Akşam Baskısı - 6 Eylül 2024 - Dailymotion Video

Ülke TV

Ülke TV Ankara Temsilcisi Mustafa Pala’nın moderatörlüğünde ekrana gelen ‘Akşam Baskısı’ programında bu bölüm canlı yayın konukları, Doç. Dr. Levent Ersin Orallı, Prof. Dr. Lokman Kuzu ile birlikte gündemin öne çıkan konuları masaya yatırıldı.  Terör, siyaset, ülke ve dünyanın gündemine oturan olayların değerlendirildiği ‘Akşam Baskısı’nda başkentin en sıcak gelişmelerini en hızlı ve en doğru şekilde aktarılıyor. Ülke TV Ankara Temsilcisi Mustafa Pala’nın moderatörlüğünde ekrana gelen programda her hafta alanında uzman isimler ile gündemde yaşananları değerlendiriliyor.   Ankara kulislerinde konuşulanlar, siyaseti ve toplumu etkileyen olaylar her Cuma 21:00’da Akşam Baskısı’nda…

Transcript

00:00:00Altyazı M.K.

00:00:30Altyazı M.K.

00:01:00Altyazı M.K.

00:01:02Altyazı M.K.

00:01:04Altyazı M.K.

00:01:06Altyazı M.K.

00:01:08Altyazı M.K.

00:01:10Altyazı M.K.

00:01:12Altyazı M.K.

00:01:14Altyazı M.K.

00:01:16Altyazı M.K.

00:01:18Altyazı M.K.

00:01:20Altyazı M.K.

00:01:22Altyazı M.K.

00:01:24Altyazı M.K.

00:01:27Altyazı M.K.

00:01:29Altyazı M.K.

00:01:31Altyazı M.K.

00:01:33Altyazı M.K.

00:01:35Altyazı M.K.

00:01:37Altyazı M.K.

00:01:42On

00:01:42Dokuz

00:01:43Sekiz

00:01:44Yedi

00:01:45Beş

00:01:45Dört

00:01:46Üç

00:01:47İki

00:01:47Bir

00:01:56TV ekranlarından herkese iyi akşamlar değerli izleyenler çok önemli bir programla karşınızdayız

00:02:05bir hayalin nasıl gerçeğe döndüğünü anlatacağız bu kadar aslında şimdi basit değil elbette böyle

00:02:13çıkartıp takıyorum ama bu iş bu kadar gözüktüğü bu kadar basit değil biz bir hayalin nasıl gerçeğe

00:02:21döndüğünü mücadelenin nasıl verildiğini tüm ayrıntılarıyla birlikte konuşacağız tabii hayallerin

00:02:27ete kemiğe bürünmüş hali de işte burada tamamen uzayda şu an onlar zaten saydaki faaliyetlerine

00:02:34devam ettiriyorlar Göktürk uydusundan tutun da bizim kendi yerli ve milli uydu ama ben bize

00:02:41ait olan yüzde 80'i bizim kendi ekimizin yaltı ağ uydusu ve uzaya fırlatıldı ve şu anda da uzayda

00:02:49ve faaliyetlerine de devam ediyor işte burada o muhteşem uyduyu görüyorsunuz tabii bu uydunun

00:02:56arkasında devasa bir ekibin alın terinin akıt olduğunu söyleyelim tüm bu süreci o hayalin gerçeğe

00:03:04dönmesindeki yaşanılan ne varsa her bir tane konuşsak altı ağ uydusu bize ne katkı sağladı

00:03:11uzaydaki faaliyetlerimiz neler uydularımızın bize sağladıkları imkanlar nelerdir ve Türkiye

00:03:18uydusunu yapabilen bir ülke olmakla neyi kazanır konuşacağız elbette muhteşemlerin içerisinde yer

00:03:26alan hatta öncü isimlerden ve şu anda da çok önemli görevleri yapan bir isim var bizim de

00:03:31yayın konuğumuz siz de hatırlıyorsunuz yine uzay yolculuğunda da yayın konuğumuz olmuş ve çok

00:03:36da ses getirmiştim Tuzan Uzay Sistemleri Genel Müdür Yardımcısı Profesör Doktor Lokman Kuzu

00:03:43hocam hoş geldiniz

00:03:45merhabalar hoş bulduk

00:03:46anlatabildim mi az çok

00:03:47gayet güzeldi

00:03:48muhakkak eksik var ama değil mi hocam

00:03:50estağfurullah

00:03:51ve tabi bu yayında bana eşlik edecek olan doken doktor Oral hocam da bizimle birlikte

00:03:56hoş geldiniz

00:03:57Mustafa bey hoş bulduk

00:03:58size ve hocama olan hakikaten saygım her bu yenilikleri gördükçe kat be kat artıyor

00:04:04hani zaman zaman konuşuyoruz ya milli diyoruz yerli diyoruz işte şu anda artık elle dokunabiliyor gözle gözle

00:04:10ne mutlu bize

00:04:11hocam elinize sağlık hocam

00:04:12teşekkür ederim

00:04:13kesinlikle tabi bunlar böyle bu kadar az önce söylediğim gibi basit değil yani bu işin içerisinde yıllar var değil mi hocam

00:04:20kesinlikle

00:04:21ve çok büyük bir mücadele var çok büyük gayret var teknoloji var tersine beyin göçü var daha bir çok

00:04:31hocam 94'te bir uydu macera bundan tam 20 yıl önce o macera tam başarıyla sonuçlanmadı

00:04:39tam 20 yıl önce Türkiye kendi uydusunu yapabilen 10 ülkeden birisi olmayı başardı hocam doğru mudur

00:04:4794'te bir uydu yaptırdık o zamanki ismi Alcatel Alenia Space bir Fransız firması bu firmaya bir haleşme uydusu yaptırıyor

00:05:02Fransız güvenası var Güney Amerika'da bilirsiniz orası tam 5 derece enlemindedir 5 derece kuzey enlemi

00:05:11ekvatora ne kadar yakınsanız o kadar avalanmalar orası kazası yaşıyor hatta Fransa'da tanıştığımız bir Türk arkadaşımız

00:05:18Fransızmış orada görev yapıyor o 94'te ağladık dedi yani Türkiye bir uydu fırlattırıyor ve fırlatma kazası yaşanıyor

00:05:29ve dolayısıyla bir uydumuz atılamamış oldu ama sözleşme kapsamında bir uydu daha var Türksat 1B gene aynı konfigürasyonda bir uydu

00:05:401B uydusu aynı yılın 94'ün Ekim ayında fırlatılmış ve başarılı bir şekilde boylanımındaki yörüngesine yerleştiriliyor

00:05:49o gün bu gündür Türkiye aslında bir operatöre sahip o dönemde PTT'nin bir birimi sonradan Türk Telekom oluyor

00:05:58Türk Telekom'un da 2003'te özelleşmesinden sonra Türksat ayrı bir şirket haline geliyor ama 94'ü bizim operatör açısından bir milat sayısı olma açısından

00:06:11ama esas uydu faaliyetlerimiz uydu yapma faaliyetlerimiz 2000'li 2001'den sonradır yani bir BİLS uydusu uzay araştırmaları enstitüsünde başlanmış

00:06:23orada tabii SSTL diye bir firma Giltere'de bu firmada bir teknoloji transferi yapılıyor mühendis çalışıyor orada sonrasında bu uydu fırlatılıyor

00:06:33ve bazı görev alınıyor 12.4 metre çözünürlükte oradan kazanılan tecrübeyle de diğer uydu projeleri başlamış işte RASAT uydusu GÖKTÜRK 2 uydusu

00:06:44GÖKTÜRK 2 uydusu şu masa üzerinde gördüğünüz uydunun içinde bu uydunun özelliği nedir hocam?

00:06:50görüntü uydusu bunlar 682 kate dolanıyor ve kutupsal yörünge

00:06:57yani görüntü çekerken hocam bizim navigasyonlarda Google Earth'te izlediğimiz o görüntüleri biz buradan mı alıyoruz hocam yani bu mudur?

00:07:04şu anda mesela Google Earth'teki görüntüler 0.5 metredir ama eski görüntülerdir en az 2 senelik görüntülerdir yeni görüntüleri parayla satın alırsınız

00:07:15ne kadar hocam canlı mı?

00:07:182 senedir en yenisi 2 senedir

00:07:22para verdiğimiz zaman?

00:07:23para verdiğinizde belki canlı vermezler

00:07:26güvenlik gerekçesiyle verilmez canlı satın alamazsınız

00:07:30kendinize ait bir uydu olması gerekiyor o tür mesela çok yüksek çözünürlükte satın alırsınız

00:07:35niçin hocam?

00:07:37güvenlik gerekçesiyle niye satsın size öyle bir şeyi elinde bir o imkanı kendinizin elde etmesi gerekiyor

00:07:45bize satmıyor ama kendisinin o görüntüleri var

00:07:48o görüntüler bütün dünyayı çekiyorlar sonuçta

00:07:513500'e yakın uydu var şu anda dünya yörüngesinde dolayısıyla bir sürü görüntü çekiyorlar

00:07:56hocam bizim göktürk uydusuyla biz şu an o görüntüleri alabiliyoruz ne kadarına erişebiliyoruz

00:08:00anlık görüntü alabiliyor muyuz mesela bizde?

00:08:02şöyle söyleyeyim bu uydu Türkiye gün içinde 4 defa geçer

00:08:06evet

00:08:07ikisi gündüzdür ikisi gecedir

00:08:09optik kamera olduğu için gece görüntü çekemeyiz

00:08:13hani çekersiniz ama bir anlamı yok

00:08:15çektiğiniz görüntüleri de yani ufuktan gözükmesiyle ufuktan kaybolması arasında 14 dakika var

00:08:222 defa geçecek diyelim ki İstanbul'dan geçti bir 3 gün sonra tekrar İstanbul'dan geçer

00:08:28siz bunu kısaltmak isterseniz saatlere kısaltmak isterseniz 48 uydu atmanız lazım

00:08:33uydu bir kümesi atmanız lazım

00:08:37evet

00:08:38sürekli görüntü etmek istiyorsanız

00:08:40peki hocam faydası nedir?

00:08:42biz bunu fırlattık uzaya gönderdik

00:08:45bakın bu uydu mesela bir hava sahasında değil

00:08:49hava neresi uzay neresi o da tartışma konusu ama

00:08:52hava sahasından geçmediği için de dünyanın herhangi bir yerinden görüntü alabiliyoruz

00:08:56biz bu görüntüleri alıyoruz

00:08:57zaman zaman istediler bulutluluk ile

00:09:01yani bulutlu olunca elinizde bir sar uydusu olması gerekiyor

00:09:05radar uydusu olması gerekiyor

00:09:07o uyduya yeni başladık bu arada sar uydusuna

00:09:09ama bu uyduyla dünyanın herhangi bir yerinden görüntü çekiyoruz

00:09:12ve bunu da paylaşıyoruz

00:09:14bize koordinatları verirse kurumlarımız

00:09:16bu görüntüleri alıyoruz ve işlik teslim edebiliyoruz

00:09:20evet hocam

00:09:21şu anda Türkiye'de bu tür kurumlar da var zaten

00:09:23hem bu görüntüleri kullanıyorlar şehircilikte kullanılıyor

00:09:27tarımda kullanılıyor

00:09:29askeri olarak kullandığımız alanlar var

00:09:31sınır güvenliği için kullanılanlar var

00:09:33çok alanlar var

00:09:34dolayısıyla bu uydu bizim için yetersiz aslında

00:09:37bir ya da iki uydu değil

00:09:3910-15 uydumuz olsa her yerinden görüntü çekeriz

00:09:42kaç ülke var hocam?

00:09:4310-15 uydusu olup da her an her yeri görebilecek devletse

00:09:46çok fazla ülke var

00:09:47en fazla Amerika'nın uydusu

00:09:49ikinci sırada Çin var

00:09:50Rusya'ya geçti mi Çin?

00:09:52son yıllarda müthiş bir yatırım var uzay tarafına

00:09:56her konuda

00:09:57Çin mesela yapay zekada öyle değil mi?

00:10:00yeni teknolojilerde öyle

00:10:03Çin var ikinci sırada

00:10:05üçüncü sırada Rusya diyebiliriz

00:10:06sonrasında da diğer ülkeler sıralanır

00:10:08Hindistan, Japonya gibi mi hocam?

00:10:10Hindistan'da çıkış içinde

00:10:112019 yılında Hindistan

00:10:13ASAT dediğimiz silah geliştirdi

00:10:15Antisatral Uydu Savar diyelim

00:10:19yani bu uydular yaklaşık 7 ya da 8 km saniye hızla gidiyor yere göre

00:10:24bu uyduları vurabilmiştirdiler

00:10:26Çin bunu 2007 yılında yapmıştı

00:10:28saniyede 7 km hızla gidiyor

00:10:30saniyede 7 km

00:10:31yani silahtan çıkan sanırım mermi 800 milisaniye filandır

00:10:3610 katı hızla gidiyor

00:10:38yani bunlar saatte 30 bin kilometre civarında gidiyorlar

00:10:43hala çok küçük hızlar

00:10:45baktığınızda uzay yolculuğu için çok küçük hızlar

00:10:48uç hızına göre kıyaslandığında pek küçük

00:10:50keşke 100 bin kilometre böyle saate ulaşabilseydik

00:10:54ulaşabilirdi mi?

00:10:55belki 6 ayda değil de 2 ayda gideceğiz

00:10:58o mümkün mü hocam şu an o konuda çalışmalar var mı?

00:11:01şu an hiç mümkün değil

00:11:02çalışmalar var ama mümkün değil

00:11:03kimyasal sınırlar belli

00:11:06yeni bir element mi lazım hocam?

00:11:08yeni bir element de yok

00:11:09118 element belli yani o da belli

00:11:12dolayısıyla biraz zor görünüyor o

00:11:14bu uyduları dediğim gibi çekmek için

00:11:17Türkiye'yi her an çekmemiz gerekiyor

00:11:20çünkü bir keresinde bir toplantım vardı İstanbul'da

00:11:23bir firmanın toplantısı

00:11:24yurtdışı uydu firmasının ismini vermeyeyim

00:11:27benim bilgisayarım dangalını taktı

00:11:29nerelisin dedi Konya Karapınarı'yı arayayım dedi

00:11:32Karapınar'a gitti benim mahalleme gitti

00:11:35Çetmi Mahallesi'ne Çetmi Mahallesi'nin görüntülerini verdi

00:11:3715 cm çözünürlükte

00:11:3915 cm çözünürlükte

00:11:41canlı mı verdi?

00:11:42canlı değildi çok

00:11:43çok yeni bir görüntü

00:11:44geriye doğru da gidebiliyordu

00:11:45eski mahallenin eski halini

00:11:47şehirsel dönüşüm geçirmiş halini verebiliyordu

00:11:49şu anda bu uydularla dünyanın her yerinden görüntü alıyorlar

00:11:53hocam çok farklı haber var

00:11:55görüntüsü var uydular var

00:11:57keşke dünya şeyi getirmiş olsaydık

00:11:59oradan da tarif verdik

00:12:00bu uydular

00:12:01yani dünya yaklaşık 12.700 km kabaca

00:12:0512.742 km çapında

00:12:07bu uydular 680 km'de

00:12:09yani baktığınızda

00:12:11hala çok yakın mesafedeler

00:12:13görüntü uydusu olduğu için

00:12:15bırkın yörünge uyduları deniyor

00:12:17bunun dışında radar uyduları da aynı şekilde

00:12:20ama mesut uydusu

00:12:22bir hava durumu uydusu

00:12:23bu uydular da 10.000 km

00:12:2515.000 km civarında oluyor

00:12:27GPS'ler böyledir

00:12:28GLONASS böyledir

00:12:29BAYDU, GALIBAR böyledir

00:12:31MEO, Medium Earth Orbit diyoruz

00:12:33yani orta yörünge uyduları diyoruz

00:12:36ama bu haberleşme uyduları

00:12:38TÜRKİSAT 6A

00:12:39bunlar uzak mesafede

00:12:4036.000 km'de kabaca

00:12:42orada da şöyle bir hikayesi var

00:12:44Arthur Clarke'ı duymuşsunuzdur

00:12:46bir İngiliz subayı

00:12:481945'te şöyle bir fikir istiyor

00:12:50şimdi dünyayı merkez değil ama

00:12:52dünyayı merkeze alalım diyor

00:12:54güneş bizim çevremize dönüyor olsun

00:12:56güneşin uzaklığı kabaca 150.000.000 km

00:12:59kabaca diyorum çünkü bunların hepsi

00:13:01eliptik yörüngede dönüyor

00:13:02güneş bize 147'ye kadar geliyor

00:13:04153.000.000 km'ye de gidiyor

00:13:06açılıyor

00:13:08eğri bir yörünge

00:13:09yuvarlak daire gibi değil yani

00:13:11değil, dairesel değil

00:13:13hatta 153'deyken biz yaz yaşıyoruz

00:13:15147'deyken kış yaşıyoruz

00:13:176.000.000 km yaklaşmasına rağmen güneş

00:13:20biz kış yaşıyoruz

00:13:22o da eğiklikle ilgili bir şey

00:13:24yakınlıkla ilgili bir durum değil

00:13:26şimdi 150.000.000 km'deki bir

00:13:28cisim

00:13:30365 günde dolanıyorsa

00:13:32daha yakında bir cisim

00:13:34seçelim, ay

00:13:36kabaca 384.000 km

00:13:38onda 359'a kadar geliyor

00:13:40404'e kadar gidiyor ortalaması

00:13:42384.400 km

00:13:44384.000'deki ondan

00:13:46daha küçük bir mesafeye geldik

00:13:48periyot kaça düşer? 27 güne düşer

00:13:50demek ki bir periyot daha var ki

00:13:52işte orası 35.786 km

00:13:54orası bu uydunun yörüngesi

00:13:56bu orada dönüyor

00:13:58oraya herhangi bir cisim attınız, böyle bir şey atmanız gerek yok

00:14:00taş atsak

00:14:02bardak attınız, yörüngeye soktunuz onu

00:14:04yani kendi

00:14:06çemberini bir günde dönüşecek

00:14:08bir günde dönmüş olacak

00:14:10dünya da bir günde dönüyor

00:14:12yani orada

00:14:14dünya kendi çevresinde bir günde dönmez de

00:14:1664 saniyede dönmez

00:14:18daha az

00:14:20biz yuvarlıyor muyuz dünyayı?

00:14:22yuvarlıyoruz değil de dünyayı

00:14:24yörüngesinden dolayı, biz durmuyoruz ki

00:14:26biz döndük, tam 360 derece

00:14:28döndüğümüzde buradayız diyelim, buraya gidiyoruz

00:14:30dolayısıyla bir de bir

00:14:32güneş görmek için

00:14:340.8 derecelik

00:14:36o 24 saat oluyor

00:14:38yani 361 derece gibi bir şey dönmez

00:14:40yani yılda

00:14:42365 aşkın hocam o zaman

00:14:44orada değişiklik yok

00:14:46365.24 küsür

00:14:48ama 24 saatte de bir şey var diyorsunuz

00:14:5024 saatte güneş yani şöyle söyleyeyim

00:14:52güneş tam tepedeyken tam

00:14:54diğer taraftan döndü dolaştı

00:14:56tam geldiğinde

00:14:58bunu böyle bilin

00:15:00yoksa şu anda çok önemli bilimsel bilgiler

00:15:02kafayı karıştırmayalım

00:15:04şimdi o mesafedeki bir uydu

00:15:06eğer böyle dönüyorsa bir günde

00:15:08biz de bir günde döndük, dolayısıyla

00:15:10biz onu duruyormuş gibi görüyoruz

00:15:12duruyormuş gibi gördüğümüz için de buna

00:15:14yer durağın, geostationary satellite

00:15:16yer durağın uydu deniyor

00:15:18sürekli beraber dönüyoruz aslında

00:15:20aynen öyle ama şöyle bir durum var

00:15:22bu uydunun

00:15:24bir dakika değil de

00:15:26yani 360.8 derece

00:15:28360.8 derece

00:15:30evet hocam

00:15:32bu uydunun bir de

00:15:34şöyle bir durum var

00:15:36şimdi güneş çekiyor

00:15:38ay çekiyor, dünya çekiyor

00:15:40dünyanın kendi içinde dengesizlikler var

00:15:42mesela 75 derece

00:15:44sadece Sri Lanka üzerinde

00:15:46stable bir konum var

00:15:48farklı mı çekim?

00:15:50tabii

00:15:52dünyanın üzerindeki

00:15:54homojen değil

00:15:569.81 Ankara'da

00:15:58başka bir yerde 9.83

00:16:00veya bir başka yerde 9.79

00:16:02yer çekimi

00:16:04ama uyduyu kaybetme ihtimalimiz yok değil mi?

00:16:06uydu sadece

00:16:0875 derece bıraksak

00:16:10kendi haline bıraksak dedik ya taş attık

00:16:12bir örüngeye sokmuş olsun 42 derecede

00:16:1475 dereceye sürüklenir

00:16:16birincisi bu sürüklenir

00:16:18ve geçer ve tekrar 75 derece

00:16:20çevresinde böyle dolanır durur

00:16:223 yılda bir

00:16:24105-104 atı boylamında da aynı durum var

00:16:26orada da bir

00:16:28kararlı bir konum var

00:16:30attığınız her uydu oraya sürüklenir

00:16:32çünkü güneş çekti, ay çekti

00:16:34bizim dünyamızın dengesizliği var

00:16:36bir de yıldızların çekimi var

00:16:38az da olsa

00:16:40dünyadan albido dediğimiz bir yansıma var

00:16:42ben bile şeytan üçgeni var

00:16:44öyle bir efsane var

00:16:46yani dolayısıyla

00:16:48onun için uyduyu sürekli 15 güne

00:16:50biz böyle bir uyduyu 15 güne manevra yaparız

00:16:52yani bir yörüngesinden çıkarttırmayız

00:16:54hocam şimdi ben

00:16:56biraz daha işin

00:16:58teknik kısmından daha ziyade

00:17:00daha böyle herkesin anlayabileceği bir şekilde

00:17:02siz diyorsunuz ki şimdi bu uydularımız var

00:17:04biz bunlara gireceğiz Göktürk'e İmece'ye

00:17:06Tültan Ağa'ya gireceğiz

00:17:08şu uydu

00:17:104279 kilo

00:17:12yani bakın bu uydu çok

00:17:14büyük bir uydu, devasa bir yapı

00:17:164.2 ton diye

00:17:184229 kilo

00:17:20burada zaten dünyanın en büyük

00:17:22kargo uçağıyla Amerika'ya gönderildi

00:17:24Antonova

00:17:26oradaydınız hocam, bütün aşamalarında oradaydınız

00:17:28nasıl fırlatılıyor, fırlatma anda

00:17:30orada mıydınız hocam?

