satıldı. Ama ev ve

00:25:45arabanın para getirilmedi. Artık anlaşıldı. Şu anda

00:25:47vatandaş buraya

00:25:49teveccüh göstermiyor. Bununla

00:25:51birlikte şu anda en önemli yatırım

00:25:53aracı Ağustos ayında sene başından

00:25:55beri %40'lık bir artış olan altın.

00:25:57Altın. Altındaki artış

00:25:59özellikle FED'in faizlerine gitmesiyle birlikte

00:26:01daha da bilginleşecektir.

00:26:032736 seviyesine

00:26:05gelmişti. Rekor seviyesine.

00:26:07Burada 3000 TL'ler

00:26:09civarına çıkacaktır. 10 paşa dolarda

00:26:112750'leri mutlaka test edecektir altın.

00:26:13Ancak bu enflasyonun bir miktar

00:26:15üzerinde getirilir. Peki. Şöyle yapalım

00:26:17bununla beraber diğeri borsa ve TL meydanı.

00:26:19Hala borsa diyorsunuz.

00:26:21Sayın Özkaya, Karapazar

00:26:23testini yaşadık. Borsada da bir düşüş

00:26:25ve çıkışlar oldu. Hatta bu anlamda

00:26:27temkinli olunması uyarısı da yapıldı.

00:26:29Ama şu an bugün

00:26:31açıklanacak orta vadeli program

00:26:33çerçevesinde piyasada

00:26:35en çok kazandıracak

00:26:37önümüzdeki altı ayı da değerlendirmenizi

00:26:39istiyorum. Önümüzdeki bir yılda yani

00:26:4125 yılının sonuna kadar yatırımcısına

00:26:43en çok kazandıracak argüman

00:26:45alan neresi?

00:26:47Şimdi önümüzdeki altı aya

00:26:49baktığımız zaman aslında burada da

00:26:51belirleyici olan enflasyonun seyri olacak.

00:26:53Onu tekrar vurgulayalım.

00:26:55Kısaca Merkez Bankası'nın

00:26:57Ağustos ayındaki

00:26:59enflasyon raporuyla yaptığı

00:27:01projeksiyon, Ağustos ayı

00:27:03enflasyonun %2.45

00:27:05olması yönündeydi ve

00:27:07son çeyrekte

00:27:09yani sonbahar ayrılığından aralığa

00:27:11kadar da %1.5

00:27:13aylık bir

00:27:15enflasyonun

00:27:17gerçekleşeceği öngörülmüştü.

00:27:19Şimdi Merkez Bankası

00:27:21%2.47

00:27:23enflasyonla Ağustos

00:27:25ayındaki öngörüsü neredeyse

00:27:27tutturmuş durumda. Yani binde birlik

00:27:29bir sapmanın altında

00:27:31tutturmuş durumda. Yalnız buradaki

00:27:33sorun önümüzdeki aylarda

00:27:35içinde bulunduğumuz Eylül ayı dahil

00:27:37%1.5'luk bir enflasyonla

00:27:39kalıcı olarak devam edebilecek miyiz?

00:27:41Bu hizmet enflasyonu göz önüne

00:27:43alındığında neredeyse mümkün gözükmüyor.

00:27:45Onu vurgulayalım. Özellikle

00:27:47Temmuz ve Ağustos aylarında yapılan

00:27:49kamu zamanlarının bu

00:27:51beklentilerdeki bozulmaya

00:27:53hane halkı başta olmak üzere

00:27:55büyük etkisi var. Dolayısıyla

00:27:57beklentilerde bu noktada

00:27:59çipalanma sağlanamadığı

00:28:01için hane halkı başta olmak üzere

00:28:03önümüzdeki 6 ayda

00:28:05yatırım araçlarındaki talep de

00:28:07çeşitlenecek.

00:28:09Burada borsanın

00:28:116 ayın yani Aralık ayına

00:28:13kadarki döneminde yüksek

00:28:15getiri sağlayabileceğini

00:28:17düşünmek zor. Buradaki koşul

00:28:19bunu bana söyleten koşul

00:28:21yabancı yatırımcının borsaya

00:28:23olan ilgisinin hala öngörülen

00:28:25seviyeye gelmemiş olması.

00:28:27Yani yabancı yatırımcı devlet tahvillerine

00:28:29ilgi gösterse de

00:28:31borsaya ilgi göstermiyor. Bunun

00:28:33sebebini şöyle düşünebiliriz.

00:28:35Özellikle carry trade

00:28:37ve portföy akımlarında

00:28:39yabancı yatırımcının bakış açısı

00:28:41daha fazla borçlanacağımız

00:28:43yönünde bir kanaatte ise

00:28:45yabancı yatırımcılar

00:28:47o zaman bekleyecektir.

00:28:49Çünkü şirketler daha fazla

00:28:51zora girdiğinde bunları daha ucuza

00:28:53satın alma imkanları ortaya çıkar.

00:28:55Bu kulağımıza hoş gelmeyen

00:28:57ama ekonominin

00:28:59işleyişine ilişkin bir kuraldır. Dolayısıyla

00:29:01böyle olduğu için

00:29:03bugün yerine yabancı yatırımcının

00:29:05ülkemize olan kaynak aktarımını

00:29:07aralık ayına veya daha sonrasına

00:29:09bırakması kendi açısından

00:29:11getirisinin daha yüksek olacağını

00:29:13düşündüğünü bize söylüyor. Dolayısıyla

00:29:156 aylık dönemin ancak

00:29:17aralık sonrası için borsayı değerlendirebiliriz.

00:29:19O da ABD

00:29:21seçimlerin sonucuna

00:29:23ve küresel para akımlarına bağlı

00:29:25olacaktır. Sadece bizim iç sebeplerimize

00:29:27değil. Peki borsayla

00:29:29kıyaslayabileceğimiz diğer

00:29:31yatırım araçlarından

00:29:33bununla yarışabilecek veya geçebilecek

00:29:35ne olur dersek özellikle

00:29:37altın talebinin yükseldiğini gözlemliyoruz

00:29:39ki küresel merkez bankaları

00:29:41Çin başta olmak üzere

00:29:43ABD tahvillerini azaltırken

00:29:45altına yöneliyorlar.

00:29:47Bu açıdan altındaki

00:29:49volatilite yüksek seyredebilir.

00:29:51Bunu da vurgulamamız lazım.

00:29:53Kura gelince, döviz

00:29:55piyasasına gelince bugün orta valili

00:29:57programda büyüme

00:29:59hedefleri açıklandığında onu da

00:30:01örtük olarak göreceğiz.

00:30:0345-47 aralığında bir değer

00:30:05ben tahmin ediyorum.

00:30:07Geçtiğimiz orta valili

00:30:09programın yani 2024 yılındaki

00:30:11programın hedeflerine göre

00:30:1337.1'e yakındı

00:30:15dolar kuru 2024

00:30:17sonu için. Şimdi

00:30:19büyüme verisi güncellendiğinde

00:30:21bunun 45-47 aralığına

00:30:23doğru çıkabileceğini düşünebiliriz.

00:30:25Ama vatandaşlarımız

00:30:27enflasyonun

00:30:29beklentileri enflasyon konusunda çipalanmadığı

00:30:31için daha yüksek bir kur

00:30:33öngörüsünde de bulunabilirler.

00:30:35Dolayısıyla burada ben

00:30:37borsanın ancak aralıktan sonra

00:30:39getirisinin yükselebileceğini

00:30:41altının volatil olacağını

00:30:43kura eğilim olabileceğini değerlendiriyorum.

00:30:45O da bugünlerden

00:30:47başlayabilir. Çünkü dediğiniz gibi

00:30:49Ağustos başındaki

00:30:51Japonya'daki dalgalanma

00:30:53bizim piyasalarımızda oldukça

00:30:55etkilemişti küresel carry trade akışlarını.

00:30:57Bu da dövize yönelimi

00:30:59arttırdı. Kısmi olsa da son

00:31:011-2 haftadır.

00:31:03Ama hala kontrollü gidiyoruz

00:31:05dolarda. Dolayısıyla bu üçü

00:31:07arasında portföylerinde

00:31:09dağılım yapacaktır.

00:31:11Büyük ihtimalle birinin şu

00:31:13ölçüde daha fazla diğerini geçer demesi

00:31:15bu açıdan çok

00:31:17erken. Peki

00:31:19şimdi Sayın Özgay'da

00:31:21aslında çok güzel özetledi

00:31:23piyasaların geleceği durumu.

00:31:25Bugün açıklanacak

00:31:27orta vadeli plan. Aslında

00:31:29baktığımızda orta vadeli diyoruz ama

00:31:31uzun bir vadeden de söz ediyoruz.

00:31:33En azından bizler için. 3 yıllık bir

00:31:352 yıllık bir planlamadan söz ediyoruz.

00:31:37Şimdi 2024 yılında tamamlamadığımızı

00:31:39varsayarsak nereden baksak 2.5

00:31:41yıl gibi bir süreç.

00:31:43Şunu merak ediyorum.

00:31:45Bugün açıklandı ama

00:31:47işler istediğimiz gibi gitmedi.

00:31:49Görüyoruz. Küresel anlamda

00:31:51jeopolitik krizler çıkabiliyor.

00:31:53Bazı bölgelerde

00:31:55tansiyon yükseliyor. Bu zaman zaman

00:31:57petrol fiyatlarını, zaman zaman

00:31:59altın fiyatlarını

00:32:01veya sizin söylediğiniz gibi kara pazartesi dediğimiz

00:32:03konuda bu jeopolitik krizlerle birlikte

00:32:05acaba dünya bir savaşın eşiğinde

00:32:07mi noktasında yaşandı.

00:32:09Birçok yatırımcı,

00:32:11büyük yatırımcı parasını piyasadan çekme kararı

00:32:13aldı. Çünkü olası

00:32:15bir savaş noktasında ilk

00:32:17riske girecek yer borsa.

00:32:19Dolayısıyla bizim bu

00:32:21açıklayacağımız planlama

00:32:23ilerleyeceğimiz süreç

00:32:25oldu ki bir kriz yaşandı.

00:32:27Bizi sekteye uğratır mı bu

00:32:29anlamda ya da hemen revize

00:32:31edilip tekrar bir piyasa açıklamasıyla

00:32:33düzenlenir mi? Özellikle

00:32:35Sayın Celalettin Yılmaz'ın orta vadeli

00:32:37programla alakalı söylenleri

00:32:39şu şekilde. Orta vadeli

00:32:41programı açıklarken bir önceki orta vadeli programı

00:32:433 dönem olacak dedik.

00:32:45Birincisi geçiş dönemi

00:32:47sıkı para politikası uygulanması için

00:32:49faizlerin arttırılması kademeli bir şekilde

00:32:51maliye politikası, gelirleri politikası

00:32:53düzenlenmesiydi. Geçiş dönemini şu anda

00:32:55biz yaşadık. İkincisi

00:32:57dezenflasyon süreci ki

00:32:59dezenflasyon sürecini hala tamamlamış değiliz.

00:33:01Dezenflasyon süreci

00:33:03gelecek sene ortalarına kadar sürecektir.

00:33:05Çünkü biz burada

00:33:07%40'lar seviyesine gelecek bir enflasyonun

00:33:09katılık olacağını bekliyoruz.

00:33:11%40'ın altına hızlı bir şekilde düşerse

00:33:13hızlı bir şekilde %10'lar seviyesine

00:33:15gerilebilir. Belki 2026'yı revize

00:33:17ederiz. Yani 2026'da tek hane

00:33:19hedefimiz var ama 2025'de belki

00:33:21bunu tek hane görebilir. Hızlı bir şekilde dezenflasyon olursa.

00:33:23Ancak 3. dönemde de

00:33:25kalıcı fiyat ısrarı işte 3. dönem

00:33:272026 ve 2027 şu anda

00:33:29orta vadeli programın 3. yılı. Yine

00:33:31aynı şekilde vatandaş

00:33:33geçmişteki enflasyona bakıyor ama

00:33:35finansal aktörler, iktisatçılar,

00:33:37ekonomistler de gelecekteki açıdan

00:33:39program bakıyor. Vatandaş diyor ki

00:33:41evet gelecek sene

00:33:43geçen sene ben 1 kilo yağışı

00:33:45fiyatı almıştım ama şu anda bu fiyatı alıyorum.

00:33:47Gelecek sene bu fiyatı olabilir

00:33:49şeklinde fiyattan da

00:33:51bozulma oluyor ve gelecekteki ürünü

00:33:53bugünden alabiliyor. İşte bu dengelenme.

00:33:55Ancak sizin de bahsetmiş olduğunuz gibi

00:33:57orta vadeli programda belli olmayan

00:33:59öngörülemeyen bir durum

00:34:01söz konusu olursa ne olur? Şimdiki

00:34:03cüce politik konjonktürde

00:34:05İsrail-Filistin savaşı

00:34:07yani Filistin'deki soykırım maalesef devam ediyor.

00:34:09İsrail her ne kadar dünkü

00:34:11yayınlarınızı da biz de takip ettik.

00:34:13%90 anlaşma sağlandı.

00:34:1518 maddenin 14'ü ateşkes

00:34:17için anlaşıldı dense bile

00:34:19İsrail bu savaşı sürdürmek

00:34:21istiyor. Neden? İşte o arz-ı mevut

00:34:23sınırlarına ulaşmak için. Ancak burada

00:34:25ekonominin iyi gitmesi şart.

00:34:27Eğer ekonomi iyi gitmezse

00:34:29bırakın oraya gönderilen

00:34:31gemileri, bırakın oraya gönderilen İHA'ları,

00:34:33SİHA'ları, gemileri, denizaltı gemilerini

00:34:35eğer ekonomi iyi gitmezse

00:34:37ne Amerika kalır ne Avrupa Birliği ülkeleri

00:34:39desteğini orada sürdürebilir. Neden?

00:34:41Bunu bir yere bağlayacağım. Şimdi Rus-Ukrayna

00:34:43savaşında Amerika

00:34:45Rusya'ya karşı bütün Avrupa Birliği'ni

00:34:47kışkırttı ve dedi ki

00:34:49Rusya'ya ağır yaptırımları uygulamayız.

00:34:51Ve buna ilişkin de tüm millerlerin ellerine...

00:34:53Çok özür diliyorum. Cumhurbaşkanı yardımcısı

00:34:55Sayın Cevdet Yılmaz

00:34:57konuşmasını yapmak üzere

00:34:59salona geldi, giriş yaptı.

00:35:01Yanında Sayın Bakanlar da var.

00:35:03Bakanlar da

00:35:05bu konuda Sayın Cevdet Yılmaz'ın

00:35:07hemen yanında bulunuyorlar.

00:35:09Ve açıklama

00:35:11yapacak Cumhurbaşkanı

00:35:13yardımcısı Sayın Cevdet

00:35:15Yılmaz şu dakika itibariyle

00:35:17yeni orta vadeli

00:35:19programı açıklıyor.

00:35:21Önemli bir gün Türkiye açısından

00:35:232025-2027 yılı

00:35:25ekonomik

00:35:27durum ve tablo bugün

00:35:29biraz daha netleşecek.

00:35:31Ekonomisinin gelecek

00:35:333 yılını şekillendirecek olan

00:35:35orta vadeli programa ilişkin

00:35:37politika çerçevesini

00:35:39hedefleri

00:35:41ve uygulama araçlarını

00:35:43sizlerle paylaşmak üzere toplandık.

00:35:45Ekonomimizin

00:35:47büyümesi, istihdam

00:35:49görünümü, finansal ve

00:35:51fiyat istikrarı gibi

00:35:53kritik alanlarda

00:35:55nasıl bir yol haritası izleyeceğimizi

00:35:57program yaklaşımımız ile

00:35:59ortaya koyacağız.

00:36:01Sunumumuzda

00:36:03öncelikle OVP hazırlık

00:36:05sürecimizden bahsedip

00:36:09OVP'den

00:36:11itibaren son bir yıla dair

00:36:13değerlendirmelerimizi paylaşacağım.

00:36:15Sunumun

00:36:17kalan bölümünde güncellenmiş

00:36:19OVP'deki makro

00:36:21ekonomik politika çerçevemizi

00:36:23aktararak ekonomik ve

00:36:25mali hedeflerimizle beraber

00:36:27bunlara ulaşmamızı

00:36:29hızı sağlayacak politika ve

00:36:31tedbirlerimizi özet bir

00:36:33şekilde sizlere aktarmış olacağım.

00:36:35Yeni OVP

00:36:37döneminin ülkemize

00:36:39milletimize öncelikle

00:36:41hayırlı olmasını diliyorum.

00:36:45Değerli arkadaşlar

00:36:473 yıllık perspektifle hazırlanmış

00:36:49temel politika belgesi

00:36:51olan orta vadeli program

00:36:53strateji ve bütçe

00:36:55başkanlığımız ve hazine

00:36:57ve maliye bakanlığımız tarafından

00:36:59müştereken hazırlanarak

00:37:01Sayın Cumhurbaşkanımızın

00:37:03imzasıyla resmileşmektedir.

00:37:05Bu programın

00:37:07amacı makro ekonomik

00:37:09politikaları belirlemek ve

00:37:11temel ekonomik büyüklükleri

00:37:13gelir gider tahminlerini

00:37:15bütçe dengesini

00:37:17ve borçlanma durumunu ele almaktır.

00:37:19Ayrıca

00:37:21kamu idarelerinin ödenek

00:37:23teklif tavanlarını içermektedir.

00:37:25Orta vadeli program

00:37:27makro ekonomik

00:37:29politika çerçevesi ve hedefleriyle

00:37:31öncelikli reform alanlarını

00:37:33ve takvimini ortaya

00:37:35koymaktadır.

00:37:37Bu kapsamda ekonomik istikrarı

00:37:39sağlamak ve sürdürülebilir

00:37:41büyümeyi desteklemek için

00:37:43belirlenen politikalar ve reformlar

00:37:45önümüzdeki 3 yıllık dönemde

00:37:47ekonomimizin yol haritasını

00:37:49oluşturacaktır.

00:37:51Malumunuz olduğu üzere

00:37:53geçtiğimiz yıl yapılan genel seçimlerle

00:37:55birlikte ülkemizde

00:37:57siyasi belirsizlikler ortadan

00:37:59kalkmış ve seçimsiz

00:38:01uzun bir döneme girilmiştir.

00:38:03Seçimlerin hemen

00:38:05ardından uygulamaya koyduğumuz

00:38:07ekonomi programıyla da

00:38:09politika belirsizliklerini

00:38:11ortadan kaldırmış olduk.

00:38:13Dolayısıyla belirsizliklerin

00:38:15siyasi ve politika belirsizliklerinin

00:38:17ortadan kalktığı

00:38:19öngörülebilirliğin güçlendiği bir dönemdeyiz.

00:38:21Güncellediğimiz

00:38:23bu orta vadeli programla da

00:38:25kararlı bir şekilde

00:38:27ülkemizin istikrarını ve

00:38:29kalkınmasını sağlayacak,

00:38:31refahını arttıracak politikaları

00:38:33hayata geçirmeye devam edeceğiz.

00:38:35Ayrıca

00:38:37OVP'nin ilk yılına yönelik

00:38:39uygulanacak politikalar

00:38:41ve somut tedbirler

00:38:432025 yılı

00:38:45Cumhurbaşkanlığı yıllık programında

00:38:47ayrıntılı olarak yer

00:38:49alacaktır.

00:38:51Değerli

00:38:53arkadaşlar şimdi orta vadeli

00:38:55programın hazırlık süreciyle

00:38:57ilgili sizleri kısaca

00:38:59bilgilendirmek istiyorum.

00:39:01Orta vadeli program hazırlık sürecimizde

00:39:03farklı paydaşlarla

00:39:05kapsamlı istişare

00:39:07toplantıları gerçekleştirdik.

00:39:09Bu süreçte toplumsal ve

00:39:11ekonomik hayatın çeşitli aktörlerinden

00:39:13gelen görüş ve önerileri

00:39:15dikkate alarak daha

00:39:17sayıcı ve etkin bir politika seti

00:39:19oluşturmayı amaçladık.

00:39:21Geçen senede aynısını yapmıştık.

00:39:23Bu yılda benzer şekilde katılımcı

00:39:25bir anlayışla hazırlıklarımızı

00:39:27tamamladık.

00:39:29Bu süreçte sendikalar,

00:39:31meslek kuruluşları, iş dünyası

00:39:33temsilcileri, finansal

00:39:35kuruluşlar, tarım sektörü

00:39:37temsilcileri, esnaf temsilcileri

00:39:39ve sivil toplum

00:39:41kuruluşlarıyla yaptığımız toplantılar

00:39:43toplumumuzun çeşitli kesimlerinin

00:39:45ihtiyaçlarını ve

00:39:47beklentilerini anlamamıza

00:39:49ve dökümanımıza, yansıtmamıza

00:39:51büyük katkı sağladı.

00:39:53Bu çok yönlü ve katılımcı süreçle

00:39:55birlikte siyasi

00:39:57sahiplenmenin yanı sıra

00:39:59orta vadeli programın tüm

00:40:01kesimler tarafından sahiplenilmesi

00:40:03ve uygulanabilirliğinin

00:40:05arttırılmasını hedefliyoruz.

00:40:072025-

00:40:092027 dönemini kapsayan

00:40:11OVP hazırlıkları

00:40:13belirli bir takvim çerçevesinde

00:40:15planlanmış ve adım adım ilerlemiştir.

00:40:19Haziran ayında başlayan süreçte

00:40:21kamu kurumları ile bütçe

00:40:23görüşmeleri başlatılmış ve

00:40:25ilgili kurumlardan politika

00:40:27ve tedbir önerileri toplanmıştır.

00:40:29Temmuz ve Ağustos

00:40:31aylarında makroekonomik verilerin

00:40:33değerlendirilmesi, bütçe

00:40:35dengesi ve kamu harcamaları

00:40:37gibi temel konularda

00:40:39çeşitli analizler ve toplantılar

00:40:41yapılmıştır. Ağustos

00:40:43ayının sonuna doğru OVP

00:40:45taslağı niyahi hale getirilmiş,

00:40:47ilgili kurumlara ve

00:40:49ekonomik koordinasyon kuruluna

00:40:51sunulmuştur. Son olarak

00:40:53Sayın Cumhurbaşkanımızın

00:40:55onayıyla OVP

00:40:57bugün resmi gazetede yayınlanarak

00:40:59resmiyet kazanmış

00:41:01olmaktadır. Bu çalışma

00:41:03takvimini OVP'nin

00:41:05hazırlık sürecindeki her bir

00:41:07adımın titizlikle planlandığını

00:41:09ve zamanında

00:41:11gerçekleştirildiğini ifade etmek

00:41:13için sizlerle paylaşmış oldum.

00:41:15Değerli katılımcılar

00:41:17şimdi

00:41:19geçtiğimiz

00:41:21yayınladığımız orta vadeli

00:41:23programdan bugüne

00:41:25kadar geçen bir yıllık sürecin

00:41:27bir muhasebesini sizlerle birlikte

00:41:29yapmak istiyoruz.

00:41:31Güncellenmiş OVP'yi sormadan

00:41:33önce bu son bir yılda

00:41:35ne oldu, orta vadeli programımızın

00:41:37sonuçları nasıl gerçekleşti

00:41:39bunları sizlerle paylaşmak

00:41:41istiyorum.

00:41:43Geçtiğimiz eylül

00:41:45ayında uygulamaya koyduğumuz orta

00:41:47vadeli program çerçevesinde

00:41:49son bir seneyi değerlendirdiğimizde

00:41:51temel makroekonomik

00:41:53göstergelerdeki öngörü ve

00:41:55hedefler önemli oranda

00:41:57gerçekleşmiş olup mevcut

00:41:59tahminler büyük oranda

00:42:01geçerliliğini korumaktadır.

00:42:03Bu programımızın etkinliğini

00:42:05ve öngörülebilirliğini

00:42:07ortaya koymaktadır.

00:42:09İlk olarak öngördüğümüz takvime

00:42:11uygun olarak dezenflasyon

00:42:13sürecinin etkileri

00:42:152024 yılı haziran

00:42:17ayından itibaren başlamıştır.

00:42:19Bu tarihten itibaren

00:42:21enflasyon oranında

00:42:23bugüne kadar 23,5

00:42:25puanlık bir düşüş kaydedilmiştir

00:42:27ve bu sürecin devam

00:42:29etmesini bekliyoruz.

00:42:31Büyüme kompozisyondaki dengelenmeyle

00:42:33birlikte cari işlemler

00:42:35dengesi beklentilerimizin

00:42:37de altında gerileyerek

00:42:39olumlu bir tablo çizmiştir.

00:42:41İstihdam alanında ise

00:42:43iktisadi faaliyetteki

00:42:45dengelenme eğilimine

00:42:47rağmen işsizlik oranları

00:42:49hedeflerimizin de ötesinde

00:42:51bir iyileşme göstermiştir.

00:42:53Kamu harcamalarında

00:42:55etkinlik ve verimlilik arttıkça

00:42:57bütçe açığı da

00:42:59tahminlerimizden daha

00:43:01olumlu bir seyir izlemiştir.

00:43:03Bu durum kamu maliyesinin

00:43:05sürdürülebilirliğine katkı

00:43:07sağlamıştır. Ayrıca

00:43:09makroekonomik göstergelerdeki

00:43:11bu olumlu gelişmeler

00:43:13yatırımcıların ülkemize olan

00:43:15bakışını da olumlu yönde etkilemiş

00:43:17kredi notları ve ulusal

00:43:19rezervlerimiz artarken

00:43:21ülkemizin risk birimi düşmüştür.