00:17:32ben Amerika'ya gitmedim bu fırlatma için

00:17:34başka bir sebepten dolayı ama

00:17:36oradaydı, şimdi şöyle bir tanecik

00:17:38panelleri görebiliyoruz işte ama

00:17:40solar paneller

00:17:42şimdi güneşe yakınız

00:17:44mesela Voyager 1 ve 2'yi düşünün

00:17:46bir de fırlatıldı

00:17:48bunlar güneş sisteminde uzak noktalara gidiyor

00:17:50dolayısıyla güneş

00:17:52bir yıldız gibi gözüküyor, oradan enerji

00:17:54üretme ihtimaliniz yok

00:17:56ama bu solar paneller

00:17:58hala güneşe olan 150 milyon

00:18:00kilometre olduğu için kabaca

00:18:02enerji üretebilir

00:18:04150 milyon kilometre kadar enerji

00:18:06kendi içerisindeki o yakıtının dışında

00:18:08bir de bu solar paneller

00:18:10solar paneller bir kere döner

00:18:12şimdi bir kere dönüyor

00:18:14çünkü yörüngede dönüşünden kaynaklı

00:18:16sürekli güneşi takip eder

00:18:18hep onu görüyor, ağaç içeği

00:18:20güneşe bakar, güneşe baktığı için de enerji üretir

00:18:22burada ne var arkada

00:18:24o pillerini şarj eder

00:18:26zaten biz solar panelden aldığımız enerjiyi

00:18:28direkt kullanamayız, onu bir kondişin etmemiz lazım

00:18:30yani onu kontrol etmemiz lazım

00:18:32akımını, voltajını

00:18:34spike'ları, adaptörü

00:18:36adaptör bağlı o şekilde

00:18:38sonrasında pillerini şarj ediyoruz

00:18:40pilleri de bütün transponderları besliyor

00:18:42yani şeyi bu

00:18:44burası

00:18:46burası dünya paneli

00:18:48solar paneller yaklaşık 26 metre

00:18:50açıklığı var bunun

00:18:52bu mesafede yaklaşık 6-7 metre

00:18:54civarında bir mesafesi, şunlar 2.2 metre

00:18:56galiba çapında, açılabilir anten

00:18:58deployable anten diyoruz

00:19:00burada da kapsama alanları var artık

00:19:02yani Türkiye anteni

00:19:04kapsaması

00:19:06tanımladılarsa

00:19:08ona göre tasarlıyoruz bunu

00:19:10mesela buradaki anteni ASELSAN yaptı

00:19:12bir feed noktası var, burada da feed noktaları

00:19:14üzerinde bir sürü sistemler var

00:19:16bunun üzerinde battaniye

00:19:18battaniye multi-layer insulation

00:19:20dediğimiz bir çokluk katmanlı bir battaniye

00:19:22yani o soğuktan mı

00:19:24şöyle dışarısı

00:19:26şu anki içerisinde bulunduğu durum

00:19:28en dip nokta

00:19:30eksi 273.15

00:19:32yani onun altı yok zaten

00:19:34yani mutlak sıfır

00:19:36dediğimiz bir nokta var ısıda

00:19:38temperature

00:19:40mutlak sıfır, absolute zero

00:19:42eksi 273.15 onun altı yok zaten

00:19:44bilen değil, onun altı yok

00:19:46fiziksel olarak onun altı yok

00:19:48eksi 275 diye bir derece yok

00:19:50peki şimdilik mi yok hocam, ileride bir gün

00:19:52başka bir noktada yani

00:19:54bitti değil yani yok

00:19:56uzay ne kadar? uzay 2.8 kelvin

00:19:58ya da 4 kelvin

00:20:00güneş sistemi 4 kelvin

00:20:02biz 4 kelvin yani eksi 270 derece

00:20:04dışarısı öyle olunca

00:20:06içeriyi korumak zorundayız, içerideki devreleri

00:20:08dolayısıyla bunun üzerinde battaniyeler

00:20:10ama bunun üzerinde optical solar reflector

00:20:12dediğimiz şurada reflektörler var

00:20:14mesela içinde amplifier var

00:20:16değil mi? amplifier ısı üretiyor

00:20:18bu ısıyı da dışarıya tahliye etmeniz lazım

00:20:20donmaması adına

00:20:22yo yo, içerideki ısıyı dışarıya

00:20:24tahliye etmeniz lazım

00:20:26onun üzerinde ısıl borular var

00:20:28optical solar reflektörler var

00:20:30mesela güneş ışığı geldi

00:20:32buradan yansıyor ama içerideki ısı da dışarı çıkıyor

00:20:34yani burası tek yönlü çalışan bir panel gibi

00:20:36yani sıcak ve soğuğun dengelenmesi

00:20:38içi 85 derece arasında tutuluyor

00:20:40yani bunun içi belli bir derecede

00:20:42tutulmak zorunda, öbür türlü çalışmaz

00:20:44cep telefonunu götürün, eksi 40 derecede

00:20:46bir karar bırakın, çalışmıyor

00:20:48ben onu Suudi Arabistan'da denedim

00:20:50Arafat'ta mesela vakviye durduğum zaman

00:20:52telefon çalışmıyor

00:20:54bazen arabada

00:20:56çok ısınırsa telefon

00:20:58uyarı verir, mavi ekran verir

00:21:00yani soğutmanız lazım

00:21:02diye uyarı verir

00:21:04sonuçta devreleri belli bir derecede tutmanız gerekiyor

00:21:06onun içinde bunun battaniyesi var

00:21:08üzerinde açık olan tek şey

00:21:10solar ve antenleri

00:21:12onun dışında her şey kapalı

00:21:14%80 yerli diyoruz

00:21:16tamamen

00:21:18bize ait bir platform, bize ait bir yazılım

00:21:20yer yazılımı bize ait

00:21:22bazı parçaları biz

00:21:24uzay şeyi kazansın diye

00:21:26uzay

00:21:28tecrübesi kazansın diye yaptığımız parçalar var

00:21:30bu kolay bir şey değil değil mi hocam?

00:21:32dışarıdan baktığımız zaman

00:21:34dışarıdan baksa çok

00:21:36basit bir şey gibi

00:21:38bunu handle etmek

00:21:40zor

00:21:42böyle bir yapıyı

00:21:44çeviriyorsunuz, bazen titreşime

00:21:46soktuğunu anlamaması lazım

00:21:48uzanın belli derecede sıkılması lazım

00:21:50tork şeyiyle sıkılması lazım

00:21:52onu tekrar söküyorsunuz belki

00:21:54dolayısıyla

00:21:56onlarca çalışma var

00:21:58zaten sadece bu uyduyu yapmadık biz

00:22:00yani bu uydunun yanında bir

00:22:02elektriksel model, masal üzerinde çalışan

00:22:04iki yapsal model var

00:22:06şu anda Tusaş AIT merkezinde duruyor

00:22:08yapsal modelde bunun mekanik özelliklerini

00:22:10anladık

00:22:12mühendislik modeli var

00:22:14ve en son uçuş modeli var

00:22:16uçuş modeli şu anda uzayda

00:22:18o model felsefesini takip etmezseniz

00:22:20ben bunu yaptım

00:22:22çalıştı, böyle bir durum yok

00:22:24bütün aşamasını test ediyorsunuz

00:22:26siz dediniz ki

00:22:28200-272 derece

00:22:30onun mesela

00:22:32nasıl bir test etme imkanınız oldu

00:22:34Termal Vakum Çember var

00:22:36Türkiye'de mi test etsinler onu?

00:22:38bizim USET merkezinde

00:22:40Termal Vakum Çember'ın içinde

00:22:42biz sıvı azot dolaştırıyoruz

00:22:44sıvının 180 dereceye kadar inebiliyor

00:22:46normalde

00:22:48eksi 270 derece edebilir miyiz?

00:22:50sıvı helyumla ya da sıvı hidrojenle

00:22:52yaparsınız ama çok pahalı

00:22:54bizim 100 derece daha sıcak

00:22:56270 dereceye göre eksi 180 derece

00:22:5890 derece daha sıcak

00:23:00ama yetiyor bize

00:23:02mesela vakum 10 üzeri eksi

00:23:04uzay 10 üzeri eksi 9 milibar belki

00:23:06daha da düşük basınç

00:23:08%80'i yerli dediniz

00:23:10işin içerisinde ASELSAN var

00:23:12TÜSAŞ var

00:23:14TÜBİTAK UZAY var

00:23:16ses ana yüklenici TÜBİTAK UZAY'dır

00:23:18ben en üstü başkanıydım

00:23:202014'de başlandım

00:23:22doğrudan bir şey de temin etmek istemiyorsunuz

00:23:24bütün üretimde kendiniz yapmak istiyorsunuz

00:23:26paneller bazı

00:23:28parçalar bize ait

00:23:30siz o tasarımları

00:23:32yani biz kendimiz

00:23:34tanıdıklarımızı aldık hazır bir şey almadık

00:23:36peki bir şey soracağım hocam

00:23:38kendi tasarladığımız bir şey

00:23:40termal analizi var

00:23:42yapsal analizleri var

00:23:44elektriksel analizleri var

00:23:46önce analizler var

00:23:48sonra bunların fiziksel testleri var

00:23:52siz %80 mili diyorsunuz ya

00:23:54bu milli

00:23:56birileri eleştiriyor

00:23:58%20'si milli değilmiş TOG'da olan muhabbet gibi

00:24:00artık dünyada zaten

00:24:02Çin'de bile yok o

00:24:04çünkü birbirine etkileşim içerisinde

00:24:06niye %100'ün milli olsun ki

00:24:08öyle bir şey yok canım

00:24:10integrasyon doğru sağlamak lazım

00:24:12bu da aynı şekilde

00:24:14burada da yerlilik

00:24:16kendimize ait bir tasarım

00:24:18burada da dikkat ederseniz

00:24:20Multi Layer Insulation dediğimiz o battaniyesi

00:24:22bunun farklı renkte

00:24:24yörüngesinden kaynaklı bir hesap var

00:24:26biz bu battaniyesini farklı renkte yapmışız

00:24:28kamera bu

00:24:30arkasında

00:24:32odak noktasında bir dedektör

00:24:34o dedektörü dışarıdan alıyoruz

00:24:36bu dedektörü şu anda Türk firmalar

00:24:38çıkmaya başladı

00:24:40hocalarımız çıkmaya başladı ama daha küçük dedektörler yapıyorlar

00:24:42büyük dedektörlere biraz zamana ihtiyaç var

00:24:44yazılıma ihtiyaç var

00:24:46bu da bizim Göktürk az önce konuştuğumuz

00:24:48görüntü

00:24:500.4 metre çözünürlüklü bir uydu

00:24:52yani bir alçak yörünge uydu yapıyoruz

00:24:54bu ne zaman

00:24:56fırlatıldı hocam uzaya

00:24:58Göktürk 1 2016'nın

00:25:00sonuydu onu Fransız

00:25:02yaptı bunun yerine yapıyoruz biz

00:25:04bu uyduyu

00:25:06bunun dışında imece uydusu dersek

00:25:082015'te başlattık

00:25:10o uydu şu anda yörüngede

00:25:12bazen Jüpiter'i çekiyoruz

00:25:14gezegenleri çekiyoruz

00:25:16baya güzel görüntüler çekiyoruz

00:25:18bazılar bana bir panel yaptılar verdiler

00:25:20güzel de görüntü çekmiş

00:25:22deneme yapıyorlar

00:25:24arkadaşlar artık işin eğlence tarafında

00:25:26baya güzel

00:25:28bunu tamamen biz kendimiz operatör ediyoruz

00:25:30ilk defa böyle bir şey yapıyoruz

00:25:32şimdi şöyle

00:25:34bu 100 kilorad bir radyasyona

00:25:36dayanıklı tasarlanıyor

00:25:38o ise 300 kilorad

00:25:40dayanıklı tasarlanıyor

00:25:42ve 70 bin kilometreye bir gitti

00:25:44yani 4 bin kilometreyle

00:25:4670 bin kilometrelik bir yörüngesi vardı

00:25:48oradan sinyali alabildik bu güzel bir şey

00:25:5070 bin kilometreye gitmiş oldu

00:25:52ama gördü olayı değil mi?

00:25:54şu anda biz yörüngesini düzelttimiz 50 derecede

00:25:56kapatıyoruz ısısı

00:25:58peki o nereden gerçekleşiyor

00:26:00yani oradan

00:26:02uzay enstitüsünde

00:26:04BTK salonumuz vardı

00:26:06orayı operasyon merkezi haline dönüştürdüler

00:26:08oradan yapıyorlar

00:26:10şu anda antenimiz de orada zaten

00:26:12yani haberleştiğimiz anten orada

00:26:14direkt oradan görüntü

00:26:16şu anda bir kaç yerle anlaşmamız vardı

00:26:18Şili'de vardı

00:26:20Avustralya'da vardı

00:26:22o geçici yörüngede iken

00:26:24belli yerlerle anlaşıyorsunuz

00:26:26oralarda da sinyal almanız gerekiyor

00:26:28Avustralya farklı yerler

00:26:30küçük yer gibi yukarıda var

00:26:32mesela Svalbard adası var en kuzeyde

00:26:34Kuzey Kutbu'nda

00:26:36ben de 2015'de gittim oraya

00:26:38tabi 2500'lik bir

00:26:40Norveç'in köyü var

00:26:42önce Oslo'ya gidiyorsunuz

00:26:442 saatlik uçuşta Kuzey Kutbu'na gidiyorsunuz

00:26:46bu uydunun ismi nedir hocam?

00:26:48bu Türksat 6A'nın modeli

00:26:50bu ise Göktürk 2 uydusu

00:26:52onlar

00:26:54Türksat 5, 4B olabilir mi?

00:26:56bakalım

00:26:58bu nedir hocam?

00:27:00normalde bu uydu

00:27:02gördüğünüz Türksat 6A

00:27:04bu ise 2 ton civarında bir platform geliştiriyoruz

00:27:06daha küçük

00:27:08elektrikli itki olacak tamamen kimyasal itki yapmayacağız

00:27:10dolayısıyla çok

00:27:12tasarruf yapacağız

00:27:14çünkü kimyasal etkiler tamam

00:27:163 haftada götürüyor uyduyu yörüngüyü ama

00:27:18bu daha mı uzun sürecek hocam?

00:27:20daha uzun sürecek değil de bu daha hafif

00:27:22ama aynı görevi görecek neredeyse

00:27:24bu haberleşme uydusu

00:27:26bize bunun katkısı ne olacak hocam?

00:27:28dünyada böyle bir platform

00:27:30neredeyse yok

00:27:32küçük platform gibi Çinlilerin onu görüyorum

00:27:34mesela Kazakistan böyle bir uydu istiyor

00:27:36Kazakistan böyle bir

00:27:38istedi

00:27:40Pakistan'la görüşüyoruz

00:27:42Malezya, Endonezya'yla görüştük

00:27:44bu da gideri olan

00:27:46bir platform

00:27:48Airbus mesela birlikte çalışalım diyor

00:27:50bu uydu için

00:27:52bu kadar verecek platformu biz yapacağız

00:27:54biz şu anda

00:27:56bunun üzerinde ve elektrikli itkiyi başarmış durumdayız

00:27:58elektrikli itki şöyle bir motor

00:28:00kimyasal itkiyi anlatayım önce

00:28:02kimyasal itki iki tane sıvı var

00:28:04bu sıvı

00:28:06birleşince patlıyor

00:28:08ve bir itki elde ediyor

00:28:10o tarafa ittiği için

00:28:12siz bu tarafa doğru gidiyorsunuz

00:28:14bizim kurgu filmlerinde gördüğünüz gibi

00:28:16önüne doğru atıyor

00:28:18dolayısıyla bu kimyasal itki

00:28:20iki buçuk ton yakıt kullanıyorum

00:28:22yörünge düzeltmeleri

00:28:24yörüngeye giderken iki buçuk ton

00:28:26belki iki yüz elli kilo xenon gazıyla halledeceğim

00:28:28yakıt tankını atmıyor değil mi?

00:28:30yakıt tankı için iki tane tank var

00:28:32üzerinde de

00:28:34küçük küçük şeyler var

00:28:36yörünge düzeltmeleri için kullandığımız

00:28:38itki şeyler var

00:28:40itki ne diyelim parçaları

00:28:42küçük on Newtonluk itki

00:28:44Apogee motoru var

00:28:46burada biz elektrikli itkiyi denedik

00:28:48elektrikli itki de olay şu

00:28:50xenon gazını

00:28:52iyonlaştırıyorsunuz

00:28:54elektrik alanında hızlandırıyorsunuz

00:28:56halledeceğiz ona biz

00:28:58elektrik alanında Q yükünü düşünün

00:29:00Q yükü elektrik alanında bir kuvvet etkeder

00:29:02kuvvet ne demek?

00:29:04iğmelenmesi demek

00:29:06oradaki iyonu iğmelendirdiniz

00:29:08yanma oluyor mu orada?

00:29:10yok yanma yok

00:29:12milyonlarca Q yükünü

00:29:14iğmelendirdiniz

00:29:16ve 80 mili Newton bir itki elde ettiniz

00:29:1880 mili Newton şu demek

00:29:20hocam o kadar akabik anlatıyor ki

00:29:22yan başındakiler

00:29:24bence araştırsınlar

00:29:26bence araştırsınlar

00:29:28bilim kurulu filmlerinde izlediği şeyleri anlatıyor aslında

00:29:30uzay aletinden

00:29:32çok küçük bir itki

00:29:3480 mili Newton

00:29:36400 Newton ediyoruz

00:29:3880 mili Newton

00:29:406 ayda gidiyor yörüngeye

00:29:42çok önemli değil 6 ayda gidiyor

00:29:44ama burada 2,5 ton kullanmışsın

00:29:46burada 250 kilo kullanmışsın

00:29:48büyük fark var

00:29:50her bir kilonun 25 bin dolara fırlatıldığını düşünürseniz

00:29:5225 bin dolara

00:29:54kabaca fırlatılıyor

00:29:56maliyeti ne oldu hocam?

00:29:58verdiğimiz teklif

00:30:00240 milyon dolar

00:30:022.6 milyon dolar

00:30:04yani

00:30:06kabaca dolar bazında aynı fiyata bitirdik

00:30:08243 milyon dolar

00:30:10kendimiz yaparak

00:30:12şimdi mesela Arabistan'la görüştük

00:30:142 gündür oradaydık

00:30:16hocam satarsak ne kadar?

00:30:18bakan yardımcısı sordu bana

00:30:20say bakalım bu 250 milyon dolar

00:30:22bir de fırlatma maliyeti ekleyeceksiniz üzerine

00:30:24sigortasını ekleyeceksiniz

00:30:26maliyeti ne diyoruz hocam?

00:30:28faydası

00:30:32değerli izleyicilerimiz şunu sorarsa

00:30:34bize bunun bir faydası var mı?

00:30:36biz bunu üretiyoruz ama tamam

00:30:38Türkiye'nin faydası

00:30:40biz hain yapıyoruz

00:30:42helikopteri yapıyoruz

00:30:44psikolojik bir şey yani

00:30:46siz hain yapabiliyorsunuz

00:30:48belgeselde çok iddialı bir

00:30:50cümle kuruyor diyor ki

00:30:52hatırlar mısınız bilmiyorum

00:30:54uy yapan

00:30:56çok iddialı hocam

00:30:58çünkü eksi 269 derecede

00:31:00rakamı

00:31:02vakum ortamında çalışan bir şey

00:31:04yaptıysa

00:31:06sıcağı soğuğa basınca dayadı

00:31:08nasıl bir ortam işte

00:31:10helikopter denizaltısı

00:31:12onlar daha kolay

00:31:14bunlar arasında en zor bu değil mi hocam?

00:31:16denizaltının basıncıyla

00:31:18bunu tamir etme yalnız yok

00:31:20bu gitti

00:31:22çalıştı çalıştı çalışmadı gitti

00:31:24yani bunun yedek

00:31:26sonuçta Rİ ile ilgili analizler var

00:31:28reliability analiz

00:31:30ona kafa yoruyor

00:31:32o çalışmasa ne olacak senaryolar var

00:31:34transponder patladı

00:31:36işimiz bitmiyor yani biz öbürüne switch ediyoruz

00:31:38yani öbür transponder'a geçirebiliyoruz

00:31:404 tane yedek koymuşuz

00:31:42bir yerçekimsiz ortam

00:31:44yaratıyoruz değil mi hocam bunu test ederken

00:31:46yerçekimsiz ortam yapmıyoruz hocam

00:31:48sadece şu

00:31:50açılış testinde

00:31:52asıyoruz

00:31:54astığımız için de yerçekimsiz değil ama

00:31:56astığımız için

00:31:581G'yi dengelemiş oluyoruz

00:32:00kullanıyoruz helium balonları açılma testinde

00:32:02çünkü bunların açılmama durumu var

00:32:04ve

00:32:06Afrika'nın

00:32:08bildiğim kadarıyla antene açılmadı

00:32:10çöp oldu

00:32:12antenini açmadığı zaman

00:32:14enerji üretemez

00:32:16o hiç gitmedi ki

00:32:1850. saniyede

00:32:20ayrılamadı

00:32:22bakın

00:32:24bu uydu fırlatıldıktan bir gün sonra

00:32:26bu Florida'dan

00:32:28fırlatıldı

00:32:30uzay üstünden

00:32:32Wonderbird Air Force var

00:32:34California'da Los Angeles'ın

00:32:361 saat kuzeyinde bir yer

00:32:38orayı da biz görmüştük

00:32:40orası da bazı

00:32:42Leo uyduları

00:32:44oradan fırlatıyoruz

00:32:46güney ve o kısım

00:32:48onu anlatayım

00:32:50bir gün sonra SpaceX fırlatma yaptı

00:32:5227 uydusu çöpe gitti

00:32:5427 uydusu

00:32:56biz çok şanslıyız

00:32:58bir gün önce fırlatıldı

00:33:00akşamı fırlatıldı

00:33:02Türkiye'ye göre 9 Temmuz'da

00:33:04birkaç kere erteleme oldu ama

00:33:06birkaç saatte erteleme oldu ama

00:33:08normalde kaza yapmıyor

00:33:10biliyorsunuz roketi götürüyor

00:33:1285-90 km'den geri indiriyor

00:33:143 ayağı üzerine indiriyor

00:33:16birinci fazı da kazanıyor

00:33:18SpaceX yaşadı

00:33:20çok şanslıyız

00:33:22o saatten sonra biz devre aldık

00:33:24birkaç haftada

00:33:26yörüngeye yerleştirmiş olduk

00:33:28ne zaman geldi hocam?

00:33:30ilk açıldığında

00:33:32burada bitişik pozisyonda

00:33:34akordeon gibi mi?

00:33:36önce bir tanesini açıyor

00:33:38bir tanesini açtıktan sonra

00:33:40antenleri daha açmıyor

00:33:42yörüngeye gidince açtı

00:33:44mesela şu antenler

00:33:46bazı antenler var

00:33:48o antenler

00:33:50uydu istediğiniz pozisyona getirin

00:33:52dünyayı görebiliyor

00:33:54öyle bir anten yapılmış ki

00:33:56her yöne görebiliyor

00:33:58arka tarafta da var öyle bir anten

00:34:00dolayısıyla uydunun

00:34:02taklatması durumunda bile

00:34:04uydunun sinyalini alabiliyoruz

00:34:06kontrol yapabiliyoruz

00:34:08uydunun ilk sinyali alındıktan sonra

00:34:10apoji motoru çalıştırıldı

00:34:125. ateşlemede

00:34:1450 dereceye zaten girmiş oldu

00:34:16bütün bu operasyonları da bizim mühendislerimiz yaptı

00:34:18bütün operasyonları?

00:34:20tabi orada görünmeyen

00:34:22ekip nedir hocam?

00:34:24birkaç isim var

00:34:26bütün proje boyunca

00:34:28bizimle bir mühendis vardı

00:34:30ama şu var

00:34:32çok mutlu oldular

00:34:34çok hassas yörüngeye soktunuz dediler

00:34:36kendimize güvenimiz

00:34:38zaten o manada çok

00:34:40üst seviyeye çıktı

00:34:42yani mühendislerimiz

00:34:44gerçekten çok özverili çalıştı

00:34:46bu proje boyunca çalıştığımızdan

00:34:48aile ilişkileri bozulanlar oldu

00:34:50öyle mi?

00:34:52biz bunu anlatıyorduk

00:34:54bakın bu mühendislerin üzerine gitmeyin

00:34:56bunlar zaten özverili çalışıyorlar

00:34:58benim de öyle

00:35:00ben mesela fırlatmaya niye gitmedim?

00:35:02Türsat Altağı'nın fırlatmasına Amerika'ya niye gitmedim?

00:35:04yetim mi yoktu?

00:35:06benim çocuklarım okuyorlardı

00:35:08mezun oldu şimdi büyük kızım

00:35:10mezuniyet törenine denk geldi

00:35:12bu mühendislerimizin insan olduğu

00:35:14gerçeğini unutuyoruz galiba

00:35:16o kadar güzel makineler icat ediliyor ki

00:35:18biz de zannediyoruz insanlarımız artık makinelaşmaya başladı

00:35:20halbuki duygusal var

00:35:22ben Türsat Tusaş'ta gittiğim zaman

00:35:24Kaan, Duruş, Hürcet, Atak, Gök

00:35:26hepsinin baş mühendisleriyle

00:35:28diğer mühendis ekiplerle görüştüm ama

00:35:30yani inanılmaz bir

00:35:32çaba var çok büyük bir çaba

00:35:34çok büyük bir gayret

00:35:36biz misafirhane tuttuk arkadaşlarımıza

00:35:38eve gidemeyenler

00:35:40Kaan'ın mesela jeneratörü ilk geldiğinde

00:35:42IMC testlerini geçemedi

00:35:44yani o aralığa yetiştiremedik biz onu

00:35:46müthiş de bir stres

00:35:48müthiş de bir stres

00:35:50zamana karşı bir mücadele

00:35:52bir de ya olmazsa

00:35:54zorlandığınız

00:35:56çünkü

00:35:58şunu da söyleyeyim Lokman Hocam

00:36:00bu projeleri istemeyeceğim

00:36:02zorlandığınız

00:36:04zorlandığımız her zaman oluyor

00:36:06özellikle uluslararası ilişkiler bağlamında

00:36:08çok enteresan konular geliyor çözüyoruz

00:36:10şimdi de bir operasyonun içindeyiz

00:36:12çözeceğiz yani

00:36:14çaresi yok

00:36:16parayı gönderemiyor hocam

00:36:18engellemeyin

00:36:22dünya siyaseti

00:36:24bazen bir şeyi almanıza izin vermiyor

00:36:26parayı gönderemiyorsunuz hocam

00:36:28yani elinizde para var

00:36:30karşı tarafa para gönderemiyorsun

00:36:32dünya para sistemi

00:36:34bir düzen var o düzene uymadın

00:36:36başka yolları bulmak zorundasın

00:36:38peki mühendislere transfer etmek isteyen

00:36:40onlara çeşitli

00:36:42hocam onlar geliyor

00:36:44bir şey geldi teklif geliyordu

00:36:46zaman iyi oldu

00:36:48şunu anlatayım mesela bu uydu

00:36:50daha başlamadı 2014'te

00:36:52ben TÜBİTAK uzaya atandığımda

00:36:542014'ün başına

00:36:56bu uydu daha başlamamıştı ben 2 ay oldu

00:36:58mesela NASA'dan

00:37:00teklif geldi bize bir görüştürelim

00:37:02Florida'yı gösterelim Cape Canaveral'ı

00:37:04bir kandıralım sizi diyorlar

00:37:06şöyle bir firmayla geldiler

00:37:08o dönemde

00:37:10ne diyorduk biz

00:37:12Işık Bey'e bakanımıza dedik

00:37:14ulaştırmadan bir ekip

00:37:16Roketsan'dan bir ekip

00:37:18TÜBİTAK'dan bir ekip

00:37:20başka bir emsi Abdullah Çavuşoğlu vardı

00:37:22gidelim ama bu da ben yapıyorum

00:37:24biz gittik Cape Canaveral'ı gezdik

00:37:26bu şeyi dediler

00:37:28bu uyduyu burada yapalım dediler

00:37:30biz daha bunu imzalamamışız

00:37:32bakın biz daha bunu

00:37:34fikir aşamasında

00:37:36ama ben oraya atanınca

00:37:38benim alacağımı

00:37:40bu uydu TÜBİTAK Uzay'a gidecek

00:37:42TUSAŞ

00:37:44burada şanslı değil

00:37:46deniyor yani bu konuşuluyor

00:37:48zaten 2 teklif var TUSAŞ'ın teklifi

00:37:50TÜBİTAK Uzay'ın teklifi

00:37:52ben TÜBİTAK Uzay'ın 2 kişiyim yönetim kurulu başkanı

00:37:54enstitü müdürüyüm

00:37:56TUSAŞ'dan da bir arkadaşımız katıldı

00:37:58o geziye biz gittik bunu da söylediler

00:38:00burada

00:38:02teknoloji transferi yetiştirelim dedim

00:38:04ben bu filmi daha önce gördüm

00:38:06bu film bana yabancı gelmiyor

00:38:08Fransa'da görmüşüm Japonya'da görmüşüm

00:38:10dolayısıyla böyle bir şey olamadı

00:38:12biz gireceğiz kendimiz yapacağız

00:38:14plan mı yapacağız

00:38:16yapamazsınız diye

00:38:18güzel bir teklif

00:38:202018'de bu proje güzel gidiyordu

00:38:22başka bir teklif geldi

00:38:24o detayı vermeyin

00:38:26giden mühendisler biz oldu

00:38:28Amerika'da çalışan Almanya'da çalışan

00:38:30İngiltere'de Hollanda'da çalışan

00:38:32dönem mühendislerimiz oldu

00:38:34hocam siz bu projeyi

00:38:36şu anda ben bu imkanları oluştursam

00:38:38onlarcası dönecek

00:38:40mesela

00:38:42tabi Avrupa'yı ilk defa görenler

00:38:44Amerika'yı ilk defa gören arkadaşlarımız var

00:38:46tabi onlar

00:38:48orada yaşadığımız için daha önce

00:38:50biliyoruz

00:38:52biz bunu kendimiz yapacağız dedik

00:38:54bize inanmayan içerde de insanlar var

00:38:56bunu söyleyeyim

00:38:58yapamazsınız

00:39:00isim vermeyeceğim

00:39:02inanmıyordu yani boşuna verdik bu parayı

00:39:04ben şu anda bekliyorum o arkadaşı

00:39:06beni ziyaret etmesini bekliyorum

00:39:08ben haber gönderdim

00:39:10inanmıyordu yani

00:39:12boşuna gitti bu para diyordu

00:39:14ben bunu sanattım

00:39:16bakın dedim

00:39:18başka bir hikaye anlatayım

00:39:20mesela bunun yer istasyonu yazılımında var

00:39:22şu anda Türkiye'de yer istasyonu

00:39:24TürkSat

00:39:26TürkSat dışında bir uydu operatörümüz var mı bizim?

00:39:28yok

00:39:30dolayısıyla ben uzay mühendislerini

00:39:32göstermem gerekmiyor mu?

00:39:34TürkSat'ın operasyonu nasıl yapılıyor?

00:39:36gerekmiyor mu?

00:39:38gösterdiler mi?

00:39:40göstermediler

00:39:42o problemi nasıl çözdüm?

00:39:44Azerkozmoz Azerbaycan'ın

00:39:46uzay ajansı

00:39:48onlar bir yeni uydu aldılar

00:39:50bir görüntü uydusu aldılar

00:39:52bir de haberleşme uyduları var

00:39:54haberleşme uydularında bir operasyonları var Bakü'de

00:39:56görüntü uydularındaysa

00:39:58görüntüyü nasıl çekeceklerini biliyorlar

00:40:00ama nasıl işliyorlar

00:40:02biz gittik bir protokol imzaladık

00:40:04dedim ki biz buradan size bu işi öğretelim

00:40:06paramarayız

00:40:08uzayın başındayız

00:40:10ben protokol kapsamında 3 ay

00:40:12biz size bir görüntüyü nasıl işleyeceğinizi

00:40:14gösterelim

00:40:16siz bize nasıl operatörü onu gösterin

00:40:18dedik oradan aldık o bilgiyi

00:40:20TürkSat açmadı yani

00:40:22şimdi TürkSat'taki hepsi geçmişte açmadılar

00:40:24bu kimin sorusu bilmiyorum

00:40:26ben o dönemde dedim ki

00:40:28ya buraya girmeniz yasak

00:40:30ben TürkSat çalışanıyım

00:40:32eski TürkSat çalışıyorsanız

00:40:34böyle bir proje için

00:40:36şimdi yer istasyon hazırlığı tıklandı

00:40:38bu beni acıtan şeyler

00:40:40bazı engellemelerle de

00:40:42karşılaştınız

00:40:44şimdi TürkSat tamam çok güzel video yapıyor

00:40:46eyvallah güzel

00:40:48hikayenin her tarafı orada mevcut değil onu söyleyeyim

00:40:52ama hikayenin hepsi orada değil

00:40:54doğruları konuşacaksak

00:40:56ama bu uyduda TÜBİTAK uzay mühendislerinden

00:40:58neredeyse bahsediyor

00:41:00mesela bir başındaki arkadaşımız

00:41:0210 yılını verdi adam yaşlandı

00:41:04bu projeyle yaşlandı

00:41:06ve bu uydu projesinde

00:41:08görevden almak istediler kaç defa

00:41:10hiçbir zaman dedim ki

00:41:12nehir geçerken dere geçerken At Dehreme'ye gittik

00:41:14kritik bir noktadaydı

00:41:16projenin bana kekişi

00:41:18bu şekilde kaybettiğim oldu

00:41:20primini artırdık

00:41:22kimisine teklifler yaptık

00:41:24gidenler oldu ama

00:41:26yani ilk başladığımızda

00:41:28TÜBİTAK uzayda

00:41:3070 kadrolu 56 mühendis

00:41:32kadrosuz başlamışız biz

00:41:34126 mühendisle başlamışız

00:41:36126 mühendis

00:41:38şu an hocam

00:41:40Asya Hasan'da vardır bir 50 kişidir

00:41:42Susaç'da vardır

00:41:44belki 150 kişi

00:41:46baştan sonra baktığınızda

00:41:48bir sürü ekipler değişti

00:41:50reklama giren

00:41:52dolayısıyla

00:41:54bak biz kişi

00:41:56ancak işte toplamda

00:41:58500 mühendisle bitirmişiz

00:42:00beklediğimiz bir rakamdı

00:42:02biz buna dedik ki bu uydu

00:42:047 ila 8 yıl 10 yıl sürüyor

00:42:06çünkü Japonya'nın örneği belli

00:42:08şeyin örneği belli

00:42:10Arjantin örneği belli

00:42:12Boeing'in

00:42:14platformu Thales'in platformu

00:42:16yani bu da

00:42:18Covid dönemine rağmen

00:42:203 yılda bitmiş oldu ki bu çok normal bir durum

00:42:22yani az mühendis

00:42:24bir tane daha yapmaya kalksak

00:42:26şu anda

00:42:2836 ay ile 40 ay arasında yani

00:42:30civarında yaparız

00:42:32reklamdan sonra Türkiye'nin macerasını

00:42:34uzay yolculuğunu ve

00:42:36bu uydulardaki verilen mücadeleyi

00:42:38dilimindeyiz az önce de

00:42:40söylediğim gibi Türkiye'nin uzay

00:42:42macerasını konuşuyorduk

00:42:44bu uyduların nasıl yapıldığını

00:42:46Türkiye'ye faydalarını

00:42:48tüm ayrıntılarıyla değerlendiriyoruz

00:42:50konuğumuz profesör Lokman Kuzu

00:42:52hocam Türksat 6A

00:42:54şu an için yörüngede

00:42:56kaç gün oldu uzaya fırlatılalı

00:42:58hocam 9 uzun da

00:43:00Türkiye tarihiyle 9 Temmuz'du

00:43:02bu senenin sonuna kadar testleri biter

00:43:04yılın başında

00:43:062025 başında teslim edilmiş olur

00:43:086A 6A uydusu evet

00:43:106B diyeceğiz ona

00:43:127 olacak

00:43:14isimlendirme biraz böyle

00:43:16bilin ki şey değişiyor

00:43:18yazılım değişiyor üzerindeki konfigürasyon değişiyor

00:43:20ama şu anda bu artık biz bunu

00:43:22uzayda çalıştırdığımız bir sistem

00:43:24dolayısıyla bundan seri bir şekilde

00:43:26üretebiliriz

00:43:285A ile kıyaslandınız hocam nasıl farklılıklar var

00:43:30hocam 5A 5B'yi

00:43:32Airbus yaptı hocam

00:43:34onların bir hazır platformu vardı

00:43:36o platformu yaptılar

00:43:38onlardan belki onlarca uydu yaptılar

00:43:404A 4B'yi de Japonlar yaptı

00:43:42müthiş bir şey elektrik

00:43:44bir bilgi versem burada daha önce verdim mi bilmiyorum

00:43:46bir şey elektrik hocam mail koyması

00:43:48bir uydu firmasıdır aynı zamanda

00:43:50yani uydu

00:43:52Japonya'nın

00:43:54Tokyo'nun kuzey batısında

00:43:56çok güzel bir yerde

00:43:58orayı gittim gördüm özellikle

00:44:00o dönemde 2012'de 17 tane

00:44:02uyduları vardı 17 uydu

00:44:04opere ediyorlardı

00:44:06mesela uydularınızı kim yaptı dediğimde

00:44:08Lockheed Martin yaptı dediler

00:44:10niye siz kendiniz kendi firmanıza

00:44:12götürmüyorsunuz izin çıkmıyor

00:44:14o kadar

00:44:16bu 2. Dünya Savaşı'ndan beri devam ediyor mu?

00:44:18sen yıldır

00:44:20niye JAXA

00:44:22uzay ajanslarının ismi JAXA

00:44:24ne demek JAXA

00:44:26Japanese Aerospace Exploration Agency

00:44:30uzayı eksplore et diyor yani

00:44:32sana ne

00:44:34sen bilimsel bir şeylerle uğraş

00:44:36onunla meşgul ol

00:44:38eksplore et

00:44:40tabi

00:44:42ordu kurabilirler mi

00:44:44Almanya yapabilir mi

00:44:46kısmi yaptılar bir şeyler

00:44:48o da izinle

00:44:50tabi tabi izinle

00:44:52bir süper buna korkusundan

00:44:54dolayı

00:44:56o ruhu hala yaşıyorlar

00:44:58ben orada çalıştığım için biliyorum

00:45:02bugün bıraksanız

00:45:04hemen

00:45:06Japonlarda çivi işgal eder mi

00:45:08orda yaşadığınız

00:45:10oradaki şey görünce anlıyorsunuz ama

00:45:12yani şu anda

00:45:14bir mandate diyelim

00:45:16manda yönetiminde sanki

00:45:18silah üretemiyor

00:45:20uydu teknolojisi üretemiyor

00:45:22sony

00:45:24sony

00:45:26kimin markası

00:45:28Japon diye biliyorsunuz ama

00:45:30en çok nerede satılıyordur

00:45:32Amerika'da

00:45:34Amerika'da satılıyor

00:45:36sony çok uzun bir markası tanıyoruz zaten

00:45:38sonradan Japon markası olduğunu

00:45:40tespit ettiler çünkü oradan geliyor genelde

00:45:42evet enteresan bir bilgi

00:45:44yani bu

00:45:46bizde sonuçta ilişkileri okumuş birileri

00:45:48değilim ben sonuçta

00:45:5080 yıldır

00:45:52tabi

00:45:54sabahları çıkıyorlar

00:45:56hala spor yapıyorlar

00:45:58hazırlar

00:46:00tabi canım

00:46:02şaka değil yani bu

00:46:04Çin 1.5 milyar

00:46:06Japonya 100 milyon

00:46:08yarın bir çalışma olsa açsalar sınırları

00:46:10Çin girmeyebilir

00:46:12Çin'in öyle bir ruhu var mı?

00:46:14savaş ruhu

00:46:16Çin savunmuş

00:46:18Çin savaşçı değil ki

00:46:20ama Japonlarda öyle değil

00:46:22Japonlarda harakiri yaşamıyor ama

00:46:24vatan için ölebilecek

00:46:26onlarca insan bulunur

00:46:28Japon

00:46:30onlar kullanmış bunu

00:46:32aradayken

00:46:34konuştuk ya

00:46:3665 yaşında

00:46:38ben makalemi yazıyorum

00:46:40docentlik makalemi yazıyordum

00:46:42ofiste fazla kalayım ki

00:46:44mesai sonrası makalemi bitireyim diye

00:46:46o da orada çalışıyorsun

00:46:48gitmen lazım değil mi?

00:46:50ailen var

00:46:52bizde erken çıkana

00:46:54iyi gözle bakmazlar diyor

00:46:56o çok önemli bir şey

00:46:58milliyetçilik

00:47:00Japonlar bursla gittiği zaman

00:47:02katılım yerlerde birinci olmak zorunda

00:47:04tabi

00:47:06Çinlilerde öyle canım

00:47:08çok dehşet çalışıyorlar

00:47:10o manada öyle

00:47:12ben mesela Hintlilerde onu görmedim

00:47:14Hintlilerde Pakistanlılarda onu görmedim

00:47:16ama Çinlilerde ve Japonlarda gördüm

00:47:18hep bir yarış var değil mi?

00:47:20evet evet

00:47:22başarmak zorundayız

00:47:24bu inanç var

00:47:26bizde o inançlardayız

00:47:28Türkiye'de bu bizden

00:47:30bizim gibi kelaynaklardan kaç tane var bilemem

00:47:32ama sonuçta biz

00:47:34başarmak zorundayız

00:47:36Allah çoğaltsın hocam sayılarımızı

00:47:38başarmak zorundayız ve

00:47:40yapıyoruz da bırakılırsa

00:47:42yapıyoruz

00:47:44şu anda psikolojik bariyerler aşıldı

00:47:46bir jet fighter 5. nesil 6. nesil

00:47:48yapabildiğimizi gösterdi

00:47:50kuyruksuz anka 3

00:47:52mesela

00:47:54bombası denendi

00:47:56başarabildiğimizi gösterdi

00:47:58denerseniz sahadaysanız

00:48:00bu işi teoriyle de birleştirirseniz

00:48:02nesitelerle de iyi ilişkiler kurarsanız

00:48:04oradaki knowhowları kullanırsanız

00:48:06yapılamayacak bir şey yok

00:48:08bu egellemeler çeşitli

00:48:10yaptırımlarda var hocam şimdi

00:48:12onunla da karşılaşıyoruz

00:48:14hocam ne bekliyoruz ki?

00:48:16altın tepsiler sunmayacaklar

00:48:18biz yapacağız

00:48:20mesela burada hiç tedarik edemediğiniz

00:48:22ya da etmekte zorlandığınız

00:48:24orada oldu mesela

00:48:26burada da oldu ama

00:48:28mesela dedektör konusuydu

00:48:30en önemli kameranın

00:48:32aldığınız arkasında bir dedektör

00:48:34onu yerli olarak yaptıramadık

00:48:36sıkıntılar yaşandı ve yurt dışından

00:48:38almaya karar verdik

00:48:40almaya kararımızda da

00:48:42sport lisansı

00:48:44iznini bekleyeceksiniz

00:48:46o da bürokratik engellemeler

00:48:48takılıyor

00:48:50F-30 bir şey

00:48:52ülke ismini belirmenizde bir şey var mı hocam?

00:48:54bir sakınca var mı?

00:48:56istek lisansa ihtiyaç

00:48:58almaya yüksek fiyat çekmişlerdi biz Çin'den aldık

00:49:00Çin'e para gönderemedim ben ya

00:49:02Çin'e para gönderemedim

00:49:04bu ürün için mi hocam?

00:49:06dedektör için

00:49:08dedektöre aldınız anlaşma yaptınız

00:49:10para transfer yapılsın

00:49:12200 bin euro büyük bir rakam değildi

00:49:14euro mu istiyor?

00:49:16toplam 2,5 milyon euro

00:49:18sözleşmeydi

00:49:20çünkü Yuan mı yapacağız

00:49:22biz de dedik ki siz hangisini istiyorsunuz sözleşmede

00:49:24bizim elimizde bu dedektör var dediler

00:49:26size veririz

00:49:28exportı da hızlı çıkarırız dediler tamam güzel

00:49:30o zaman tamam sözleşmeyi yaptık

00:49:322018 başında Şubat ayıydı galiba

00:49:34Ağustos ayında para göndermişiz

00:49:36200 bin euro

00:49:38euro yapmışız çünkü onlar dediler ki biz

00:49:40ülkemizde export göstereceğiz

00:49:42dolayısıyla biz euro istiyoruz

00:49:44onların istediği gibi sözleşmeyi imzalamışız

00:49:46200 bin euro göndermişiz

00:49:48TÜBİTAK uzayda geldi hocam

00:49:50bizim para gitmemiş

00:49:52birileri mi engelliyor?

00:49:54intermediyeri bank

00:49:56ne istiyorlar?

00:49:58uydunun bilgisini istiyor

00:50:00para transferi yapan bir banka

00:50:02uydunun bilgisini istedi

00:50:06ben sonra gittim samra sanayi başkanlığına

00:50:08orada üst düzey görüşmeler yaptım

00:50:10ben daha 200 bin euro gönderemiyorum

00:50:12siz bu S-400'ü ne yaptınız?

00:50:14nasıl aldınız?