00:43:23İzleyen yansılarda

00:43:25rakamsal olarak da

00:43:27ifade edeceğimiz bu sonuçlar

00:43:292024-26

00:43:31OVPS'i kapsamında uygulanan

00:43:33politikaların etkinliğini

00:43:35ve ekonomi üzerindeki

00:43:37olumlu sonuçlarını

00:43:39net bir şekilde ortaya

00:43:41koymaktadır. Programımız

00:43:43başarıyla çalışmakta ve sonuç

00:43:45üretmektedir.

00:43:49Değerli arkadaşlar

00:43:532003 yılı

00:43:55boyunca yaşanan küresel ve bölgesel

00:43:57zorluklara rağmen

00:43:59Türkiye ekonomi istikrarlı bir şekilde

00:44:01büyüme gösterdi.

00:44:03Yaşadığımız en büyük

00:44:05deprem felaketine rağmen

00:44:07ve küresel olumsuz gelişmeler

00:44:09ortamında

00:44:11ekonomimiz geçen yıl

00:44:13%5,1 oranında

00:44:15büyüyerek 14 yıl

00:44:17boyunca kesintisiz büyüme sürecini

00:44:19devam ettirmiştir.

00:44:212024 yılının ilk yarısında

00:44:23milli gelir büyümesi

00:44:25%3,8 olarak

00:44:27gerçekleşmiş olup

00:44:29ekonomimizin sağlam temeller üzerinde

00:44:31büyümeye devam ettiğini göstermektedir.

00:44:35Şu slide'da gördüğünüz tablo çok çok

00:44:37önemli. Yurt içi talebin

00:44:39büyümeye katkısı

00:44:412023 yılına göre

00:44:43önemli oranda azalmış

00:44:45buna karşı net mal ve hizmet

00:44:47ihracatı büyümeye

00:44:49pozitif katkı sağlamıştır.

00:44:51Ayrıca 2023 yılında

00:44:53sanayi sektörü

00:44:55küresel sıkılaştırıcı

00:44:57politikalardan daha fazla etkilenmiş

00:44:59ve milli gelir büyümesinden

00:45:01daha yavaş büyümüştür.

00:45:03Ancak alınan önlemler sayesinde

00:45:05ekonomide dengeli

00:45:07bir büyüme kompozisyonu

00:45:09yakalanmıştır. Enflasyon

00:45:11tarafına baktığımızda ise

00:45:13biliyorsunuz başından itibaren

00:45:153 dönemden bahsettik.

00:45:17Geçiş dönemi, dezenflasyon

00:45:19dönemi, kalıcı fiyat

00:45:21istikrarı dönemi,

00:45:23geçiş döneminin bu program

00:45:25yılında tamamlandığını ve

00:45:27dezenflasyon döneminin

00:45:29başladığını yine bu grafikten

00:45:31görebiliyoruz.

00:45:332024 yılının Ağustos ayı

00:45:35itibariyle birikimli

00:45:37tüfe artış oranı bir önceki

00:45:39yılın aynı dönemine göre gerileyerek

00:45:41%52 oranında

00:45:43kaydedilmiştir.

00:45:45Bu durum dezenflasyon sürecinin

00:45:47etkili olmaya başladığını

00:45:49göstermektedir.

00:45:51Eylül ayı ve sonrasında da

00:45:53bu eğilimin devam etmesini

00:45:55bekliyoruz.

00:45:59Son bir yılda istihdamın

00:46:01slide'da görüldüğü gibi

00:46:03güçlü artışını sürdürürken

00:46:05işsizlik oranlarının

00:46:07önemli oranda gerilediğini görüyoruz.

00:46:092023'ün

00:46:11ikinci çeyreğinde

00:46:1331.556.000

00:46:15olan istihdam

00:46:172024 yılının ikinci çeyreğinde

00:46:1932.661.000

00:46:21kişiye

00:46:23ulaşmıştır.

00:46:25Son bir yılda,

00:46:27bugünden bir yıl geriye gittiğinizde

00:46:291.105.000

00:46:31ilave istihdam imkanı

00:46:33oluşmuştur.

00:46:35Bu artış ekonominin farklı sektörlerinde

00:46:37istihdam olanaklarının

00:46:39arttığını ve iş gücüne

00:46:41katılımın desteklendiğini

00:46:43göstermektedir.

00:46:45İşsizlik oranlarına baktığımızda

00:46:472023 yılının ikinci

00:46:49çeyreğinde yüzde

00:46:519.7 olan işsizlik oranı

00:46:53bu yılın ikinci çeyreğinde

00:46:55yüzde 8.8'e

00:46:57gerilemiştir.

00:46:59İşsizlik oranındaki bu düşüş

00:47:01istihdam artışının ve

00:47:03genel ekonominin güçlenmesinin

00:47:05bir sonucudur.

00:47:07İstihdamdaki artış ve işsizlikteki

00:47:09düşüş, uygulanan ekonomi

00:47:11politikalarının etkinliğini

00:47:13ortaya koymaktadır.

00:47:15İstihdamın arttırılması ve

00:47:17işsizliğin azaltılması

00:47:19yönünde bu olumlu eğilimlerin

00:47:21güncellenmiş

00:47:23OVP döneminde de

00:47:25devam etmesini hedefliyoruz.

00:47:292003-2022

00:47:31yılları arasında cari işlemler

00:47:33açığımızın

00:47:35milli gayri safi yurt dışı

00:47:37hasılamıza oranı ortalama

00:47:39olarak yüzde 3.7

00:47:41seviyesindedir.

00:47:432023 Mayıs ayı itibariyle

00:47:45cari işlemler açığımızın

00:47:47milli gelire oranla yüzde 6.9

00:47:49seviyesine kadar

00:47:51yükseldiği dikkat çekmektedir.

00:47:53Rakamsal olarak da

00:47:5559.9 milyar dolarlara

00:47:57kadar geçen sene ortalarında

00:47:59çıktığını görüyoruz.

00:48:012023 yılının

00:48:03Aralık ayı itibariyle cari işlemler

00:48:05açığımızın milli gelire oranının

00:48:07yüzde dörtlere düştüğünü

00:48:09rakamsal olarak da

00:48:1145 milyar dolar cari açıkla

00:48:13geçen yılı kapattığımızı ifade

00:48:15edebilirim. Bugün

00:48:17geldiğimiz noktada 2024

00:48:19yılının Haziran ayı itibariyle

00:48:21cari işlemler açığı daha da

00:48:23gerileyerek milli gelirin

00:48:25yüzde 2.2'sine kadar

00:48:27düşmüştür. Rakamsal

00:48:29olarak da bu 24.8

00:48:31milyar dolar

00:48:33mertebesini ifade etmektedir.

00:48:35Cari işlemler açığındaki

00:48:37bu gerileme ekonomimizin

00:48:39dış şoklara karşı direncinin

00:48:41arttığını ve sürdürülebilir

00:48:43bir dış ticaret dengesine doğru

00:48:45ilerlediğini göstermektedir.

00:48:47Uzun dönem ortalamalarının

00:48:49altına inen cari işlemler açığı

00:48:51Türkiye'nin makro

00:48:53ekonomik istikrarını güçlendirecek

00:48:55önemli bir gelişmedir.

00:48:57Bu olumlu tablo

00:48:59güncellenmiş OVP dönemi için

00:49:01atılacak adımlarla

00:49:03daha da

00:49:05pekiştirilecektir.

00:49:09Bu slide'da da

00:49:11Türk lirasına olan güven

00:49:13düzeyinin gelişimini

00:49:15görüyoruz. Türk lirasına

00:49:17olan güven önemli düzeyde artmış

00:49:19geçtiğimiz sürecince

00:49:21ve TL mevduatlarının

00:49:23toplam mevduatlar içindeki

00:49:25payı ciddi bir yükseliş

00:49:27kaydetmiştir. 2023

00:49:29yılının Ocak ayında

00:49:31TL mevduatlarının toplam

00:49:33mevduatlar içindeki payı

00:49:35yaklaşık yüzde otuz dokuz

00:49:37seviyesindeyken bu oran

00:49:39yıl boyunca güçlü bir şekilde artarak

00:49:412024 yılı

00:49:43Ağustos ayında yaklaşık

00:49:45yüzde elli dört seviyesine

00:49:47yükselmiştir. Bu artış

00:49:49TL'ye olan güvenin

00:49:51arttığını ve vatandaşlarımızın

00:49:53tasarruflarını

00:49:55milli para biriminde değerlendirme

00:49:57eğilimlerinin güçlendiğini

00:49:59göstermektedir. Öte yandan

00:50:01kur korumalı mevduatların

00:50:03payına baktığımızda geçen

00:50:05yılın ortalarında yine grafikte gördüğünüz

00:50:07gibi yüzde yirmi sekizin

00:50:09üzerinde bir orana

00:50:11çıktığını görüyoruz.

00:50:13Bu oranın

00:50:15hızla gerilediğini ve

00:50:17Ağustos 2024'e geldiğimizde

00:50:19toplam mevduatlar

00:50:21içinde KKM'nin payının

00:50:23yüzde ona kadar düştüğünü

00:50:25rakamlarla buradan

00:50:27görüyoruz.

00:50:29Geçen yıl zirve yaptığı noktada

00:50:31üç virgül dört trilyona kadar

00:50:33çıkmıştı KKM bakiyesi.

00:50:35Bugün geldiğimiz noktada

00:50:37bir virgül altı trilyon TL

00:50:39rakamlarına inmiş durumdadır.

00:50:41Yine dolar olarak

00:50:43ifade edersek geçen yıl en yüksek

00:50:45rakamı yüz kırk milyar dolar

00:50:47olarak görmüştük. Bugün

00:50:49geldiğimiz noktada kur korumalı mevduat

00:50:51kırk yedi virgül

00:50:53sekiz milyar dolara kadar dolar

00:50:55bazında ifade edecek olursak

00:50:57düşmüş durumdadır.

00:50:59Aynı dönemde yabancı para

00:51:01mevduatlarının payı ise

00:51:032 Ocak 2023'te

00:51:05yüzde kırk dört virgül dört seviyesindeyken

00:51:07Ağustos 2024'de

00:51:09yüzde otuz altı virgül

00:51:11üç seviyesine gerilemiştir.

00:51:13Bu eğilimler ekonomi

00:51:15politikalarının etkisi ve finansal

00:51:17istikrarı sağlamak amacıyla

00:51:19atılan adımların başarısını

00:51:21ortaya koymaktadır. Özellikle

00:51:23TL'nin güçlenmesi ve

00:51:25milli para birimini olan güvenin

00:51:27artması enflasyonla

00:51:29mücadelede ve makroekonomik

00:51:31istikrarın sağlanmasında önemli

00:51:33bir gelişmedir.

00:51:35Türkiye ekonomisinin gelecekte de bu

00:51:37olumlu eğilimleri sürdürmesini

00:51:39bekliyoruz.

00:51:41Yine geçen yıldan

00:51:43bugüne baktığımızda

00:51:45rezervlerde önemli gelişmeler

00:51:47görüyoruz.

00:51:49Bürüt uluslararası rezervlerimizin

00:51:5126 Mayıs 2023 tarihinde

00:51:5398,5 milyar dolar

00:51:55seviyesinden 23

00:51:57Ağustos 2024 tarihinde

00:51:59150,4 milyar

00:52:01dolara yükseldiğini görüyoruz.

00:52:0352 milyar dolara

00:52:05ulaşan bu artış

00:52:07ekonomimizin dış şoklara karşı

00:52:09dayanıklılığını arttırmak

00:52:11bakımından son derece olumlu

00:52:13bir gelişmedir. Aynı süreçte

00:52:15risk biriminin yine çarpıcı

00:52:17bir şekilde düştüğünü

00:52:192023 Mayıs'ta

00:52:21703 bas puanlara

00:52:23kadar yükselmişken

00:52:253 Eylül 2024

00:52:27itibariyle 283

00:52:29bas puana gerilediğini

00:52:31görüyoruz. Bunun daha da aşağılara

00:52:33geldiği günleri de bu süreçlerde

00:52:35gördük. Bu düşüş

00:52:37uluslararası piyasalarda

00:52:39Türkiye'ye olan güvenin arttığını

00:52:41ve risk algısının önemli

00:52:43ölçüde azaldığını göstermektedir.

00:52:45Dış finansmana

00:52:47erişimi kolaylaştıran ve dış

00:52:49finansmanın maliyetini düşüren

00:52:51bu gelişmeyi

00:52:53daha ileri noktalara

00:52:55taşımayı hedefliyoruz.

00:52:57Rezervlerdeki artış

00:52:59risk birimindeki düşüş

00:53:01ve TL mevduatlarının artışı

00:53:03ekonomi politikalarımızın

00:53:05doğru yönde ilerlediğinin ve

00:53:07piyasalarda olumlu

00:53:09yansımalar oluşturduğunun

00:53:11somut göstergeleridir.

00:53:13Bütçe

00:53:15tarafına bakacak olursak son bir yılda

00:53:17bütçe dengesi

00:53:19kamu maliyesinin sürdürülebilirliğini

00:53:21ve ekonomik istikrarı sağlamak

00:53:23adına büyük önem taşımaktadır.

00:53:252003-23 yılları

00:53:27arasında bütçe dengesi

00:53:29ortalama olarak milli

00:53:31hasılamızın yüzde iki virgül

00:53:33altısı seviyesindeydi.

00:53:352023 yılı bütçe

00:53:37kanunu ile öngördüğümüz bütçe açığı

00:53:39yüzde üç buçuk iken

00:53:41yaşadığımız deprem felaketi

00:53:43ve bunun ekonomimiz üzerindeki

00:53:45olumsuz etkilerinin yansımasıyla

00:53:47geçen yıl bütçemizi yaparken

00:53:49bütçe açığımızı

00:53:51altı virgül

00:53:53dört oranında belirlemiştik.

00:53:55Bu dönemde

00:53:57deprem felaketi, emekliliğe

00:53:59hak kazanma koşullarına yönelik düzenlemeler

00:54:01ve kamu personeline

00:54:03yönelik ücret artışlarına dair

00:54:05düzenlemeler

00:54:07kamu harcamalarında

00:54:09artışa ve bütçe dengesinde

00:54:11ciddi anlamda bozulmaya yol

00:54:13açmıştı. Bütün bunlara rağmen

00:54:15alınan tedbirler ve

00:54:17uygulanan maliye politikalarıyla

00:54:192023 yılının

00:54:21Aralık ayı itibariyle bütçe açığımız

00:54:23yüzde beş virgül

00:54:25ikiye kadar gerilemiştir.

00:54:27Yansıdan da gördüğünüz gibi

00:54:29bu beş virgül iki

00:54:31bütçe açığının

00:54:333.6 puanı

00:54:35deprem harcamalarından kaynaklanmaktadır.

00:54:37Deprem harcamalarını düştüğünüzde

00:54:392023 yılı bütçe açığının

00:54:41yüzde 1.6'lar

00:54:43düzeyine kadar gerilediğini

00:54:45görüyorsunuz. Deprem

00:54:47harcamalarının dönemsel harcamalar

00:54:49olduğunu, geçici harcamalar

00:54:51olduğunu ve büyük oranda yatırım

00:54:53niteliğinde harcamalar olduğunu da

00:54:55buradan ifade etmek isterim.

00:54:57Değerli arkadaşlar

00:54:59geçen yıl ilan ettiğimiz reform

00:55:01programımızda

00:55:03orta vadeli programımızda

00:55:05öncelikli reformlar da belirlemiştik.

00:55:07Burada gördüğünüz üzere

00:55:09çeşitli çeyrekler bazında

00:55:11bir takvimlendirme yapmıştık.

00:55:13Bu noktada da geldiğimiz son durumu

00:55:15sizlerle paylaşmak isterim.

00:55:17Yansıda

00:55:19gördüğünüz gibi birinci çeyrekte

00:55:21yirmi altı

00:55:23reform eylem

00:55:25planımız vardı. Bunun yirmisini

00:55:27gerçekleştirmiş durumdayız.

00:55:29İkinci çeyrekte sekiz eylemimiz

00:55:31vardı. Bunun ikisi şu ana kadar

00:55:33tamamlanmış durumda.

00:55:35Sürekli dediğimiz devam

00:55:37eden eylemlerimizin ise ikisinde de

00:55:39çalışmalarımızı sürdürüyoruz.

00:55:41Dolayısıyla ilk yarı için

00:55:43iki bin yirmi dört yılının ilk yarısı

00:55:45için belirlediğimiz otuz altı

00:55:47eylemden yirmi dördünü

00:55:49gerçekleştirdiğimizi ifade

00:55:51edebilirim. Diğer konularda

00:55:53da çalışmalarımızı

00:55:55belli bir aşamaya getirmiş durumdayız.

00:55:57Tamamlanmamış görünen

00:55:59eylemlerde de aslında hazırlık süreçlerimiz

00:56:01belli bir mesafe almış durumda.

00:56:03Örneğin iklim kanunu,

00:56:05katılım finans kanunu,

00:56:07kamu ihale kanunu ve kit

00:56:09yönetişim kanunu gibi hazırlıkları

00:56:11önemli oranda tamamlamış

00:56:13durumdayız. Önümüzdeki dönemde

00:56:17meclisimizin takvimi çerçevesinde

00:56:19bunları kamuoyunun

00:56:21gündemine getireceğiz.

00:56:25Değerli arkadaşlar

00:56:27şimdi de bir

00:56:29yeni döneme ilişkin

00:56:31güncel OVP'ye

00:56:33ilişkin sizlerle

00:56:35sunumumu paylaşmak istiyorum.

00:56:37Öncelikle bir

00:56:39makro politika çerçevesiyle

00:56:41başlayacağım.

00:56:43İki bin yirmi beş, iki bin

00:56:45yirmi yedi dönemi programımızın

00:56:47temel amacı

00:56:49enflasyonun kademeli olarak

00:56:51tekhaneli seviyelere düşürülmesi,

00:56:53büyüme potansiyelimizin

00:56:55dezenflasyon süreciyle

00:56:57uyumlu şekilde yükseltilmesi,

00:56:59yapısal reformlarla

00:57:01verimliliğe dayalı

00:57:03yatırım, istihdam,

00:57:05üretim ve ihracatın

00:57:07arttırılması, sağlanacak

00:57:09refah artışıyla gelirin

00:57:11toplumumuzun tüm kesimlerine

00:57:13daha adil bir şekilde

00:57:15dağıtılmasıdır. Bu hedefler

00:57:17doğrultusunda para,

00:57:19maliye ve gelirler politikalarının

00:57:21güçlü bir şekilde

00:57:23eş güdüm içinde uygulanması

00:57:25sağlanacak ve enflasyonla

00:57:27mücadele öncelikli

00:57:29temel bir alan olarak

00:57:31ele alınmaya devam edilecektir.

00:57:33Yeni OVP dönemiyle

00:57:35birlikte ekonomimizin

00:57:37sürdürülebilir büyüme ve istikrar

00:57:39hedeflerini gerçekleştirmek üzere

00:57:41atılacak adımları ve

00:57:43öncelikleri belirliyoruz. Bu

00:57:45bağlamda büyümenin kaynaklarında

00:57:47beşeri sermayenin

00:57:49güçlendirilmesi, sabit

00:57:51sermaye yatırımlarının arttırılması

00:57:53ve toplam faktör

00:57:55verimliliğinin yükseltilmesi

00:57:57öncelikli olacaktır.

00:57:59Böylece ekonomimizin rekabet

00:58:01gücü arttırılacak ve uzun

00:58:03vadede sürdürülebilir bir

00:58:05büyüme fatikası oluşturulacaktır.

00:58:07Yapısal reformlarla

00:58:09verimliliğe dayalı

00:58:11yatırım, istihdam, üretim

00:58:13ve ihracatın arttırılması

00:58:15bir diğer kritik stratejimizdir.

00:58:17Bu reformlar

00:58:19ekonomimizin temel yapısını güçlendirerek

00:58:21daha verimli bir

00:58:23üretim ve ticaret ortamı

00:58:25oluşturacaktır. Orta ve uzun

00:58:27vadede bu reformların

00:58:29katkısıyla ülkemizi,

00:58:31ekonomimizi orta üst

00:58:33gelir grubundan

00:58:35yüksek

00:58:37gelirli ülkeler grubuna

00:58:39çıkarmayı hedefliyoruz.

00:58:41Depremin yaralarını

00:58:43bir taraftan sararken diğer

00:58:45yandan dirençli şehirler

00:58:47oluşturmayı hedefliyoruz.

00:58:49Bu hedeflerimizin yanı sıra

00:58:51gelirin tüm kesimlere adil

00:58:53bir şekilde dağılımını sağlayarak

00:58:55toplumsal refahı

00:58:57kalıcı bir şekilde arttırmak istiyoruz.

00:58:59Ekonomik büyümenin

00:59:01herkes için eşit fırsatlar

00:59:03sunmasını ve toplumun

00:59:05tüm kesimlerine yayılmasını sağlamak

00:59:07temel amacımızdır.

00:59:09Her zaman söylediğimiz gibi

00:59:11insan odaklı bir kalkınma anlayışıyla

00:59:13tüm politikalarımızı

00:59:15şekillendiriyoruz. Son olarak

00:59:17demografik fırsat penceresinden

00:59:19azami düzeyde

00:59:21kullanılması, kadınların ve

00:59:23gençlerin

00:59:25ekonomiye katılımının arttırılması

00:59:27da yine kritik hedeflerimiz

00:59:29arasındadır. Bu uzun

00:59:31vadeli ekonomik büyüme için

00:59:33büyük bir potansiyel

00:59:35sunmaktadır. Yeni

00:59:37OVP dönemi Türkiye'nin

00:59:39ekonomik yapısını güçlendirmek ve

00:59:41sürdürülebilir kalkınma hedeflerine

00:59:43ulaşmak için atılacak

00:59:45önemli adımları kapsamaktadır.

00:59:47Programın tüm bu strateji ve

00:59:49hedefleri ülkemizin refah

00:59:51seviyesini yükseltecek ve

00:59:53küresel arenada

00:59:55rekabet gücümüzü arttıracaktır.

00:59:57Bu çerçevede

00:59:59öncelikli

01:00:01reform alanlarını belirlemiş

01:00:03durumdayız. Bunları başlık olarak

01:00:05şimdi söyleyeceğim. Sunumun sonunda

01:00:07biraz daha açılımlarını

01:00:09paylaşmış olacağım. Birinci

01:00:11sekiz tane anabaşlıkla

01:00:13bu genel stratejimizi desteklemeyi

01:00:15öngördük. Birincisi

01:00:17makro ekonomik ve finansal

01:00:19istikrarın kalıcı hale

01:00:21getirilmesi. İkincisi

01:00:23kamu mali reformlarının

01:00:25hayata geçirilmesi.

01:00:27Üçüncü başlığımız

01:00:29RG ve yenilikçilik

01:00:31kapasitesinin geliştirilmesi.

01:00:33Dördüncü başlığımız

01:00:35yeşil ve dijital ekonomiye

01:00:37geçişe yönelik

01:00:39teknolojik dönüşümün

01:00:41sağlanması. Beşinci

01:00:43hedefimiz, beşinci temel sütunumuz

01:00:45beşeri sermayenin

01:00:47güçlendirilmesi ve iş gücü

01:00:49piyasalarının etkinleştirilmesi.

01:00:51Altıncı

01:00:53başlığımız

01:00:55iş ve yatırım

01:00:57ortamının

01:00:59affedersiniz beşinci ve altıncı

01:01:01başlığımızı söyledim. Beşeri sermayenin

01:01:03güçlendirilmesi, iş gücü

01:01:05piyasasının etkinleştirilmesi.

01:01:07Yedinci başlığımız iş ve yatırım

01:01:09ortamının iyileştirilmeye devam

01:01:11edilmesi ve son başlığımız

01:01:13ekonomide her alanda

01:01:15kayıt dışılığın

01:01:17azaltılması en

01:01:19minimum düzeye indirilmesi. Bunların

01:01:21açılımını sunumumun sonunda

01:01:23sizlerle paylaşacağım. Bu

01:01:25temel politika alanları

01:01:27Türkiye'nin sürdürülebilir büyüme ve

01:01:29kalkınma hedeflerine ulaşması için

01:01:31gerekli olan yapısal değişiklikleri

01:01:33hayata geçirecek ve

01:01:35ekonomimizin orta ve uzun

01:01:37vadeli istikrarına katkıda

01:01:39bulunacaktır.

01:01:41Şimdi biraz daha

01:01:43rakamsal boyutlarına geçeceğim

01:01:45yeni güncellenmiş OVP'mizin

01:01:47buna küresel

01:01:49görünümü özetlemekle başlamak

01:01:51istiyorum çünkü biz de dünya

01:01:53ekonomisinin bir parçasıyız.

01:01:55Dünyadaki gidişatı, ekonomik şartları

01:01:57görmeden Türkiye'nin

01:01:59şartlarını değerlendirmek eksik

01:02:01kalacaktır. Dolayısıyla öncelikle

01:02:03bir küresel görünümle başlamak

01:02:05istiyorum. Küresel

01:02:07hasıla projeksiyonlarına baktığımızda

01:02:09dünya ekonomisinin

01:02:112023 yılında yüzde

01:02:133,3 oranında büyüdüğünü

01:02:15ve 2024 yılında

01:02:17büyüme hızının biraz

01:02:19yavaşlayarak yüzde 3,2

01:02:21seviyesine gerilediğini

01:02:23görüyoruz.

01:02:252025-27 yılları

01:02:27arasında ise küresel

01:02:29büyüme oranının yüzde

01:02:313,1 ile yüzde 3,3

01:02:33arasında önemli

01:02:35oranda yatay seyretmesini

01:02:37bekliyoruz. Dünyadaki ekonomik

01:02:39aktivitenin tarihsel

01:02:41ortalamaların altında olduğunu bu vesileyle

01:02:43görmüş oluyoruz.