00:50:16sonra oturdum

00:50:18o para sistemini okudum

00:50:20dünyada para sistemi nasıl çalışıyor

00:50:22zaten biraz biliyordum ama

00:50:24bu para sistemini öğretmemiz lazım

00:50:26bizim bir alternatif para sistemi koymamız lazım

00:50:28dünya 5'ten büyüktür

00:50:30alternatif bir sistem koymak

00:50:32blokçey mi?

00:50:34hikaye tabii

00:50:36gördünüz işte

00:50:38binance'in yaptığını gördünüz

00:50:40alternatif bir para sistemine ihtiyaç var

00:50:42bunu Erbakan dillendirmişti hatırladınız mı?

00:50:44evet

00:50:46şimdi bizimkiler bir dillendirsin bakalım ne olur

00:50:48daha da fazla gol yeriz

00:50:50Blacks'te böyle bir şey çıkacak gibi bir his var

00:50:52yerel para birimleriyle ticaretin ötesinde ama

00:50:54Çin bile istememiş

00:50:56yerel parasını

00:50:58çünkü ihracat devi gösteriyor kendine

00:51:00euro yollayın diyor dolar yollayın diyor

00:51:02kredi kartı kullanıyorsanız

00:51:04biliyorlar yani bütün transakçınlar oraya gittiği için

00:51:06biliyorlar yani

00:51:08bizim Troy biraz bu konuda

00:51:10nasıl çalışıyor bilmiyorum

00:51:12ama birkaç şirketin elinde değil mi hocam bu?

00:51:14yani bu kredi kartlarındaki

00:51:16bu sistem sadece birkaç şirketin elinde

00:51:18dedektörü

00:51:20zamanında yetiştirdik

00:51:22hocam dedektör dediğimiz şu

00:51:24uydusu bu uzayda değil mi hocam?

00:51:26şey yaptım

00:51:28bu Göktürk yenileme uydusu

00:51:30yani şu içerisindeki kamera

00:51:32kamerası var

00:51:34bir

00:51:36aynalar dizini var içinde

00:51:38yani ışık geliyor gidiyor sekiyor ve

00:51:40ve oradan görüntü alınıyor

00:51:42ve görüntü sonra o

00:51:44o görüntü sıkıştır

00:51:46alınıyor kaydediliyor sıkıştırılıyor

00:51:48ve üzerimizden geçerken

00:51:50dedim ya 14 dakikada geçiyor yani 2 defa

00:51:524 defa geçecek o arada biz

00:51:54görüntüyü indirip

00:51:56oradaki antenleri kullanarak görüntüyü indirip

00:51:58buradan yeni bir komut gönderiyoruz diyoruz ki

00:52:00işte 300 kilometreye 600 kilometre

00:52:02çekebiliyor işte şu tarafa çek

00:52:04bildiğimiz için

00:52:06bir yazılımı var o yazılımı

00:52:08görüntü çekiyoruz biz

00:52:10ve bunları işleyip

00:52:12geometrik kalibrasyon

00:52:14radyometrik kalibrasyon işte seviye 1

00:52:16seviye 2 işlemeleri yapıp

00:52:18bir yere kaydediyoruz. İhtiyaç oluyor çünkü

00:52:20geçmiş arşivlerde çok kıymetli bir şey

00:52:22şimdi gelelim hocam

00:52:24biraz hemen devam edelim

00:52:26şimdi

00:52:28üretim sürecinin nereye yaşandığını söyledik

00:52:30TUSAŞ tarafından üretiliyor hocam

00:52:32yani bizim tamamen %80'i

00:52:34uzay

00:52:36merkezinde üretiliyor ama sonuçta

00:52:38TÜBİTAK, TUSAŞ

00:52:40ASELSAN ve

00:52:42SİTEK firmalar var. Dörtlü konsorsiyon

00:52:44bunu teklif eden de

00:52:46Fikri Bey'dir, Fikri Işık'tır. Yani

00:52:48hani bu işin

00:52:50ben yapalım şeklinde

00:52:52gittiğimde sayın makamımıza

00:52:54emin misin dedi bu insan kaynağıyla

00:52:56bunu yapabileceğine emin misin? Sayın makamız az

00:52:58o zaman dedi bütün paydaşlara

00:53:00yani TUSAŞ da bu işin içinde

00:53:02olsun ki o dönemde Ören Bey vardı

00:53:04Genel Müdür, Şenol Bey vardı

00:53:06Genel Müdür Yöneticisi. O oraya

00:53:08birkaç iş paketlerine

00:53:10böldük. İş paketlerinde payload'u

00:53:12ASELSAN'a ve yapısal ile ilgili paketlerde

00:53:14kimyasal ile ilgili paketlerde

00:53:16ama ana yüklenici TÜBİTAK Uzay'dır

00:53:18Konsorsiyon başı da siz varsınız.

00:53:20SİTEK firmasına da en kıymetini verdik

00:53:22TİSAR sistemi en kıymetini. O gittiği anda izlemek.

00:53:24Bu firma özel bir firma değil mi hocam? Özel bir firma

00:53:26İstanbul'da ama biz işte

00:53:2849'una sahibiz TUSAŞ olarak

00:53:30o dönmek istedi bu firma

00:53:32hem yer istasyonlarında bir şeyler

00:53:34yapıyorlar, modem yapıyorlar, anten yapıyorlar

00:53:36hem de uydu

00:53:38üzerinde bir TCR sistemi

00:53:40Teletric Command Ranging dediğim bir sistem

00:53:42bu sistem

00:53:44dediğim gibi uydu herhangi bir şekilde takla atsa da

00:53:46o sistemin yoluyla biz

00:53:48ulaşabiliriz, erişebiliriz. Yani o sistemin

00:53:50reliability

00:53:52güvenilirlik değeri

00:53:540'dan sonra

00:53:560.9

00:53:58sonra 5. Mesela bunun payload

00:54:00payload'un reliability değeri 0.8'dir

00:54:02mesela 0.9'dur.

00:54:04Zaten 1 diye bir değer yoktur hocam.

00:54:061 değer olamaz zaten.

00:54:08Ama çok zorunda. Çünkü o uyduyu

00:54:10kontrol ettiğimiz bütün ısı

00:54:12verileri

00:54:14voltaj akım verileri

00:54:16dünyaya indiriliyor ve inceleniyor. Yani bir

00:54:18anomali olduğunda da müdahale ediyoruz.

00:54:20Hocam peki şimdi... Operasyonu da manevraları da

00:54:22o sistem sayesinde... Yoksa çöp.

00:54:24Bu yükselt altı aile... Yani bıraktığınız

00:54:26kendi aileye 75 dereceye gidecek.

00:54:28Üstünde birilerinin al başınıza belayı.

00:54:30Hocam bu oluyor mu? Bir sürü tane uydu var

00:54:32dünyanın üzerinde.

00:54:34Ciyo yörüngede, o bahsettiğimiz yer

00:54:36duran yörüngede altı uydu var.

00:54:38Yani uzay çöplüden

00:54:40kastınız mı? Onunla ilgili bir

00:54:428 numaralı DSF'ye verebilir miyiz?

00:54:44Devam edin hocam siz.

00:54:46Bu görüntü gerçek mi?

00:54:48Yani şöyle

00:54:50bazıları diyorlar ki işte uzay

00:54:52çöplüğe döndü. İşte hocam

00:54:54ekranı da geliyor mesela şimdi çarpışmalar.

00:54:56Şöyle bir şey mümkün mü hocam?

00:54:58Çok abartılmış bir hali.

00:55:00Abartılmış bir hali ama dünyanın yörüngesinde

00:55:02yüzlerce uydu var.

00:55:04Yani 150

00:55:06milyon parça kabaca.

00:55:08Bunun sadece

00:55:1030 bin biliyoruz radarlarla

00:55:12geri kalan %99

00:55:14%99 9 9 9 9'unu göremiyoruz.

00:55:16Küçücük. E tabi 30 bin tanesi ne olur?

00:55:18İşte 30 bin, böyle 150 milyon diye yazarsanız

00:55:20çok küçük... Peki birbiriyle

00:55:22çarpışma ihtimali?

00:55:24Biz manevra yapıyoruz. Bu alçak yörünge uydularda geçerli, bu çöpler.

00:55:32Bir de GİO dediğimiz bu haberleşme uydularının olduğu yörüngede çöpler var.

00:55:39Oradan biraz daha uzağa atıyoruz uyduyu, onun için zarar vermiyor.

00:55:42Artık o orada gelemiyor da, gidemiyor da. O orada dönüp duruyor.

00:55:46Bu roket.

00:55:47Bu roket evet hocam.

00:55:48Şimdi hocam peki...

00:55:49Bakın ucunda ayrılıyor.

00:55:52Bundan sonrası artık kendi apoji motoruyla gidiyor.

00:55:56Bu da düşenler.

00:55:57Çinlilerin sanırım bir roket parçası düşmüş. Herhalde onu gösteriyor.

00:56:01Hocam peki yani şu an için 31'in üzerinde mevcut uydu var.

00:56:06Hayır 31'in üzerinde parçayı takip edemiyorlar. 10 cm ve üzeri.

00:56:10Bunu bazen bildirdiklerinde biz manevra dediğimiz...

00:56:13Şimdi bu parça buradan geliyor. Bizim uydumuz da buradan gidiyor.

00:56:18Bu ikisinin çarpışma noktasında 1 km içine düştüğünü varsayın.

00:56:22Evet.

00:56:23Biz bunu buradan risk görüyoruz.

00:56:25O riski aşmak için bunu hızlandırdığımızda bu hızlı geçmiş oluyor kavşaktan.

00:56:30Yaptığımız şey o.

00:56:31O kimyasal da...

00:56:32Tabii kimyasal ya da elektrikliyle.

00:56:34Hızlı geçirdiğimizde o riski azaltmış oluyoruz.

00:56:36Bunu Göktürk iki defa yaptı. Aslında öyle çok da sıklıkla yapılan bir durum değil.

00:56:41Bu uyarı ABD'den mi geliyor?

00:56:42ABD'den geliyor.

00:56:43Onlar bunun hepsini izleyebiliyorlar.

00:56:45Çin'in de var, Rusya'nın da var.

00:56:47Parçacıkları dahi görebiliyorlar.

00:56:48Bizim de bir görsel sistemimiz var. Yaptığımız bir görsel sistem. Biz de görsel izliyoruz.

00:56:53Radarlarda değil, görsel izliyoruz.

00:56:55Görü tespit edemiyoruz galiba.

00:56:57Yani tepemizden kim geçiyor?

00:56:58Biliyoruz.

00:56:59Sonuçta bizim sıramızdan bir uydu geçiyorsa bunu biliyoruz.

00:57:03Bu Enemy of State diye bir film var. Siz bilirsiniz.

00:57:06Hani neredeyse insanların konuşmasını yukarıdan tespit edip...

00:57:10Hatta sesini camavın titreşiminden ne konuştuğunu anlayabilecek.

00:57:13O noktaya geldi mi birileri?

00:57:15Hocam var o teknoloji.

00:57:17Yani cam titreşmesinden...

00:57:19Çünkü ses boşa gitmiyor.

00:57:21Havada bir yere.

00:57:23Gidiyor.

00:57:25Onun için işte perde çekiyorlar.

00:57:27Varsa öyle uzaktan tespit etme ihtimalleri var.

00:57:30Onun için de perde çekiyorlar.

00:57:32Bin yapımıydı.

00:57:34Ne konuşuyorsan dinleyebiliyor.

00:57:37Yani tabii filmler abartıdır.

00:57:39Ama filmler bir yerde de teknolojinin gittiği noktayı göstermesi açısından.

00:57:4430 yıl sonra da oraya hemen hemen ulaşırlar.

00:57:47Şu anda dijital dünyada artık çok hızlandığı için bu teknoloji gelişimi...

00:57:51Hocam Starship onun bir özelliği var mı?

00:57:54O SpaceX'in şu an onun üzerinde mi çalışıyor?

00:57:57Büyük bir payload'u.

00:57:58Öyle bakın.

00:57:59Yani Mars'a insan götürmeyi planlıyor.

00:58:01O mu hocam o proje?

00:58:02Altını özür dilerim.

00:58:047 numaralı DSF'ye verebilir miyiz?

00:58:06Yani asıl amaç o mu hocam?

00:58:08Şu an onun üzerinde mi var?

00:58:10Dünya bir yörüngede güneşten kopan bir 4.5 milyarda yaşı var.

00:58:15Şimdi bir şekilde de ayrılarak gidiyoruz.

00:58:18Yani ay bizden az da olsa yıllık işte 2 santimetre mi 2.5 santimetre mi ne ayrılar sonuçta.

00:58:24Sesini de açabilir miyiz?

00:58:26Bir zaman sonra dünya şeyden çıkacak.

00:58:31Habitable zone dediğimiz bölgeden çıkacak yani.

00:58:34Ama çok uzun bir zaman sonra.

00:58:35Birkaç milyar yıl var yani sıkıntı yok da.

00:58:37Bizim teknolojiyi geliştirelim.

00:58:39Mars'a gitmemiz lazım.

00:58:40Şimdi Starship bunu SpaceX yine aynı Florida'dan zannederim.

00:58:44V fırlatma mı oluyor?

00:58:46Tekrar geride dönüş oluyor sanırım hocam.

00:58:48Geliyor.

00:58:49Şöyle.

00:58:50O birinci stage'i.

00:58:51Bu ne oldu hocam şimdi burada?

00:58:53O birinci stage 3'ü aynı fırlatılan yere mi indirecek hocam?

00:58:56Tabii tabii aynı fırlatılan yere.

00:58:58Hocam çok büyük bir parça.

00:59:00Bu evet.

00:59:01Çok büyük yani.

00:59:02Devasa bir şey.

00:59:03Bunu ilk başında göstereceğim zaten hocam.

00:59:05Mars'a bir ay sürecek en az.

00:59:07500 milyon kilometre yol gitmemiz lazım.

00:59:09Çünkü Mars'ın...

00:59:11Mesela SpaceX bunu yapabilecek mi hocam?

00:59:13Yani Mars'a bu altı ayda.

00:59:15Şu anda deniyor yani bakın.

00:59:17Çünkü bunu ben bu deneme görüntüsünü kendi YouTube sayfaladım.

00:59:20Çok patlattı.

00:59:21Şu an evet.

00:59:22Çok şey var.

00:59:23Şu an iniyor hocam.

00:59:25Tabii.

00:59:26Hocam saliselerle kontrol ediyor olmanız lazım.

00:59:29Hani saniye değil yani.

00:59:31Evet.

00:59:32Kontrol ediyor olmanız lazım.

00:59:33Mesela o fırlatıcı şey mi hocam?

00:59:34Tabii tabii.

00:59:35Üstü mü hocam burada?

00:59:36Efendim şey mi?

00:59:37Şey mi?

00:59:38Cape Canaveral muhtemelen.

00:59:40Hiç olabilir.

00:59:41Tam bilmiyorum.

00:59:43Ama bu inanılmaz bir teknoloji.

00:59:45Çok büyük.

00:59:46Devasa bir yapı.

00:59:47Devasa.

00:59:50Ve şu an denemesi mi yapılıyor hocam?

00:59:51Denemesi yapıyor evet.

00:59:52Ne aşamada yani bunu başarabilmiş olan var mı?

00:59:54Hocam 2060'da 1 milyon insanı götüreceğim diyor adamın hedefi.

00:59:58Yapabilir mi peki?

00:59:59Yani bunu başarabilirler mi hocam?

01:00:01Kişi değişik bir adam olduğu için.

01:00:03Hocam insan onu kurtarmak istiyor.

01:00:04İnsanlığı kurtarmak istiyor şimdi adam.

01:00:06Oraya koloni kuracağım diyor.

01:00:07Orada yaşayacağı diyor.

01:00:08Kolay bir şey değil.

01:00:09%1 oksijen.

01:00:11%95 kondioksit.

01:00:13Ve şeyi de çok ince.

01:00:15Atmosferi de çok ince yani.

01:00:17Dünyaya göre çok ince.

01:00:18Gerçek mi nasıl hocam?

01:00:19Kimi 1 bölü 3 diye biliyorum.

01:00:20Bize kıyaslanınca.

01:00:21Bize kıyasla 3 metre bölü saniye kare.

01:00:24Yani bizimki 9.8.

01:00:26O da 3.7 mi ne?

01:00:28Zıplayarak görünüyor yani.

01:00:29Bu arada burada 1.5 metre zıpladır yani.

01:00:33Güzel mi?

01:00:34Hocam gelen Türk'e Tüksat, Altay bir daha bir dönelim.

01:00:37Hocam nasıldır diyoruz şimdi.

01:00:39Vücudun da alışması lazım hocam.

01:00:43Oksijen, sıcaklık.

01:00:45Eksi 130 derken nasıl?

01:00:46Küçük bir sorun var.

01:00:47Yani güneşi gördü 90 derece.

01:00:49Gölgeye geçti.

01:00:50Gölgeye geçtik. Eksi 130.

01:00:51Ne olacak?

01:00:52Sürekli genleşeceğiz hocam. Biraz uzayıp biraz...

01:00:54Diyor ki hani bir bomba atayım diyor yani kutlarına.

01:00:57Onu düşünüyor işte.

01:00:58Bomba, hidrojen bombası.

01:00:59Bir şey atayım, onu değiştireyim.

01:01:01Bir tepkimi yaratayım diyor.

01:01:02Tabii tabii. Bir şeyini değiştireyim.

01:01:03Hızlandırayım diyor yani.

01:01:05Hızlandırayım diyor.

01:01:06Gidilebilecek en yakın gezegen orası olduğu için mi?

01:01:08Hocam tabii şöyle.

01:01:09Aslında Venüs.

01:01:10Venüs ama Venüs çok sıcak.

01:01:12Venüs 90 bar.

01:01:13Burası bir varsa orası 90 bar.

01:01:15Sülfrik asit.

01:01:16Yani çok zor bir ortam Venüs.

01:01:19Venüs'e ilk defa işte Venera serisiyle şeyler...

01:01:23Ruslar gitmişti de.

01:01:24Yani hani Venüs'e gidilebileceği kesin.

01:01:26Dolayısıyla en yakın şu anda Mars görünüyor.

01:01:29O da 26 ayda dolanıyor.

01:01:32Biz 12 ayda dolanıyoruz.

01:01:34O 26 ayda.

01:01:35687.

01:01:36Bir gün kaç işte. Bir günde dolanıyor.

01:01:38Biz Türklere ancak yeter.

01:01:39Bir yılda 687 gün olursa daha iyi olur.

01:01:41Yani onun için de hani belli bir zamanda yola çıkmanız lazım.

01:01:44Bizimle yani...

01:01:45Şu taraftan o biraz daha yavaş gidiyor ya.

01:01:47Uzak ya. Uzak olan daha yavaş.

01:01:49Değil mi?

01:01:50Dedik ya 365 gün.

01:01:51Ay 27 gün dedik.

01:01:53Ve GİO'ydular.

01:01:54Bir gün dedik.

01:01:55Yani yakın olan daha hızlı gider.

01:01:57Dolayısıyla dünya daha hızlı dönüyor.

01:01:59Bir ara hani öyle bir yola çıkacaksınız ki...

01:02:01490 milyon kilometre gidip Mars'a ulaşmanız lazım.

01:02:04Kesmen lazım önünü yani.

01:02:05Yani hani bir yerde buluşturacak.

01:02:06Buradan fırlattığım bir şey.

01:02:07Arkasına satırla gider.

01:02:09Araba fırlatmıştı ya buluşturamadın yani.

01:02:12Fırlatmıştı ya SpaceX.

01:02:13Bir araba göndermişti.

01:02:14Denk gelmedi galiba.

01:02:15Ya bir küçük bir hata vardı yörüngesinde.

01:02:17O hata ileride daha da büyüyor.

01:02:19Şu an peki hocam bunda tabii bu hata payı var mıydı hocam?

01:02:23Bu da Japon mühendisleri hayal kurduğu şey.

01:02:25Yani hassasiyete.

01:02:27Ondan sonra birkaç dijit acayip hassas yörüngeye girmiş oldu yani.

01:02:31Öyle mi?

01:02:32Olabilir miydi peki yörüngeye girmeme durumu?

01:02:35Hocam bir hata olsa yakıt kullanacaktık.

01:02:38Hata olmadı yani.

01:02:39İtecektik yani.

01:02:40E tabii.

01:02:41Şimdi uzayda bir şey iterseniz yörüngesi açılır.

01:02:45Yani uzayda şöyle bir şey yok yani.

01:02:47Hani şuraya gideyim, buraya gideyim.

01:02:48Öyle bir şey yok.

01:02:49Uzay her şey yüzüyor.

01:02:50Her şey yörüngede yüzüyor.

01:02:52Dünyada yüzüyor.

01:02:53Ayda yüzüyor.

01:02:54Her şey yüzek gidiyor.

01:02:56Yani belli bir hızlandırdığınızda ileri doğru gitmez.

01:02:59Geriye doğru gider.

01:03:00Hızlandırdığınız...

01:03:02Sapıyor çünkü.

01:03:03Hayır.

01:03:04Sapmadan dolayı değil.

01:03:05Hızlandırdığınızda yörüngesi açılır.

01:03:06Yörüngesi açılırsa geride kalır.

01:03:10Ben de izliyorum hocamızı.

01:03:11Hocam şimdi diyorlar ki Türksat 6 aydır ne deyip yaptık.

01:03:15Başarı harika.

01:03:17Gönderdik.

01:03:18Yani ne sağlık.

01:03:19Birliği olduğu tamam.

01:03:21Yani bunun bir faydası nedir?

01:03:23Bir haberleşme uydusudur.

01:03:24Bir haberleşme uydusunu işte 10-11 ülke yapabiliyor.

01:03:28Yani hani Avrupa Birliği'ni de...

01:03:30Mesela İngilizlerin var mı haberleşme uydusu?

01:03:32Yok mu?

01:03:33Yok.

01:03:34Çin var.

01:03:35Adını atlarını mı kullanıyor?

01:03:37Fransızların var.

01:03:38Fransızların var.

01:03:39Thales ve Alcatel Alenia...

01:03:42Thales Alenia Space ve Airbus.

01:03:45Fransız firmasıdır yani bunlar.

01:03:48İngilizler Payload'u yapıyor.

01:03:50Doğru ama Airbus'un ortaklığından dolayı bir Payload şey var ama...

01:03:53Haberleşme uyduları bizzat kendilerine ait bir haberleşme uydusu var mı?

01:03:56İngilizler Avrupa Birliği'nden çıkacak.

01:03:58Bu anlamda onlar için kayıplar oldu mu?

01:04:00Yok.

01:04:01Yoksa hiç etkilenmedi mi?

01:04:02İngilizler 2010-11 civarında bir Katapult diye bir program başlattılar hocam.

01:04:07Yani ben de oraya davet edilmiştim.

01:04:09O programın...

01:04:10Yani gittiğimde Londra'ya gördüm yani sonuçlarını.

01:04:13Hocam sektör acayip büyüttüler yani.

01:04:16İrade koydular hocam 12-13 yılda, 14 yılda hocam.

01:04:20200'e yakın belki insan kaynağı oldu yani.

01:04:23Ve sektörü büyüttüler yani.

01:04:25Bir sürü firma çıktı hocam yani.

01:04:26Ama haberleşme uyduları yok.

01:04:28Haberleşme uyduları işte Thales Airbus olduğu için Airbus'tan dolayı yapıyorlar evet.

01:04:33Uzaya doğru şu an inanılmaz bir ciddi ilgi var değil mi hocam?

01:04:36Yani şirketler bazında da ülkeler anlamında da...

01:04:38Hocam şöyle yani bütün mesela Afrika ülkeleri de ilgi duyuyor.

01:04:41Yani hemen hemen bütün ülkeler ilgi duyuyor.

01:04:43Uzay kuvvetleri kuruluyor.

01:04:452018'in Haziran ayıydı.

01:04:47Ameliyatlarını kurdu, siber kuvvetlerini kurdu.

01:04:49Artık savaşlar biliyorsunuz siber kuvvetler çalışıyor.

01:04:52Bizim de kurmamız gereken o.

01:04:54Türkiye'de uzay komutanlığı kurdu.

01:04:56Biz şimdi görüşüyoruz onlarınla da.

01:04:58Uzay komutanlığı.

01:04:59Söylemiş miydiniz hocam?

01:05:00Kara hava deniz.

01:05:01Ben hocam en son orada kaldım.

01:05:03Konvansiyonel bağlamda.

01:05:04Biz buradan söylemiş olduk.

01:05:06Uzay komutanlığımız var.

01:05:07Evet uzay komutanlığımız var.

01:05:08Uzay kuvvetleri komutanlığı...

01:05:09Yani Türk Silahlı...

01:05:10İlginç isimler geçiyor.

01:05:11İsim vermeyeyim şimdi.

01:05:12Yeniden yok artık.

01:05:14Türk Silahlı Kuvvetleri.

01:05:15Türk Silahlı Kuvvetleri mühendisliğinde uzay komutanlığımız var.

01:05:17Hava Kuvvetleri Komutanlığı'ndan bağlı hocam.

01:05:19Yapıyı ben de tam bilmiyorum ama tanışmıyor.

01:05:22Güzel, güzel.

01:05:23Bu anlamda o zaman bizi gelecekte büyük şeyler de bekliyor.

01:05:27Zaten bir operasyonumuz var.

01:05:28Sürekli bizim mühendislerimiz orada destek oluyor.

01:05:30Bir görüntü uydularında, haberleşme uydularında zaten üzerlerinde transferler varlıyor.

01:05:36Hocam şimdi bazı izleyicilerimiz de diyor ki...

01:05:38Niye Amerika'ya ikide bir gönderiliyor bu uydular fırlatmak için?

01:05:42Türkiye'de uydular fırlatılamaz mı?

01:05:44Uydular fırlatılamaz.

01:05:45Aslında o soruya siz dindiniz biraz.

01:05:47Ekvator vesaire.

01:05:48Yok Ekvator'la değil.

01:05:49Baykonur Ekvator'la değil.

01:05:51Baykonur Kazakistan'da.

01:05:53Kuzey'de var.

01:05:54Nerede var dünyada uydular fırlatmak için?

01:05:56En avantajı...

01:05:57Florida.

01:05:58Florida 18°C'di sanırım.

01:06:00Adalar'da var galiba değil mi hocam?

01:06:01Burası da Fransız Guyanası'dır.

01:06:03Fransız Guyanası'nda var hocam.

01:06:045°C.

01:06:05Sea Launch vardı.

01:06:06Yani Denton vardı ama Rusya-Amerika'nın ortaklığı.

01:06:09O öldü hocam.

01:06:10Yani onu bir patlattılar.

01:06:11Çok büyük zarar ettiler.

01:06:12Onlar devam edemedi.

01:06:14Tanagashima Adası var.

01:06:16Japonya'nın ana adalarının altında.

01:06:182000 km aşağıda.

01:06:20Tanagashima Adası'nda fırlatma var.

01:06:22Mitsubishi Heavy Industries yapıyor onu.

01:06:24Nedir onlar?

01:06:25Baykonur.

01:06:26Olay şu.

01:06:27Doğu tarafına sizin bir...

01:06:30Boşaltmak istediğiniz bir alan olacak.

01:06:32Yani o roketin birine gireceği için...

01:06:34Birilerini öldürmemeniz lazım.

01:06:36Sonuçta orası genelde çöl olacak.

01:06:40Mesela Çin'in 5 tane fırlatma yeri var.

01:06:44İşte köylüleri pirinç eti ekerken...

01:06:46Gündüzden bir ziyaret edelim dedik orayı.

01:06:48Bir götürdüler.

01:06:49Dedi ki akşamdan da şey fırlayacak.

01:06:51Upstar 9 uycusu fırlatılacaktı.

01:06:55Köylüler biz akşam evakuat ediyoruz dediler.

01:06:57Boşaltıyoruz burayı.

01:06:58Boğalarına düşebilir yani yoksa.

01:07:00Ve akşamdan gittik 11'de.

01:07:02Saat 1'de fırlatıldı.

01:07:04Güzel bir tecrübeydi.

01:07:05Yani 2,5 km'den izledim ben fırlatmayı.

01:07:07Normalde Amerika'da 7-8 km'den izleniyor.

01:07:09O güzel bir duyguydu.

01:07:11O sesi duymak.

01:07:13160 değil ama bağırarak gidiyor.

01:07:15Zaten bulut varsa 10 saniye görüyorsunuz.

01:07:18Hiç fırlatma yerine şahit oldunuz mu hocam?

01:07:20Başka uydular ya da diğer şeyleri?

01:07:22Upstar 9'u bizzat izledim.

01:07:23Ama kendi uydularımıza hiç gitme fırsatım olmadı.

01:07:25Bana hiç sıra gelmiyordu çünkü.

01:07:27Herkes gidiyordu da bana sıra gelmiyordu.

01:07:29Siz projenin direkt içinde olduğunuz için demek ki...

01:07:31Tabii bize sıra gelmez yani.

01:07:33Bakın şu uyduda çalışan mühendislerimizin çoğunu görmediniz siz.

01:07:36Yani masada gözükmez bunlar.

01:07:38Yani o kadar fırsatlar olmaz yani.

01:07:40İşte Tursa Asya'sında çalışan mühendisleri görmezsin.

01:07:45Bunlar gizli kahramanlar zaten değil mi hocam?

01:07:47Tabii ki gizli kahramanlar.

01:07:48İşi var adamın yani.

01:07:49Seninle uğraşamaz ki.

01:07:50Adam orada operasyon yapıyor.

01:07:51Sen yaparken o da oradan operasyon yapmak zorunda.

01:07:54Yani uyduyu sağlıklı bir şekilde yörüngeye götürmek zorunda.

01:07:57Bu bir adım argesi de yapılıyor mu hocam?

01:07:59Bir adım daha sonrası?

01:08:01Daha geliştirilerek daha...

01:08:03Small geo platformunda mesela elektrikli itki yapacağız.

01:08:07Üzerindeki şey stable olacak.

01:08:09Kapsama alanında mesela istediğiniz gibi...

01:08:11Aslı B mi olacak hocam?

01:08:12Yok. Buna daha isim vermedik.

01:08:14İsim vermedik, isim vereceğiz.

01:08:16Bu da bizim kendi imkanlarımızla üreteceğimiz bir oyun.

01:08:18Tabii tabii. Getirdiğimizi Kazakistan'a teklif ettik.

01:08:21Arjantin'le birlikte geliştiriyorduk.

01:08:23Şu anda orada yollara ayrılma noktasındayız.

01:08:25Nedir yani?

01:08:27Başlanmış ama onlara ihtiyacımız yok.

01:08:29Arjantin'de şöyle bir durum var, onu kısaca bahsedeyim.

01:08:311990'lı yıllarda Arjantin fırlatma yapmak istiyor.

01:08:35Ya da işte nükleer, güç...

01:08:37Onlara da üç yıllar izin verilmiş nükleere.

01:08:39Ondan sonrasına izin vermemişler.

01:08:41Onun için yapamıyorlar.

01:08:42Nükleerle ilgili bir güç şeyleri var.

01:08:44Bir yetenekleri var.

01:08:46NASA'yla ilişkilendirmişler.

01:08:48Demişler ki NASA'yla ilişkilendirelim sizi.

01:08:50Siz uydu yapın demişler. Onlar uydu yapıyorlar.

01:08:521990'lı yıllarda.

01:08:54Haberleşme uydusu?

01:08:55Uydusu da var, görüntü uydusu da var.

01:08:57Bu haberleşme uydusunu biz beraber geliştiriyorduk.

01:08:59Daha küçük olan Arjantin'le.

01:09:01Şu anda biz yolları ayırıyoruz.

01:09:03Çünkü onlar Arjantin'in bir uydusundan bize pay vermek istemediler.

01:09:07Biz de tamam ortaklığı bozalım dedik.

01:09:09Ortaklığı bitiriyoruz.

01:09:10Benim ihtiyacım yok.

01:09:12Oradan ne alacaksın?

01:09:14Bakın bunu kendi başımıza yaptık.

01:09:16Burada ciddi bir know-how da almadık bir yerden.

01:09:20Mis gibi bir şeyden parçaları aldık.

01:09:22Yabancı mühendisler var mı mesela bu projenin içerisinde?

01:09:24Dışarıdan getirdiğiniz, getiren?

01:09:26Şöyle söyleyeyim.

01:09:27Katkısı olan...

01:09:29Çok az Ukraynalı bir iki mühendis oldu.

01:09:32Ama çok büyük bir katkı değil yani.

01:09:34Onlar burada mı hala?

01:09:35Bir tanesi burada.

01:09:36Bir de savaş hakikaten asgari olarak.

01:09:38Diğer ikisi gitmişti. Ne yaptılar bilmiyorum.

01:09:40Üç kişiydi.

01:09:41Ekibin o zaman...

01:09:42Hemen hemen tamamı Türk.

01:09:44Tabii, tabii.

01:09:46Japon mühendislerden birkaç tane çok büyük, onsuz olurduk.

01:09:51Yapardık yani.

01:09:52Orada ciddi bir sıkıntımız olmadı bizim.

01:09:55Filmlerinde değil sadece.

01:09:56NASA'da görüyoruz.

01:09:57Japonlar var, Koreliler var, Çin var, Hitler var, Türkler var.

01:10:00Bakın Koreliler...

01:10:022000'li yılların başında beraber başladık neredeyse.

01:10:04Onlar bizden hızlı gitti.

01:10:05Onu da söylemek lazım.

01:10:07Yani onlar Birleşik Arap Emirlikleri'nde...

01:10:09Satışa başladılar.

01:10:11Tabii, tabii.

01:10:12Hep var mı şu an hocam TürkSat 6A ya?

01:10:14Ya da birlikte geliştirelim diyen?

01:10:15Şu anda RFI denip isteyenler oldu.

01:10:18Yani bunu isteyen oldu.

01:10:20Onu isteyen var.

01:10:21Nepal'in mesela UDI'ye ihtiyacı var.

01:10:23Amerika'daki bazı ülkelerin mesela UDI'ye ihtiyaçları var.

01:10:26Biz onlara teklif ediyoruz bunu.

01:10:27Şu anda ABD ve Rusya'dan mı alıyorlar?

01:10:29Çin'den mi alıyorlar?

01:10:31Çin'den alanda var.

01:10:32Mesela Pakistan'a kamera yapıyor mesela.

01:10:34TÜBİTAK UZAY'a kamera yapıyor.

01:10:36Yani Pakistan mesela Çinlilerle çalışıyor.

01:10:38Biz beraber çalışalım dedik mesela.

01:10:40O da bir teklifti.

01:10:42Muhtemelen çalışacağız.

01:10:43Biz de şu anda benim bünyemde yani TUSAŞ bünyesinde Pakistanlı mühendisler çalışıyor.

01:10:47Çok önemli hocam.

01:10:48Ya ben orada iş birliğini imzaladık.

01:10:52Pakistan Uzay Ajansı'yla, SPARCO'yla.

01:10:56Ve iyi ilişkimiz var.

01:10:57Bundan sonra Türkiye'nin çalışma ritmini bildikleri için böyle çıkabiliriz.

01:11:01Mesela Endonezya'da bir ekipimiz var.

01:11:02Malezya'da bir ekipimiz var.

01:11:03Orada çalışan mühendislerimiz var.

01:11:05Bu ilişkiler biraz daha geliştiriyor.

01:11:06Mesela Mısır'daydı.

01:11:07Mısır'da da mesela böyle bir şey geliştirmek istiyoruz.

01:11:12Ziyaretten olabilir mi hocam?

01:11:14Ziyaretten birliktelik sağlayan bir şey mi?

01:11:16Tabii tabii.

01:11:17Bizim derdimiz şunu diyoruz.

01:11:18Biz hiçbir zaman birilerinin toprağında gözümüz olmamış.

01:11:22Bizim duruşumuz belli.

01:11:23Yıllardır.

01:11:24Tarihte belli duruşumuz.

01:11:25Know-how'u da paylaşırız diyoruz.

01:11:27Size de öğretiriz.

01:11:29Şakalar gibi davranmayız.

01:11:30Bunu da söylüyoruz.

01:11:31Bu konuda da açık.

01:11:32Teknoloji tüfeğinde çok engelleniyoruz.

01:11:34Alımda mı satımda mı?

01:11:36Alımda da satımda da zannederim.

01:11:38Ama hiçbir ülke...

01:11:43Bu know-how'u kaptırmak istemez hocam.

01:11:45İçinde kendiniz girmeniz lazım mutfağa.

01:11:47Kendiniz girerseniz öğrenirsiniz hocam bu prosesleri.

01:11:50Hocam bu manada bir özelinde...

01:11:52Bir de ABD'nin yaptığı bir haberleşme uydusu var.

01:11:55Arada kaç yıl kaldı?

01:11:57Yakalayabilecek miyiz?

01:11:59O yüzden hep 50 yıl fark var denilecek herhalde.

01:12:02Ama 1957'de başladı onlarınki sürprizlikleri.

01:12:08Hocam uçaklarla ilgili çalışmalar 1900'lerin başı.

01:12:11NACA diye bir kurum var.

01:12:13Bu NACA 1958'de NASA'ya dönüştürülüyor.

01:12:15Bir komites NASA'ya dönüştürülüyor.

01:12:17İki tane de merkezi var NASA'nın.

01:12:19Kaliforniya'da var, Maryland'de var, Texas'ta var, şurada burada.

01:12:22İşte Houston'da.

01:12:23Sonuçta sivi tarafı var.

01:12:25Yani baktığınızda ciddi bütçeleri harcamışlar.

01:12:28Hala çok ciddi bütçeleri harcıyorlar.

01:12:30Bütçesi hocam...

01:12:32Bütün ülkelerin uzay ajanslarını topla.

01:12:35NASA'nınki yapmıyor.

01:12:37Askeri bütçe ise onun belki üç katı.

01:12:392500 milyar dolar.

01:12:412500 milyar dolar NASA'nın bütçesi diyelim kabaca.

01:12:43Yıllık.

01:12:45Öbüründeki 70-80 milyar dolar Air Force'ın.

01:12:47Yani uzayla ilgili.

01:12:49Mesela çok ciddi bütçeler harcanıyor.

01:12:51Yani bu işler böyle. Bütçe harcamanız lazım.

01:12:53Türkiye'nin gayri safi milli hastasının yüzde 10'u hocam.

01:12:57Adam NASA'ya ayrıldı.

01:12:59Ve aya gitmek için yüzde 5'ini harcamış.

01:13:01Gayri safi milli hastalığının yüzde 5'ini harcamış.

01:13:031969'a kadar yüzde 5'ini harcıyor.

01:13:05O denemeler, kazalar...

01:13:07Yıkan bir kazanım.

01:13:09Biteriz diyor, bir öndeyiz diyor.

01:13:11Mesela roket teknolojisi de iyidir.

01:13:13Ama geriye düşüyor artık yavaş yavaş.

01:13:15Yani Çin...

01:13:17Şu anda bastı gidiyor.

01:13:19Aslında Çin yapay zekayı konuşacak mıyız bilmiyorum ama...

01:13:21Yapay zekayı konuşacağız.

01:13:23Sorular varsa...

01:13:25Hocam diyor ki...

01:13:27Mesela...

01:13:29Şimdi...

01:13:31Evimizde ki...

01:13:33Süpürge bunun sayesinde mi çalışıyor diyor hocam.

01:13:35Bu akıllı...

01:13:37Yapay zeka değil ama...

01:13:39Hocam bunu yapan...

01:13:41Yerhalkarı da yapar hocam.

01:13:43O iletişim...

01:13:45Bunu bu şekilde mi sanıyor?

01:13:47Uydular hocam.

01:13:491957'de ilk Sputnik'le...

01:13:51İşte 67 yıldır...

01:13:53Uydu fırlatılıyor.

01:13:55Görüntü uyduları...

01:13:57Hava durumu uyduları...

01:13:59GPS uyduları...

01:14:01Ama bunların kullandığı kapasite...

01:14:03Yerden giden...

01:14:05Atlas okyanusundan...

01:14:07Ya da Akdeniz'den giden...

01:14:09Fiber kabloların kapasitesi yanında...

01:14:11Bunlar binse...

01:14:13Bunlar birdir hocam bunu unutmayın.

01:14:15Uydular böyle...

01:14:17Bunlar gitse, tümüyle vursalar...

01:14:19Antisatellite weapon dedik ya...

01:14:21Silah dedik ya...

01:14:23Hindistan'dan bahsettik.

01:14:25Bunlar gitse...

01:14:27Dünyanın interneti...

01:14:29Göçmez yani.

01:14:31Sonuçta uydudur ama kritiktir.

01:14:33Yani senin...

01:14:35Türkiye'deki asim kuramaz.

01:14:37Yani Tokyo'dan hızlı bir iletişim kuramayabilirsin.

01:14:39Yani kıtalar arası iletişimlerde...

01:14:41Ağır şeyler olur.

01:14:43Kripto yapamayabilirsin.

01:14:45Yani güvenli bir iletişim kuramayabilirsin.

01:14:47Bu sonuçta kapasite olarak...

01:14:49Yer sistemlerinin binde biridir.

01:14:51Ama kritik...

01:14:53İnterneti falan biz yine bu uydular sayesinde...

01:14:55Hayır hocam internetin şu anda Akdeniz'den giden...

01:14:57İşte deprem oldu.

01:14:59Kabloları zarar gördü.

01:15:01Köpek balıkları arar temiriyor.

01:15:031865'te serilmeye başlanmış.

01:15:051865'te...

01:15:07Anlaşmalar yapıyorlar.

01:15:09Tabii internet değil.

01:15:11Telegraf.

01:15:13Yoksa internet değil.

01:15:15O dönemde internet yoktu.

01:15:17100 yıl sonra da internet yoktu hocam.

01:15:191965'te internet yoktu.

01:15:2165'tir internet projesi.

01:15:23İnternet 1970'lerden sonra...

01:15:25Sivilleşmesi de...

01:15:2780'lerden sonradır.

01:15:29Askeri alan değil mi hocam?

01:15:31Askeri alan.

01:15:33Biz hızlanmalıyız.

01:15:35İlmelenmeliyiz.

01:15:37160 yıl önce adamlar kablomayı yapmış yani.

01:15:39Şimdi fırları toparlamam lazım.

01:15:41Fırlatmada bir boş alan lazım.

01:15:43Doğu tarafında.

01:15:45Bizde var mı? Bizde sinop.

01:15:47Bir yandan Karadeniz ama bir yandan Karaya giriyor.

01:15:49Olmadı.

01:15:51İğne adada.

01:15:53Bir kısım mesela...

01:15:55İsrail nasıl yapıyor bunu?

01:15:57Leo uyduları fırlatabiliyor. Nasıl yapıyor?

01:15:59Bu batıya fırlatıyor. Dünya gidiyor ya.

01:16:01Bu batıya fırlatıyor.

01:16:03Onun için Leo. Geo'yu fırlatamaz mı?

01:16:05Oradan. Çok zor.

01:16:07Star bilmem neye ihtiyacı var.

01:16:09Çok büyük enerji harcar.

01:16:11Onun için batıya doğru fırlatıyor.

01:16:13Batıya doğru fırlattığı için de Akdeniz'e düşürüyor roketini.

01:16:15Orada yapılabilir.

01:16:17Türkiye'nin böyle bir alanı yok.

01:16:19Gökçe'de, Bolca'da vesaire...

01:16:21Hocam orası çok dar.

01:16:23Çıkmaz.

01:16:25200 kilometre gitmen lazım.

01:16:27Orası olmaz.

01:16:29Başka bir ülke var şu anda.

01:16:31Bizim adımız ama.

01:16:33Okyanus açılan bir ülkede.

01:16:35Fırlatma rampası.

01:16:37Bunu yapabilir miyiz?

01:16:39Yapılabilir.

01:16:41Roket yapıyorsanız fırlatma rampası da yaparsınız.

01:16:43Bravo.

01:16:45Görebiliriz.

01:16:47Bir noktaya geldi.

01:16:49Küçük. Fırlatacak kadar.

01:16:51Mikroydu.

01:16:53Oraya yörüngeye sokacak kadar bir roket çalışması var.

01:16:55İnşallah yakın zamanda sonuçlanıyoruz.

01:16:572017'de başladı bu proje.

01:16:59Savunma Sanayi Başkanlığı tarafından.

01:17:01İnşallah yakın zamanda... diye düşünüyorum.

01:17:03Ama kolay değil.

01:17:05Roket yapmak demek başka manaya geliyor.

01:17:07Aynı zamanda...

01:17:09Başlığı değiştirdiğinizde füze oluyor.

01:17:11Balistik füze oluyor.

01:17:13Sizin alışmalara...

01:17:15Misal, teknoloji, kontrol rejim...

01:17:17Bir şeye imza atmışsınız.

01:17:19Ya kendiniz yapacaksınız ya da başkasından yardım alamıyorsunuz.

01:17:21Çinlilere zamanında...

01:17:23Öyle bir konuşmuştuk.

01:17:25Sizin MTC'ye imzanız var. Yapamayız demişlerdi.

01:17:27İşbirliği.

01:17:29Kendiniz yapmanız lazım.

01:17:31Bütün bu yaptığınız hareketlerde...

01:17:33Ekonomik ambargoyu göreceksiniz.

01:17:35Ekonomik sıkıştırmayı...

01:17:37İnsan kaynağı çalmayı...

01:17:39Bunların hepsini göreceksiniz.

01:17:41Bizim diğer projelerimizde de aynı şeyler yaşanıyor mu hocam?

01:17:43Ankasıdır...

01:17:45Hocam izin verir mi ya?

01:17:47Adamın istihbaratı güçlü.