01:02:45Özellikle Avro bölgesi ve

01:02:47ABD ekonomilerinde

01:02:49büyüme oranlarının daha düşük

01:02:51seviyelerde olması beklenmektedir.

01:02:53Avro bölgesi için

01:02:55büyüme oranının yüzde 0,5

01:02:57den yüzde 1,3

01:02:59e yükselmesi, ABD

01:03:01de ise 2,5 den

01:03:032,1 e gerilemesi

01:03:05beklenmektedir.

01:03:07Çin ve Hindistan hariç gelişmekte olan

01:03:09ekonomiler için ise

01:03:11büyüme oranlarının 2023 de

01:03:13yüzde 3,5 den başlayıp

01:03:152027 de yüzde 3,9

01:03:17seviyesine çıkması

01:03:19beklenmektedir.

01:03:21Bunlar küresel büyümenin motoru

01:03:23olarak kalmaya devam

01:03:25edeceklerdir. Son olarak

01:03:27küresel ticaret hacmi

01:03:29beklentilerine bakacak olursak

01:03:312003 yılında

01:03:33ise ticaretin durma noktasına

01:03:35geldiğini 0,3 ile

01:03:37ancak büyüdüğünü görüyoruz.

01:03:39Ancak 2024 ile

01:03:41birlikte yüzde 3 bir büyüme

01:03:43artışı var ticarette.

01:03:45İzleyen yıllarda da

01:03:47yüzde 3

01:03:49ve 3,4 aralığında

01:03:51bir ticari büyüme

01:03:53hızı bekliyoruz. 2023

01:03:55e göre daha olumlu bir perspektifin

01:03:57olduğunu ifade edebiliriz.

01:03:59Şimdi bu bizi nasıl

01:04:01etkileyecek? Dünyadaki küresel

01:04:03gelişmeler, bunlara baktığımızda

01:04:05öncelikle sevindirici olan

01:04:07bir husus, küresel

01:04:09büyüme tahminlerinde AB'nin

01:04:11ve MENA dediğimiz

01:04:13Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinin

01:04:15ön plana çıktığını

01:04:17görüyoruz. AB'nin

01:04:19ülkemizdeki ticaretimizdeki

01:04:21payı yüzde 40'ın üzerinde

01:04:23MENA bölgesinin payı yüzde

01:04:2520 civarında. Yani bu iki bölge

01:04:27toplam ticaretimizin

01:04:29yüzde 60'ından fazlasını ifade

01:04:31ediyor. Her iki bölgenin de

01:04:33önümüzdeki yıllardaki

01:04:35büyüme perspektifine baktığınız zaman

01:04:37olumlu bir seyir görüyoruz.

01:04:39Özellikle Avrupa Birliği'nin

01:04:41büyümesi gelecek yıl

01:04:43bugün 1.2'yken

01:04:451.8'lere yükselmiş

01:04:47olacak. Yine MENA bölgesi neredeyse

01:04:49iki katına çıkan bir

01:04:51büyüme oranına sahip. Bu da

01:04:53dış talep anlamında

01:04:55bizi destekleyecek bir

01:04:57süreç olacak.

01:05:01Diğer yandan

01:05:03küresel

01:05:05finansal koşullara baktığımızda

01:05:07burada da yine

01:05:09bizleri özellikle gelişmekte olan

01:05:11ülkeleri ve Türkiye'yi olumlu etkileyecek

01:05:13bir görünüm var.

01:05:15Gerek Amerika Merkez Bankası

01:05:17gerek Avrupa Merkez Bankası'nın

01:05:19önümüzdeki dönemde faiz

01:05:21azaltacaklarına dair

01:05:23beklentiler güçlenmiş durumda.

01:05:25Tabii bu

01:05:27bizim de aldığımız rakamlar

01:05:29beklenen

01:05:31rakamlar bu

01:05:33gerçekleşmeleri, kararları hep birlikte

01:05:35göreceğiz ama genel eğilim

01:05:37faizlerin düşmesi yönünde

01:05:39olacaktır. Bu da küresel

01:05:41likidite koşullarını olumlu

01:05:43yönde etkileyecek ve

01:05:45gelişmekte olan ülkelere dönük

01:05:47finans akımlarını

01:05:49olumlu yönde etkileyecek diye

01:05:51düşünüyoruz ve Türkiye olarak bundan

01:05:53da istifade edeceğimize inanıyoruz.

01:05:57Diğer yandan yine

01:05:59küresel emtia fiyatlarına baktığımızda da

01:06:01Türkiye için olumlu bir

01:06:03perspektifin oluştuğunu rahatlıkla

01:06:05ifade edebilirim.

01:06:07Yansıda da gördüğünüz gibi özellikle

01:06:09pandemi ve pandemi sonrası

01:06:11süreçlerde

01:06:13emtia fiyatlarında olağanüstü

01:06:15bir hareket ve yükseliş gerçekleşmişti.

01:06:17Son dönemlerde

01:06:19giderek normalleştiğini

01:06:21görüyoruz. İthalatçı bir ülkeyiz.

01:06:23Enerji başta olmak üzere

01:06:25sanayinin temel bir takım

01:06:27ham madde girdileri

01:06:29başta olmak üzere

01:06:31ciddi anlamda ithalatçı bir ülke olduğumuzu

01:06:33düşündüğünüzde emtia

01:06:35fiyatlarının önümüzdeki dönem normalleşmesi

01:06:37bu seyrini devam

01:06:39ettirmesi bizim için de çok

01:06:41kıymetli. Bir taraftan sanayide

01:06:43girdi maliyetlerimiz

01:06:45düşmüş olacak. Diğer taraftan

01:06:47dış dengemize bu katkıda bulunacak.

01:06:49Enflasyonla mücadelemizi

01:06:51yine destekleyecek ve genel

01:06:53istikrarımıza katkıda bulunacak.

01:06:57Şimdi de orta vadeli

01:06:59programımızın temel hedeflerini

01:07:01sizlerle paylaşmak istiyorum.

01:07:03Öncelikle

01:07:05enflasyonla

01:07:07affedersiniz

01:07:09büyümeyle başlamak istiyorum.

01:07:112023 yılında

01:07:13gayri safi yurt içi hasıla

01:07:15büyümesi TÜİK'in yaptığı

01:07:17son revizyonlar sonrası

01:07:195,1 olarak gerçekleşmiştir.

01:07:21Bu büyüme oranı

01:07:23pandemi sonrası toparlanmanın

01:07:25etkilerini ve Türkiye

01:07:27ekonomisinin direncini yansıtmaktadır.

01:07:29Ancak

01:07:31yüksek enflasyon riskinin

01:07:33bertaraf edilmesi ve dengelenme süreci

01:07:35daha ılımlı ve

01:07:37sürdürülebilir bir büyüme sürecini

01:07:39gerektirmektedir. Bu çerçevede

01:07:412024 yılında

01:07:43bölgemizde artan jeopolitik

01:07:45gerilimlerin de etkisiyle

01:07:47bir taraftan da elbette istikrar

01:07:49programımızın etkisiyle büyüme

01:07:51oranının %3,5 oranında

01:07:53gerçekleşmesi beklenmektedir.

01:07:55Önceki OVP'ye göre bu

01:07:570,5 civarında

01:07:59bir revizyonu ifade

01:08:01etmektedir.

01:08:03%4 olarak biliyorsunuz

01:08:05geçen yıl bir tahminde bulunmuştuk.

01:08:07Şu anki tahminimiz bu yıl sonu itibariyle

01:08:09%3,5 olarak

01:08:11revize edilmiş durumdadır.

01:08:132025 yılına geldiğimizde

01:08:15büyüme oranının

01:08:17toparlanarak %4

01:08:19seviyesine ulaşmasını

01:08:21bekliyoruz. Bu dönemde ekonomik

01:08:23reformlar ve yapısal düzenlemelerin

01:08:25etkisiyle büyümenin

01:08:27tekrar hız kazanacağını öngörüyoruz.

01:08:292026 ve

01:08:312027 yıllarında ise

01:08:33büyüme oranlarının sırasıyla

01:08:35%4,5 ve %5

01:08:37seviyelerine çıkmasını

01:08:39planlıyoruz. Bu hedefler

01:08:41ekonominin potansiyel

01:08:43büyüme kapasitesine ulaşmasını

01:08:45ve uzun vadede istikrarlı bir

01:08:47büyüme eğilimini yakalamasını

01:08:49amaçlamaktadır.

01:08:51Bu büyüme patikası enflasyonist

01:08:53baskı oluşturmadan

01:08:55sürdürülebilir ekonomik kalkılmayı

01:08:57hedefleyen bir yaklaşımla

01:08:59oluşturulmuş olup

01:09:01dezenflasyon süreciyle uyumludur.

01:09:03Kısa vadede enflasyonla

01:09:05mücadele büyüme üzerinde

01:09:07geçici etkiler yapsa da

01:09:09orta ve uzun vadede bu iki

01:09:11hedef arasında bir çelişki görmüyoruz.

01:09:13Enflasyonun düştüğü bir ortam

01:09:15aynı zamanda öngörülebilirliğin

01:09:17arttığı, yatırım ortamının

01:09:19iyileştiği, dolayısıyla sürdürülebilir

01:09:21büyümenin de zemininin

01:09:23güçlendiği bir ortamdır. Bunun da

01:09:25altını çizmek istiyorum.

01:09:27Enflasyonun düştüğü, öngörülebilirliğin

01:09:29arttığı bir ortamda

01:09:31ekonomide dengeli ve istikrarlı

01:09:33bir büyüme sağlamak

01:09:35hem iç piyasalarda hem de

01:09:37küresel alanda Türkiye'nin

01:09:39rekabet gücünü arttıracak ve

01:09:41ekonomik refahı sürdürülebilir

01:09:43kılacaktır. Yeni OVP

01:09:45dönemi dengeli bir büyüme

01:09:47stratejisiyle ülkemizin

01:09:49ekonomik hedeflerine ulaşmasına

01:09:51katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

01:09:53Bu doğrultuda büyüme

01:09:55oranlarını optimize ederek

01:09:57hem enflasyonla mücadeleyi

01:09:59sürdürecek hem de ekonomik

01:10:01büyümeyi destekleyeceğiz.

01:10:03Değerli arkadaşlar

01:10:05Bu grafikte de yine

01:10:07gördüğünüz üzere

01:10:09rakamları paylaşıyoruz.

01:10:112024 yılı

01:10:13itibariyle ekonomik

01:10:15büyüklüğümüzün 44.2 trilyon

01:10:17TL'ye çıkmasını

01:10:19bekliyoruz. Dolar bazında

01:10:21nominal dolar bazında beklentimiz

01:10:231 trilyon

01:10:25331 milyar Türk lirasıdır.

01:10:27Bu da rekor seviyede bir

01:10:29aslında dolar

01:10:31bazında ekonomik büyüklüğe

01:10:33tekabül etmektedir.

01:10:35Kişi başına gelirimizin

01:10:372024 sonu itibariyle

01:10:3915.551 dolara

01:10:41yükselmesini bekliyoruz.

01:10:43Dönem sonunda ise

01:10:4583 trilyon

01:10:47TL'lik bir ekonomik

01:10:49büyüklük

01:10:511 trilyon 774

01:10:53milyar dolarlık bir ekonomik

01:10:55hacim ve

01:10:5720.420 dolar

01:10:59yani 20.000 dolar seviyelerine

01:11:01çıkmış bir kişi başına

01:11:03geliri hedefliyoruz.

01:11:05Milli

01:11:07gelirimizin uzun dönemli

01:11:09seyrine baktığımızda 2002'de

01:11:11238 milyar dolardan

01:11:13bugün itibariyle

01:11:151 trilyon 130

01:11:17milyar dolarlara yükseldiğini

01:11:19görüyoruz. Yeni hedeflerimizle bunu

01:11:21az önce bahsettiğim gibi

01:11:23çok daha yükseklere çıkaracağız.

01:11:25Satın alma gücü paritesine

01:11:27göre de son 20 yılda

01:11:29çok ciddi çarpıcı bir artışın

01:11:31olduğunu uluslararası hesaplardan

01:11:33yine görebiliyoruz.

01:11:35İşte amacımız bunu daha

01:11:37ilerlere taşımaktır. Bugün

01:11:39Türkiye ekonomisi nominal

01:11:41dolar bazında 17.

01:11:43Satın alma gücü paritesine göre

01:11:4511. büyük ekonomidir.

01:11:47Ülkemizin iddialı hedefleri var.

01:11:49Bunları daha da yukarılara

01:11:51çıkarmak istiyoruz.

01:11:53İstihdama

01:11:55bakacak olursak 2023

01:11:57yılında işsizlik oranı yüzde

01:11:599.4 olarak

01:12:01gerçekleşmişti. Bu oran

01:12:03pandemi sonrası toparlanma sürecinin

01:12:05ve küresel ekonomik

01:12:07belirsizliklerin iş gücü piyasaları

01:12:09üzerindeki etkilerini yansıtmaktadır.

01:12:112024 yılı

01:12:13için ise işsizlik

01:12:15oranını programımızda

01:12:17geçen yıl 10.3 olarak

01:12:19belirlemiştik. Ancak bugün geldiğimiz

01:12:21noktada bunun

01:12:23yıl sonu itibariyle 9.3

01:12:25oranında gerçekleşmesini bekliyoruz.

01:12:27Aşağı yukarı bir puan

01:12:29geçen yılki tahminimizden

01:12:31daha iyi noktada olduğumuzu

01:12:33ifade etmek isterim.

01:12:352025 yılına geldiğimizde

01:12:37işsizlik oranının

01:12:39yüzde 9.6 seviyesinde

01:12:41olunacağı öngörülmektedir.

01:12:43Bu oran ekonominin yeniden

01:12:45dengelenme sürecinin

01:12:47bir parçası olarak değerlendirilmektedir.

01:12:49Ancak 2026

01:12:51ve 27 yıllarında

01:12:53işsizlik oranlarının sırasıyla

01:12:559.2 ve 8.8

01:12:57seviyelerine gerilemesi

01:12:59beklenmektedir.

01:13:01Bu düşüş eğilimi,

01:13:03ekonomik büyüme ve yapısal

01:13:05reformların iş gücü piyasası üzerindeki

01:13:07olumlu etkilerini

01:13:09yansıtmaktadır.

01:13:11Orta vadeli program dönemimiz boyunca

01:13:132.3 milyon ilave

01:13:15istihdam oluşturulması

01:13:17öngörülmektedir.

01:13:19Bu hedef büyüme potansiyelimizi

01:13:21arttırırken işsizliği

01:13:23kademeli olarak düşürecektir.

01:13:25Sonuç olarak programdaki

01:13:27işsizlik projeksiyonları

01:13:29Türkiye'nin istihdam politikasında

01:13:31yapısal dönüşümleri

01:13:33gerçekleştirmeye ve

01:13:35işsizlik oranlarını düşürmeye

01:13:37kararlı olduğunu ortaya

01:13:39koymaktadır.

01:13:43Yine buradan

01:13:45rakamsal olarak görebiliyoruz nüfusumuzun

01:13:47gelişimi, iş gücüne katılım

01:13:49bu yıl sonu itibariyle

01:13:5154,5'tan dönem sonunda

01:13:53%56'lara kadar

01:13:55yükselmiş olacak.

01:13:57İstihdam düzeyi 32 milyon

01:13:59668 binden

01:14:01bu yıl sonu itibariyle tahminimiz

01:14:032027'de

01:14:0534 milyon 941'e

01:14:07yani yaklaşık 35 milyon

01:14:09insanımızın

01:14:112027 itibariyle istihdam

01:14:13edileceğini öngörüyoruz.

01:14:15İstihdam oranının %50'lerin

01:14:17üzerine çıktığı yine

01:14:19bir dönem olacak bu orta vadeli dönem

01:14:21ve az önce bahsettiğim gibi

01:14:23işsizlik oranları gerilemeye

01:14:25devam edecek. Burada da uzun

01:14:27dönemde istihdamda nereden

01:14:29nereye gelmişiz bunu özetleyen

01:14:31bir grafimiz. 2005 yılında

01:14:33istatistiklerimiz başlıyor

01:14:3519,4

01:14:37milyon kişi istihdam ediliyormuş

01:14:39Türkiye'de. Bugün geldiğimiz

01:14:41noktada 2023 sonu itibariyle

01:14:4331,6

01:14:45milyona çıkmış istihdamımız

01:14:4712,2

01:14:49milyon son

01:14:5120 yılda ilave istihdam

01:14:53oluşturmuşuz. Bu önemli bir

01:14:55rakam. Ben böyle kaba bir hesap

01:14:57yaptım nüfusumuz. Bu da

01:14:59aynı dönemde 17,6 milyon

01:15:01artmış. İstihdamımız

01:15:03ise 12,2 yani artan

01:15:05nüfusun %70'ini

01:15:07istihdam etmişiz. Bu

01:15:09gerçekten çok ciddi önemli bir

01:15:11rakam. Bu da önümüzdeki dönem

01:15:13istihdam oranını arttırıcı

01:15:15yönde etkiler üretmeye

01:15:17devam edecek.

01:15:21Az önce söyledim programımızın

01:15:23temel amacı enflasyonu

01:15:25düşürmek, istikrarı

01:15:27tesis etmek. 2023 yılında

01:15:29küresel tedarik zinciri

01:15:31sorunları, enerji fiyatlarındaki

01:15:33dalgalanmalar ve iç talep

01:15:35koşulları dahil pek çok olumsuz

01:15:37gelişmenin etkisiyle

01:15:39enflasyon oranı %64,8

01:15:41seviyesinde

01:15:43gerçekleşmiştir. Uygulamaya

01:15:45konulan sıkı para ve maliye

01:15:47politikalarıyla 2024

01:15:49yılı için enflasyon oranının

01:15:51%41,5'e

01:15:53gerileyerek enflasyonla

01:15:55mücadelede önemli

01:15:57bir mesafe kat edilmesi

01:15:59beklenmektedir. Değerli

01:16:01arkadaşlar burada

01:16:03baktığınızda 2025 yılında

01:16:0517,5'e

01:16:07revize ediyoruz

01:16:09hedefimizi %20'nin altında

01:16:11ama geçen ilki oranın

01:16:13birkaç puan üzerinde bir

01:16:15revizyon söz konusu

01:16:172026'da ise

01:16:19tekhaneli

01:16:21enflasyon hedefimizi koruyoruz

01:16:239,7'ye düşmesini

01:16:25öngörüyoruz. 2027'ye

01:16:27geldiğimizde ise yine bu eğilimin

01:16:29devam etmesini %7'ler

01:16:31civarına düşen bir

01:16:33enflasyon oranı

01:16:35öngörüyoruz. Bu projeksiyonlar

01:16:37Türkiye ekonomisinin

01:16:39sürdürülebilir bir büyüme ortamına

01:16:41geçiş yaparken enflasyonla

01:16:43mücadelede de kararlı

01:16:45bir duruş sergileyeceğini göstermektedir.

01:16:47Dezenflasyon

01:16:49sürecinin başarılı bir şekilde

01:16:51yürütülmesi, ülkemizin

01:16:53ekonomik istikrarını koruma

01:16:55ve refah seviyesini yükseltme

01:16:57hedeflerine ulaşmasına

01:16:59katkı sağlayacaktır. Enflasyonun

01:17:01tekhaneli seviyelere

01:17:03düşmesi yalnızca fiyat

01:17:05ve istikrarını sağlamakla kalmayacak

01:17:07aynı zamanda uzun vadede

01:17:09yatırım ortamını iyileştirerek

01:17:11ekonomik büyümeyi destekleyecektir.

01:17:13Önümüzdeki dönemde

01:17:15bu hedeflere ulaşmak için

01:17:17para, maliye

01:17:19ve yapısal reform ayaklarından oluşan

01:17:21bütüncül stratejimizle

01:17:23ve tüm ekonomik aktörlerle

01:17:25birlikte çalışmayı

01:17:27sürdüreceğiz.

01:17:31Yeni orta vadeli

01:17:33durumda cari işlemler açığındaki

01:17:35gelişmeleri de

01:17:37bu tabloda özetliyoruz. Az önce

01:17:39de bahsetmiştim. Geçen yılı

01:17:41yüzde dört oranında bir cari işlemler

01:17:43açığıyla kapatmıştık.

01:17:45Bugün geldiğimiz noktada

01:17:47yıl sonu itibariyle cari işlemler

01:17:49açığımızın yüzde

01:17:51ikinin de altına gerileyerek

01:17:53yüzde bir nokta yedi seviyesinde

01:17:55gerçekleşmesini bekliyoruz.

01:17:57Gelecek yıl

01:17:59bir miktar ekonomik toparlanmanın

01:18:01etkisiyle

01:18:03yüzde ikilere çıkmasını

01:18:05daha izleyen yıllarda ise

01:18:07bir nokta altı ve bir nokta üç

01:18:09gibi giderek düşen bir

01:18:11eğilim sergilemesini

01:18:13bekliyoruz. Bu çok çok kıymetli.

01:18:15Kalkınmamızın bizim her zaman

01:18:17önündeki en büyük dar boğazlardan

01:18:19biri cari işlemler açığı

01:18:21olmuştur. Burada cari işlemler

01:18:23konusundaki gelişmeler

01:18:25hem makro finansal istikrar açısından

01:18:27hem de kalkınma sürecimizin

01:18:29sağlıklı yürümesi bakımından

01:18:31çok çok kıymetlidir.

01:18:33Bu projeksiyonlar Türkiye'nin

01:18:35cari işlemler dengesinde

01:18:37iyileşme sağlamak için attığı

01:18:39adımların ve reformların bir

01:18:41sonucudur. Özellikle yüksek

01:18:43katma değerli üretimi hedefleyen

01:18:45yeni sanayi politikasıyla

01:18:47ihracatın arttırılması

01:18:49enerji gibi kritik

01:18:51sektörlerde ithalat

01:18:53bağımlılığının azaltılması ve

01:18:55dış ticaretin optimize edilmesi

01:18:57cari açığın

01:18:59sürdürülebilir bir seviyeye çekilmesinde

01:19:01kritik rol oynamaktadır.

01:19:03Sonuç olarak bu hedefler

01:19:05Türkiye'nin ekonomik yapısını

01:19:07güçlendirme ve dış ticaret

01:19:09dengesini sağlama yönündeki

01:19:11kararlılığını yansıtmaktadır.

01:19:13Ekonomimizin sürdürülebilir

01:19:15büyüme patikasında ilerlemesi

01:19:17ve dış şoklara karşı

01:19:19dayanıklılığının arttırılması için

01:19:21gereken tüm tedbirleri

01:19:23almaya devam edeceğiz.

01:19:25Burada da

01:19:27dış ticaret verilerimizi daha detaylı

01:19:29görmeniz mümkün. Bu yıl sonu

01:19:31itibariyle ihracatımızın

01:19:33264 milyar dolar olmasını

01:19:35bekliyoruz. Dönem sonunda ise

01:19:37320 milyar dolara

01:19:39yakın seviyelerde bir ihracat

01:19:41bekliyoruz. İthalatımızın

01:19:43aynı dönemde 345 milyar

01:19:45dolardan 417

01:19:47milyar dolarlar

01:19:49seviyesine çıkmasını bekliyoruz.

01:19:51Turizm gelirleri de yine sevindirici.

01:19:53Bu yıl sonu itibariyle hedeflerimizle

01:19:55uyumlu bir şekilde 60

01:19:57milyar dolara yakın bir turizm

01:19:59geliri bekliyoruz. Dönem sonunda

01:20:01bunun 74 milyar dolara

01:20:03yükselmesini

01:20:05hedefliyoruz. Cari işlemler

01:20:07dengesini az önce ifade etmiştim.

01:20:09Bu yıl sonu itibariyle

01:20:1122 milyar dolar gibi bir açık

01:20:13öngörüyoruz. Dönem

01:20:15sonunda da yine aynı seviyelerde

01:20:17kalacağını öngörüyoruz.

01:20:19Bu arada tabii milli gelirimiz arttığı

01:20:21için oran olarak çok ciddi

01:20:23bir düşüş bekliyoruz.

01:20:25Değerli arkadaşlar

01:20:27şimdi de afet

01:20:29sonrası yaşadığımız tarihimizin

01:20:31en büyük afeti deprem afeti sonrası

01:20:33hızlı bir mali

01:20:35konsolidasyon dönemine girdik.

01:20:37Bununla ilgili rakamları özetlemek

01:20:39istiyorum. Deprem kaynaklı

01:20:41harcamaların sürmesine rağmen

01:20:43mali disiplinin güçlendirilmesine

01:20:45yönelik adımlar sayesinde

01:20:47bütçe dengelerinde hızlı

01:20:49toparlanma görülmektedir.

01:20:512024 yılında bütçe

01:20:53açığının bu yıl bütçede öngörülen

01:20:55yüzde 6 virgül

01:20:57dörtlük hedefin oldukça altında

01:20:59milli gelire oranla

01:21:014 virgül 9 düzeyinde gerçekleşmesi

01:21:03beklenmektedir.

01:21:05Geçen yıl 6.4 demiştik 5.2

01:21:07oldu. Bu yıl da yine

01:21:096.4 açık öngörmüştük

01:21:11geçen yılki programımızda.

01:21:13Gerçekleşmeyi bu yıl için

01:21:15yüzde 5'in altında

01:21:174.9 olarak

01:21:19beklediğimizi ifade etmek isterim. Bu

01:21:21gerçekten çok çok sevindirici

01:21:23bir tablo. Bütçe açığının

01:21:252025 yılında

01:21:27yüzde 3 virgül 1 olarak

01:21:29gerçekleşmesi hedeflenmektedir.