01:17:49İçeride bu insanları takip edenler var.

01:17:51Ve bir şekilde teklif götürüyorlar.

01:17:53Şahsıma gelen tekliflerden biliyorum.

01:17:55Başkadan biliyorum.

01:17:57Şahsınıza mesela bir şirketten...

01:17:59Hocam geldi işte geldi.

01:18:01Sen iyi gidiyorsun. Çocukların orada doğmuş.

01:18:03Eyvallah ben seviyorum orayı.

01:18:05My home country sonuçta.

01:18:07Niye orada okumuşsun?

01:18:09Niye buralara geldin?

01:18:11Bunu sorguluyor. Sınırda sorguladılar birkaç defa.

01:18:13Ne işin var Türkiye'de?

01:18:15Gel buraya.

01:18:17Bir sürü de gidecek.

01:18:19Bir sürü yani.

01:18:21Ben gitmek istemem.

01:18:23Bu bir de milli bir vazife.

01:18:25Ben burada yaşadığım sorunlara rağmen gitmek istemem.

01:18:27Herkesin bu milli bir mesele girememek lazım hocam.

01:18:31Geçim diyor.

01:18:33Çoğu da milli meseledir hocam.

01:18:37Geçim konusu değil hocam.

01:18:39Yarım harfle bile olsa zalime yardım eden zalimdir değil mi?

01:18:43Evet.

01:18:45Bunu şimdi açıkla hocam.

01:18:47Bu ülkeye hizmet etmek isterim.

01:18:51Niye gideyim ki?

01:18:53Niye başkasına hizmet edeyim ki?

01:18:55O yüzden siz özel birisiniz.

01:18:57Grup arkanızdan yetişiyor.

01:18:59Yetişiyor hocam. Allah razı olsun.

01:19:01Ne kadar ben özel bir program yapmak istedim ki.

01:19:03Yani gerçekten hocam ne diyeyim?

01:19:05Psikolojik eşiği aştık diye.

01:19:07Bunlar en başında anne babalar için, gençler için de umut verici projeler hocam.

01:19:13O psikolojik eşiğin aşırıdır.

01:19:17Sen yanmasan ben yanmasam değil mi?

01:19:19Nasıl kaydınlar?

01:19:21Taşın altına geçti yani.

01:19:23Çok önemli hocam.

01:19:25Ailelerinden vakit ayırıp çocukların bazıları diyor ya.

01:19:27Bu ülke bir doktor, bir mühendis kaybetti.

01:19:29Yani ne kadar anlamsız.

01:19:31100 bin doktordan gidebilir.

01:19:33Almanya'da da gidiyor.

01:19:35Hocam doğru da işte.

01:19:37Amerika'da da bulursunuz bu şekilde.

01:19:39Olur normalde.

01:19:41Yani sonuçta biz şeyle bizsek.

01:19:45Eğer o misyonu düşünüyorsanız.

01:19:47O misyon çerçevesinde yaşıyor olmanız lazım.

01:19:49Kafanıza göre takılamazsınız yani.

01:19:51Ben cenneti oralarda bulacağımı düşünmüyorum hocam.

01:19:55Benim garajımda 3 tane araç, 5 tane araç.

01:19:57Rahat bir hayat.

01:19:59Peace of mind.

01:20:01Laf yok, söz yok, dedikodu yok. Fıstık gibi.

01:20:03Böyle bir hayatta yaşayabilirdim.

01:20:05Bizi çok rahatsız eder hocam.

01:20:07Bizde illa dedikodu olacak, söz olacak, baskı olacak.

01:20:09Ama biz mücadeleyi tercih ettik.

01:20:11Mücadele edelim yani.

01:20:13Niye yapmayalım?

01:20:15Atalarımız kaçıp gitseydi o zaman yani.

01:20:17Maceraya ne gerek vardı diyorsunuz?

01:20:19O zaman bir şey var.

01:20:21Bu sadece teknoloji değil.

01:20:23Bu iş inançla, milli manevi duygularla olan bir şey.

01:20:25Hocam hep söylüyoruz.

01:20:27Arkadaşlarımıza da hep aynı şeyi söylüyoruz.

01:20:29Gidin bir 3 sene, 5 sene kalın.

01:20:31Oranın ama diğer yüzünü bakın.

01:20:33Diğer yüzünü görmeniz lazım.

01:20:35Ben onun gördüğümü biliyorum.

01:20:37Burada yaşadıklarım hikayeler.

01:20:39Geçen sefer sana anlatmıştım.

01:20:41Hocam onu görüyorsun.

01:20:43Onu görüyorsan gelmen lazım.

01:20:45Yurtdışı Türkler Başkanlığı

01:20:47bazen beni konuşmaya çağırıyor.

01:20:49Bir sürü ültelerden toplamışlar.

01:20:51Söylüyoruz, anlatıyoruz.

01:20:53Gelmeniz lazım.

01:20:55Şöyle bir hayat yok yani.

01:20:57Ben çok kıymetli bir mühendisim, bana değer verin.

01:20:59Öyle bir hayat yok yani.

01:21:01Kimse size değer vermeyecek.

01:21:03Siz mühendis olarak gitseniz dahi.

01:21:05Kimse size değer vermeyecek.

01:21:07Burada da öyle hocam.

01:21:09Türkiye'de de öyle.

01:21:11Türkiye'de değer görüyor muyuz?

01:21:13Hak ettiğimiz değeri görüyor muyuz? Hayır görmüyoruz.

01:21:15Ama bu gidelim manasına gelmiyor.

01:21:17Onu diyorum ben.

01:21:19Amerika'da zaten ya da başka ülkede.

01:21:21Üçüncü sınıf vatandaşlarına.

01:21:23Gene G varsa yine bir şeyimiz.

01:21:25Bir gücümüz varsa burada var.

01:21:27Başımıza bir şey gelse hocam

01:21:29kim kurtaracak bizi?

01:21:31Büyükelçilik mi kurtaracak?

01:21:33Örnekler var hocam.

01:21:352001 olayından sonra.

01:21:3723 yıldır içeride hocam.

01:21:39Saçma sapan suçlamalar yüzünden içeride.

01:21:41Bunu nasıl açıklayacağız?

01:21:43Amerika öyle bir şey hocam.

01:21:45Hiçbir yerde.

01:21:47Dünyanın hiçbir yerinde demokrasi yok. Bunu unutun.

01:21:49Türkiye'nin vatandaşı değil.

01:21:51Demokrasinin değesi yok. Bu bir gerçek.

01:21:53Hocam yaşadığımız olaylar

01:21:55onu gösteriyor. Avrupa'da, Fransa'da

01:21:57bana yapılan muameleleri bildiğim için.

01:21:59Gün İsrail'de

01:22:01İsrailli Museviler sokaklarda

01:22:03barış olsun. Ama aralarında

01:22:05hiç Müslüman yürüyemiyor.

01:22:07Çünkü o kadar kısıt var ki. İki milyon

01:22:09İsrail vatandaşı Arap var.

01:22:11Hangisi var eylemlerde? Evinden

01:22:13çıkamıyor. Ertesi gün

01:22:15vatandaş oturma izni, iş izni

01:22:17hepsi iptal ediyor. Hep yabancısıyla.

01:22:19Neyse gitsinler, 3-5 sene görsünler hocam. Ne diyeyim ya.

01:22:21Siz mesela hocam

01:22:23yaşadıklarınızda bu zorlama ya da...

01:22:25Açık açık anlatmak istemiyorum.

01:22:27O da başka bir noktaya gider diye.

01:22:29Üstü kapalı bir şekilde.

01:22:31Hocam Fransa'da bize bir operasyon yaptılar.

01:22:33Her şeyi çaldılar. 2007'de bahsettik.

01:22:35TürkSat 3'e attığım onay.

01:22:37Bilgisayarı mı çaldın? Bilgisayarım, her şeyim.

01:22:39Hard disk, her şey gitmişti.

01:22:41Çünkü bir ay önce bana bir hırsızlık muamelesi

01:22:43yaptılar. ChinaSat

01:22:45verdi. O videoya baktın, o videodan bilgi

01:22:47aldın diye bir hırsızlık muamelesi yaptılar.

01:22:49Biz kabul etmedik. Biz TürkSat 3'e

01:22:51ilgileniyorduk. Bir ay sonra

01:22:53ben çocukları gönderdim.

01:22:55Türkiye 6-7 Ekim'de

01:22:57başıma böyle bir şey geldi.

01:22:59Hiçbir şey iddia edemedik.

01:23:01Birçok şeyi kaybettim evden.

01:23:03Ecikti. Makalelerim gitti.

01:23:05Bütün altyapım oradaydı.

01:23:07Onlar gitti.

01:23:09Gözaltını aldıktan sonra bilgisayarı mı silmişler?

01:23:11Bu önemli.

01:23:13Evdeyken uyuttular.

01:23:15Balkondan girip her şeyimi çaldılar.

01:23:17Balkondan giriyorlar.

01:23:19Laboka'da, Shutterdip Apartmanda olan bir şeyden

01:23:21bahsediyorum.

01:23:23Bunun sonucunda bir polise falan gitmez.

01:23:25Osman Abi

01:23:27TürkSat'ın genel müdürüydü.

01:23:29Ben şok yaşadım birkaç ay.

01:23:31Ama bir şey olmadı yani.

01:23:33Bizimle bir şey paylaşmayacağını gördük biz o dönemde.

01:23:35Bunu da eleştirdik.

01:23:37Dedi ki biz bu işi kendimiz yaparız.

01:23:39Orada bir teknoloji transferi de sözleşmesi yok muydu?

01:23:41Vardı ama kimse takip etmiyor ki hocam.

01:23:43Teknoloji transferini

01:23:45yöneticinin seni takip etmiyorsa

01:23:47alttaki bir mühendis olarak

01:23:49ne yapabilir? Osman Bey orada diyor ki

01:23:51bu mühendisleri ben Amerika'dan getirdim. İlki benimdir.

01:23:532006'nın Mart ayında

01:23:55geldim. İlk gün aradılar gittim.

01:23:57Yani ilki benimdir.

01:23:59Oradaki mühendisler.

01:24:01Ve diyor ki bunlar benden

01:24:03pozisyon konuştular. Biz gerçekten konuşmadık hocam ya.

01:24:05Hiç para falan? Yok hocam ne konuşacağız?

01:24:07Türkiye'ye yeni gelmişim.

01:24:09Siyaseti bilmem.

01:24:11Osman Bey sabah

01:24:13akşamdan aradılar beni.

01:24:15Sabah 8'de TürkSat'da karşıladı beni.

01:24:17Başlıyorsun. Yani başlıyorsun dedi.

01:24:19Genel müdürüm

01:24:21pozisyonumuz ne falan dedi.

01:24:23Ya sen dedi işte Fransa'da bir uydi yapıyordun. Tamam okey dedik.

01:24:25Ne para konuştuk, ne maaş konuştuk,

01:24:27ne pozisyon. Ben şunu diyebilirdim.

01:24:29Ya ben doktoralıyım. Amerika'dan doktoralı gelmişim.

01:24:31Bana bir direktörlük ver ya falan diyebilirdik.

01:24:33Bizim aklımız şu an.

01:24:35Benim 8 tane de mühendis.

01:24:37Aklımızın ucundan hiçbirimizin bu geçmedi.

01:24:39Yani bir direktör olalım, bir müdür olalım.

01:24:41Böyle bir şeylerle işimiz yok.

01:24:43Biz bilim yapmak, arge yapmak istiyorduk.

01:24:45Bunun için yan ayakta tutuşuyorduk.

01:24:47Yani bir şey yapalım diye. Fırsat çıktı önümüze.

01:24:49Bu fırsatı değerlendirdik.

01:24:51Onun ürünü budur.

01:24:53Gerçekten o arkadaşlarımızın bir çoğu

01:24:55dönenler de oldu.

01:24:57Amerika'ya dönen oldu.

01:24:59Konudan dolayı ayrılanlar da var.

01:25:01Ama büyük oranda %70 diyebilirim.

01:25:03O mühendisler şu anda piyasada.

01:25:05Siz peki bu projeyi yapacağınız zaman

01:25:07gelin dediğiniz zaman direkt

01:25:09geldiler.

01:25:11Artık böyle bir projeye başlıyoruz.

01:25:13Çıkın gelin.

01:25:15Ya hocam mühendisliğinize

01:25:17ben TÜBİTAK Uzay'da başladığımda

01:25:19dedim ya 70 kişi

01:25:21kadrolu. 56 kişi

01:25:23kadrosuz personelle başlamış.

01:25:25Teklifimizde geçen ifade.

01:25:27Ve insan kaynağını artırdık.

01:25:29Ve değer verdiğimiz

01:25:31bütün mühendislerimizde gerçekten özverili

01:25:33çok az kazı oldu.

01:25:35Avrupa'ya giden, Amerika'ya gidenler oldu ama

01:25:37hatta bir arkadaşımızın babası

01:25:39geldi.

01:25:41İsim vermem doğru mudur bilmiyorum.

01:25:43Ya seni

01:25:45Kaan dedi seni çok seviyor.

01:25:47İzin verme dedi gitmesine.

01:25:49Asker bir

01:25:51baba. Ben

01:25:53Kaan'ı iki sene daha tuttum işte. İki sene

01:25:55sonunda gitti. Şu anda Kaliforniya'da.

01:25:57Ama alacağınıza aldık.

01:25:59Yani şöyle ben gitmesini

01:26:01isterdim. Almanya OHB firmasına

01:26:03giden bir arkadaşımız var.

01:26:05Gitmeyin dedik ya. Biz bu bayrağı beraber aldık.

01:26:07Gidenler oldu.

01:26:09Çeşitli sebepler var tabi.

01:26:11Ülkeye

01:26:13kızıp giden de var.

01:26:15Başka sebepler de var.

01:26:17Nişanlım dedi. Böyle istiyor.

01:26:19Ailesi sebep gösteren de oldu.

01:26:21Oldu yani bu şekilde.

01:26:23Ben hala onlara diyorum. Hala buradan diyorum.

01:26:25Ölün.

01:26:27Ülke böyle güllük gülistanlık falan değil.

01:26:29Mücadele ortamı.

01:26:31Bunu bırakmayalım. Burada yeni uydular

01:26:33başlıyor. Sar uydusu zor bir uydu.

01:26:3589

01:26:37ay hocam.

01:26:39Başladık mı? Başladık.

01:26:41Başladık mı hocam? Hemen hemen.

01:26:43Ana yüklenici TUSAŞ.

01:26:45Sar uydusu. Sintetik Aperture Radar uydusu.

01:26:47Ve bulut olsa bile

01:26:49biz altını artık çekebileceğiz onunla.

01:26:51Payload'unu ASELSAN yapacak.

01:26:53TÜBİTAK uzayın içinde.

01:26:55Ana yüklenici TUSAŞ olarak.

01:26:57Hocam hepsi tamamen bize ait olacak.

01:26:59Sar uydusu.

01:27:01Reklamdan sonra da hem yapay zekayı

01:27:03hem de diğer teknolojik

01:27:05gelişmeleri de konuşmuş olacağız.

01:27:07Evet.

01:27:09Üçüncüsü tam

01:27:11genelde konuşuyor.

01:27:13Devlet başkanları da konuşuyor.

01:27:15Şirketler de konuşuyor.

01:27:17Bu hayatımıza girdi artık.

01:27:19Tamamen resmen girmiş bulunuyor.

01:27:21Ne olacak hocam? Bu nereye gidecek?

01:27:23Bunun sonu ne olacak?

01:27:25Ya da ne başlayacak artık?

01:27:27Bir de onu da şöyle bir konuşalım.

01:27:29Yani yapay zeka uzmanı değilim ama

01:27:31konuyu uydular tarafından

01:27:33dolayı orada da yapay zeka var.

01:27:35Uydu da yapmak.

01:27:37Çünkü uyduların üzerindeki

01:27:39chipsetler biraz daha

01:27:41gelişmiş,

01:27:43radyasyonlarla iyi.

01:27:45Ortamları zor olduğu için.

01:27:47Vakum ortaya atıyorum.

01:27:49Soğuk bir ortam dedik, bahsettik.

01:27:51Ama insan makine

01:27:53etkileşiminin en altın çağını

01:27:55yaşıyoruz şu anda.

01:27:57Uydular tarafında da kullanılıyor.

01:27:59Orada nerede kullanılıyor?

01:28:01Bir firma şu anda uydu işlemi yapıyor

01:28:03ve yapay zeka ile

01:28:05çünkü bizim amacımız ne? Görüntüyü alıp

01:28:07o işliyoruz.

01:28:09Geometrik, radyometrik kalibrasyonlar

01:28:11işliyoruz ve oradan bir bilgi

01:28:13çıkarmaya çalışıyoruz.

01:28:15Yapabilir miyiz uyduda? Soru bu.

01:28:17Onu yapay zeka ile yapmaya çalışıyorlar şu anda.

01:28:19Siz peki TürkSat 6A'da yapay zeka kullandınız mı?

01:28:21TürkSat 6A'da yok. Çünkü bu bir

01:28:23haberleşme uydusu. Ancak böyle bir görüntü uydusunda

01:28:25olabilir. Bu zaten dünyada

01:28:27yeni bir konsept.

01:28:29Bunu bir Çinli firma başladı. Starvision diye bir firma yapıyor.

01:28:31Daha dün

01:28:33görüntü göndermişler.

01:28:35Mısır'daki.

01:28:37Airshow ile ilgili.

01:28:39Yapay zeka ile yaptıkları bir şey.

01:28:41Yapay zekanın girmediği alan kalmayacak.

01:28:43Öyle görünüyor.

01:28:45İşte kabaca

01:28:47mesela neler var?

01:28:49Dersler.

01:28:51Hocalarımız belki yapay zeka alacak.

01:28:53Sağlama sanayi zaten var.

01:28:55Otonom araçlar,

01:28:57mutfak robotları, yaşlı asistanları.

01:28:59Bunlar ihtiyaçlar.

01:29:01Mesela Amerika'daki en büyük

01:29:03sosyal problemlerden biri.

01:29:05Yani anne ya da baba yaşıyor.

01:29:07Çocuklar

01:29:09orada burada dağınık durumda.

01:29:11Ve işte family reunion

01:29:13dedikleri bir araya geliyor.

01:29:15Kasım'ın

01:29:173. haftası, Perşembe günü müydü hatırlamıyorum.

01:29:19Yani yılda bir kere bir araya geliyorlar.

01:29:21Bunlar tek başına yaşıyor.

01:29:23Tek başına yaşadığı için de duvarlarla konuşuyor.

01:29:25Yani şimdi bu tek başına insan

01:29:27ama otonom

01:29:29bir şey olsa,

01:29:31Siri gibi bir robot olsa,

01:29:33bununla muhabbet etse...

01:29:35Peki o noktaya gidecek miyiz?

01:29:37Tabii şu anda gitti.

01:29:39Buna yaşlı asistanlar deniyor.

01:29:41Konuşturuyor.

01:29:43Günaydın diyor. Cevapların nasılsın diyor.

01:29:45Sen de o mutlu oluyorsun. Yerler başladı.

01:29:47Portre yöneticisi, üretim, otomasyon da yapay zeka.

01:29:49Savaşlar da.

01:29:51Yabancı değil mesela.

01:29:53Translate'de baya bir ilerlediler.

01:29:55Dil üzerine geliştiği için biz şu anda,

01:29:57dil modelleri üzerine...

01:29:59Mesela yapay zeka şu anda matematik problemi çözemiyor.

01:30:01Çünkü dil üzerine geliştiriyor.

01:30:03Bir şeyi...

01:30:05Sen bunu böyle üsluplu yaz, biraz böyle hiciv yaz dediğinde yazıyor.

01:30:07Şiir yazdığında yazıyor.

01:30:09Yani adı değil falan yapıyor.

01:30:13Bir fotoğraf yarışmasını kazandı geçen sene.

01:30:15Sonra kişi...

01:30:17Ben yapay zekalıyım. Ödül geri alındı.

01:30:19Ama adama dürüstlüğünden tebrik ettiler bu defada.

01:30:22Kanser teşhisi mesela.

01:30:24Tanıma, ses tanıma.

01:30:26Burada yüz tanımada, ses tanımada...

01:30:28Hala bilmesi gereken yol var.

01:30:30Çünkü...

01:30:32Diyelim ki ÖSYM'nin yaptığı sınavları düşünün.

01:30:34Yıl kırk defa sınav.

01:30:36Binlerce insanı sınav yapıyorum.

01:30:38Bu milyonlarla ifade edilen...

01:30:40Bu iki...

01:30:42O kardeşinin yerine giriyor.

01:30:44Az da olsa duyuyoruz biz.

01:30:46Onu tespit etmek çok zor.

01:30:49Nasıldır diye öyle bir atılmaz ama...

01:30:51Dünyada da böyle.

01:30:53Mesela biz...

01:30:55Mecliste bu oylama sisteminde...

01:30:57Projesinde çalışmıştım ben.

01:30:592020'de.

01:31:01Parmak sistemi termal.

01:31:03Bu parmak sisteminde...

01:31:05Güvenlik seviyesini düşürürseniz...

01:31:07Parmaklarınızı çekerseniz...

01:31:09Sizi tanımıyor.

01:31:11Yani bir basıyorsunuz olmuyor.

01:31:13Orada da yüzde yüz bir şey yok.

01:31:15Hiçbir şeyde yüzde yüz yok.

01:31:18Sabah ben İstanbul'dan pasaportum...

01:31:20Parmaklarımı tanıttım.

01:31:22Resimden tanıyamıyorum.

01:31:24Ama işte şeyden geçtim bu sefer.

01:31:26Diğer insanlı taraftan geçtim.

01:31:28Otomatik geçişleri yapamadım mesela.

01:31:30Yani sistemler hala...

01:31:32Yüzde yüz şey yapamıyor.

01:31:34Ama bu bütün hayatımıza giriyor.

01:31:36Şu anda girecek.

01:31:38Başka alanlara da girecek.

01:31:40Robotlar da belki olacak.

01:31:42Burada tabi hukuksal bazı problemler gelecek.

01:31:44Mesela...

01:31:46Öğretmenler olacak diyelim.

01:31:48Ya da robot otomobiller olacak.

01:31:50Şimdi iki robot otomobil çarpıştı diyelim.

01:31:52Ve sizi de yarar alır.

01:31:54Bunun hukuki durumu mesela...

01:31:56Daha hiç konuşulmuyor belki.

01:31:58Bir şey yapıyorlar sana da zarar vermiş.

01:32:00Kim suçlu burada?

01:32:02Üretici firma mı?

01:32:04Mesela şeyde pizza aracı...

01:32:06Amerika'da bir yayaya çarpmıştı.

01:32:08Sonrasında yayanın hatalı olduğu anlaşıldı.

01:32:10Yapay zeka.

01:32:12Hatay yapmış olamaz.

01:32:14Mesela Watson diye bir platform yaptı.

01:32:18Bu Watson platformunda...