01:21:31Bütçe açığının milli gelire oranının

01:21:33orta vadeli program döneminde

01:21:35kademeli olarak azalarak

01:21:372027 yılında

01:21:39tarihi ortalamalarının dağıltını

01:21:41yüzde 2 virgül

01:21:435 düzeyine gerilemesi

01:21:45öngörülmektedir.

01:21:47Değerli arkadaşlar

01:21:49burada da temel rakamları

01:21:51görüyoruz. Harcamalarımıza

01:21:53baktığınız zaman bir miktar

01:21:55nominal olarak artış var

01:21:57ama dikkat ederseniz

01:21:59milli gelire oranla harcamalarımızda

01:22:01ciddi bir düşüş söz konusu.

01:22:03Geçen yıl programımızı yaparken

01:22:05merkezi yönetim bütçe

01:22:07giderlerinin milli gelire oranını

01:22:09yüzde 26 virgül 9

01:22:11olarak tahmin etmiştik.

01:22:13Geldiğimiz noktada bunu

01:22:1525 virgül 4 olarak revize

01:22:17ediyoruz. Bu da aşağı yukarı

01:22:19bu da

01:22:21çok önemli bir aslında

01:22:23hem tasarruf

01:22:25tedbirlerimizle hem verimlilik tedbirlerimizle

01:22:27harcamaların ciddi

01:22:29anlamda kontrol edildiğini

01:22:31göstermektedir. Merkezi yönetim

01:22:33bütçe gelirleri ise

01:22:35nominal olarak ciddi oranla artmış

01:22:37olmakla birlikte

01:22:39milli gelire oran olarak

01:22:41gelirlerimizin çok fazla tahminlerimizin

01:22:43değişmediğini söyleyebilirim.

01:22:45Nominal baktığınızda

01:22:47harcamalar

01:22:49kamu harcamaları bir miktar artmış

01:22:51gelirler

01:22:53çok daha fazla artmış gibi görünmekle

01:22:55birlikte milli gelire

01:22:57oran olarak baktığımızda aslında

01:22:59harcama kontrolünün çok daha

01:23:01güçlü bir şekilde gerçekleştirildiğini

01:23:03gelirlerin de

01:23:05nominal artışla uyumlu

01:23:07bir şekilde arttırıldığını ifade

01:23:09edebilirim. Bütün bunların sonucunda

01:23:11milli gelire oran olarak

01:23:136.4 yerine

01:23:154.9'luk bir açıkla

01:23:17bu yılı kapatacağımızı

01:23:19düşünüyoruz. Gelecek yıl ise

01:23:21%3.1 gibi

01:23:23çok daha iyi bir noktaya

01:23:25ulaşacağımızı düşünüyoruz.

01:23:27Bu 24'ten

01:23:2925'e 2 puana yakın

01:23:31düşüş enflasyonla

01:23:33mücadeleye, dezenflasyon

01:23:35politikasına mali açıdan

01:23:37çok güçlü bir destek

01:23:39vereceğimizin de en açık

01:23:41ifadesidir.

01:23:43Değerli

01:23:45arkadaşlar burada da

01:23:47AK Parti hükümetlerinin

01:23:49en büyük başarılarından birini görüyoruz.

01:23:512002 yılı burada yok ama

01:23:532002 yılında %10'un

01:23:55üzerinde bir bütçe açığı varken

01:23:57görüyorsunuz belli tarihlerde

01:23:59küresel finansal

01:24:01krizin çıktığı 2009 yılını

01:24:03pandeminin yaşandığı

01:24:05dönemleri istisna tutacak olursak

01:24:07bizim bütçe açığımızın

01:24:09milli geliri oranı son derece

01:24:11düşük seviyelerde

01:24:13gerçekleşmiş durumda.

01:24:15Tarihsel ortalamamız son 20 yıllık

01:24:17ortalamamız 2.6

01:24:19bütçe açığının milli geliri

01:24:21oranı olarak söylüyorum. Bu gerçekten

01:24:23AK Parti hükümetlerinin en

01:24:25büyük başarılarından bir tanesidir.

01:24:27Mali disiplin çok önemli

01:24:29bir çıpa olmuştur ve

01:24:31bunu önümüzdeki dönemlerde de

01:24:33korumayı hedefliyoruz.

01:24:35Geçmiş dönemlerde

01:24:37konjonktürel nedenlerle bütçe

01:24:39açığının hızlı yükselebildiği

01:24:41dönemler yaşanmış olmakla birlikte

01:24:43hükümetlerimiz

01:24:45mali disiplinin tesis edilmesi

01:24:47ve korunması yönünde her zaman

01:24:49büyük bir irade ortaya

01:24:51koymuşlardır. Program dönemi

01:24:53sonunda bütçe açığının milli geliri

01:24:55oranının uzun dönem

01:24:57ortalamasının altına %2.5

01:24:59oranına gerilemesini

01:25:01hedefliyoruz. Depreme

01:25:03yaptığımız bu kadar harcamaya

01:25:05rağmen.

01:25:07Bu disiplinli yaklaşım

01:25:09kamu borç stoğunun milli geliri

01:25:11oranına da çok net bir şekilde

01:25:13yansıyor. Burada gördüğünüz üzere

01:25:152023

01:25:17yılında

01:25:19bu AB tanımlı kamu borç stoğu bu

01:25:21arada. Bunun 29

01:25:23Türkiye'de AB tanımlı

01:25:25kamu borç stoğunun milli geliri oranının

01:25:2729,3

01:25:29seviyelerine gerilediğini

01:25:31görüyoruz.

01:25:332023 yılında

01:25:35bir önceki yıla göre

01:25:372.2 puan bir azalış söz konusu.

01:25:392024'te bunun

01:25:41daha da hızlandığını görüyoruz.

01:25:434 puana yakın bir azalışla

01:25:4525,6 puanına

01:25:47gerilemesini bekliyoruz.

01:25:49Kamu borç stoğunun milli geliri

01:25:51oranının. Diğer yıllarda da

01:25:53aşağı yukarı benzer bir seviyeyi

01:25:55korumasını öngörüyoruz.

01:25:57Bu arada hane halkı

01:25:59borçluluğu ve real sektör borçluluğunda

01:26:01da ülkemizin

01:26:03uluslararası ortalamaların oldukça altında

01:26:05olduğunu ifade etmek isterim.

01:26:07Bu

01:26:09kamu borç stoğunda

01:26:13baktığınız zaman

01:26:15gelişmekte olan ülkeler ortalaması

01:26:17%70'e yakın.

01:26:19Avrupa Birliği ortalaması

01:26:21gelişmiş ülke ortalaması ise

01:26:23%100'ün üzerinde.

01:26:25Bizim bu oranlarla mukaseye ettiğinizde

01:26:27çok iyi bir durumda olduğumuzu

01:26:29ifade etmek isterim. Bu da mali disiplinin

01:26:31en somut yansımalarından

01:26:33bir tanesi.

01:26:35Şimdi makroekonomik gösterge ve

01:26:37uygulama araçlarından bahsetmek

01:26:39istiyorum. Bütün bu rakamlar

01:26:41sonuç.

01:26:43Bu sonuçları nasıl elde edeceğiz?

01:26:45Hangi somut

01:26:47adımlarla elde edeceğiz?

01:26:49Bunlarla ilgili bilgilendirme

01:26:51yaparak sunumumu tamamlayacağım.

01:26:53Değerli arkadaşlar

01:26:55büyüme başlığı

01:26:57altında çeşitli sektörlerde

01:26:59dönüşüm ve yenilikçilik

01:27:01öncelikli adımlarımız arasında

01:27:03yer alıyor. Sanayide

01:27:05sektörel dönüşüm sağlanarak

01:27:07yüksek katma değerli üretim

01:27:09yapısına geçiş hedefliyoruz.

01:27:11Bu dönüşüm sanayimizin

01:27:13rekabet gücünü arttıracak ve dış

01:27:15pazarlara erişimini kolaylaştıracaktır.

01:27:17ARGE ve

01:27:19yenilikçilik sisteminin güçlendirilmesi

01:27:21büyüme yaklaşımımızın

01:27:23önemli bir parçasıdır.

01:27:25ARGE yatırımlarının arttırılması

01:27:27yenilikçi projelerin

01:27:29desteklenmesi ve teknoloji

01:27:31odaklı bir ekosistemin kurulması

01:27:33ekonomimizin

01:27:35yenilikçilik kapasitesini arttıracaktır.

01:27:37Ayrıca yeşil dönüşümün

01:27:39hızlandırılması, çevre dostu

01:27:41üretim yöntemlerinin

01:27:43benimsenmesi ve sürdürülebilir

01:27:45kalkınma hedeflerine

01:27:47ulaşılması yine

01:27:49kritik öneme sahiptir.

01:27:51Dijital dönüşüme geçişin

01:27:53desteklenmesi, dijital

01:27:55altyapının geliştirilmesi ve

01:27:57dijital becerilerin arttırılmasıyla

01:27:59ekonomimizi bu

01:28:01alanda çağın gereksinimlerine

01:28:03uyumlu hale getirmeyi hedefliyoruz.

01:28:05Beşeri sermayenin

01:28:07güçlendirilmesiyle eğitim

01:28:09ve yetenek gelişimi yatırımları

01:28:11yaparak iş gücümüzün niteliğinin

01:28:13arttırılmasını planlıyoruz.

01:28:15Ayrıca kamu

01:28:17altyapı yatırımlarının etkinleştirilmesi

01:28:19ve tarımda verimliliğin

01:28:21ve üretimin arttırılması

01:28:23büyüme perspektifimizi destekleyen

01:28:25diğer önemli faktörlerdir.

01:28:27Bu kapsamda

01:28:29organize sanayi bölgeleri

01:28:31ve küçük sanayi siteleri gibi

01:28:33planlı sanayi alanlarını

01:28:35arttırmayı hedefliyoruz.

01:28:37Sanayi üretim bölgelerinin

01:28:39iltisak hakları aracılığıyla

01:28:41limanlara ve ana ticaret

01:28:43yollarına bağlanmasını

01:28:45öncelikli görüyoruz.

01:28:47Demir yolları başta olmak üzere.

01:28:49Üretim bölgeleriyle pazarlama

01:28:51bölgeleri arasındaki pazarlar arasındaki

01:28:53ulaşım

01:28:55altyapısını güçlendirmeyi

01:28:57böylece lojistik maliyetleri

01:28:59düşürerek daha rekabetçi bir

01:29:01üretim yapısı oluşturmayı

01:29:03ve ticaretimizi geliştirmeyi

01:29:05hedefliyoruz.

01:29:07Enerji yine

01:29:09diğer çok önemli bir alanımız.

01:29:11Bu alanda yatırımların

01:29:13yapılmasını hedefliyoruz.

01:29:15Özellikle karadeniz doğalgazı ve

01:29:17gabar petrolü gibi yerli

01:29:19enerji kaynaklarımızı daha

01:29:21bir güçlü haldele getirmeyi

01:29:23hedefliyoruz. Yine enerji

01:29:25verimliliği yenilenebilir enerji gibi

01:29:27alanlarda önemli atılımlar

01:29:29planlıyoruz. Burada

01:29:31teknolojinin çok

01:29:33daha etkili bir şekilde kullanılmasını

01:29:35öngörüyoruz. Bürokratik süreçleri

01:29:37de olabildiğince basitleştirme

01:29:39hedefimiz var.

01:29:41Enerji biliyorsunuz ithalatımızda

01:29:43çok temel bir kalem.

01:29:45Son dönemde enerji fiyatları düşmüş

01:29:47olmasına rağmen 70 milyar

01:29:49dolar civarında bir fatura ödüyoruz.

01:29:51Burada atacağımız her

01:29:53adım cari dengemizi iyileştirerek

01:29:55istikrarımıza

01:29:57ve kalkınmamıza katkıda bulunacaktır.

01:29:59Tarımı yine çok çok

01:30:01önemli ve stratejik bir sektör olarak

01:30:03görüyoruz. Kamu yatırımlarında

01:30:05bu çerçevede sulama

01:30:07yatırımlarını önceliklendiriyoruz.

01:30:09Sulamada verimliliği artırmayı yine

01:30:11hedefliyoruz. Havza

01:30:13bazlı sulama miktarına göre bir

01:30:15bitki deseni oluşturma, bu

01:30:17çerçevede desteklerimizi organize

01:30:19etme gibi birçok adımı bu

01:30:21dönemde hayata geçireceğiz.

01:30:23Sayın Tarım Bakanımız bu konuda

01:30:25çok önemli bir hazırlık yapmış durumda.

01:30:27Hem Tarım Bakanımız hem diğer

01:30:29bakanlarımız sektörel

01:30:31politikalarımızla ilgili inanıyorum ki

01:30:33önümüzdeki dönem sizleri

01:30:35kamuoyunu çok daha detaylı bir

01:30:37şekilde bilgilendireceklerdir.

01:30:39İstihdam tarafında ise

01:30:41yeni nesil

01:30:43çalışma biçimleri ve sektörel

01:30:45dönüşümler öne çıkmaktadır.

01:30:47Yeni nesil çalışma biçimleri ve

01:30:49sektörel dönüşümler iş gücü

01:30:51piyasasının değişen

01:30:53koşullara uyum sağlamasını ve

01:30:55daha esnek ve verimli bir yapıya

01:30:57kavuşmasını hedeflemektedir.

01:30:59İş gücüne katılımda güçlük

01:31:01yaşayan kesimlerin istihdamının

01:31:03arttırılması ve kapsayıcı

01:31:05büyümenin sağlanması yine

01:31:07en temel araçlarımızdan biri

01:31:09olacaktır. Kapsayıcı büyüme

01:31:11derken şunu anlıyoruz, bütün

01:31:13bölgelerimizi kapsayan, bütün

01:31:15kesimleri kapsayan, istihdamı

01:31:17arttıran, kobileri

01:31:19küçük orta ölçekli

01:31:21işletmeleri güçlendiren, kadınların

01:31:23iş gücü piyasasına daha çok

01:31:25katılımını sağlayan, dolayısıyla

01:31:27toplumun bütün enerjisini

01:31:29harekete geçiren bir

01:31:31kalkınma anlayışından, büyüme

01:31:33anlayışından bahsediyoruz.

01:31:35Beşeri sermeye ve beceri

01:31:37uyumu diğer bir

01:31:39başlığımız

01:31:41iş gücümüzün

01:31:43piyasa ihtiyaçlarına

01:31:45uygun becerilerle donatılması

01:31:47ve ekonominin ihtiyaç duyduğu

01:31:49nitelikli iş gücünün yetiştirilmesi

01:31:51kritik bir adım.

01:31:53Son olarak iradi işsizliğin

01:31:55azaltılması, işsizlik oranlarını

01:31:57düşürmek ve istihdamı

01:31:59arttırmak için iş gücü piyasasında

01:32:01aktif politikalar izlememizi

01:32:03gerektirmektedir.

01:32:05Burada şunun da altını çizmek

01:32:07isterim. Çalışma Bakanlığımız tabi bu

01:32:09konularda yoğun bir gayret içinde

01:32:11sadece bugünün

01:32:13ihtiyaçlarını görerek değil

01:32:15yapay zeka

01:32:17diğer bir takım teknolojiler gelişmeleri

01:32:19de dikkate alarak

01:32:21hangi meslekler devam edecek?

01:32:23Hangileri sona erecek? Mevcut

01:32:25meslekler nasıl dönüşecek?

01:32:27Hangi yeni meslekler ortaya çıkacak?

01:32:29Bütün bu hususları dikkate alan

01:32:31gelecekteki gelişmeleri de

01:32:33dikkate alan bir anlayışla

01:32:35iş gücü planlamamızı gerek genel

01:32:37eğitim sistemi boyutuyla

01:32:39gerekse daha kısa süreli

01:32:41kurslar, programlar boyutu itibariyle

01:32:43dikkatle ele alıyoruz.

01:32:47Bu makroekonomik göstergeler ve uygulama

01:32:49araçları

01:32:51OVP

01:32:532025-27 dönemi

01:32:55boyunca ekonomimizin büyüme

01:32:57istihdam hedeflerine ulaşmasını

01:32:59sağlayacak ve

01:33:01sürdürülebilir kalkınmada önemli

01:33:03rol oynayacaktır. Finansal

01:33:05istikrar boyutuna bakacak olursak

01:33:07finansal istikrar alanında

01:33:09atılması planlanan adımlara baktığımızda

01:33:11finansal piyasaların sağlam

01:33:13ve istikrarlı bir şekilde işlemeye

01:33:15devam etmesi için

01:33:17finansal düzenlemelerin

01:33:19sadeleştirilmesi büyük önem arz ediyor.

01:33:21Bu adım finansal

01:33:23sistemin şeffaflığını ve

01:33:25güvenilirliğini arttırarak

01:33:27piyasa katılımcılarının listelerini

01:33:29daha iyi yönetmesine olanak

01:33:31sağlayacaktır. Seçici

01:33:33kredi uygulaması, diğer bir başlığımız

01:33:35kredi büyümesini

01:33:37kontrol altında tutarak

01:33:39finansal listeleri azaltmayı hedeflerken

01:33:41sermaye piyasalarının

01:33:43geliştirilmesi daha derin

01:33:45ve likit bir finansal yapı oluşturmayı

01:33:47amaçlamaktadır.

01:33:49Ayrıca katılım finansının geliştirilmesi

01:33:51ve finansal teknolojilerin

01:33:53geliştirilmesi gibi adımlarda

01:33:55finansal sistemin

01:33:57daha kapsayıcı ve yenilgici olmasını

01:33:59destekleyecektir. Bu çerçevede

01:34:01tasarrufların arttırılması da

01:34:03ekonomik istikrar için kritik

01:34:05bir unsur olarak öne çıkmaktadır.

01:34:07Yurt içi tasarruf oranları

01:34:09arttırılarak ekonomik

01:34:11büyümemizi daha sağlam, daha sağlıklı

01:34:13kaynaklarla sürdürmeyi

01:34:15hedefliyoruz. Diğer yandan

01:34:17fiyat istikrarı için uygulanacak stratejilere

01:34:19geçersek, dezenflasyon

01:34:21sürecine uygun politika

01:34:23bileşimi önemli bir adım

01:34:25olarak karşımıza çıkıyor.

01:34:27Enflasyonun kontrol altına alınması

01:34:29ve tekhaneli seviyelere

01:34:31çekilmesi için uygun

01:34:33para ve maliye politikalarının

01:34:35bir arada ve uyum

01:34:37içinde uygulanması gerekmektedir.

01:34:39Yönetilen ve yönlendirilen

01:34:41fiyatlar politikası

01:34:43fiyat artışlarını kontrol altında

01:34:45tutarak hane halkının

01:34:47satın alma gücünü korumayı

01:34:49hedefleyecektir. Ayrıca

01:34:51arz yönlü politikalar ile

01:34:53üretim kapasitelerinin arttırılması

01:34:55ve piyasaya sunulan

01:34:57mal ve hizmetlerin

01:34:59çeşitlendirilmesi planlanmaktadır.

01:35:01Bu talep baskısını hafifleterek

01:35:03enflasyonist baskıları

01:35:05azaltmada da önemli bir rol

01:35:07oynayacaktır. Bu iki slide'ın

01:35:09da ortaya koyduğu gibi

01:35:11OVP dönemi boyunca ekonomik büyüme

01:35:13istihdam, finansal istikrar

01:35:15ve fiyat istikrarı hedeflerine

01:35:17ulaşmak için kapsamlı ve çok

01:35:19boyutlu bir yaklaşım benimsenmiştir.

01:35:21Her bir strateji ve

01:35:23uygulama aracı ekonomimizin

01:35:25sürdürülebilir kalkınma yolunda

01:35:27ilerlemesini sağlamayı hedeflemektedir.

01:35:29Ödemeler dengesi

01:35:31boyutuna baktığımızda

01:35:33atılacak adımlar şöyle

01:35:35özetlenebilir. Ekonomimizin dış

01:35:37ticaret dengesini iyileştirmek

01:35:39için ürün ve pazar

01:35:41çeşitlendirmesi stratejisi büyük

01:35:43önem taşıyor. Etkin

01:35:45ticaret diplomasisi ise

01:35:47uluslararası ticari ilişkilerimizin

01:35:49güçlendirilmesi ve yeni

01:35:51pazar fırsatlarının değerlendirilmesi

01:35:53için kritik bir unsurdur.

01:35:55Ayrıca ticaretin

01:35:57kolaylaştırılması ve ihracatın

01:35:59finansmanı, ihracat

01:36:01süreçlerinin daha verimli hale

01:36:03getirilmesi ve ihracatçılarımıza

01:36:05finansal destek sağlanması

01:36:07yoluyla dış ticaret

01:36:09hacminin arttırılmasına katkıda

01:36:11bulunacaktır. İthalat

01:36:13tamamlılığının azaltılması da burada çok

01:36:15kritik. Özellikle stratejik

01:36:17sektörlerde yerli

01:36:19üretimi teşvik ederek

01:36:21cari açığını azaltılması hedeflenmektedir.

01:36:23Bunun yanında hizmet

01:36:25ihracatının geliştirilmesi

01:36:27ve ihracatta yeşil ve

01:36:29dijital dönümün desteklenmesi

01:36:31öngörülmektedir. Hizmet

01:36:33sektörlerinde rekabet gücümüz

01:36:35arttırılacak ve sürdürülebilir

01:36:37ihracat stratejileri

01:36:39benimsenecektir. İş ve yatırım

01:36:41ortamı konusuna gelince

01:36:43burada hedefimiz Türkiye'yi

01:36:45yerli ve yabancı yatırımlar için

01:36:47daha cazip hale getirmektir.

01:36:49İş ve yatırım süreçlerinin iyileştirilmesi

01:36:51bürokratik engellerin

01:36:53azaltılması ve yatırım süreçlerinin

01:36:55hızlandırılması ile mümkündür.

01:36:57Ayrıca düzenleyici

01:36:59çerçevenin iyileştirilmesi

01:37:01iyi işleyen, hızlı işleyen

01:37:03bir adalet sistemiyle

01:37:05iş dünyasının daha öngörülebilir

01:37:07ve istikrarlı bir ortamda

01:37:09faaliyet göstermesini sağlamayı

01:37:11hedefliyoruz.

01:37:13Rekabetçi yeni yatırımların

01:37:15tesisi, yeşil dijital

01:37:17dönüşüm ve tedarik

01:37:19zinciri odaklı yatırımların

01:37:21arttırılması ekonomimizin

01:37:23gelecek trendlerine ve

01:37:25küresel rekabet koşullarına

01:37:27uyum açısından büyük önem

01:37:29taşımaktadır.

01:37:31Son olarak sizlere kamu maliyesi

01:37:33alanında sürdürülebilir

01:37:35ekonomik büyüme ve mali disiplin

01:37:37hedeflerimize ulaşmak için

01:37:39uygulayacağımız politika araçlarından

01:37:41bahsetmek istiyorum.

01:37:43Kamu maliyesi başlığı altında

01:37:45devletin mali yapısını güçlendirmek

01:37:47ve kamu harcamalarının

01:37:49etkinliğini arttırmak için bir

01:37:51dizi reform öngörülmektedir.

01:37:53İlk olarak harcamalarda

01:37:55etkinlik sağlanması önceliğimizdir.

01:37:57Bu kamu kaynaklarının

01:37:59daha verimli kullanılması

01:38:01ve gereksiz harcamaların

01:38:03minimize edilmesi anlamına

01:38:05gelmektedir. Etkin bir harcama

01:38:07politikası bütçe açığını

01:38:09kontrol altında tutarak

01:38:11mali disiplini sağlamak için kritik

01:38:13rol oynadığı gibi

01:38:15dezenflasyon sürecimize de

01:38:17ciddi katkılar sunacaktır.

01:38:19Afetlere dirençli yapının

01:38:21finansmanı yine kamu maliyesinde

01:38:23önemli bir başlığımız.

01:38:25Doğal afetler ve beklenmedik krizlere

01:38:27karşı daha hazırlıklı

01:38:29ve dayanıklı bir mali yapı

01:38:31oluşturmayı hedefliyoruz.

01:38:33Bu ülkemizin afet sonrası yeniden

01:38:35yapılanma sürecinde

01:38:37hızlı ve etkili yanıt verme

01:38:39kapasitesini de güçlendirecektir.

01:38:41Vergilemede adalet ve

01:38:43etkinlik ise vergi politikalarının

01:38:45daha adil ve etkili

01:38:47bir şekilde uygulanmasını

01:38:49amaçlamaktadır.

01:38:51Bu çerçevede vergi tabanının genişletilmesi

01:38:53ve kayıt dışılıkla

01:38:55mücadele edilmesi,

01:38:57kamu gelirlerinin arttırılmasına

01:38:59ve mali sürdürülebilirliğin

01:39:01uygulanmasına katkıda bulunacaktır.

01:39:03Kayıt dışılıkla mücadele

01:39:05ve denetimlerde etkinlik

01:39:07bu hedefe ulaşmak için hayati bir

01:39:09adımdır. Ekonomideki

01:39:11kayıt dışı faaliyetlerin minimize

01:39:13edilmesi ve denetimlerin

01:39:15çok daha etkin bir şekilde gerçekleştirilmesi

01:39:17hedeflenmektedir.

01:39:19Kamu iktisadi teşebbüsleri,

01:39:21kit yönetim reformu,

01:39:23kamu teşebbüslerinin daha verimli

01:39:25ve rekabetçi bir yapıya

01:39:27kavuşturulmasını hedeflerken

01:39:29sosyal güvenlik sisteminin

01:39:31mali sürdürülebilirliği ise

01:39:33uzun vadede sosyal güvenlik

01:39:35harcamalarının bütçe üzerindeki

01:39:37yükünü azaltmayı

01:39:39ve sistemin kendisi içinde

01:39:41daha sağlıklı bir şekilde

01:39:43işlemesini sağlamayı

01:39:45amaçlamaktadır. Bu kapsamlı

01:39:47reform ve politikalar,

01:39:49orta vadeli program dönemi boyunca

01:39:51kamu maliyesi alanında

01:39:53disiplinli, etkin ve

01:39:55sürdürülebilir bir yapı

01:39:57oluşturmayı hedeflemektedir.