01:32:20Bu yapay zekayı denediler.

01:32:22Dokümanları okuyor, anlıyor ve kurumluyor.

01:32:24Hukuki dokumanlar verdiler.

01:32:26Ve hukuki davalarda...

01:32:28Yüzde doksan oranında tespit etti.

01:32:30Öbür insanların o okumasıyla...

01:32:32Hukukçıların şeyi ise...

01:32:34Yüzde yetmişte kaldı.

01:32:36Mesela davalarda belki...

01:32:38Son kararı yapay zeka vermez belki sana.

01:32:40Mesela bir makaleyi veriyorsunuz.

01:32:42Size özetleyiveriyor.

01:32:44Bu güzel bir şey.

01:32:46Ya şu kitabı özetle dediğinizde özetliyor.

01:32:48Japonya'da temize gitmeden önce yapay zekaya da bakıyorlar.

01:32:50Böyle bir dilekçe var.

01:32:52İddianame bu. Tezler bu.

01:32:54Buradan ne çıkar? Veriyor.

01:32:56Yapay zekada karar versin. Kıyaslıyorlar.

01:32:58Mesela şimdi az önce ChatGPT'ye sordum.

01:33:00İsrail soykırım yapıyor mu diye hocam.

01:33:02Hocam orada manipülasyon var.

01:33:04Mesela onu sorarsanız...

01:33:06O size doğru cevap vermeyebilir.

01:33:08İsrail diyor ki...

01:33:10İsrail'e göre askeri operasyonlarını...

01:33:12Genellikle kendini savunma hakkı kapsamında...

01:33:14Gerçek...

01:33:16Gözlemciler bu operasyonları...

01:33:18Orantısız güç kullanımı insan hakları...

01:33:20İlerleyen olarak tanımlanmaktadır.

01:33:22Soykırım yok.

01:33:24Manipülatif bir durum.

01:33:26Bak mesela şey diyor yine...

01:33:28Teknolojiyi kim geliştiriyorsa...

01:33:30Teknolojiyi kim geliştiriyorsa da o yapar.

01:33:32Ciddi insani ciddilere yol açsa da bu olayların...

01:33:34Uluslararası hukuka göre soykırım olarak sınıflandırılıp...

01:33:36Sınıflandırılmayacağı tartışmalıdır.

01:33:38Emma gideriz.

01:33:40Başa giderim.

01:33:421948'de bir devlet kuruluyor.

01:33:44Legal bir devlet mi?

01:33:46Biri güçlü olduğu için orayı legal yapıyor.

01:33:48Olmasaydı...

01:33:50Karşıda başka bir güç olsaydı...

01:33:52İllegal olacaktı.

01:33:54Yapay zeka adında devletler arası bir yarış ya da savaş var mı?

01:33:56Yapay.

01:33:58Duygusu olmayacak, manipülasyonu açık olacak.

01:34:00Kullananın ideolojisini sana dayatıyor olacak.

01:34:02Onun bilgisiyle oluşuyor.

01:34:04Sadece yapay zeka mı?

01:34:06X öyle değil mi hocam?

01:34:08İstediği zaman manipüle etmiyor mu?

01:34:10Ben diyordum ki bakın...

01:34:12Geçen programda dedik mi bilmiyorum.

01:34:14Hırmaların Amerikan istihbaratından ayrı gayrı bir şey olamaz.

01:34:16Microsoft...

01:34:18SpaceX...

01:34:20Whatsapp...

01:34:22Facebook...

01:34:24Mantiken olabilir mi hocam?

01:34:26Elon Musk işte...

01:34:28Bak böyle dedi.

01:34:30Ne oldu 3 hafta sonra?

01:34:32İsrail tıpış tıpış televizyon...

01:34:34Gazetekiler...

01:34:36Hocam akıllı açıklayamayacağımız bir şey.

01:34:38Nasıl olur ya?

01:34:40Büyüyecek firma milyon dolarlık olacak.

01:34:42Evet.

01:34:44Ve başka bir şeye hizmet edecek.

01:34:46Ve başka bir şeye hizmet edecek.

01:34:48Devletin menfaatinin dışına çıkacak.

01:34:50Çin'de olabilir mi böyle bir şey?

01:34:52Türkiye'de olur hocam.

01:34:54İşte ben de onu soracaktım.

01:34:56Türkiye'de özgürlükler kısıtlı hocam.

01:34:58Bunlar yaşamamışlar ki.

01:35:00Bunu söyleyen insanların çoğu...

01:35:02Yurt dışı görmemiş. Benim yaşadıklarımı anlatayım.

01:35:04Hayır. Yurt dışına gidip asalak gibi yaşarsa...

01:35:06O zaman mutlu olursun.

01:35:08Hiçbir şey etmeye, sıklığa karışmazsan...

01:35:10Dümdüz yürürsen.

01:35:12Hamas dergilersen, bir taraftan sokağa inersen...

01:35:14Hamas mesela terörist değildir diyebilen bir vatandaş.

01:35:16Gördünüz mü?

01:35:18Dediklerinde ne olduğunu. Yerler sürüklendiler.

01:35:20Özgürlük değil mi yani?

01:35:22Özgürlük. Çok güzel bir söz.

01:35:24Hocam bu denli özgür, bu denli demokrasi bir ülke...

01:35:26Türkiye'de yaşayan bir Türk'üm diye söylemiyorum.

01:35:28Yurt dışından gelen bir tane tane.

01:35:30Şu anda ülkemizde Ruslar var.

01:35:32Ukraynalılar var.

01:35:34İsrailler var.

01:35:36En ufak bir sorun yaşıyorlar bu toprakta.

01:35:38Ermeniler var. Çalışıyor burada.

01:35:40En ufak sorun yaşamıyor.

01:35:42Binlerce Ermeni hem de.

01:35:44Peki şirketleri dediniz.

01:35:46Şimdi burada mesela...

01:35:48Ayrı bir parantez açtınız.

01:35:50Siz kendinize mümkün mertebe kullanmamaya...

01:35:52Mesaj geliyor. Zaten takip edemiyoruz.

01:35:54Ben başka platformlar da kullanıyorum.

01:35:56Başka platformlar da var.

01:35:58Siz kullanmadığınız için mi kullanıyorsunuz hocam?

01:36:00Hocam var da kaydı...

01:36:02Espriydi, şuydu buydu...

01:36:04Çok özel projelerde ben nasıl kullanayım hocam onu?

01:36:06Yazdığın gün...

01:36:08Nasıl evinde?

01:36:10Hocam şöyle...

01:36:12Takip edip etmediğini bilmiyorum.

01:36:14Bazı olaylardan biliyorum takip ettiğini.

01:36:16Böyle bir projeye başlıyoruz. Hemen bizi çağırıyorlar.

01:36:18Biz burada yapalım falan diyorlar.

01:36:20Nereden haber aldınız?

01:36:22Biz daha başlamadık. İmzalamadık kendimize.

01:36:24Benim belli değil daha.

01:36:266 ay 2014'ün 15 Aralık'ında...

01:36:28Cumhurbaşkanımızın...

01:36:30Bulunduğu bir ortamda.

01:36:32Yok hocam ne gerek var?

01:36:34Hepimiz kendi casusumuzu cebimizde taşıyoruz.

01:36:36Yani gerek yok hocam.

01:36:38Her şey açık hocam.

01:36:40Sizinle ilgili herhangi bir bilgiyi çekmemeden...

01:36:42Diyor ki...

01:36:44Bu üst düzey yöneticilere diyor...

01:36:46Banka hesaplarını açtığımızda...

01:36:48Bazı şeyleri gösterdiğimizde her türlü...

01:36:50Geliyorlar diyor yani. Doğru mu?

01:36:52Hani gizliydi?

01:36:54Yok hocam öyle bir şey.

01:36:56Peki ne kullanıyorsunuz hocam? Ne kullanmayı tavsiye ederiz?

01:36:58Hocam var ya...

01:37:00Piyasada bunlar var.

01:37:02Bana şey diyorlar.

01:37:04Bunu çok söyleme diyorlar yani.

01:37:06Bilinmesin ki çok fazla taranmasın.

01:37:08Ben arkadaşlarıma söylüyorum.

01:37:103'ten 3'e şifreli diyorlar ya hocam.

01:37:123'ten 3'e şifreli.

01:37:14Hocam geç onu ya.

01:37:16Hocam başıma gelen...

01:37:18Başıma gelen bir olay anlatayım hocam.

01:37:20Şimdi Türksat'tayım.

01:37:22Ben Türkiye'de yöneticiyim.

01:37:24TV platformu geliştirme direktörüydüm.

01:37:26O dönemde bütün TV'lerle görüşüyorduk.

01:37:28Yabancı, Disney, Cartoon...

01:37:30BBC, Universal Studios...

01:37:32İşte ATV...

01:37:34Yani bunu yapıyordum. Çünkü dijital platformu alıyorum ben.

01:37:36O dönemde...

01:37:38Yabancı...

01:37:40Fransız kanalları almışız. Yabancı kanalları aldığımızda...

01:37:42Sözleşmenin...

01:37:44Damga vergisini vermeyi unutmuşuz.

01:37:46Bir ceza geldi bize.

01:37:48Bir vergi cezası geldi.

01:37:50Şimdi buna karar verecek...

01:37:52Türksat'taki...

01:37:54Teftişteki arkadaşlar.

01:37:56Ve girmişler benim hesabıma.

01:37:58Ve her türlü e-mail'leri taramışlar.

01:38:00Benim e-mail hesabıma giriyorlar.

01:38:02Taramışlar.

01:38:04Dedim ya içiniz rahat olsun.

01:38:06Sorun ben yapayım.

01:38:08Çünkü tam vekalet verdiğim bir dönemde olmuş bu olay.

01:38:10Kalemi kırın dedim. Rahat olun dedim.

01:38:12Onları da sağ olsunlar ama...

01:38:14Şunu anladım. O ne ki?

01:38:16Bilgi işlem istediği zaman...

01:38:18Benim e-mail'ime falan girebiliyor yani.

01:38:20Orada...

01:38:22Şimdi şirketler...

01:38:24Büyük şirketler...

01:38:26Bunu yapmıyorsa aptallık yapıyordur.

01:38:28İstihbarat almak zorundasınız.

01:38:30Çalışanınız hakkında istihbarat almak zorundasınız.

01:38:32Kime ne satıyor bilmezsiniz.

01:38:34Bilemezsiniz ki.

01:38:36Aşağıdan da bir olay yaşandı.

01:38:38Detaylarını vermeyeyim.

01:38:40İçeriden bilgi download edilmiş.

01:38:42Kaç gigabyte download edilmiş.

01:38:44Olacak iş değil.

01:38:46Olamaz yani.

01:38:48Bilgi ajanı hocam.

01:38:50Çağ'ın en büyük tehlikelerinden biri.

01:38:52Biz şimdi iki network var.

01:38:54Bir siyah network, bir kırmızı network.

01:38:56Sonra kırmızı network'taki bilginin çıkmaması lazım.

01:38:58Onun yetkisi genel müdüremcilerinde falan var.

01:39:00Bilmiyorum da.

01:39:02İhtiyacım da yok.

01:39:04Takip ediyor olmanız lazım bilgi işlemci olarak.

01:39:06Ne bilgiyi, hangi bilgiyi çıkardı?

01:39:08Takip ediyor olmanız lazım.

01:39:10Aptallık olur yani.

01:39:12Hocam uçtan uçağa şifre...

01:39:14Ben Levent Bey'le yazışırım hocam.

01:39:16Uçtan uçağa şifre.

01:39:18Senden korurum hocam.

01:39:20Bir tek sen göremezsin abi.

01:39:22Bütün dünya görür.

01:39:24Güvenlik güçleri görür hocam onu.

01:39:26Siberciler, bilgi işlemci.

01:39:28Sadece sen giremezsin.

01:39:30Sana karşı kapalı.

01:39:32Ama Levent Bey görür, ben de görürüm zaten.

01:39:34Bu doğal.

01:39:36Bizden herkes görür.

01:39:38Bilgi işlemci de istediği zaman girebiliyor olması lazım.

01:39:40Hocam zaten şöyle değil mi?

01:39:42O zaman gidiyorsunuz.

01:39:44X Platform'dan diğer tüm platformlara, WhatsApp'a kadar...

01:39:46Bir şikayet var. Mahkeme istiyor.

01:39:48Çat diye geliyordu.

01:39:50Haniye suikastinden sonra WhatsApp gündeme geldi.

01:39:52WhatsApp'tan mı yeri tespit edildi?

01:39:54Öğle mi direkt nokta operasyon yapıldı diye konuşuldu.

01:39:56WhatsApp'ın böyle bir şeyi...

01:39:58Mümkün hocam sonuçta.

01:40:00Bu açıklandı yani. Uydu.

01:40:02Haniye alt katta, telefon burada.

01:40:04Yakalıyor.

01:40:06Ardından da...

01:40:08İsterseniz yatağınıza gidin diyorlar.

01:40:10Yatağınıza çıkıyor. Üst katta telefonu kapatmıyor.

01:40:12Telefonu komidine koyuyor.

01:40:14Kendisi uyuyor.

01:40:16Ve 7 kiloluk füze tam üstüne düşüyor.

01:40:18Bu kesin.

01:40:20En son konuşulan bu.

01:40:22Ve defalarca sözü götürmeyin.

01:40:24Yazı almayın.

01:40:26Adamını koruyamıyorsan o zaman çağırmayacaksın.

01:40:28O ayrı bir şey ama yani buradan WhatsApp'la onu tespit edip...

01:40:32Sadece WhatsApp değil ki ama...

01:40:34Network üzerinden.

01:40:36Bakın şu anda indoor GPS diye bir şey duydunuz mu?

01:40:38Yani normalde siz dışarı çıktığınızda

01:40:40GPS sinyallerini alıyorsunuz.

01:40:42O GPS uyduları size bir konum bildiriyor.

01:40:44Buradayım konumu bildiriyor.

01:40:46Sizin bu telefonunuzda

01:40:48bu konumları hareketle

01:40:50ben de buradayım hesabını yapıyor.

01:40:52Yani harita üzerinde.

01:40:54Ama içeri geçtiğinizde o GPS sinyalini

01:40:56alamadığınız için bu konum hesaplayamıyor.

01:40:58Nereden biliyor?

01:41:00Bir kestirim yapabilir.

01:41:02Yani sizin üzerinde bir sistem var.

01:41:04O sistemle siz bir kestirim yapabilir.

01:41:06İkinci Wi-Fi sinyallerinizden

01:41:08ulaşarak

01:41:10yine bir kestirim daha yapabilir.

01:41:12Dolayısıyla kabada olsa bir kestirim yapabilir.

01:41:14Dolayısıyla Wi-Fi kullanan yani

01:41:16WhatsApp sonuçta Wi-Fi kullanmıyor mu?

01:41:18Kestirim yapabilir nerede olduğunuza dair.

01:41:20Mümkün yani.

01:41:2239 kuzey 32 batı.

01:41:24Hani santimetre bulamaz ama

01:41:26metrelerle bulur.

01:41:28Santimetre olmaz.

01:41:30Hocam bir de bomba attığınızda metrelerde yetiyor.

01:41:32Gaziye'deki soykırımda bir şey var mı?

01:41:34Bazı şirketler gündeme gelmiştir.

01:41:36Bir öz eleştiri yapayım.

01:41:38Ben bazen haber kanallarına giriyorum.

01:41:40Saçma sapan haberler var hocam.

01:41:42Böyle bir şey olamaz.

01:41:44Bir, çok iyi yönetiyorlar.

01:41:46Hocam adamın bittiği falan yok ya.

01:41:48Uydurmayın ya. Türk milletini kandırıyorsun yani bitti diye.

01:41:50Şu bitti bu bitti falan diye.

01:41:52Kandırmayın mı Türk milletini?

01:41:54Adamın bittiği falan yok.

01:41:5660 defa kendisini alkışlattırdı adam.

01:41:58Amerikan kapitolde.

01:42:00Böyle bir haber olamaz.

01:42:02Onun işi bitecek yarın.

01:42:04Zaten öldüreceğini öldürdü.

01:42:06Çocukları, kadınları.

01:42:08Zaten görevini bitirmiş olacak.

01:42:10Sonra biz sevinecek miyiz?

01:42:12Adamın işi bitti.

01:42:14Hocam adı Netanya olmayan, başka bir Netanya aldık.

01:42:16Aynen öyle.

01:42:18Onun için yani...

01:42:20Kendi içimizde bile basını yönetemiyoruz.

01:42:22Sizin şeyi diri tutmanız lazım.

01:42:24Direnç.

01:42:26Boykot konusu.

01:42:28Diri tutmanız lazım.

01:42:30Adam bir...

01:42:32Yani İran füze fırlattı.

01:42:34İsrail bitti falan.

01:42:36Nerede görür? Yok ölüyor ya.

01:42:38100 tane füze fırlatıyor. Bir kişi ölüyor.

01:42:40Onun da öldüğünü bilmiyoruz ha.

01:42:42Bakın onun da ölüp ölmediğini bilmiyoruz.

01:42:44Sadece orada yazılanı söylüyor.

01:42:46O yazılanı da kim bilir...

01:42:48Belki de uyduruk bir şey.

01:42:50O da kendi dezenformasyonunu yapıyor.

01:42:52Muhtemelen hocam.

01:42:54Peki İsrail bu teknolojide, yapay zekada...

01:42:56Nasıllar hocam?

01:42:58Yani çok iyi kullanmışlar.

01:43:00Kendi şirketlerini geliştirebiliyorlar mı?

01:43:02Konuşuyorlar yani.

01:43:04Hocam artık bu...

01:43:06Ne dedik biz?

01:43:08Hava kuvvetleri, deniz kuvvetleri...

01:43:10Uzay kuvvetleri ve...

01:43:12Siber kuvvetleri dedik.

01:43:14Siber kuvvetler çalışıyor yani savaşlarda.

01:43:16Rusya mı yeniyor? Hangisi yeniyor?

01:43:18Hangi enformasyon daha iyi?

01:43:20Bilmiyoruz ki.

01:43:22Kimler yapıp...

01:43:24Mümkün mü? Gerçeği görme ihtimalin sıfır.

01:43:26Tarihi yapanlar değil, yazanlarla.

01:43:28Kim ne yazdıysa öyle gidiyor.

01:43:30Yoksa bilme ihtimalin sıfır.

01:43:32Yani...

01:43:34Gönlümüz...

01:43:36Bir yere kayıyor olabilir. Şu yeniyor gibi.

01:43:38Ama onun dışında gerçek değil yani.

01:43:40Hiçbiri, basında çıkan hiçbir bilgi...

01:43:42Ne Avrupa'da çıkan bilgi, ne Türkiye'de çıkan bilgi değil.

01:43:44Bilmiyorsun.

01:43:46Bilinmesi gerekeni veriyor adam sana.

01:43:48Diyor ki Rus zafer. Sen onu biliyorsun.

01:43:50Öbürü de diyor ki Ukrayna'ya kadar yürüyecek.

01:43:52Hangisi almak istiyorsak bir de hocam...

01:43:54Hangisi hoşumuza gidiyorsa...

01:43:56Bir de galiba biz de seçiyoruz.

01:43:58Yani hoşumuza gidiyor bir tane füze...

01:44:00Binaya girdi falan diye.

01:44:02Ya baktık Gazze'de...

01:44:04İspanyol kanal açıyoruz.

01:44:06İsrail'de büyük kalabalıklar, Netanyahu, istifa...

01:44:08Hoşumuza gidiyor. Onu izlemeye başlıyoruz.

01:44:10Biz yapıyoruz. Hoşumuza gidiyor. Onu izliyoruz.

01:44:12Doğru sanıyoruz. Halbuki öyle bir şey yok.

01:44:14Peki Gazze'deki de...

01:44:16Yani sonuçta diyelim ki...

01:44:18Kalabalıklar yürüdü. Ne oluyor ki kalabalıklar yürüyünce?

01:44:20Adam iki tane bombayı atıyor.

01:44:22Çocukların, insanların aç kaldığı yerlere...

01:44:24Bir gerçek var.

01:44:26Soykırım yapıyorsun. Partinin...

01:44:28Oy oranı düşmedi.

01:44:30Likud. 1.24.

01:44:32Destekliyor adam.

01:44:34Oysa bizde dediği gibi Dokman Hocam'ın...

01:44:36İsrail'de işte kabine düştü. Bir istifa geldi.

01:44:38İşte Netanyahu istifa edecek.

01:44:40Kendimizi bu...

01:44:42Kimse istifa edemez bu arada. Edemez. Alınır görevden.

01:44:44Hocam şeyini...

01:44:46Tepkiyi azaltma yolları hocam. İşte tepkiyi azalt.

01:44:48Tepki olacaktır.

01:44:50Adam da bitiyormuş lan.

01:44:52Psikoloji bu da.

01:44:54Onu da çok iyi yönetikliyorum ben.

01:44:56Onun için öyle görmemek gerek.

01:44:58Hocam gazetekiler internet erişiminden...

01:45:00Elon Musk dedi ki vereceğim dedi.

01:45:02Starlink uydusunu bir ara...

01:45:04Bütün gazeteler mesaj attılar.

01:45:06Hocam kaçak vardır Starlink.

01:45:08Bilemezsiniz. Nasıl aldıklarını bilmiyorum.

01:45:10Ama alabilir.

01:45:12Mesela örnek vereceğim. Denizciler...

01:45:14Starlink o değil mi?

01:45:16Deniz platformunu alanlar...

01:45:18Yaptıktan sonra da karada da kullanıyorlar.

01:45:20Tabii canım.

01:45:22Telefonu değiştirmedin müddetçe.

01:45:24Yani oluyor yani.

01:45:26Kimin cebinden, kimlerden...

01:45:28Ne bilgi sızdırıyor onu tespit etmek çok zor.

01:45:30Ama az da olsa o bilgiler geliyor yani.

01:45:32Peki bu uyduları kullanarak...

01:45:34İletişim kuran...

01:45:36Yine arzu edenler o bilgileri alabiliyor mu?

01:45:38Alıyorlardır.

01:45:40Starlink de olsa bu.

01:45:42Hamas diyelim kullandı.

01:45:44Söyledi şu koordinatörü.

01:45:46Bomba yatıyor.

01:45:48Belki o kadar hızlı yapamıyorlardır da alıyordur yani.

01:45:50Burada peki Google, Microsoft...

01:45:52Bunlar da gelmişti.

01:45:54Özellikle Gazze'deki katliamda.

01:45:56Hocam İsrail'in lobisi çok güçlü.

01:45:58Yani Amerika'da.

01:46:00Siz Silikon Vadisi'nde kaldınız mesela.

01:46:02O lobiyi hissettiniz mi?

01:46:04Hocam Amerika'da kaldığım için biliyorum.

01:46:06Sadece Silikon Vadisi konusu değil.

01:46:08Amerika'da İsrail...