01:39:59Mali disiplinin sağlanması,

01:40:01ekonomik istikrarın

01:40:03korunması ve sürdürülebilir

01:40:05büyümenin desteklenmesi için atılacak

01:40:07bu adımlar ülkemizin

01:40:09kalkınma hedeflerine ulaşması açısından da

01:40:11büyük önem taşımaktadır.

01:40:13Kıymetli

01:40:15katılımcılar sunumumu

01:40:17burada sonlandırmış

01:40:19bulunmaktayım.

01:40:21Bu vesileyle

01:40:23bütün bu çalışmalarda çok ciddi emek harcayan

01:40:25strateji bütçe

01:40:27başkanlığımıza, hazine maliye

01:40:29bakanlığımıza, ilgili

01:40:31tüm bakanlıklarımıza, kamu kurumlarımıza

01:40:33bu sürece katkı sunan

01:40:35tüm sivil toplum kuruluşlarına,

01:40:37meslek kuruluşlarına, sendikalara

01:40:39ilgili tüm taraflara

01:40:41huzurunuzda teşekkür etmek

01:40:43istiyorum. Güncellenmiş

01:40:45orta vadeli programın ülkemize,

01:40:47milletimize, ekonomimize

01:40:49hayırlı olmasını diliyorum.

01:40:51Yeni program dönemiyle

01:40:53birlikte ekonomik kalkınma

01:40:55ve sosyal refah hedeflerimize

01:40:57ulaşmak için tüm paydaşlarla

01:40:59birlikte kararlı bir şekilde

01:41:01çalışmaya devam edeceğiz.

01:41:03Nasıl ortak akılla

01:41:05hep birlikte planladıysak

01:41:07uygulamayı da aynı anlayış içinde

01:41:09devam ettireceğiz.

01:41:11Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde

01:41:13ekip ruhuyla

01:41:15ve koordinasyon içinde

01:41:17daha güçlü ve müreffeh bir Türkiye

01:41:19için çalışmaya devam edeceğiz.

01:41:21Şimdi

01:41:23kısa da olsa bir

01:41:25soru cevap bölümü yapacağız.

01:41:27Soru cevap bölümüne geçmek

01:41:29istiyorum. Zamanımızın kısıtlı

01:41:31olduğunu dikkate alarak belli

01:41:33sayıda soru alacağız. Önce

01:41:35soruları alacağız. Daha sonra

01:41:37ben ilgili arkadaşlarımıza

01:41:39soruları yönlendireceğim.

01:41:41Her bir alanla

01:41:43ilgili az önce bahsettiğim gibi bakanlarımız

01:41:45önümüzdeki dönemde

01:41:47kendi alanlarıyla ilgili çok daha

01:41:49detaylı açıklamaları kamuoyuyla

01:41:51paylaşacaklardır. Ben sadece

01:41:53genel adlarıyla orta vadeli

01:41:55programımızı bir bütünlük içinde

01:41:57özetlemeye çalıştım. Dolayısıyla

01:41:59bundan sonraki süreçlerde de medyada

01:42:01mutlaka

01:42:03bakanlarımız kamuoyunu

01:42:05bilgilendirmeye devam edeceklerdir.

01:42:07Son olarak şunu söylemek istiyorum.

01:42:09Sorularımızı lütfen

01:42:11orta vadeli program dışına

01:42:13çıkmayarak sorarsak çok memnun

01:42:15oluruz. Bugün konumuz orta vadeli

01:42:17program. Onun dışındaki konuları

01:42:19başka platformlarda

01:42:21konuşabiliriz diyorum. Soru sormak

01:42:23isteyen arkadaşlarımıza mikrofon

01:42:27kendinizi de tanıtırsanız memnun

01:42:29oluruz.

01:42:31Efendim Fırat Kozok, Bloomberg'tan

01:42:33Benim ilk sorum

01:42:35Sayın Şimşek olacak.

01:42:37Mali tarafta Merkez Bankası

01:42:39politikalarıyla eş güdümü sağlayacak

01:42:41ne tür sıkılaşma

01:42:43adımları bekleyebiliriz? Siz biraz bahsettiniz ama

01:42:45belki detay anlamında

01:42:47ekleyeceği şeyler olabilir.

01:42:49İkinci sorum

01:42:51Sayın Merkez Bankası Başkanı'na

01:42:53Merkez Bankası'nın ilan ettiği

01:42:55hedeflerle

01:42:57özellikle yüzde kırk bir buçukluk

01:42:59enflasyon hedefi üzerinden

01:43:01hareketle bu hedeflerle

01:43:03OVP'deki hedefler

01:43:05arasındaki uyumu

01:43:07nasıl yorumluyor?

01:43:09Ayrıca OVP'deki büyüme hedefleriyle

01:43:11enflasyon hedefleri arasındaki

01:43:13uyumu nasıl değerlendirsiniz?

01:43:15Bir de OVP'deki

01:43:17büyüme hedefleri birçok ekonomistin

01:43:19beklentisine göre daha iyi imser.

01:43:21Bu tablo

01:43:23sıkılaşma sürecinin

01:43:25daha kısa süreceği yönde bir endişe

01:43:27oluşturur mu?

01:43:29Teşekkür ediyorum.

01:43:31Mikrofonu diğer arkadaşlarımıza uzatalım.

01:43:35Öncelikle sunumunuz

01:43:37için teşekkürler. Hasan Arslan, TRT Haber

01:43:39Aslında benim de bir sorum

01:43:41Sayın Şimşiye, büyüme

01:43:43üzerinde, şimdi biz baktığımız zaman

01:43:45geçen yıl açıklanan orta vadeli programda

01:43:47büyüme hedeflerini 0.5

01:43:49puan aşağı yönlü revize ettik.

01:43:51Enflasyon tahminlerimizi de

01:43:53hedeflerimizi de yukarı yönlü revize etmiş olduk.

01:43:55Bu yıl için 33'tü

01:43:57geçen Eylül'de açıklanan rakam.

01:43:5941.5'a Merkez Bankası'nın

01:44:01üst bandına, hedefinin üst bandına

01:44:03yakınlamış olduk.

01:44:052025-26 enflasyon tahminlerimiz de

01:44:07yukarı yönlü güncellenmiş oldu.

01:44:09Benim sorum hem

01:44:112. çeyrek büyüme açıklananı çok yakın tarihte

01:44:13%2.5 geldi ama 3. çeyreğe ilişkin

01:44:15öncü verilerde hem imala sanayinde

01:44:17kapasite kullanım oranlarında

01:44:19rakamlar çok

01:44:21iç açıcı değil, öncü veriler 3. çeyreğe ilişkin.

01:44:23Büyümeye ilişkin bir

01:44:25yumuşak iniş beklentisi mi bu rakamlar

01:44:27aslında sizin bu yıla ilişkin

01:44:29%3.5 hedefi yumuşak iniş

01:44:31beklentisi mi?

01:44:33Yoksa bu büyümede

01:44:35inişin biraz daha sert olmasını

01:44:37bekleyebilir miyiz?

01:44:39Bir de yine geçen

01:44:41OVP'de Sayın Şimşek'in söylediği

01:44:43çalışanların fiyatla

01:44:45ücretlerine ilişkin

01:44:47gerçekleşen enflasyon, bir de hedeflenen

01:44:49enflasyon oranında

01:44:51şu anda gerçekleşen

01:44:53enflasyon oranında artış yapıyoruz.

01:44:55Aslında bunu hedeflenen enflasyon

01:44:57oranında bu artışları yapmamız lazım

01:44:59demişti

01:45:01toplantısında. Bunu biraz açabilir miyiz?

01:45:03Özellikle 2025'ten itibaren

01:45:05bu ücret artışlarında biz

01:45:07gerçekleşen enflasyon üzerinden mi artış yapacağız?

01:45:09Hedeflenen enflasyon üzerinden.

01:45:11Teşekkür ederiz.

01:45:17Esra Nehir Habertürk

01:45:19Televizyonu, Sayın Cevdet Yılmaz sorum size.

01:45:21Her orta vadeli program

01:45:23sonrası milli gelir üzerinden

01:45:25biz bir kur hesaplaması yapıyoruz

01:45:27ve bunu da haberleştiriyoruz.

01:45:29Sizin bu varsayımınız

01:45:31neyin üzerine? Yani döviz kuru

01:45:33tahmininizi nasıl yapıyorsunuz? Kura yönelik

01:45:35herhangi bir hedefiniz var mı?

01:45:37Buna bir açıklık getirirseniz sevinirim.

01:45:39Çok teşekkür ederim. İyi ki sordunuz bu soruyu.

01:45:43Efendim Arda Erdoğan

01:45:45CNN Türk Televizyonu.

01:45:47Türkiye ekonomisi konuşulduğunda hep enflasyon

01:45:49ve cari işlemler açığı da

01:45:51beraberinde geliyor. Bunun sebepleri

01:45:53arasında muhakkak rekabet gücünün

01:45:55sanayide üretim tarafında

01:45:57düşük olduğu da ifade ediliyor.

01:45:59Önümüzdeki süreçlerde eğer Sayın

01:46:01Sanayi Bakanımız da ifade etmek

01:46:03isterlerse sanayi alanında, üretim

01:46:05alanında dönüşümü hızlandıracak

01:46:07Türkiye'nin rekabet gücünü artırabilecek

01:46:09yeni adımlar neler olabilir? Birkaç

01:46:11cümle edebilirse seviniriz. Teşekkür ederim.

01:46:13Çok teşekkür ederim.

01:46:15Evet.

01:46:17Buyurun. Efendim Mehmet Kalay İlyas

01:46:19Sever Ajansı. 2003 yılında

01:46:21seyreden, 2004 yılında da sınırlı

01:46:23ölçüde yükselen bir ihracat söz konusu.

01:46:25Ben Sayın

01:46:27Ticaret Bakanı'na da sormak istiyorum. OVP'de

01:46:29önümüzdeki yıllarda ihracatla hedeflenen

01:46:31artışlara ulaşabilmesi bakımından

01:46:33atılacak adımlar nelerdir?

01:46:39Çok teşekkürler.

01:46:41Efendim Demirören Haber Ajansı kanunu

01:46:43benim sanayi bakanına bir sorum olacaktı.

01:46:45Yeni nesil enerjili araçlardan

01:46:47batarya teknolojilerine, çip

01:46:49teknolojilerinden yeşil enerjiye kadar

01:46:51kritik alanlarda uygulanacak olan

01:46:53HİT-30 yüksek teknoloji teşvik

01:46:55programı ile hedeflenen küresel

01:46:57hayatın yatırımların ülkemize ve

01:46:59ekonomimize bu OVP döneminde

01:47:01nasıl bir katkı getirmesini bekliyorsunuz

01:47:03Sayın Bakan? Teşekkür ederim.

01:47:05Selçuk Baki Hürriyet

01:47:07Gazetesi. Benim sorumla Çalışma Bakanımıza

01:47:09Dezenflasyon sürecinde

01:47:11istihdam artışları bir miktar yavaşlıyor.

01:47:13Sonrasında istihdamı nasıl

01:47:15korumayı düşünüyorsunuz? Enflasyonun

01:47:17düşü süreciyle OVP dönemi için

01:47:19öngörülen istihdam artışları

01:47:21nasıl sağlanacaktır? Teşekkür ederim. Sağ olun.

01:47:23Teşekkür ederim.

01:47:25Anadolu Ajansı

01:47:27Mert Davut. Benim sorum size

01:47:29sayın Yılmaz. Orta vadeli programın

01:47:31odağında enflasyonla mücadelenin

01:47:33olduğunu görüyoruz. Ama

01:47:35aynı zamanda dengeli bir büyüme

01:47:37patikası da sundunuz.

01:47:39Bu da dezenflasyon sürecinde

01:47:41toplum kesimlerine maliyeti

01:47:43en aza indirme çabası olarak değerlendirilebilir.

01:47:45Bu çerçevede

01:47:47sunumda da bahsettiğiniz gibi

01:47:49program dönemi boyunca

01:47:51uygulanacak büyüme stratejisi ne olacak?

01:47:53Ve büyüme potansiyelini

01:47:55nasıl artırmayı planlıyorsunuz?

01:47:57Teşekkürler.

01:48:01Bekir Gürdamar.

01:48:05Rakamları, hedeflere

01:48:07baktığımız zaman TÜRK Lirası'nda

01:48:09real değerlenmenin devam etmesini

01:48:11bekliyoruz sanırım bir ikisine daha.

01:48:13Büyümede

01:48:15yüzde dört hedefi

01:48:17yüzde on yedi

01:48:19bu çağı enflasyonu düşürmek için

01:48:21çaba gösterirken

01:48:23çok gerçekçi mi bu konuda

01:48:25neler, ekstra neler yapılacak?

01:48:27Yapısal reformlar daha detaylandırılacak mı?

01:48:29Bunu merak ediyorum.

01:48:33Burak Karagöz,

01:48:35Buğum bölge ETT Tevzonu.

01:48:37Konuşmanızda tarımsal sulama

01:48:39yatırımlarının hızlı bir biçimde arttırılarak

01:48:41ürün verimliliğinin yükseltilmesi

01:48:43program dönemindeki öne çıkan

01:48:45kamu yatırım önceliklerimiz dediniz.

01:48:47Dolayısıyla devlet su işleri verilerine göre

01:48:49tarımda kullanılan suyun sadece yüzde otuz

01:48:51üçü modern basınçlı sulama sistemleri.

01:48:53Geri kalan yüzde altmış edilik kısmı

01:48:55da vahşi olarak tabir edilen

01:48:57sistemler. Dolayısıyla

01:48:59şunu sormak istiyorum.

01:49:01OVP'ye göre tarımsal sulama

01:49:03önümüzdeki yıllarda ne kadar yatırım bütçesi

01:49:05ayrıldı ve şu an yüzde otuz

01:49:07üç olan modern basınçlı sulama sistemlerinin

01:49:09oranının iki bin yirmi yedi

01:49:11sonunda yüzde kaç olması hedefleniyor? Teşekkür ederim.

01:49:13Sibel Can

01:49:15NTV'den.

01:49:17Sayın Bakan Şimşe'ye sorum. İlk

01:49:19vergi paketinin beklentileri karşılamadığını

01:49:21dönük eleştiriler var. Yeni bir

01:49:23vergi paketinin de hazırlandığını söylemiştiniz.

01:49:25Bu pakette vergide

01:49:27adaleti sağlamaya dönük hangi

01:49:29düzenlemeler olacak?

01:49:31Evet isterseniz değerli arkadaşlar

01:49:33son bir

01:49:35son iki tane son iki

01:49:37soruyu da alalım. Çünkü

01:49:39artık vaktimizi de epey bir

01:49:41aşmış durumdayız.

01:49:43Teşekkürler.

01:49:45Gökçen Tuncer, Ekotürk TV

01:49:47Benim sorum

01:49:49da esasen öncelikle

01:49:51hedeflerle

01:49:53ilgili olacak. Şöyle ki

01:49:55şimdi

01:49:57arkadaşlarım da daha önce belirttiler zaten

01:49:59şu anda iki bin yirmi dört

01:50:01için konulan hedef yüzde kırk bir

01:50:03nokta beş. Bu Merkez Bankası'nın

01:50:05koyduğu aralığın üst bandına oldukça

01:50:07yakın. Bu bir faiz indiriminin

01:50:09önünü açacak mı? Dolayısıyla Merkez Bankası

01:50:11bir sonraki enflasyon raporunda bir

01:50:13eee güncellemeye gidecek mi?

01:50:15Bir de bir önceki OVP'de

01:50:17şöyle bir ifade vardı. Kama özel

01:50:19işbirliği uygulamalarında etkinliği,

01:50:21verimliliği, ekonomikliliği ve bütünülü

01:50:23sağlayacak çerçevede

01:50:25bir düzenleme yapılacaktır.

01:50:27Şimdi bununla ilgili olarak biz bazı

01:50:29vergilendirmeler gördük ama

01:50:31eee son bir senede neler yapıldı

01:50:33eee bu kama özel işbirliği

01:50:35projeleriyle ilgili olarak ve de neler

01:50:37olacak? Onu merak ediyorum. Teşekkürler.

01:50:39Teşekkür ederiz. Evet.

01:50:43Buyurun. Eee vereceğim

01:50:45arkadaşıma eğer izin verirseniz

01:50:47mikrofonunu aldım.

01:50:49Eee Sayın Yılmaz size eee

01:50:51sormak istiyorum. Siz eee hem

01:50:53ortavadeli programla ilgili konuşurken

01:50:55hem de az önce eee sunumunuzda da

01:50:57bunun tamamen sosyal

01:50:59refahı kalıcı hale getirilmesi

01:51:01eee amaçlanan insan

01:51:03odaklı bir eee program olduğunu

01:51:05söylediniz. Rakamları izledik.

01:51:07Belki şu anda milyonlar bizi izliyor

01:51:09ve vatandaş şunu merak ediyor.

01:51:11Bu rakamlar benim hayatıma

01:51:13ne zaman dokunacak? Ben çarşı pazara

01:51:15gittiğimde bu iyileşmeyi ne zaman hissedeceğim?

01:51:17Biraz da o bilgi verirseniz

01:51:19teşekkür ediyorum. Arkadaşıma veriyorum

01:51:21çünkü biraz araya girdim.

01:51:23Eee benim sorum

01:51:25sayın çalışma bakanına efendim.

01:51:27Eee buradaki açıklamış olduğunuz programda

01:51:29yeni nesil çalışma biçimleri

01:51:31ve sektörel dönüşümler.

01:51:33Bu arada kendimi de tanıtmayı unuttum.

01:51:35Ülket Yeni Mustafa Pala.

01:51:37Burada bir esnek çalışma

01:51:39ya da uzaktan çalışma bu

01:51:41daha öncesinde gündeme gelmişti.

01:51:43Bu OVP'nin içerisinde yeni

01:51:45nesil çalışmadan kastınız

01:51:47bu mu olacak ve mesai

01:51:49saatlerinde de herhangi bir değişiklik

01:51:51olacak mı ve bu

01:51:53özel sektörü de bu konuda teşvik edecek

01:51:55misiniz? Özellikle uzaktan

01:51:57çalışma ve esnek çalışma

01:51:59konusunda. Çok teşekkür ederim.

01:52:01Değerli arkadaşlar

01:52:03çok teşekkür ediyorum.

01:52:05Şimdi müsaade ederseniz

01:52:07soruları cevaplamaya

01:52:09geçelim. Az önce

01:52:11söylediğim gibi bütün soruları burada

01:52:13tüketme imkanımız yok. Kısıtlı

01:52:15bir süremiz var. Önümüzdeki süreçte

01:52:17hem bakanlarımız hem

01:52:19diğer yetkililerimiz kamuoyunu

01:52:21daha fazla bilgilendirecektir.

01:52:23Ben birkaç şey söyleyip

01:52:25sayın bakanlarımıza sözü vereceğim.

01:52:27Öncelikle bu

01:52:29Merkez Bankası

01:52:31ile OVP

01:52:33uyumu konusunda şunu

01:52:35söylemek isterim. Revize ettiğimiz

01:52:37enflasyon kırk bir nokta beş.

01:52:39Bu Merkez Bankamızın

01:52:41tahmin aralığı içinde

01:52:43olan bir revizyon.

01:52:45Onu aşan bir revizyon değil.

01:52:47Merkez Bankamızla diğer kurumlarla

01:52:49olduğu gibi yine bu süreçlerde

01:52:51istişare içinde elbette hareket

01:52:53ettik. Şunun da altını

01:52:55çizmek isterim. Biz bütün kurumların

01:52:57kendi bağımsız alanlarındaki

01:52:59kararlara saygılıyız. Herkes kendi

01:53:01alanında çalışıyor.

01:53:03Ama elbette Türkiye olarak bütüncül

01:53:05bir stratejiyi de hayata

01:53:07geçiriyoruz. Her zaman

01:53:09altını çizdiğimiz gibi para politikaları,

01:53:11maliye politikaları ve yapısal

01:53:13reformlar bütünlüğünden

01:53:15oluşan bir stratejimiz var.

01:53:17Bütüncül bir stratejimiz var. Bunu

01:53:19hayata geçiriyoruz. Dolayısıyla

01:53:21buradaki uyuma son derece

01:53:23hassasiyetle yaklaşıyoruz.

01:53:25Hedefler

01:53:27bir miktar her zaman

01:53:29değişebilir. Hedeflerle gerçekleşmeler.

01:53:31Ama önemli olan

01:53:33doğrultunuzdur. Nereye

01:53:35doğru gitmekte olduğunuzdur.

01:53:37Buna bir ay erken ulaşırsınız,

01:53:39iki ay geç ulaşırsınız.

01:53:41Ama sağlıklı bir politika

01:53:43belirlediyseniz ve doğru

01:53:45bir yönde ilerliyorsanız

01:53:47er veya geç hedefinize ulaşırsınız.

01:53:49Cumhurbaşkanı Yardımcısı

01:53:51Cevdet Yılmaz yeni

01:53:53orta vadeli programı

01:53:55açıkladı. Soru cevap

01:53:57kısmına geçildi. Gazetecilerin

01:53:59elbette soruları var. İşte bu

01:54:01sorular yanıtlanıyor.

01:54:03Cumhurbaşkanı Yardımcısı

01:54:05Sayın Yılmaz aslında

01:54:07şu noktada bıraktı. Biz de oradan devam

01:54:09edelim. Öyle ya da böyle

01:54:11hedeflenen noktaya

01:54:13kararlılıkla gidersek

01:54:15ulaşırız açıklamasında

01:54:17bulundu. Şimdi buradaki

01:54:19temel konu herkesin

01:54:21merak ettiği bir enflasyon

01:54:23verileri. Enflasyon

01:54:25beklenen oranda ilerlerse

01:54:27ücret dağılımı bu anlamda nasıl olacak?

01:54:29Beklenen enflasyona mı

01:54:31yoksa hissedilen

01:54:33gelen enflasyona göre mi

01:54:35ücretlendirme olacak? Ve diğer başlıkta

01:54:37dezenflasyon süreci

01:54:39ve aynı zamanda da aslında

01:54:41sıkılaştırma politikası

01:54:43yatırımlar kısmı da bu anlamda

01:54:45önemliydi. Şimdi şöyle devam

01:54:47edelim. Sayın Özkaya ve Sayın

01:54:49Bayram bizimle devam ediyorsa. Yenilen

01:54:51Türk editörü Gülşen Coşkun da katılıyor.

01:54:53Gülşen aslında

01:54:55çok başlık var. Tek tek

01:54:57kademe kademe açıkladı. Oldukça da uzun

01:54:59bir toplantı gerçekleşti. Hala

01:55:01daha devam ediyor. Ama senin

01:55:03dikkatini çeken, şunu

01:55:05kesinlikle atlamamamız gerekiyor. Bunun da

01:55:07altını çok önemsedim

01:55:09dediğin bir kısım varsa lütfen

01:55:11konuklarımıza senden alalım sorumuzu.

01:55:16Göksu

01:55:18istersen şöyle kısa bir özet yapmak

01:55:20gerekirse. Ne değişti?

01:55:22Yeni orta vadeli program

01:55:24yani ekonominin 3 yıllık

01:55:26yol haritası ne olacak diye

01:55:28söylersek bu uzun açıklama

01:55:30sonrasında izleyicilerimize

01:55:32belki şöyle özetlemekte bir fayda var.

01:55:34Şimdi baktığımızda

01:55:36enflasyon tahminlerinin bir miktar

01:55:38yukarı çıktığını görüyoruz. Bir önceki

01:55:40yapılan orta vadeli

01:55:42programdaki hedeflilere

01:55:44karşılaştırma oranında baktığımızda

01:55:46bunun dışında büyümenin

01:55:48bir miktar aşağı çekildiğini görüyoruz.

01:55:50Şimdi öncelikli başlıklardan biri bu.

01:55:52Zaten hep gözümüz kulağımız enflasyonda

01:55:54demiştik. İkinci

01:55:56önemli olan kısım belki de

01:55:58şu. Şimdi dengelenme sürecine

01:56:00dikkat çekiliyor. Yine evet enflasyonda

01:56:02tekhane hedefi var.

01:56:04Bu tekhane yine şu değişmedi ama

01:56:062026 yılında tekhaneye

01:56:08geçirmesi planlanıyor ve

01:56:102027 itibariyle de yine aşağıya

01:56:12doğru çekilmesi planlanıyor

01:56:14enflasyonda.

01:56:16Ama büyüme

01:56:18tabii ki bir taraftan da

01:56:20çok da düşsün istenmiyor.

01:56:22Enflasyonla büyümenin

01:56:24dengesi nasıl sağlanacak? Soru bu

01:56:26zaten uzun süredir. Çünkü yüksek

01:56:28bir enflasyon var. Bir taraftan bunu indirmeye

01:56:30çalışırken büyüme dengesine

01:56:32baktığımızda buradaki denge şaşabilir.

01:56:34Bunun dengelenmesi lazım. Orada şöyle

01:56:36dedi Cevret Yılmaz

01:56:38Cumhurbaşkanı yardımcısı.

01:56:40Dengelenme sürecinde daha ılımlı ve

01:56:42sürdürülebilir bir büyüme sürecini

01:56:44gerektiriyor dedi. İşte bu dengelenme

01:56:46büyümenin neden düştüğü

01:56:48tahminlerde sorusu

01:56:50sorulduğundaki yanıtını belki

01:56:52burada biraz özetlemekte fayda var.

01:56:54Mali disiplin yine olacak vurgusu yaptı.

01:56:56Peki vatandaşa dokunan kısımlar

01:56:58neler olacak? Biraz yakından

01:57:00hayatımızı ilgilendirecek kısımlara

01:57:02bakalım istersen. Öncelikle tarımda verimlilik

01:57:04artacak dedi bakan. Şimdi uzun

01:57:06bir süredir zaten iklim değişikliğiyle mücadele

01:57:08yapsamada da dün CNN

01:57:10Türkiye'nin önünde Ankara temsilcimiz Can Ovan'ın

01:57:12konuğu tarım bakanıydı.

01:57:14Yeni planlamaları anlattı.

01:57:16Tarımda, planda bir üretim dönemine

01:57:18geçiyoruz. Nedir bu? Daha

01:57:20az su isteyen ürünlere

01:57:22yer verilecek. Eğer buna yönelik

01:57:24belirlenen noktalarda

01:57:26çiftçi üretim yaparsa

01:57:28daha fazla desteklenecek. Şimdi plan

01:57:30bu ve böylelikle

01:57:32bir gıda sorununun yaşanmaması

01:57:34hedefleniyor.

01:57:36Bunun dışında benim dikkatimi çeken başlıklardan

01:57:38biri, yine bir süredir

01:57:40konuşuyorduk tartışmalı bir başlık ama

01:57:42yeni nesil çalışma biçimleri.

01:57:44Şimdi yeni nesil çalışma biçimleri

01:57:46ne olacak? Esnek çalışma biçimleri var.

01:57:48Burada biz genel çerçeveyi görüyoruz.

01:57:50İş dünyası, istihdamı

01:57:52artırma planları, hedefleri var

01:57:54ama burada artık biz o

01:57:56bildiğimiz o geleneksel kalıp

01:57:58çalışma, istihdamı artırma

01:58:00yöntemlerinden bahsetmiyoruz gördüğümüz

01:58:02kadarıyla. Bir önceki orta vadeli

01:58:04programda da vardı. Küçük bir parantez

01:58:06açmakta fayda var. Kısa süre önce

01:58:08aslında biz kamuda esnek çalışmaya ilişkin

01:58:10olarak ilk adımı da gördük. Kamuda

01:58:12iş kurdan alınacak

01:58:14eğitimlerle birlikte 3 gün çalışma

01:58:16imkanı getirildi ve

01:58:18belirli miktarda bunun

01:58:20çerçevesi var.

01:58:22Belirli bir eğitim aldıktan sonra

01:58:24belirli bir miktar ücret karşılığında 3 gün

01:58:26çalışma. Yani hem kamuda çalışabilecek bir kişi

01:58:28bu durumda hem de kalan günlerini başka

01:58:30bir yerde. İlk adımı böyle gördük ama

01:58:32bu programa da girdiği için

01:58:34o yeni nesil çalışma biçimleri

01:58:36ne olacak başka? Çalışma

01:58:38saatleri düşer mi mesela? Bunu çok konuşuyorduk

01:58:40ki buradaki

01:58:42meslektaşlarımızdan biri de onu

01:58:44bakanlara sordu. Çalışma saati düşecek mi diye.

01:58:46İlerleyen dakikalarda

01:58:48sorulara yanıt verilirken belki onun yanıtını

01:58:50da alırız yayınımız arasında. Onu da

01:58:52bir parantez açalım. Tasarruflar

01:58:54artacak. Bu zamana kadar arttı mı

01:58:56tasarruflar? Öncelikli soru bu.

01:58:58Bir önceki orta vadeli programda çünkü

01:59:00hedef buydu. Burada Cevdet Yılmaz

01:59:02dedi ki genel bir denge

01:59:04sağlandığında baktığında nominal

01:59:06kamu harcaması artmış, gelirler artmış

01:59:08demiş. Milli gelire bakınca harcama

01:59:10kontrolü güçlü. Vurgusu yaptı.

01:59:12Önümüzdeki dönemde nasıl olacak?

01:59:14Yine bunu da göreceğiz.

01:59:16Çünkü bu sadece bir yol haritası.

01:59:18Önemli olan bu yol haritasını uygulamak

01:59:20ve sonuçlarını almak. Alınan

01:59:22sonuçlar da buradaki

01:59:24yol haritasında yer aldığı gibi mi

01:59:26ona bakmak önemli olan.

01:59:28Ücret artışları

01:59:30nasıl olacak? Soru geldi.

01:59:32Hep şunu konuşuyoruz. Enflasyon diyoruz.

01:59:34Enflasyonun şimdi yol haritasını gördük.

01:59:36Ücret artışları, asgari ücret memurlara

01:59:38ve emeklilere zam oranları da

01:59:40enflasyondaki verilere göre

01:59:42şekilleniyor hesaplamalar.

01:59:44Peki, geçmişteken gerçekleşen

01:59:46enflasyon mu? Yoksa

01:59:48hedef enflasyon mu? Hedef enflasyonsa

01:59:50burada rakamlar var. Mesela 2024

01:59:52yıl sonu için %41,5

01:59:54rakamı var. Buna göre hesaplamalar mı

01:59:56yapılacak? Yoksa mevcuta

01:59:58gerçekleşen ve bundan sonraki

02:00:00dönemlere ilişkin verilen enflasyon

02:00:02rakamları var. Gitgide düştüğünü görüyoruz. %17,5

02:00:04%9,7

02:00:06ve 7, 2027'ye

02:00:08kadar planlar. Buna göre

02:00:10nasıl şekillenecek ücret artışları? Bu da çok

02:00:12merak ediliyor. Soruldu. Mehmet Şimşek

02:00:14yanıt verirse onu da öğrenmiş olacağız.

02:00:16Vergide adalet. Yine çok konuşuyoruz. Bir

02:00:18önceki programda da konuştuk. Yine bu da soruldu.

02:00:20Vergide adalet sistemi. Burada

02:00:22diyor ki tabana yayılması konusunda

02:00:24çalışmalar olacak daha fazla diyor.

02:00:26Geçtiğimiz dönemlerde bazı adımlar

02:00:28atılmıştı. Nasıl adımlar atılacak?

02:00:30Bakacağız. Şimdi genel

02:00:32çerçeveyle baktığımda benim dikkatimi

02:00:34çeken başlıklar bunlar oldu Göksu.

02:00:36İstersen konuklarımızın dikkatini

02:00:38neler çekmiş onu soralım.

02:00:40Bir manşet atılsa izinle

02:00:42istersen ilk soruyu ben sorayım

02:00:44sonrasında sen devam et lütfen.

02:00:46Uygunsa senin için de.

02:00:48Estağfurullah. Teşekkür ediyorum.

02:00:50O zaman sayın

02:00:52teşekkürler Göksu. İstersen

02:00:54sayın Özkoya ile başlayalım.

02:00:56Sayın Özkoya ben kendimce

02:00:58ilk dinlediğim noktalarda soru

02:01:00cevabı şu an duyamıyoruz ama dikkat

02:01:02çeken kısımları böyle gördüm.

02:01:04Siz bu konuşmalardan bu

02:01:06yeni orta vadeli programdan

02:01:08ekonominin yol haritasından

02:01:10baktığınızda bir manşet çıkarmak

02:01:12isteseniz ne çıkarırsınız?

02:01:14Tabii burada programın

02:01:16kendi içinde

02:01:18uyumuna dikkat etmek gerekecek.

02:01:20Öncelikle makro finansal

02:01:22istikrar temelli olduğu

02:01:24real büyümenin ve real

02:01:26büyümeye ilişkin yapısal

02:01:28reformların orta vadeli

02:01:30program içinde buna

02:01:32eklemli gözüklüyor anlaşılıyor.

02:01:34Tam tersi değil.

02:01:36Real büyüme ve real büyümeye

02:01:38ilişkin yapısal reformlar

02:01:40ana sütunu oluşturmuyorlar.

02:01:42Bunu vurgulamamız lazım. Nereden biliyoruz bunu?

02:01:44Hedeflerden biliyoruz

02:01:46bir de stratejilerden biliyoruz.

02:01:48Stratejileri söyleyeyim

02:01:50isterseniz hedeflere geçmeden.

02:01:52Hocam hedefe geçmeden önce

02:01:54soru cevap kısmı

02:01:56devam ediyor.

02:01:58Sayın Yılmaz şöyle bir açıklamada

02:02:00bulundu kurla ilgili.

02:02:02Belki bu kısmı önemli.

02:02:04Bunu da açıklarsanız

02:02:06cümlelerinizde çok da sevinirim.

02:02:08Kuru piyasadaki

02:02:10arz ve talep belirler.

02:02:12Kur tahminimiz yok.

02:02:14Evet şöyle söyleyeyim.

02:02:16Hedeflerden bu

02:02:18örtük olarak elde edilebiliyor bildiğiniz gibi.

02:02:202025

02:02:22Galatasaray Fiyorti Şahsı'da

02:02:24hedefi 61.5 trilyon.

02:02:26Bunun dolar karşılığı da verildi.

02:02:28Dolayısıyla biz buradan

02:02:30kurun ortalama olarak

02:02:3242.7 TL'ye karşılık geldiğini

02:02:34söyleyebiliriz.

02:02:362025'te

02:02:38orta vadeli program oluşturulurken

02:02:40düşünülen ya da

02:02:42çıkarsanan kur seviyesi

02:02:4442.7 civarı olacak.

02:02:46Zaten burada

02:02:48Gülşen Hanım'ın sorusuna

02:02:50ilişkin tutarlılık da bu noktada

02:02:52ölçülmeye başlanması gerekiyor.

02:02:54Yani cari olarak büyümeyi

02:02:5644.2

02:02:58trilyondan 61.5'a

02:03:00%40'lık bir cari

02:03:02büyüme düşünüyoruz 2025'te.

02:03:04Hesaplamışız orta vadeli

02:03:06programda. Bu

02:03:08enflasyonla tutarlı mı?

02:03:10%17.5 enflasyon

02:03:12güncellenen seviyesiyle

02:03:14böyle baktığımız zaman

02:03:16Sayın Özkayan

02:03:18Sayın Mehmet Şimşek konuşuyor.

02:03:20Kameralarımızı o noktaya çevirelim.

02:03:22Fiyat istikrarıdır.

02:03:24Yani enflasyonun

02:03:26düşürülmesidir.

02:03:28Fiyat istikrarı olmadan

02:03:30az önce de vurgulandı

02:03:32sürdürülebilir

02:03:34yüksek büyümeyi sağlayamayız.

02:03:36Dolayısıyla

02:03:38aslında kalıcı refah artışı için

02:03:40sürdürülebilir yüksek büyüme için

02:03:42mutlaka ve mutlaka

02:03:44enflasyonu

02:03:46düşüp tekhanelere indirip

02:03:48orada tutacak

02:03:50yani fiyat istikrarını

02:03:52sağlamamız lazım.

02:03:54O nedenle de önceliğimiz

02:03:56fiyat istikrarıdır.

02:03:58Tabii

02:04:00kısa vadeli

02:04:02dezenflasyonun

02:04:04büyüme üzerine olumsuz etkilerin

02:04:06olabildiği az önce de ifade edildi.

02:04:08Ama şunun altını çizmek için

02:04:10bu geçicidir.

02:04:12Dolayısıyla

02:04:14Türkiye'nin önü açık

02:04:16dezenflasyonla

02:04:18birlikte Türkiye'de

02:04:20büyüme yükselecektir.

02:04:22Basit bir rakam vermek istiyorum.

02:04:241990'lı yıllara

02:04:26gidin. Enflasyon

02:04:28hem yüksektir hem çok oynaktır.

02:04:30Yani inişli çıkışlıdır.

02:04:32Ve büyüme

02:04:34ortalama %3'ler civarındadır.

02:04:362000'li

02:04:38yıllara gelin.

02:04:40Enflasyon

02:04:42tek haneye inmiştir.

02:04:44Ve Türkiye'nin ortalama büyümesi

02:04:46%5.5'a yaklaşmıştır.

02:04:48Çok net bir şekilde

02:04:50enflasyonu

02:04:52düşük tek haneye indirmemiz

02:04:54yüksek büyüme

02:04:56için olmazsa olmaz

02:04:58bir ön koşuldur.

02:05:00Çünkü ancak düşük

02:05:02enflasyon ortamında

02:05:04finansmana erişim daha kolay

02:05:06ve

02:05:08ülke ekonomisi daha öngörülebilir.

02:05:10Yatırım ortamı daha

02:05:12elverişlidir.

02:05:14Peki 2025 yılında

02:05:16maliye politikası

02:05:18ile para politikası arasındaki

02:05:20eş güdüm hususu.

02:05:22Bir kere rakamlardan

02:05:24çok net bir şekilde şunu göreceksiniz.

02:05:262025

02:05:28yılında

02:05:30negatif bir mali itki

02:05:32söz konusu.

02:05:34Yani bütçe açığını

02:05:36azaltıyoruz.

02:05:38Bütçe açığının azalması demek

02:05:40aslında

02:05:42dezenflasyona, enflasyonun

02:05:44düşürülmesine güçlü destek demek.

02:05:46Şimdi bu

02:05:48sene öngördüğümüz bütçe açığına

02:05:50yaklaşık %4.9

02:05:52milli geliri oran olarak.

02:05:54Şimdi gelecek sene bunun 3.1'ye

02:05:56düşecek olması demek

02:05:58muazzam bir negatif

02:06:00mali itki demek.

02:06:02Yani

02:06:04dezenflasyonu destekleyici demek.

02:06:06Diğer önemli bir husus

02:06:08yönetilen ve

02:06:10yönlendirilen fiyat artışları

02:06:12hedef enflasyonla

02:06:14uyumlu olacak denildi programda.

02:06:16Programın esaslarından bir tanesi de budur.

02:06:18Bu da

02:06:20dezenflasyonu destekleyicidir.

02:06:22Diğer bir önemli husus

02:06:24gelirler politikası da

02:06:262025 yılında

02:06:28daha destekleyici olacak.

02:06:30Dolayısıyla

02:06:32burada maliye politikası

02:06:34dezenflasyona çok güçlü

02:06:36destek vereceğini ben buradan ifade

02:06:38etmek istiyorum.

02:06:40Uyum noktasında zaten hiçbir tereddütün

02:06:42olmaması lazım.

02:06:44Eşgüdüm noktasında da böyle.

02:06:46Onun için bizim amacımız

02:06:48kısa vadede temel

02:06:50hedefimiz önce fiyat istikrarını

02:06:52sağlamak. Sonra

02:06:54kalıcı refah artışını

02:06:56onunla birlikte sağlamak ve

02:06:58bunun daha adil dağılımı.

02:07:00Bu konuda da bir soru geldi.

02:07:02Vergide

02:07:04ya vergi paketi bekleneni

02:07:06beklenen düzeyde

02:07:08olmadığı işte vergi adaletini sağlamaya

02:07:10yönelik ilave çaba olacak mı diye.

02:07:12Bir kere şunun altını

02:07:14çizmek istiyorum.

02:07:16Son bir yıldır

02:07:18çabalarımızda şunu

02:07:20göreceksiniz. Biz doğrudan

02:07:22vergilerin payını arttırmak için

02:07:24yani vergide adaleti sağlamak için

02:07:26önemli adımlar

02:07:28attık atıyoruz.

02:07:30Vergi sisteminde etkinliği sağlamak

02:07:32için önemli adımlar atıyoruz.

02:07:34Bakın size birkaç tane örnek vermek

02:07:36istiyorum tekrar hatırlatmak babında.

02:07:38Geçen sene

02:07:40kurumlar vergisini beş

02:07:42puan arttırdık.

02:07:44Hatta banka ve finansal kuruluşların

02:07:46kurumlar vergisi oranını

02:07:48yüzde otuza yükselttik.

02:07:50Bu ne demek?

02:07:52Aslında

02:07:54doğrudan vergilerin arttırılması

02:07:56için bir çaba demek. Hemen

02:07:58sonuç doğurmuyor.

02:08:00Zamanla bu sonucu alıyorsunuz.

02:08:02Çünkü geçen sene yaptığınız

02:08:04uygulama ancak bir sonraki

02:08:06sene etkili oluyor.

02:08:08Bakın bu sene

02:08:10çok uluslu şirketlere

02:08:12asgari yüzde on beş kurumlar vergisi

02:08:14getirdik. Bunun

02:08:16etkisini önümüzdeki yıllarda göreceğiz.

02:08:18Yine

02:08:20yurt içi yüzde

02:08:22on asgari kurumlar vergisi

02:08:24getirdik.

02:08:26Bunun etkilerini önümüzdeki yıllarda

02:08:28göreceğiz. Neden? Çünkü teşvik

02:08:30sistemiyle alınan bir takım indirim

02:08:32imkanları var. Zamanla bu

02:08:34etkili olacak. Bakın

02:08:36yap işlet devlet modeli

02:08:38kapsamında kamu özel işbirliği

02:08:40kapsamında yapılan projelerde

02:08:42biz kurumlar vergisi oranını yüzde

02:08:44otuza çıkarttık.

02:08:46Bunlar sadece birkaç tane başlık

02:08:48yani doğrudan

02:08:50vergileri nasıl artırdığımıza

02:08:52ilişkin vergide

02:08:54adaleti tesis etmek için

02:08:56vatandaşımıza

02:08:58ilave bir yük getirmeden

02:09:00vergi sistemini

02:09:02nasıl iyileştirdiğimize dair sadece

02:09:04birkaç tane örnek.

02:09:06Yine yatırım fon ve ortaklıklarına

02:09:10biz vergi getirdik.

02:09:12Mevduata

02:09:14vergi getirdik.

02:09:16KKM

02:09:18kapsamındaki mevduata

02:09:20şirketler için vergi avantajını kaldırdık.

02:09:24Bireyler için presel hesaplar için

02:09:26vergi getirdik.

02:09:28Aşağı yukarı borsa hariç

02:09:30bütün finansal enstrümanlara

02:09:32biz vergi uygulamasına

02:09:34başladık. Bunların tamamı

02:09:362024 yılında.

02:09:38Dolayısıyla

02:09:40vergide adaleti sağlamaya yönelik

02:09:42hiçbir dönemde

02:09:44olmadığı kadar

02:09:46son bir yıl içerisinde

02:09:48bir çaba var.

02:09:50Hakikaten

02:09:52tabii muhalefet

02:09:54yükü vatandaş çekiyor

02:09:56şeklinde kendi

02:09:58perspektifiyle

02:10:00bir tabii ki

02:10:02söylem içerisinde

02:10:04ama gerçekler bununla

02:10:06tutarlı değil. Gerçekler benim

02:10:08az önce somut bir şekilde

02:10:10ortaya koyduğum

02:10:12net bir resmi yansıtıyor.

02:10:14Önümüzdeki dönemde de

02:10:16tekrar söylüyorum

02:10:18vergide adaleti sağlamaya yönelik

02:10:20yani özellikle bazı istisnaların

02:10:22gözden geçirmesi

02:10:24indirimli oranların gözden geçirmesi

02:10:26hususunda çalışmalarımıza

02:10:28sürekli devam edeceğiz tabii ki.

02:10:30Rant'ın vergilendirmesi

02:10:32hususunda çalışmalarımıza

02:10:34devam edeceğiz.

02:10:36Bir hususu daha vurgulayıp

02:10:38sözlerimi bitirmek istiyorum.

02:10:40Vergide adaleti

02:10:42sağlamak için bence en önemli konu

02:10:44kayıt dışılıkla mücadeledir

02:10:46ki programın esaslarından

02:10:48bir tanesi de kayıt dışılıkla mücadeledir.

02:10:50Çünkü kayıt dışılık

02:10:52en büyük adaletsizliktir.

02:10:54Bakın kayıt dışılıkla mücadele için

02:10:56son çıkan vergi paketinde

02:10:58çok önemli düzenlemeler var.

02:11:00Özellikle

02:11:02izaha davet gibi.

02:11:04Veya

02:11:06işte belli sektörlerde gidip

02:11:08örneğin

02:11:10denetimler üzerinden

02:11:12bunun sağlanması gibi.

02:11:14Yani biz gidip

02:11:16diyelim ki

02:11:18Maliye Bakanlığı olarak

02:11:20kayıt dışı işletmelerde

02:11:22biz günlük

02:11:24işte ayda birkaç gün

02:11:26yılda birkaç ayda

02:11:28denetim yaparak

02:11:30hasılat tespitine gidiyoruz.

02:11:32Ve o hasılat tespitini

02:11:34biz referans alacağız.

02:11:36Bakın bu o kadar kritik

02:11:38bir adım ki. Herkes

02:11:40genelde işte şu

02:11:42oran şuradan şuraya arttığı şekilde

02:11:44bakıyor. Ama bence

02:11:46son vergi paketindeki en

02:11:48kritik adım buydu.

02:11:50Çünkü bizim

02:11:52hasılat tespiti üzerinden

02:11:54kayıt dışılıkla

02:11:56mücadelede elimiz güçlendirildi.

02:11:58Yüce Meclisimize

02:12:00bu yetki için biz çok teşekkür ediyoruz.

02:12:02Bu hakikaten önümüzdeki dönemde

02:12:04kayıt dışılıkla mücadelede

02:12:06elimizi güçlendiren

02:12:08bir adım.

02:12:10Zaman nedeniyle daha fazla

02:12:12detaya girmek istemiyorum.

02:12:14Bugün Luxemburg Maliye Bakanı da benim

02:12:16misafirim. Onun için

02:12:18birazdan kaçacağım. Ben tekrar

02:12:20teşekkür ediyorum. Orta vadeli

02:12:22programımızın hayırlara vesile olmasını temennim.

02:12:24Çok teşekkür ediyorum. Vaktimiz

02:12:26oldukça daraldı. Kısa kısa

02:12:28bütün bakanlarımıza da söz vermek istiyorum.

02:12:30Çalışma Bakanımız buyurun lütfen.

02:12:32Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcım,

02:12:34kıymetli bakanlarım, basınımızın kıymetli

02:12:36mensupları, bence toplantımızın

02:12:38hayırlara vesile olmasını diliyorum.

02:12:40Sizleri saygıyla selamlıyorum.

02:12:42İki soru geldi Çalışma Bakanlığı'na.

02:12:44Ben izniniz olursa

02:12:46bu iki soruyu bütünleştirerek cevap

02:12:48vermek istiyorum.

02:12:50Dezenflasyon süreci, yani

02:12:52enflasyon düşürülmesi için uygulanan

02:12:54sıkı para ve maliye politikalarının

02:12:56bir sonucu olarak

02:12:58geçici bir yavaşlama söz konusu

02:13:00olabilir. Ancak bu süreç

02:13:02orta ve uzun vadede

02:13:04sürdürülebilir. Büyümenin

02:13:06ve ekonominin yaratılabilmesi

02:13:08için de ve aynı zamanda

02:13:10istihdamın da temelini oluşturmaktadır.

02:13:16Sayın Şimşek de kendisine yöneltilen

02:13:18soruları cevapladı. Bakanlar tek

02:13:20tek soruları yanıtlıyor. Şimdi

02:13:22Sayın Özkaya'ya dönelim. Sayın Özkaya

02:13:24aslında yarım kalmıştı

02:13:26sizinle. Döviz kuru

02:13:28tahminimiz yok açıklaması. Kuru

02:13:30belirleyecek olan piyasadaki arz ve talepleri

02:13:32Sayın Yılmaz. Hem buradan hem de

02:13:34diğer açıklamalarla da devam edebiliriz.

02:13:36Örtük olarak hedeflerden

02:13:38kurun gelecek yıl için 42.7

02:13:40ortalama değerinde olacağı

02:13:42çıkartılabilir. Onu söyleyelim.

02:13:44Cari Gari Safi Yurt İçerisinin

02:13:4661.5 trilyon olduğunu

02:13:48bunun dolar olarak da

02:13:501.46 trilyon dolar

02:13:52hedeflendiğini açıkladı

02:13:54Sayın Yılmaz. Dolayısıyla bu bize

02:13:56hakkında ima edilen bir değer veriyor

02:13:58Söylediğim gibi.

02:14:00Şimdi bu gerçekçi miyi sormamız

02:14:02gerekiyor? Sayın Gülşen Hanım'ın da sorusu

02:14:04değerlendirme açısından buna

02:14:06ilişkindi.

02:14:08Cari olarak Gari Safi Yurt

02:14:10içerisinde %40 artış öngörülüyor.

02:14:1244.2 trilyondan

02:14:1461.5 trilyona yani

02:14:16Türkiye'de gelecek yıl

02:14:1861.5 trilyonluk bir harcama yapılacak.

02:14:20Öngörü bu.

02:14:22Peki enflasyon ne?

02:14:24Öngörü 15.2'den

02:14:2617.5'a çıkartıldı. Revize edildi

02:14:28bildiğiniz gibi. Şimdi bu açıdan

02:14:30baktığınızda

02:14:32üretilecek mal ve hizmetler

02:14:34miktarında da %19'luk

02:14:36bir artış

02:14:38öngörülüyor demek olur. Dolayısıyla

02:14:40bu %19'luk bir artış

02:14:42makul olmadığına göre ekonomik

02:14:44olarak enflasyon

02:14:46hedefi %17.5 oldukça

02:14:48iyimser kalacak. Öncelikle bunu

02:14:50söyleyelim. Değerlendirme açısından

02:14:52bu da OVP'nin temelini

02:14:54oluşturan ve makro finansal istikara

02:14:56ilişkin bir veri. Peki neden

02:14:5817.5'a güncellendi dersek

02:15:00Merkez Bankası'nın hedefi

02:15:02%14 olduğu için üst bantta

02:15:04%21 olduğu için aşağı yukarı

02:15:06ortada bir değerde kalmış

02:15:08gibi gözüküyor.

02:15:10Enflasyonun gelecek yıl daha yüksek

02:15:12çıkacağını harcamalardan

02:15:14hükümetin beklentisinden çıkarabiliyoruz.

02:15:16Bunun sağlamasını yapabilir miyiz

02:15:18peki? Evet. Bu da

02:15:20bütçe gelirlerinde Sayın Yılmaz'ın açıkladığı

02:15:22bütçe geliri

02:15:24özür diliyor. Tabii. Çok özür

02:15:26diliyor Sayın Özkaya. Çalışma Bakanı'nın

02:15:28konuşmasını bir dinleyelim ardından

02:15:30da tekrar devam edeceğiz.

02:15:32Bu kapsam içerisinde öğrenciler

02:15:34bizim için önemli bir hedef grubu olacaktır.

02:15:36Onların iş gücü piyasasına

02:15:38hazırlanmaları noktasında da bence

02:15:40önemli bir süreç olacaktır.

02:15:42En fazla 10 ay süreyle

02:15:44140 fiili 3 günü

02:15:46şeklinde planlıyoruz. Çok ayrıntıya

02:15:48gelmeyeceğim. Ancak kamu hizmetlerinin

02:15:50yürütülmesinde örneğin milliyetin

02:15:52bakanlığımıza çok önemli bir kontenjan

02:15:54verdik. Bugün aldığımız verilerle

02:15:56120 bin kontenjan ayırdık efendim.

02:15:58Buna şu an

02:16:00başvuru sayısı 83 bin

02:16:02dolayında bir başvuru yapıldığını gördük.

02:16:04Bu da programın şu aşamada çok iyi

02:16:06bir noktada olduğunu göstermektedir.

02:16:08Aynı zamanda bakanlık olarak bizim en

02:16:10önemli hedeflerimiz arasında

02:16:12kadın istihdamının, genç

02:16:14istihdamının, engelli istihdamının arttırılması

02:16:16bizim için önemli.

02:16:18Makro ekonomik dengeler sürdürülürken

02:16:20aynı zamanda bakanlık olarak bizim

02:16:22hedefimiz yeni işler

02:16:24yaratarak aynı zamanda

02:16:26iş gücü uyum programlarıyla birlikte

02:16:28piyasanın ihtiyaç duyduğu

02:16:30nitelikteki iş gücünü

02:16:32gençleri, kadınları

02:16:34piyasaya hazırlamak olacaktır.

02:16:36Bu çerçevede bildiğiniz gibi iş pozitif

02:16:38kadın istihdam programını başlattık.

02:16:40Burada da rakamlar çok önemli.

02:16:42Çok ayrıntıya girmeyeyim. Şu an 460

02:16:44bin'e yaklaştı rakamımız.

02:16:46Bunun yanında

02:16:48kadın istihdamının desteklenmesi noktasında

02:16:5019 Ağustos'u hayata geçirdiğimiz

02:16:52Women Up

02:16:54projesi bu bizim

02:16:56için çok önemli bir projeydi.

02:16:58Yine kadın istihdamının desteklenmesi

02:17:00noktasında bu projeyle

02:17:02ilgili başvurularımız başladı.

02:17:04Özellikle

02:17:06kadınların

02:17:08işverenliğe doğru

02:17:10yönlendirilmesi

02:17:122100 kadın işverenin

02:17:14yanında çalıştırdığı kadın oranında

02:17:16sigortalarının desteklenmesi

02:17:18ve işgur aracılığıyla birçok desteklerimiz

02:17:20söz konusu.

02:17:22Hepimizin önemli sıkıntılar arasında niteler

02:17:24geliyor. Ne eğitimde ne istihdamda bulunan

02:17:26gruplara yönelik çalışmalarımız söz konusu.

02:17:28Aynı zamanda genç işsizliğin

02:17:30azaltılmasının noktasında yine

02:17:32kayıtlı genç

02:17:34istihdam desteklenmesinin noktasında

02:17:36Avrupa Birliği'nden

02:17:38aldığımız bir bütçe var. Bunu daha önce ifade

02:17:40etmiştim. Bu projeyi de

02:17:42hayata geçireceğiz. Aslında

02:17:44tüm bu uyguladığımız aktif istihdam

02:17:46politikalarımızla iş gücümüzün

02:17:48hem yapısının niteliğini geliştirmeye

02:17:50hem de Türkiye yüzyılında

02:17:52ihtiyaç duyulan iş gücünün

02:17:54şekillenmesine çok önemli bir

02:17:56politika süreçlerini bakanlık olarak

02:17:58biz yerine getiriyoruz. Ancak

02:18:00bunlarda da yetinmiyoruz. Özellikle

02:18:02dijital dönüşüm,

02:18:04yeşil işler, yeni

02:18:06nesil meslekler gibi

02:18:08işkur genel müdürümüzün belirlediği ve

02:18:10özellikle gençlerimizin bu dijital

02:18:12dünyada yönelmek istediği

02:18:14meslekler doğrultusunda da

02:18:16işbaşı eğitim programlarımızla

02:18:18birlikte işkur aracılığıyla

02:18:20Sayın Cumhurbaşkanı yardımcı, çok önemli

02:18:22politikaları hayata geçiyoruz.

02:18:24Bunun gibi Kalfa programımız var.

02:18:26Örneğin Kalfa programı da çok önemli.

02:18:28Bu başlıklar altında gelişirdiğimiz

02:18:30politikalarla da inşallah

02:18:32istihdamı daha da geliştirmeye gayret edeceğiz.

02:18:34Çok vaktinizi aldım. Teşekkür ederim.

02:18:36Daha sonra inşallah daha fazla

02:18:38paylaşırız. Kusura bakmayın.

02:18:40Dar bir zamanımız. Enerji Bakanımız

02:18:42da devam eder.

02:18:44Çok teşekkür ediyorum.

02:18:46Ben de öncelikle OVP'nin

02:18:48ülkemiz için hayırlı olmasını diliyorum.

02:18:50Çok kısa enerji tarafında

02:18:52bizim arz

02:18:54güvenliği, dışa bağımlılığı düşürme ve

02:18:56iklim değişikliğiyle ilgili Türkiye'nin

02:18:58uzun vadeli hedefleri kapsamında

02:19:00şekillendirdiğimiz politikaları

02:19:02bu yeni OVP döneminde de

02:19:04özel olarak uygulama hedefimiz var.

02:19:10Sayın Özkaya bir cümleyle

02:19:12tamamlamanızı ardından da

02:19:14Muhammed Bey'e dönmek istiyorum. Çünkü bakanların

02:19:16konuşmaları da önemli. Arada da

02:19:18salona dönüş yapacağız.

02:19:20Büyüme hedefiyle

02:19:22enflasyon hedefi

02:19:24uyuşmuyor onu söyleyelim. Bunun sağlaması da

02:19:26bütçe gelirleri. Bütçe

02:19:28gelirlerinde %42 artışı

02:19:30öngörülüyor. Bu büyümedeki cari

02:19:32genişlemeyle uyumlu. Çünkü

02:19:34topladığınız vergi KDV ile

02:19:36hesaplandığında ama

02:19:38enflasyon bu kadar harcama yapılacaksa

02:19:40%17.5'un

02:19:42üzerinde gerçekleşecek 2025

02:19:44yılında. Bu niye önemli?

02:19:46Tekrar söyleyelim. 2024

02:19:48Aralık ayında ücret artışları planlanırken

02:19:50%17.5 civarında

02:19:52eğer bir artış yapılırsa bekleyen

02:19:54enflasyona göre onun şimdiden

02:19:56kısa kalacağını da

02:19:58vurgulayabiliriz. Şimdilik

02:20:00hedeflerle ilgili

02:20:02devam edebilirim. İsterseniz

02:20:04Gökbüs Hanım. Evet.

02:20:06Sayın Bayram. Buyurun.

02:20:08Sayın Gülşen Coşkun'da bir manşet

02:20:10istemişti. Ben de kendi açımından

02:20:12en azından tabii sizin gibi doğayın

02:20:14gazeteci yanında haddimiz değil ama

02:20:16şuradaki tabloda yedi tane

02:20:18bakanımızın olduğu ve bir tane merkez bankası

02:20:20başkanımızın olduğu hesap verilebilir

02:20:22tüm bakanlıkları kapsayan

02:20:24bütüncül bir stratejiyi görüyoruz aslında.

02:20:26Aslında bu yedi tane bakanın olduğu

02:20:28merkez bankası başkanının olduğu bu

02:20:30tabloda evet biz orta

02:20:32vadeli programda şunu hedefliyorduk ve

02:20:34günümüz koşullarınca belli bazı

02:20:36hedefleri de güncelledik. Bu

02:20:38güncellemelerde merkez bankası hedefleriyle

02:20:40beraber uyumlu güncellemeler özellikle

02:20:42enflasyon verisi açısından.

02:20:44Yanımızın başına da söylemiştik. Merkez

02:20:46Bankası'nın üst hedefi %42

02:20:48ancak burada %40 ile

02:20:50%41 arasında bir yıllık

02:20:52enflasyonu görebiliriz. Tabii

02:20:54artan parasal sıkılaşma ile birlikte

02:20:56sanayi üretiminin daralması

02:20:58inanılırsak işsizliğin bir miktar

02:21:00artması öngörülebilir

02:21:02bir durum. Hatta yabancı

02:21:04bir finansal kuruluş da bunu eğer

02:21:06Türkiye stagflasyon değil bakın

02:21:08çünkü stagflasyon olması için büyümenin

02:21:10negatif olması lazım. Resesyona

02:21:12girmeden durgunluk

02:21:14olmadan eğer Türkiye bu durumu

02:21:16atlatırsa büyük bir mucize olacak

02:21:18demişti. Şu anda ekonomik göstergeler

02:21:20özellikle bütçe açının

02:21:22gayri safi yurt çağsızlığı oranına bakacak olursak

02:21:24çok önemli bir şekilde gerilemiş

02:21:26durumda ve hatta gelecek yılda

02:21:28sayın Mehmet Şifşek ifade etti %3.1

02:21:30lere gerilecek bir durum söz

02:21:32konusu. Tabii en önemli şey burada

02:21:34evet bizim artan milli gelir var

02:21:36gayri saf yurt çağsızlığımız artıyor. Ama

02:21:38vatandaş diyor ki çarşıya pazara

02:21:40ne zaman yansıyacak? Şimdi burada

02:21:42özellikle tarım politikaları çok önemli.

02:21:44Tarım politikaları açısından. Gıda'yı

02:21:46tetikleyeceği için. Kesinlikle gıda ve tarım.

02:21:48Özellikle sıracılıklı planlı yatırım

02:21:50yapılıyor ve bununla beraber

02:21:52ani oluşan olaylara karşı da

02:21:54bakanlıklarımız hemen müdahalede

02:21:56bulunuyor. Bakın mesela şu anda Karadeniz bölgesinde

02:21:58fındık rekortesinde

02:22:00%75'lik bir kayıf var. Yani şu anda

02:22:02100 tonluk bir fındık gelecekse

02:22:0425 tonluk bir fiyat gelmiş

02:22:06fındıklar rekorta gelmiş, üretim

02:22:08gelmiş. Bütün çiftçi orada diyor ki

02:22:10bizim şu anda işçilik bedellerini

02:22:12karşılayacak paramız yok diyor. Tarım bakanlığı

02:22:14hemen ne yaptı? Fiyatların yükselmemesi

02:22:16adına hemen şu an tespitlerini yapıyor

02:22:18ve bu tespitlerin neticesinde de

02:22:20çiftçimize doğrudan destekler vermeye çalışıyor.

02:22:22Neden? İşte gıda fiyatları artmasın diye.

02:22:24Bütüncül bir strateji var Göksuhan'ın.

02:22:26Bütün bakanlıkların katıldığı bir toplantı

02:22:28ben burada hesap

02:22:30verilebilirliği gördüm orta vadeli programda. Zaten

02:22:32vatandaş olarak da bizlerin bu

02:22:34programı açıklanıyor ama işte

02:22:36yaklaşık iki saattir bu yayını

02:22:38yapıyoruz. İki saatte geçti hatta.

02:22:40Sayın Ceyhettin Yılmaz, Cumhurbaşkanı'nın

02:22:42bir saat aşkın bir sunum yaptı.

02:22:44Ve tek tek bakanlar muhatap alınarak

02:22:46sorular sorulur, bunların cevapları veriliyor. İşte bu

02:22:48hesap verilebiliktir. Tabii

02:22:50rakamların güncellenmemesi bir

02:22:52hata ve yanlış olurdu. Rakamlar

02:22:54tabii ki de güncellenecek. Çünkü Merkez Bankası'nın

02:22:56bir tahmin hedefi var. Otuz dört ile

02:22:58kırk iki. Yüksek enflasyon ortağında

02:23:00bunun birden düşmesini beklemiyoruz.

02:23:02Yine başında belirtmiş olduğum gibi

02:23:04programın yüzde

02:23:06gelecek seneki hedef yüzde

02:23:08on yedi buçuğa çıktı. On beş nokta

02:23:10ikiden. Ben bunu yüzde yirmiler

02:23:12civarında netleşeceğini düşünüyorum.

02:23:14Bu da uygulanan politikalara

02:23:16uyumlu olacaktır. Neden?

02:23:18Biz burada stratejik olarak

02:23:20büyümeyi eğer katılımcı

02:23:22bir şekilde sağlayamazsak

02:23:24özellikle sanayi bakanımız şu anda konuşuyor muhtemelen

02:23:26bu konuları aktarıyordur. Teknolojik

02:23:28ürünlerde, katma değerli üretimlerde

02:23:30ürünleri satarak bir

02:23:32iracatımız artıracağız. Bu senede

02:23:34kişi başına düşen milli gelir

02:23:36on dört bin dolarlar, on beş bin beş dolarlar çıkacak.

02:23:38Peki. Sanayi Bakanı

02:23:40Mehmet Fatih Kacır da konuşuyor.

02:23:42Bir kameralarımızı o noktaya tekrar çevirelim.

02:23:44Önceliklendirmeyi

02:23:46teknolojik kazanımı boyutu olan yatırımları

02:23:48ve stratejik katma değer sağlayan yatırımları

02:23:50hayata geçirmeyi avaçlayan

02:23:52bir program. Bu programla

02:23:54önümüzdeki dönemde küresel yatırımların

02:23:56doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının

02:23:58Türkiye gelişinde hızlandırmayı sağlayacağız.

02:24:00Yine Merkez

02:24:02Bankamızla birlikte hayata geçirdiğimiz ve

02:24:04Merkez Bankamızın üç yıl içerisinde

02:24:06üç yüz milyar lira kaynak

02:24:08sağladığı yatırım

02:24:10taahhütlü avans kredisi programında malumunuz

02:24:12tümüyle iki yüz seksen dört

02:24:14yüksek teknoloji ürünü ve iki yüz altmış

02:24:16bir yenilikçi teknoloji başlığına odakladık.

02:24:18Ve bu programın teknik ve stratejik

02:24:20değerlendirme süreçlerini de bakanlık olarak

02:24:22güçlü şekilde gerçekleştiriyoruz.

02:24:24Yine son dönemde hayata geçirdiğimiz

02:24:26teknoloji odaklı sanayi hamlesi programında

02:24:28RG'den seri üretme

02:24:30TÜBİTAK, COSKEP ve bakanlık yatırım

02:24:32teşviklerini tek pencereden yine

02:24:34yüksek ve orta yüksek teknolojili

02:24:36ürünlere yönelik olarak sunuyoruz.

02:24:38Tabii rekabet gücü için

02:24:40en önemli hedeflerden bir diğeri de

02:24:42Türkiye'de ikiz dönüşümü hızlandırmak.

02:24:44İkiz dönüşüm dediğimizde dijital

02:24:46dönüşümden ve yeşil dönüşümden bahsediyoruz.

02:24:48Teknolojik altyapının

02:24:50kurulması, dijital becerilerin yükseltilmesi

02:24:52yönüyle dijital dönüşümde

02:24:54ve özellikle uluslararası düzenlemelere

02:24:56uyum yönüyle karbon emisyonunu azaltıcı

02:24:58yatırımların hızlanması yönüyle de

02:25:00yeşil dönüşümde önümüzdeki

02:25:02dönemde inşallah etkin adımları

02:25:04yine son dönemde ilan ettiğimiz

02:25:06yeşil dönüşüm destek programı ve dijital

02:25:08dönüşüm destek programıyla sağlamayı

02:25:10amaçlıyoruz.

02:25:12Evet.

02:25:14Sayın Özgay'a aslında

02:25:16Sayın Bayram'ın ve Sayın Bakan'ın

02:25:18Sayın Kacır'ın bıraktığı yerden

02:25:20devam edelim.

02:25:22Hedef kalıcı işsizlik

02:25:24artışı burada önemli. İşsizlik artışı

02:25:26aslında

02:25:28bugün en önemli

02:25:30başlıklardan biriydi. İşte

02:25:32işsizlik oranları da açıklandı.

02:25:34Sayın Yılmaz'ın

02:25:36yapmış olduğu işsizlik oranları

02:25:38hedeflerin ötesinde iyileşti.

02:25:40Aslında ekonomilerin sıkıntılı olduğu

02:25:42dönemlerde

02:25:44işsizlik daha da artması

02:25:46beklenirken bu oranların iyi

02:25:48olduğunu vurgusu yapılıyor. Nasıl

02:25:50değerlendirirsiniz? Evet, işsizlik

02:25:52oranları hedefte de

02:25:54%8.8 olarak açıklanmış durumda.

02:25:56Burada iki boyutu

02:25:58var. İşsizliğimizin bu seviyede

02:26:00kalıyor ve devam ediyor olmasının.

02:26:02Seviyenin olumlu

02:26:04olumlu olduğunu söyleyelim. Burada birinci

02:26:06boyutu kamunun iş gücü politikası.

02:26:08Bu gerektiğinde

02:26:10kamuda işe alımların oldukça yükseltildiğini

02:26:12biliyoruz ve kamu personel

02:26:14sayısının 5.2 milyona ulaştığını

02:26:16biliyoruz. İkincisi ise

02:26:18iş gücü istatistiklerinde yapılan

02:26:20ölçümlerde bildiğiniz gibi

02:26:22işsizliğin yanında bir de

02:26:24atılış gücü oranlarımız var.

02:26:26O oranların

02:26:28yüksek seyrettiğini biliyoruz.

02:26:30Manşet işsizlik %8.8 ile

02:26:32oldukça iyi bir seviyeye taşıyor

02:26:34uluslararası ölçümlerde ama

02:26:36atılış gücümüz de

02:26:38%29'lar civarında

02:26:40seyrediyor. Burada

02:26:42özellikle OVP'nin

02:26:44real büyüme tarafını

02:26:46etkileyecek stratejilerin

02:26:48hayata geçirilmesi oldukça

02:26:50önemli. Yani bu programın

02:26:52içinde yer verilmiş

02:26:54ama uygulamada bunlar

02:26:56hayata geçirilebilirse

02:26:58biraz önce söylediğim atılış gücü ve

02:27:00özellikle genç işsizliğin

02:27:02hafifletilmesi, azaltılmasının yolu

02:27:04açılabilir. Burada hangi

02:27:06stratejiler oldukça önemli?

02:27:08Birbirinden bağımsız

02:27:10olarak açıklanmış ama programı

02:27:12hazırlayan uzmanlar tarafından bunlar

02:27:14birbirine bağımlıdır. RG

02:27:16yatırım kapasitesini geliştirmek,

02:27:18beşeri sermayeyi

02:27:20güçlendirmek ve iş gücü

02:27:22piyasasının etkinliği. Aslında bunlar

02:27:24tamamıyla iç içe girmiş

02:27:26boyutlarıyla

02:27:28ekonominin

02:27:30verimini arttıracak olan stratejiler.

02:27:32Yalnız burada dikkat edilmesi gereken

02:27:34şudur. RG

02:27:36ve RG yatırımlarını arttırabilmeniz

02:27:38için ithalatın

02:27:40artması gerekir. Peki ithalatın artması

02:27:42gerekir dediğimiz yerde. Bir sayın Yumaklı'ya

02:27:44gidelim ardından birkaç cümleyle tamamlanınızı

02:27:46istiyorum.

02:27:48Devam ediyor.

02:27:50Ayrıca buna bağlı olarak

02:27:52üreticilerimizin de damla

02:27:54sulama sistemleri gibi yatırımlarının

02:27:56da yüzde ellisini hibe

02:27:58programlarımızla biz karşılıyoruz.

02:28:00Dolayısıyla burada komple bir

02:28:02sistemin dönüştürülmesi hususu

02:28:04var. Birkaç rakam vermek

02:28:06istiyorum.

02:28:08Bizim hali hazırda

02:28:10sulamaya açılmış olan alanımız

02:28:127.2 milyon

02:28:14hektar.

02:28:162028 yılının

02:28:18sonuna kadar yani 2024

02:28:202028 döneminde

02:28:22sulamaya açacağımız alan

02:28:24750 bin hektar

02:28:262028'e

02:28:28kadar da

02:28:30hali hazırda mevcutların

02:28:32da dönüştürülmesi

02:28:34%35'lerden %45'lere

02:28:36gelmiş olacak.

02:28:38Böyle de bir hedefimiz var.

02:28:40Peki

02:28:42tüm bunlar nasıl olacak?

02:28:44diye bir soru geldi.

02:28:462025 yılında

02:28:48sulama bütçesine ayrılan

02:28:50rakamın oranı

02:28:52%83 artış oranı.

02:28:54Dolayısıyla

02:28:56orta vadeli programda bahsedilen

02:28:58tarımsal üretimin

02:29:00arttırılması konusundaki

02:29:02kararlılığı da buradan görmek

02:29:04mümkün. Daha birçok detay var ama

02:29:06ben de vaktimizin kısıtlı olması sebebiyle

02:29:08bu kadar da itfaiye ediyorum. Teşekkür ederim.

02:29:10Ticaret Bakanımız buyurun

02:29:12lütfen. Saygıdeğer

02:29:14Cumhurbaşkanı yardımcım.

02:29:16Değerli bakan arkadaşlarım, çok kıymetli

02:29:18misafirler.

02:29:20Ben de orta vadeli

02:29:22programın hayırlı

02:29:24ve başarılı olmasına Allah'tan

02:29:26niyaz ediyorum.

02:29:28Bu programın

02:29:30lideri olarak Sayın Cumhurbaşkanımız

02:29:32ve emek veren herkese

02:29:34çok teşekkürler ediyorum.

02:29:36Geçen yıl 7 Eylül'de

02:29:38açıklanan orta vadeli program

02:29:40gereği

02:29:42baktığımızda 2023 yılı

02:29:44gerçekleşmelerinin

02:29:46OVP hedeflerini

02:29:48büyük ölçüde

02:29:50tutturduğunu göstermekte. Bu yılda

02:29:522024 yılı tahminlerin

02:29:54çok büyük ölçüde

02:29:56gerçekleştiğini görmekten

02:29:58büyük bir memnuniyet duyuyoruz.

02:30:00Ekonomideki

02:30:02hedefler ve gerçekleşmeler

02:30:04doğru ve olumlu

02:30:06yolda ilerlediğimizi göstermekte.

02:30:08Biz Ticaret Bakanlığı

02:30:10olarak özellikle

02:30:12dış ticaret

02:30:14dengesinde

02:30:16dış ticaret açığını

02:30:18ve cari işlemler açığının

02:30:20kapanmasındaki

02:30:22olumlu gelişmelerle

02:30:24hem makro ekonomik istikrara

02:30:26katkı yapmaktan hem de

02:30:28net mal ve hizmet ihracatının

02:30:30katkı yaptığı bir

02:30:32ekonomik büyüme ve istihdam artışına

02:30:34katkı vermekten büyük

02:30:36bir memnuniyet duyuyoruz.

02:30:40Tarım Bakanı'nın

02:30:42söylediği yer örneğin sulama

02:30:44oranı %83 oranında

02:30:46artış gösterdi dedi.

02:30:48Dolayısıyla buradaki

02:30:50Gülşen belki tamamlar.

02:30:52Dün de CNN Türk ekranlarında

02:30:54Dicle Canova'nın sorularını yanıtlayan

02:30:56Sayın Bakan su ihtiyacı

02:30:58olmayan ürünlere ağırlık verilecek dedi.

02:31:00Burada orta vadeli planda işte

02:31:02Sayın Bayram'ın da eklediği

02:31:04gıda özellikle

02:31:06dar gelirli vatandaşın en çok harcama

02:31:08yaptığı yer market alışverişi

02:31:10ve enflasyonda tetikleyen

02:31:12gıda kısmı. Buradan devam

02:31:14edelim mi Gülşen? Lütfen senin de katkılarını

02:31:16alarak konuklarımıza.

02:31:20Teşekkürler Göksu. Evet

02:31:22yani gıda enflasyonu en çok tetikleyen

02:31:24başlıklardan biri. Her ne kadar

02:31:26son rakamlara baktığımızda gıdanın

02:31:28etkisi bir miktar yükselip hizmet

02:31:30enflasyonunun o katılığı

02:31:32Muhammed Bayram'la da yayınlarımızda çok

02:31:34konuşuyoruz devam etse de gıda

02:31:36geleceğin en büyük konusu

02:31:38ama sadece Türkiye için değil zaten.

02:31:40Mesel çapta en büyük konu çünkü

02:31:42iklim değişikliğiyle mücadeleyi

02:31:44konuşuyoruz. Artık öyle ki

02:31:46Türkiye'nin attığı adımlar

02:31:48Tarım Bakanı da

02:31:50Ankara temsilcimiz Dicle Canova'nın

02:31:52sorularını yanıtlarken yeni modeli açıkladı.

02:31:54Orada özellikle su

02:31:56çok önemli. Yani

02:31:58daha çok suya yönelik bir

02:32:00ekim olacak. Artık özetle şöyle diyebiliriz

02:32:02kimse kafasına göre istediği yere

02:32:04istediği ürünü ekemeyecek. Bu bir planlama

02:32:06çerçevesinde olacak. Özellikle

02:32:08bu planlamaya uyan üreticiler

02:32:10fazla desteklenecek.

02:32:12Normalde rutin destekler devam edecek ama

02:32:14özellikle yeni plana

02:32:16uyulduğunda o destek daha da fazla olacak.

02:32:18Ama asıl soru şu. Evet biz genel

02:32:20çerçeveyi burada konuşuyoruz ama iş dönüp

02:32:22dolaşıp nereye geliyor cebimize

02:32:24ne zaman yansıyacak. Hep diyoruz ki

02:32:26evet enflasyon rakamları açıklanıyor

02:32:28ama bir taraftan da bir tartışma sürüyor.

02:32:30O rakamlar hissedilenle

02:32:32farklı tartışması iddiaları da

02:32:34var ortada. Tarım politikalarına

02:32:36baktığımızda Sayın Bayram size

02:32:38sormak isterim. Tam olarak biz

02:32:40artık gıdada

02:32:42fahiş fiyatı, gıdada yüksek

02:32:44seviyeler ve gıda konusundaki

02:32:46her başlığa baktığımızda

02:32:48Sayın Bakan'ın da açıklamaları doğrultusunda

02:32:50ne zaman tam olarak rahat ereriz?

02:32:52Biz pandemi sürecinde

02:32:54bunun etkilerini zaten gördük. Avrupa Birliği

02:32:56ülkelerinde özellikle Almanya'da etlerin

02:32:58üzerine kilitlerin vurulduğunu gördük.

02:33:00Tabii maalesef burada yaşanmaması

02:33:02gerekiyordu ama bizim ülkemizde bunlar yaşanmadı, görülmedi.

02:33:04Ama bununla birlikte tarımda tabii

02:33:06köyden kente bir göç var.

02:33:08Bunun tersine göçü sağlanması...

02:33:10Üretim konusunda herhangi bir sorun olmuyor. Genellikle fiyat

02:33:12konusundan konuşuyoruz. Kesinlikle.

02:33:14Burada hem fiyat konusunun düzenlenmesi

02:33:16hem de kentten köye

02:33:18tersine göçün teşvik edilmesi ve

02:33:20planlı ve stratejik yatırımlarının tarım

02:33:22politikalarını oluşturmasıyla birlikte bu düzene

02:33:24girecektir. Ama şu anda bizim

02:33:26zaten asıl yaşadığımız sorun

02:33:28pandemiyle birlikte başlayan kısıtlı

02:33:30bir zaman aralığındaki gıda fiyatına artış.

02:33:32Şöyle yapalım mı? Fatih Karahan

02:33:34konuşuyor Sayın Merkez Bankası Başkanı.

02:33:36Karahan'ı da dinleyelim.

02:33:38Gerçekleşen bütçe açığının bu sene

02:33:40işte 4,9. Önümüzdeki senede

02:33:423,1 ve daha sonra da

02:33:44yüzde 3'ün altına gerileyici

02:33:46öngörülüyor. Bu dezenflasyon

02:33:48süreciyle uyumlu.

02:33:50Buradaki iyileşmeye baktığımızda da

02:33:52bunun önemli bir kısmının harcamalardan

02:33:54geldiğini görüyoruz makro çerçeve

02:33:56açısından. Söylüyorum, harcamaların milli geliri

02:33:58oranı %27'den

02:34:00%25'e sonra da %24'e inecek.

02:34:02Dolayısıyla makro çerçeve olarak

02:34:04değerlendirildiğinde dezenflasyon

02:34:06süreciyle uyumlu olduğunu

02:34:08değerlendiriyoruz.

02:34:10Çok teşekkür ederim. Strateji Bütçe

02:34:12Başkanımız bir şey söylemek ister mi?

02:34:14Teşekkür ederim.

02:34:16Buyurun Sayın Bayram.

02:34:18Tarım politikasında bu kapsamda

02:34:20evet kısıtlı bir zamanda maalesef

02:34:22yüksek fiyat açıları vardı. Faiş fiyatları

02:34:24bunlar. Gıda teröristlerini gördük

02:34:26bununla alakalı. Orada kırmızı et

02:34:28fiyatları arttı diye işte bunun muadili

02:34:30beyaz et fiyatlarını artanları da

02:34:32gördük. Burada devletimiz tabii kayıt dışı

02:34:34ekonomiyle mücadele kapsamında ANA devletiyle

02:34:36birlikte bu fiyatları belli bir

02:34:38düzeye indirebildi. Tam olarak kontrol

02:34:40altına alındığını söyleyemeyiz. Çünkü hala

02:34:42çarşıya, pazara, bakkala gittiğimizde

02:34:44markete gittiğimizde bu fiyatların

02:34:46hala yüksek olduğunu görüyoruz. Ama

02:34:48bu ay itibari, Ağustos ayında

02:34:502020 yılından beri

02:34:52en düşük gıda artış

02:34:54fiyatlarını gördük, enflasyonu gördük.

02:34:56O yüzden bundan sonraki dönem için

02:34:58artık bu ay itibariyle vatandaşın

02:35:00cebine yansıt diyebiliriz bunu. Çünkü

02:35:02çok kısıtlı bir gıda enflasyonu oldu

02:35:04bu ay içerisinde. Önümüzdeki dönemlerde

02:35:06işte vahşi sulamanın ortadan kaldırılması

02:35:08ekilmeyen tarla ve arazilerin

02:35:10devlet tarafından kiralanması

02:35:12uygun tarım yapılması, tarıma veya yöreye

02:35:14iklime uygun tarım yapılması

02:35:16gelecek dönemlerde bizim

02:35:18teminatımızdır. Zaten su kıtlığı var.

02:35:20Buna ilişkin bir tabii

02:35:22stratejik olarak da önlem alınması gerekiyor.

02:35:24Vahşi sulamanın kaldırılıp

02:35:26damlama sulamanın getirilmesi gerekiyor.

02:35:28Tarım Bakanlığımız da buna ilişkin önlemleri aldı.

02:35:30Ama gıda enflasyonu özellikle bu ay itibariyle

02:35:32kontrol altına alındığını söyleyebiliriz.

02:35:34Peki şöyle yapalım.

02:35:36Sayın Özkaya sizinle de devam edelim.

02:35:38Tarım

02:35:40politikalarıyla ilgili su

02:35:42fakiri olduğumuz artık doğrudur.

02:35:44Ama burada

02:35:46yapılan uygulamanın buna ilişkin olması

02:35:48yani ilk bakışta

02:35:50bize iyi görünmesi doğal.

02:35:52Burada iki noktayı değerlendirmemiz lazım.

02:35:54Birincisi belirli ürünlerin

02:35:56ekilecek olması

02:35:58yani burada ekmede

02:36:00kısıtların ya da planlama

02:36:02şeklinde kısıtların getirilecek olması.

02:36:04İkincisi

02:36:06sulamanın sulamaya ihtiyaç

02:36:08duymayan ürünlerin ekilecek olması

02:36:10üzerine düşünmeye değerdir. Bunun sebebi

02:36:12şudur. Geçtiğimiz

02:36:14haftalarda tarım arazilerinin

02:36:16kiralanmasına yönelik

02:36:18Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle

02:36:20birlikte düşünüldüğünde karşımıza

02:36:22şöyle bir risk çıkarabilir. Eğer siz

02:36:24devlet ekmiyorsa ve

02:36:26küçük vatandaş veya kooperatifler

02:36:28ekmiyorsa, büyük küresel

02:36:30ticaret firmaları burada

02:36:32bu ürünleri ekecekse arazileri kiralayıp

02:36:34burada onların yönelecekleri

02:36:36ürünler bizim ülkemizin

02:36:38ihtiyaçlarına uymadığı zaman

02:36:40biz bazı ürünlerde

02:36:42arız daralması yaşarız, fiyat

02:36:44artışı yaşarız. Aynı zamanda gelecek

02:36:46nesillerimizin beslenmesi de riske girer.

02:36:48Dolayısıyla burada

02:36:50su yetmezliği dolayısıyla

02:36:52sulamaya ihtiyaç duymayan ürünlere

02:36:54yönelilmesi doğrudur. Ancak

02:36:56bunu kimin yapacağı,

02:36:58küresel firmaların yapmayacağı ve

02:37:00arazilerin buna uygun kiralanıp kiralanmayacağı

02:37:02hangi süre zarfında bunun

02:37:04yapılacağı oldukça önem arz etmektedir.

02:37:06Bu şu soruyu da meydana getirir.

02:37:08Anadolu bildiğiniz gibi her zaman

02:37:10bağcılığıyla ünlüdür ve

02:37:12siz sulamada kısıntıya gidiyorsanız

02:37:14ve su kullanmamak üzerine

02:37:16ürün planlıyorsanız

02:37:18o zaman sularınızı ne yapacaksınız?

02:37:20Yani buradaki fazla su miktarı

02:37:22nerede kullanılacak? Dolayısıyla her

02:37:24ülke kendi öz kaynaklarına

02:37:26dayalı üretime yöneldiği halde

02:37:28bizim su kaynaklarımız

02:37:30azalıyor diye tamamen susuz üretime

02:37:32kayıp, tarım arazilerimizde eğer

02:37:34küresel tarım firmalarını açarsak

02:37:36bizim bazı ürünleri

02:37:38bulamama riskimiz, bazı ürünlerde de

02:37:40fiyat zıplaması riskimiz ortaya çıkar.

02:37:42Bunun da gıda güvenliği

02:37:44ve gelecek nesillerimiz için

02:37:46risk oluşturabileceğini değerlendiriyorum.

02:37:48Şunu da vurgulamamız lazım.

02:37:50Son enflasyon verisinde

02:37:52gıda enflasyonu negatif gelmesi

02:37:54oldukça iyi bir veridir.

02:37:56Bunda da sebze ve meyve fiyatlarının

02:37:58%10 düşmesi oldukça etkili

02:38:00olmuştur. Yalnız

02:38:02bunda ben özellikle

02:38:04kitle turizmi yaptığımız için

02:38:06güney bölgelerimizde

02:38:08turist sayısının bir miktar

02:38:10istenilen düşük gelmesinin de etkili

02:38:12olduğunu, talebi etkilediğini

02:38:14değerlendiriyorum. Yani

02:38:16gıda enflasyonu önümüzdeki aylarda

02:38:18da negatif geleceğine dair

02:38:20bir kanaate şu an için varmamız

02:38:22erkendir. Kaldı ki

02:38:24Muhammed Bey'in ifade ettiği

02:38:26konuyu da vurgulamakta fayda var tekrar.

02:38:28Burada

02:38:30çiftçi sayımızdaki azalmayı

02:38:32bir türlü düzeltemiyoruz ve

02:38:34kentlerde birikme

02:38:36yaşandıkça İstanbul gibi, Marmara

02:38:38gibi ve deprem riski olan

02:38:40kentler olmasına rağmen bunların

02:38:42hizmetler sektöründe daha fazla

02:38:44nüfus biriktirmeye başlıyor. Ekonominin

02:38:46doğal olarak yığılma

02:38:48prensibi gereği bunu

02:38:50geriye çevirecek politikalar yapılması

02:38:52lazım ama OVP'de

02:38:54buna ilişkin ben bir

02:38:56başlık görmedim.

02:38:58Şu olabilirdi,

02:39:00özellikle beşeri sermaye ve arge

02:39:02yatırımları konusunda daha

02:39:04iç şehirlerimize bu göçü

02:39:06geriye çevirecek sanayi

02:39:08yığınlaşması, planlaması yapılabilirdi.

02:39:10Örnek verebiliriz.

02:39:12ABD'deki Silikon Vadisi gibi bizde de

02:39:14yeni gelişen sektörler için bu

02:39:16yapılabilir. Dolayısıyla

02:39:18bunu değerlendirdiğimizde

02:39:20gördüğünüz gibi tarımdaki politikanın

02:39:22gelip sizi

02:39:24mikro işlemci politikasına kadar

02:39:26bağladığına şahit oluyoruz. O yüzden

02:39:28OVP gibi programların yapılırken

02:39:30çok daha titizlikle ele alınması

02:39:32gerekmektedir.

02:39:34Peki Sayın Bayram, enerjide dışa

02:39:36bağlanılıp düşecek denildi.

02:39:38Nasıl olacak?

02:39:40Özellikle Sayın Belat Ablak zamanından

02:39:42beri hem doğalgaz arama gemileri

02:39:44hem petrol arama faaliyetleriyle birlikte

02:39:46buraya bir adım atıldı. O dönemde

02:39:48bu gemiler neden alınıyor sorusu

02:39:50şu anda alınmaya başlandı ve

02:39:52enerjide bizim dışa bağlanmamız

02:39:54yani enerji fakiri olduğumuz zaten

02:39:56aşikar yani bizim diğer

02:39:58Ortadoğu ülkeleri gibi burada

02:40:00tabi tırnak içerisinde bence o rezervlerimiz

02:40:02var ama çıkartılmadığı zamanında

02:40:04bizim doğal bir kaynağımız yok ve dışarıya

02:40:06bağımlıyız ve bu noktada bakın

02:40:08en yakın örneğini bir önceki dönemde

02:40:10konuşuyorduk tam Rus-Ukrayna

02:40:12krizinde savaşında Amerika'nın

02:40:14kışkırtmasıyla beraber Rusya'ya

02:40:16Avrupa Birliği'ni Avrupa Birliği'nin

02:40:18Rusya'dan almış olduğu doğalgazı

02:40:203 kat fiyatla Amerika'nın aldığına şahit olduk.

02:40:22Bizim bu duruma düşmemiz adına

02:40:24kendi enerji bağımsızlığımızı

02:40:26sağlamamız lazım. Bu nasıl olacak? Biz

02:40:28kendi gemilerimizle aramalara devam edeceğiz.

02:40:30kıta sağlığımız ölçüsünde hem doğalgaz hem petrol.

02:40:32Bununla birlikte yeşil enerji

02:40:34çifte dönüşüm diyoruz ya işte

02:40:36yeşil enerji ve diğer dönüşümleri sağlamalıyız ki

02:40:38biz enerji

02:40:40tüketimimizi azaltmalıyız.

02:40:42Yine aynı şekilde yeşil

02:40:44dönüşümü sağlayıp sanayi sektörlerine

02:40:46bunu bağlayıp biz

02:40:48Türkiye'nin enerji

02:40:50arzu güven noktasında önemli

02:40:52bir noktaya getirmeliyiz ki

02:40:54burada herhangi bir cevap edilmesi

02:40:56olduğunda herhangi bir sorun olduğunda

02:40:58savaş riski olduğunda bakın Türkiye'ye

02:41:00biz eğer bu savaşı satırsak

02:41:02bu savaş buraya yansırsa bizim

02:41:04enerji arzu güvenliğimiz sektörler

02:41:06düşmesi oluşmalı. Bu da

02:41:08oluştu. Her nasıl ki biz nükleer

02:41:10santraleri şu anda kuruyorsak yine

02:41:12aynı şekilde TANAP projesi olsun

02:41:14diğer projesi olsun Mavi Akın projesi olsun

02:41:16Rusya artık enerjiyi

02:41:18Türkiye'den geçirmek istiyorsa

02:41:20yine Azeri doğalgazı

02:41:22Türkiye Cumhuriyeti'nin doğalgazı Türkiye'den

02:41:24geçiyorsa Türkiye enerji

02:41:26arzu güvenliği noktasında alt yapısını sağlamış

02:41:28ülke konumundadır. Bununla birlikte

02:41:30enerjiyi dışa bağımlı azaltmak için de

02:41:32doğalgaz arama keşifleriyle yine

02:41:34petro arama keşifleriyle ve yeşil dönüşümle

02:41:36birlikte ithalatı

02:41:38yani dışa bağımımızı azaltacak. Çünkü biz bu

02:41:40enerjiyi alıyoruz TL ile ödeme

02:41:42yapmıyoruz. Eğer TL ile ödeme yapsak zaten

02:41:44bir sorunumuz yok. Bakın grafiklerde yansıdı

02:41:46önemli bir şekilde pandeminin

02:41:48olduğu zaman zarfında 2020'de

02:41:50en fazla artış yaşanan kalem

02:41:52enerji fiyatları. Bakın o enerji

02:41:54fiyatları arttığı kadar vatandaşın

02:41:56cebine bunlar yansıtılmadı. Her ne zaman

02:41:58işte Sayın Mehmet Şimşek'in ifade ettiği gibi

02:42:00bütçe denkliğini sağlanması

02:42:02maalesef sağlanması için

02:42:04yönetilen yönlendirilen fiyatlar

02:42:06diyoruz ya kısmi olarak son dönemde

02:42:08doğalgaza elektriğe

02:42:10bir zam yapıldı. Şöyle yapalım

02:42:12şimdi enerji

02:42:14ve tabii kaynaklar bakanı Sayın Bayraktar

02:42:16da aslında konuşmasını

02:42:18ekranlara getirdi Gülşen. Orada önemli

02:42:20başlıklar vardı değil mi Sayın Bakan'ın? Hem

02:42:22konuşmasını da dinleyeceğiz ama en önemli

02:42:24vurgusu neydi sence?

02:42:28Sayın Bayram'ın

02:42:30da söylediği gibi Göksevet enerjide

02:42:32dışa bağımlılık Türkiye'nin

02:42:34en önem verdiği noktalardan biri ki

02:42:36zaten Karadeniz gazıyla

02:42:38ilgili gabarda atılan adımlar vs.

02:42:40bunların çerçevesini çiziyor.

02:42:42Keza özellikle

02:42:44ikili işbirliği anlaşmaları da yapılıyor.

02:42:46Dün Mısır'la belirli anlaşmalar da yapıldı.

02:42:48Yani Türkiye çift taraflı yürütüyor.

02:42:50Enerjide elinin daha da

02:42:52güç hale getirmeye çalışıyor. Bunlar

02:42:54önemli noktalar. İstersen buradan devam edelim

02:42:56ve Sayın Özkaya'ya aynı soruyu soralım.

02:42:58Şöyle yapalım. Sayın Özkaya'ya dönmeden

02:43:00önce Sayın Bayraktar'ın konuşmasını

02:43:02bir dinleyelim Gülşen.

02:43:04Cari açık vurgusu

02:43:06önemli. Bir kulak verelim.

02:43:08Ardından Sayın Özkaya'ya öyle gidelim.

02:43:10Arz güvenliğimizi

02:43:12sağlarken

02:43:14aynı zamanda dışa bağımlılığı düşürerek

02:43:16bu cari açıktaki

02:43:18negatif etkiyi azaltmaya

02:43:20hareket ediyoruz. Bu anlamda

02:43:22yeni dönemde de zaten burada da ifade

02:43:24edildi. Yerli ve yenilenebilir

02:43:26kaynakların en azami

02:43:28şekilde ekonomiye kazandırıldığı

02:43:30aynı zamanda madenlerimizin

02:43:32katma değerli şekilde elbette

02:43:34çevreyle uyumlu iş sağlığı

02:43:36ve güvenliğini önceliklendirerek

02:43:38yine ekonomimize kazandırılması

02:43:40öncelikli konularımız arasında

02:43:42Türkiye'nin özellikle petrol ve doğalgaz

02:43:44ithalatı ki

02:43:46burada bizim dışımızdaki

02:43:48çok jeopolitik gelişme de buradaki

02:43:50ithalat rakamlarımıza etki ediyor.

02:43:52Burada da hedefimiz

02:43:54özellikle bu yıl içerisinde

02:43:56önümüzdeki yıl 2025'te

02:43:58petrol üretimimizi yerli ve yabancı

02:44:00varlıklarımızdan petrol üretimimizi

02:44:02ham petrol üretimimizi

02:44:04yüzde elli artırarak iki yüz bin bariyle ulaşmak

02:44:06özellikle doğalgazdaki

02:44:08üretimimizi 2025 yılında

02:44:10yüzde elli artışla

02:44:12on milyon metre küp güne ama

02:44:142026 yılında esas itibariyle

02:44:16yüzde iki yüzlük artışla

02:44:18bugünkü üretime göre 20 milyon metre

02:44:20küp güne ulaştırmayı hedefliyoruz.

02:44:22Evet

02:44:24Gülşen

02:44:26son iki dakikamız bunu da hatırlatarak

02:44:28son toparlayıcı cümleleri

02:44:30ve soruları senden alalım.

02:44:34Tamam teşekkürler Göksu.

02:44:36Sayın Özkoy'a şimdi Sayın Bakan'ı dinledik

02:44:38özellikle bir de bu programın

02:44:40başında şöyle bir vurgu da vardı.

02:44:42Türkiye'nin dış şoklara daha karşı

02:44:44güçlü olmasının sağlanmaya çalışıldığı.

02:44:46Cari Açık önemli bir başlık.

02:44:48Enerji başlığı önemli.

02:44:50Şimdi enerjiyle özellikle cari açığın

02:44:52düşürülmesi hedefi var.

02:44:54Bu bağlamda bakıldığınızda Türkiye'nin dış şoklara

02:44:56karşı da daha fazla elinin güçlü

02:44:58olması açısından bu çerçevede ne dersiniz?

02:45:00Şimdi cari açıkta

02:45:02gelinen seviye umut verici

02:45:04onu belirtelim.

02:45:06Yaklaşık olarak gayri saf yurt çağısının

02:45:08yüzde ikisi veya altına inecek

02:45:10olması hedeflerde de yer alıyor.

02:45:12Burada yalnız dikkat etmemiz gereken

02:45:14şudur. Bunun bir denge değeri

02:45:16olup olmadığıdır. Yani biz bu seviyeye

02:45:18ulaştık. Orada kalıcı olarak

02:45:20sürdürebilecek miyiz?

02:45:22Yoksa örneğin gümrük

02:45:24vergilerinin arttırılması ve

02:45:26kişisel

02:45:28yurt dışı harcamalarının sınırının

02:45:30düşürülmesi gibi önlemlerle mi bu seviyede

02:45:32duruyoruz? Bu oldukça önemli.

02:45:34Bildiğiniz gibi 30 euroya düşürülmüştü

02:45:36yurt dışından alışveriş sepetinin

02:45:38değeri. Dolayısıyla

02:45:40biz kalıcı olarak burada

02:45:42yüzde ikiler seviyesinde kalabilirsek

02:45:44dış şoklara oldukça dayanıklı oluruz ve

02:45:46bu yabancı yatırımın da ülkemize

02:45:48portföy akımları bile olsa

02:45:50gelmesinin devamlılığını

02:45:52sağlar. Burada enerji

02:45:54politikasının da oldukça büyük

02:45:56önemi var. Mısır'da yapılan

02:45:58anlaşmalar ve Doğu Akdeniz'de

02:46:00önümüzdeki dönemde de başka anlaşmaların

02:46:02geleceğini ben tahmin ediyorum.

02:46:04Deniz yetki alanlarının kullanılması

02:46:06ve Akdeniz'in bildiğiniz gibi

02:46:08enerji kaynaklarının

02:46:10çıkarılarak özellikle bu konuda Avrupa

02:46:12Birliği'nin talebi var. Rusya'ya

02:46:14bağımlılıktan kurtulabilmek için

02:46:16burada rol oynamamız oldukça olumlu.

02:46:18Zaten son 2-3 yıldır da biz

02:46:20kendi imkanlarımızla

02:46:22Akdeniz'de belirli parselli bölgeleri

02:46:24aramaya devam ediyorduk. Yalnız burada

02:46:26Enerji Bakanlığı'nın dikkat etmesi gereken

02:46:28bir hususu vurgulamak istiyorum.

02:46:30Özellikle küresel ölçekte

02:46:322030 yılında dizel araçların

02:46:34kaldırılması, 2050'ye doğru da

02:46:36fosil yakıtlı araçlardan tamamen

02:46:38uzaklaşılması planlanıyor.

02:46:40O yüzden petrol arama yatırımlarını

02:46:42yaparken petrol fiyatların

02:46:44önümüzdeki zaman diliminde

02:46:46düşeceğini göz önüne alarak

02:46:48ekonomik olarak bizim

02:46:50elektrikli araçlarda ya da pil yakıtlarda

02:46:52kullanılabilecek elementler

02:46:54üzerine daha çok araştırma

02:46:56payı ayırmamız hatta

02:46:58bunu yapan ülkelerle iş birliğine

02:47:00gitmemiz lazım. Burada Sırbistan'ı

02:47:02ben örnek olarak verebilirim. Yakın

02:47:04dönemde Sırbistan'la

02:47:06anlaşmalar oldukça yoğunlaşıyor.

02:47:08Nikel ve diğer ürünler

02:47:10konusunda. Dolayısıyla petrol

02:47:12yakıtları ile bu tip

02:47:14geleceği olan elementlerin

02:47:16araştırılması ve onu katma değer

02:47:18üreterek satmamızın

02:47:20yollarını bulmamız lazım ki

02:47:22bu cariye açımıza en büyük

02:47:24kalıcı katkıyı yapacaktır.

02:47:26Çok teşekkür ediyoruz. Sayın Özkaya,

02:47:28Sayın Bayram ve Ankara'dan

02:47:30editor arkadaşımız Gülşen Coşkun'a

02:47:322025 ve 2027

02:47:36orta vadeli ekonomi

02:47:38programı ile ilgili ekonominin

02:47:40yol haritasının

02:47:42ayrıntılarını konuştuk, değerlendirdik.

02:47:44Gündeme haber kuşağını noktalıyoruz. Yarın saatler

02:47:469'u gösterdiğinde bizler burada olacağız.

02:47:48CNN Türk ekranlarından ayrılmayın. Hoşçakalın.

Category

Transcript

Önerilen