01:46:10New York City'de...

01:46:122 milyon zülüflü Yahudi var.

01:46:14Yahudiler de kendi içinde homojen değiller.

01:46:16Türkler nasıl karışıksa...

01:46:18Ruslar nasıl karışıksa...

01:46:20Onlar da öyle hocam.

01:46:22Kendi içinde bunu destekleyenler...

01:46:24Ekstremistler de var.

01:46:26Netanyahu'nu destekleyenler de var hocam.

01:46:28Barış Canlısı da var.

01:46:30Cumhurbaşkanımızı seven Yahudiler var hocam.

01:46:32Yani onun için bir değiller.

01:46:34Ama böyle bir zihniyetin yaşamaması lazım.

01:46:36Birleşmiş Milletler nezdinde...

01:46:38Gidememesi lazım.

01:46:40Çok güçlü lobisi var.

01:46:42Nüfusu çok büyük ama lobi güçlü.

01:46:44Los Angeles'da Emellerin çok güçlü bir sınıfı var hocam.

01:46:46Çok da düzgün Türkçe konuşan Emeller var.

01:46:48Her yerde de...

01:46:50Meclislerden soykırı geçiriyorlar hocam.

01:46:52Teknoloji transferlerinde...

01:46:54Soluyor mu hocam?

01:46:56Olumsuz anlamda.

01:46:58Zaman zaman.

01:47:00Engelleme...

01:47:02Çok az.

01:47:04İsrail Lobisi...

01:47:06İsrail Lobisi çok yakın hareket etti.

01:47:08Göktürk bir uydusu...

01:47:10Meclis başlattı hocam buna.

01:47:12Dedi ki yani bu uyduyu...

01:47:14Talese vermeyin dedik ya.

01:47:16Çünkü biz...

01:47:18Bütün şeyleri Almanya'daki...

01:47:20Toulouse ve Fransa...

01:47:22Kan'daki fabrikaları gezdim ben.

01:47:24Sonuçta biz onu değerlendiriyorduk.

01:47:26Bir USET merkezi yapılacak yanında da bir uydu yapılacak.

01:47:28Göktürk 1. 05 metre çocukluğu.

01:47:30Fransızlar bunu ilk defa yapacaklar.

01:47:32Daha doğrusu Fransa değil de...

01:47:34Üç tane teklif veren oldu Almanya.

01:47:36Fransa girmedi.

01:47:38Sarkozy meclisten şeyi geçirdi hocam.

01:47:402007 idi sanırım.

01:47:42Bu Ermeni meselesini geçirdi.

01:47:44Dolayısıyla biz Fransız dedik.

01:47:46Ülke olarak böyle bir karar alındı.

01:47:48Sonra ne olduğunu söyleyeyim.

01:47:50Teklif verenleri söylüyorum.

01:47:52Almanya ve iki Fransız verdi teklifi.

01:47:54Fransız Talese Alenia Space...

01:47:56Talese Spazio İtalya'yı kullandı hocam.

01:47:58Hayır Talese yapıyor.

01:48:00Fransızlar yapıyor. Kan'da yapacaklar.

01:48:02Yani Fransız olarak girdi de...

01:48:04Bana kızacak Talese'deki...

01:48:06Arkadaşlar da kusura bakmasınlar.

01:48:08Yediğim golü de hala çıkarmış değilim.

01:48:10Benim bana yaptıkları...

01:48:12operasyonda hala duruyor.

01:48:14Getirsinler benim verimi.

01:48:16Onların hakkında iyi konuşalım.

01:48:18Pascal Suris onların genel müdürü işte.

01:48:20Ben birkaç defa işlerini burada...

01:48:22engelledim onları.

01:48:24Niye engelledim? Çünkü içim yandı hocam.

01:48:26Biri Talese'de hocam.

01:48:28Talese Spazio üzerine girdi.

01:48:30Diğeri de İngiltere Airbus üzerine girdi.

01:48:32Kim kazandı? Talese kazandı.

01:48:34Almanlar kötü değildi.

01:48:36Talese verdiler.

01:48:38Talese ne yaptı? Bu uyduya başladı hocam.

01:48:40Sonra...

01:48:42İsrail bastırdı hocam.

01:48:44Bu uyduyu yapamazsın, Türkiye'ye bu uyduyu veremezsin.

01:48:46İçine Black Box koyacağım ben.

01:48:48Bu tartışmalar yandı.

01:48:50Gecikti hoca 2008'de imzalanmış.

01:48:522016'nın sonunda fırlatıldı hocam bu uydu.

01:48:54Göktürk 1 uydusu.

01:48:56Göktürk 2?

01:48:58Göktürk 2'yi biz yaptık.

01:49:00Önce Göktürk gitti.

01:49:022.5 metre çözünürlüklü.

01:49:04Biz...

01:49:06Türk mühendisleri yaptı ve hala 12 yıldır görevde.

01:49:08Ama 2.5 metre çözünürlüklü.

01:49:10Öbürü 0.5 metre çözünürlüklü.

01:49:12Dolayısıyla...

01:49:14Talese...

01:49:160.5 metre çözünürlüklü güzel bir uydu yaptı.

01:49:18Ama bu tartışmalardan dolayı Türkiye...

01:49:20O görüntü uydusu gecikti hocam.

01:49:220.5 metre gecikti.

01:49:24Yani onun için böyle bir şey yaşanıyor mu? Evet yaşandı.

01:49:26Örnek.

01:49:28Yani ülkeler, bazen başka ülkeler...

01:49:30Güçlü ülkeler...

01:49:32Baskı yapabiliyor.

01:49:34Kore'ye baskı yapabiliyor mesela.

01:49:36Şunu satamazsın diyor.

01:49:38Türkiye'yi satma diyor.

01:49:40Normal hocam biz...

01:49:42Açıkça söylemişiz. Bu demişiz katliamdır.

01:49:44Soykırımdır. Durduracağız.

01:49:46Ne yapıyor o da?

01:49:48Engellemek için elinden geleni yapıyor.

01:49:50Eğer bir şeye soyunuyorsak...

01:49:52Bunun karşında büyük zorluklarla karşı karşıya kalacağımızı biliyoruz.

01:49:54Milli ekonomi dedik.

01:49:56Yerli ekonomi dedik.

01:49:58Büyüme model dedik.

01:50:00Demeseydik belki çok daha...

01:50:02Kısmi, suni bir refah devleti olabilirdik.

01:50:04Ama hayır dedik. Biz yapacağız dedik.

01:50:06Size hiç kolay değil hocam.

01:50:08Hangi konusunda uydu proje?

01:50:10Gecikme değil. Mesela İHA teknolojisinde...

01:50:12Dünyada iyi noktadayız.

01:50:14Hiçbir şeyde gecikmiş değiliz ama...

01:50:16Çok hızlı gitmemiz gereken noktalar var. Ben hep söylüyorum.

01:50:18Savunma sanayi teknolojilerinde...

01:50:2020 küsur yıldır...

01:50:22Cidden bir atılım var ve bu irade...

01:50:24Bir sonucu olarak da ürünler var.

01:50:26Tusaş gibi bir şey var mı hocam?

01:50:28Helikopter yapıyor. İHA yapıyor.

01:50:30CIA yapıyor.

01:50:32Jetfighter yapıyor. Hürjet yapıyor.

01:50:34Hürkuş yapıyor. Uydu yapıyor.

01:50:36Böyle bir firma var mı dünyada?

01:50:38On ayrı firmanın yapacağı şeyleri yapıyor.

01:50:40Desen ki Lockheed Martin, Boeing, Raytheon...

01:50:42Yani bir yere fokus olmuştur.

01:50:44Bu kadar geniş bir alanda çalışan bir firma...

01:50:46Benim bildiğim yok.

01:50:48Biz bunları başardık mı? Evet başardık.

01:50:50Bundan sonra...

01:50:52Bizim yapmamız gereken noktayı...

01:50:54Hep söylüyorum. Ben bunu...

01:50:56Fahrettin Koca Sağlık Bakanımıza da geçmişte söyledim.

01:50:58Sağlık teknolojilerinde yokuz hocam.

01:51:00Sağlık teknolojilerinde...

01:51:02Acilen sağlık teknolojilerinde...

01:51:04MR cihazı...

01:51:06Temperature ölçer...

01:51:08Ultrasound cihazı...

01:51:10Bunları yapabilecek durumdayız.

01:51:12Yapabiliriz hocam.

01:51:14Gözü kapalı yapar diyorsunuz.

01:51:16Sen bana ver hocam.

01:51:18İrade koy. Bütçe ver.

01:51:20Sağlıkta yapamayacağın bir şey yok hocam.

01:51:22Sağlık aletler bunlar.

01:51:24Birkaç milyar dolar para harcıyoruz yıllık.

01:51:26Yani alıyoruz.

01:51:28Şey iğnesi...

01:51:30Diş iğnesi...

01:51:32Şey masası...

01:51:34MR cihazı...

01:51:36Yapılabilir. Yapılamaz değil.

01:51:38Bakın savunma sanayinde irade kondu.

01:51:40O iradenin sonucuydu. 20 yıl sonra gördük.

01:51:42Ben eminim ki...

01:51:44Burada da bir irade konursa...

01:51:46Bunu tüseple mi koyarsınız, tübitakla mı koyarsınız bilemem.

01:51:48Bir irade konursa...

01:51:50Dolarlar açılırsa, projeler gelir.

01:51:52Ve biz bunları yaparız.

01:51:54Bunu yapıyorsak, onu da yapmak lazım.

01:51:56Bunu yapan adam çok kolaylıkla diyor.

01:51:58Çok rahat yapar diyor.

01:52:00Başlamak lazım hocam.

01:52:02Bazen şu algı oluyor.

01:52:06Tok neyse sonuçta...

01:52:08Daha önce yapamıyor muyduk?

01:52:10Açtığız arada yapacak noktaya gelmiştik.

01:52:12Devrim arabasıyla yapmışız.

01:52:14Yapmamış değiliz ki.

01:52:16Ama bu işler böyle...

01:52:18Biliyorsunuz bir şey yapmak değil.

01:52:20Bir şey yaparsanız da...

01:52:22Cost effective.

01:52:24Yani maliyet...

01:52:26Pazar bulabiliyor musunuz?

01:52:28Pazar açabiliyor musunuz?

01:52:30Başka faktörler de var.

01:52:32Satabiliyor musunuz?

01:52:34Bir sürü faktör var.

01:52:36Bir şeyi yapmak konusunda benim bir tereddütüm yok.

01:52:38Pazarlamaydı, bütçe bulmaydı...

01:52:40Bunu satabilme...

01:52:42Veya da...

01:52:44Otomobil yaptınız da işiniz bitmiyor ki.

01:52:4630 yıl boyunca parçasını tutmanız lazım.

01:52:50Yapmamazlık etmemek lazım.

01:52:54Bir firmimiz bile yok hocam.

01:52:56Ulag Aş diye bir şirketimiz var değil mi?

01:52:58Bas istasyonu yapıyor.

01:53:00Toplam 3 bin tane bas istasyonu.

01:53:0270 bas istasyonundan 3 bin tanesini işletiyor.

01:53:04Bizim acilen karar alıp...

01:53:08Huawei gibi bir firmaya...

01:53:10Niye bırakıyorsunuz pazarı?

01:53:12Ericsson'u sildik, Nokia'yı sildik...

01:53:14Telefonda niye tutuyorsunuz hocam?

01:53:16İrade meselesi hocam.

01:53:18Bir asansörümüz var.

01:53:20Demirel döneminde mi?

01:53:22Asansörü kullandı insanlar.

01:53:24Kullandı değil mi?

01:53:26Niye gitmedi mesela Lokman hocam o proje?

01:53:28Hocam işte yani bu bir...

01:53:32Fransa'ya gidiyorsunuz.

01:53:34Fransa'da benim ilk gittiğimde bas cam yoktu.

01:53:36Neredeyse sıfırdı.

01:53:38Yani bir şey arıyoruz.

01:53:40Yüzecek yer arıyoruz.

01:53:42Diyoruz ki...

01:53:44Bir sürü söylüyoruz.

01:53:46Anlamıyorlar tamam mı?

01:53:48Meğer adamlar İngilizce konuşmak istemiyor.

01:53:50Plage dedi.

01:53:52Meğer Fransızcaymış.

01:53:54Gülmüştük yani arkadaşlarla.

01:53:56Şunu anladım hocam. Acayip milliyetçiler.

01:53:58Kendi arabaların dışında araba almıyorlar hocam ya.

01:54:00İngilizce konuşmak istemiyorlar.

01:54:02Fransızca konuşuyorlar.

01:54:04Bu milliyetçilik niye bizde yok?

01:54:06Daha ilginç hocam.

01:54:08Türkiye'ye gelmiş Fransızlar.

01:54:10Onlar Fransız arabası kullanıyor.

01:54:12Markalarını saymayacağım ama...

01:54:16Bakın Kuzey Afrika'lı ülkem diye görüyor.

01:54:18Dikkat edin.

01:54:20Bizim diyor.

01:54:22Bizim ordumuz diyor ya Fransız ordusuna.

01:54:24Mentalite aşılamışlar ki...

01:54:26Böyle görebiliyor.

01:54:28Fransız vatandaşıyım diyor hocam.

01:54:30Siyahi bir vatandaş.

01:54:32Bir Cezayirli. Ben Fransızım diyor.

01:54:34Göğsünü gere gere.

01:54:36Kullanırsak...

01:54:38Ürünümüz kullanırsak...

01:54:40Tabii ki gelişir.

01:54:42Bakın bu uydunun bir sonraki siparişi gelmezse...

01:54:44Bu ekip de alır hocam. Çok net yani.

01:54:46Gelmeyebilir.

01:54:48Var tabii.

01:54:50Olmaz mı? Şimdi burada söylemeyeyim açık açık.

01:54:52Olmaz mı?

01:54:54Yani yurt dışına...

01:54:56Vermek için hazırlıklar var yani.

01:54:58Nasıl yurt dışına verirsin?

01:55:00İçim kan ağlıyor. Böyle bir şey yapamazsınız.

01:55:02Benim dediğim o.

01:55:04Sürekli sağlanmalı artık.

01:55:06Kötü bir uydu mu?

01:55:08Hayır.

01:55:10İstedikleri bir başka konfigürasyon var.

01:55:12E tamam onu yapamayız. Bir sonraki step de...

01:55:14Bir sonraki adımda onu yapalım.

01:55:16Ama bu imkanlar açılsın bize.

01:55:18On yılda bir uydu yaparak olmaz bu iş.

01:55:20Bizim...

01:55:228 uydumuz var.

01:55:24Bizim 15-20 uydumuz olsun.

01:55:26Amerikan varsa...

01:55:281500 tane uydusu.

01:55:30Çin'e varsa 600 tane uydu.

01:55:32Bizim de 50 tane olsun.

01:55:3420 tane olsun. 20 tane yok.

01:55:3620'yi verseniz burada sektör...

01:55:38İngiltere katapult programıyla...

01:55:40İnanın insan kaynağı geliştirdi. Sürekli de dışarıdan insan alıyor.

01:55:42Hindistan...

01:55:44Bastı gidiyor.

01:55:462019'de Dussavar silahını denedi.

01:55:482007'de Çin bunu denedi.

01:55:50Yerden attığınız bir füzeyle...

01:55:528 kilometre saniye...

01:55:54Hızla giden bir şey vurmak.

01:55:56Öyle çok kolay bir şey değil o.

01:55:58Çok zor bir teknoloji.

01:56:00Takip sistem var herhalde. Kitleniyor.

01:56:02Onun kadar hızlı olman lazım ama.

01:56:04Uydu kadar hızlı olman lazım.

01:56:06Hani siz gittiniz ama bu hızlı geçti.

01:56:08Geçmez yani.

01:56:10Millimetrik hesaplaması.

01:56:12O zaman şuna dönüyorum hocam.

01:56:14Şimdi o gücü erişemeyiz en iyisi yapmayalım.

01:56:16Ya olur mu? Başta sonra eriş.

01:56:18Oraya sonra eriş.

01:56:20Dünyada devletlerin gelişiminde...

01:56:22Yani sektör... İki sektör çok önemli.

01:56:24Bir tanesi savunma sektörü.

01:56:26Diğeri de sağlık sektörü.

01:56:28Ki sağlık çözümü yapamıyoruz.

01:56:30Yani hani...

01:56:32Gerçekten çok ciddi, yetenekli doktorlar.

01:56:34Benim çocuklarım da bu arada doğdu yeni.

01:56:36Hayırlı olsun hocam.

01:56:38Bir tanesi de belki biliyorsunuz.

01:56:40Furkan Taşderen. Türkiye 3.sü.

01:56:42O dağın kızımla.

01:56:44Onlar Türkiye dereceliydi.

01:56:46Onlar da dediler.

01:56:48Biz istiyoruz filan dediler.

01:56:50Dedim ki yok.

01:56:52Zehra tabi biliyor.

01:56:54Avrupa'yı biliyor.

01:56:56Ama birkaç yıl gidin.

01:56:58Görün.

01:57:00Doktorlarınızı yapın.

01:57:02Eyvallah ama...

01:57:04Furkan mesela bir de bilgisayar mühendisliğini bitirdi.

01:57:06Hem tıp bitirdi.

01:57:08Yapay zekayı çalışmak istiyor. Güzel bir konu.

01:57:10Onlara hep şunu tavsiye ediyoruz.

01:57:12Gene ne varsa burada var.

01:57:14Bu yaşayın.

01:57:16Eninde sonunda...

01:57:18Tilkinin dolaşıp geleceği yer Kürkçülük.

01:57:20Buraya gelmeniz lazım.

01:57:22Yoksa oralarda sizi her zaman kullanacaklardır.

01:57:24Her zaman.

01:57:26Hiçbir zaman olamayacaksınız.

01:57:28Bırak birinci sınıfı.

01:57:30Mümkün değil. İstediğiniz kadar zeki olun.

01:57:32Torununuzun torunu...

01:57:34Belki birinci sınıf olabilir.

01:57:36Bir ihtimal diyorsunuz.

01:57:38Üç dördüncü nesil.

01:57:40Ama her zaman yabancı soracağız.

01:57:42Alman milli takımında oynadı.

01:57:44Hatırlayın.

01:57:46Çocuğu da vuracak Almanya'da yaşasa bile.

01:57:48Cumhurbaşkanını bir ziyaret etti.

01:57:50Sonra istenmeyen adam ilan edildi.

01:57:52İlk fırsatta.

01:57:54O kadar Alman milli takımındadır.

01:57:56Çok iyi işler başarılıyor.

01:57:58Değil mi hocam?

01:58:00Hiç şaşırdık mı?

01:58:02Hocam da istenmiyordu.

01:58:04Yapay zekanın...

01:58:06İlk başlangıcı biliyorsunuz...

01:58:08Satranç oyunu.

01:58:10Satranç oynayabilen bir bilgisayar insan zekasına yakın düşünüyordur.

01:58:12Orada bir var.

01:58:14Bir de Go...

01:58:16Go oyunu diye bir oyun var.

01:58:18Geçmişte bunlar denendi.

01:58:20Şimdi dil üzerine gidiyor.

01:58:22Ama yakın zamanda...

01:58:24Robot öğretmenlerden dinleyeceğiz.

01:58:26Ama bu şu demek değil.

01:58:28Bu geçmişte de oldu.

01:58:30Cooper diye bir marka var değil mi?

01:58:32Mini Cooper.

01:58:34Cooper ne demek?

01:58:36Manası ne?

01:58:38Fıçıcı demek.

01:58:40Bir tek kaldı mı?

01:58:42Kalmadı ki.

01:58:44O su fıçısını yapacak.

01:58:46Yüksek bir yere koyacak.

01:58:48Hidroforla taşıyacak onu yukarıya.

01:58:50Oradaki alanı kullanarak...

01:58:52Evlere basınçlı su gelecek değil mi?

01:58:54Fıçıcı mesleği var mı?

01:58:56Belli kayboluyor.

01:58:58Marangozluk mesleğinde bir sürü değişim var.

01:59:00Öyle değil mi?

01:59:02Bu şeyde de...

01:59:04Hiçbir zaman...

01:59:06Yeni meslekler ortaya çıkar.

01:59:08Eski mesleklerden bazıları da yok olur.

01:59:10Bu çok net.

01:59:12İşsiz kalacağız. Doktorlar işsiz kalacak.

01:59:14Ki yapay zeka geliyor.

01:59:16İşte kanser teşhis dedik ya.

01:59:18İşsiz kalacak değil.

01:59:20Bütün meslekler aslında...

01:59:22Öyle ya da böyle yaşayacak.

01:59:24İşim geçirecek.

01:59:26Belki öğretmenlik bitmeyecek ama...

01:59:28O yapay zeka da eğitecek.

01:59:30Yine bir insan.

01:59:32Bu yaşayacak.

01:59:34Çok çalışan kazanacak arkadaşlar.

01:59:36Çok çalışırsanız kazanacak.

01:59:38Birkaç tane mesleğim olmalı?

01:59:40Birkaç meslek değil.

01:59:42Bir meslekte sivri olması lazım.

01:59:44Ben elektromanetik de doktora yapmış birisiyim.

01:59:46Hala elektromatik...

01:59:48İyiyim.

01:59:50Her işi bilmem gerekmiyor.

01:59:52Ama zamanımız artık kesim noktalarına.

01:59:54Diyoruz ki tıp okuyan...

01:59:56Bilgisayar mühendisi olmuş.

01:59:58Yapay zeka geliyor.

02:00:00Birisi çalışması lazım.

02:00:02Yoksa yetmiyor.

02:00:04Ya da team, ya da takım şeklinde çalışacak.

02:00:06Hocam takımda bile...

02:00:08Örtüşme kolay olmuyor.

02:00:10O uyum kolay olmuyor.

02:00:12Bir kişi oturup çat çat çıkarabiliyor.

02:00:14Bakıyormuşlardı. Ne kadar doğruymuş aslında.

02:00:16Yani...

02:00:18İnşaatta da var bu.

02:00:20Fizikte de var.

02:00:22Temel bilimlere bir yatırım yapmak gerekiyor.

02:00:24Kimyada, malzemede...

02:00:26Yani...

02:00:28Salık sektöründe de eksiğimiz var.

02:00:30Bu temel bilimlerde, malzemede...

02:00:32Amerika bastı gidiyor.

02:00:34Çin bastı gidiyor. Bizim de oralarda...

02:00:36Çok ciddi...

02:00:38Yeteneklere ihtiyacımız var.

02:00:40Oralarda gerçekten...

02:00:42Bir hastaneye girin, şöyle bir bakın.

02:00:44Hangi ilaç, hangi şampuan...

02:00:46Bir bakın ya.

02:00:48Çoğunluk Alman.

02:00:50Niye? Öyle bir argen yok ki.

02:00:52Saçları dökmeyecek.

02:00:54Kriterler böyle değil mi?

02:00:56Güzel kokacak.

02:00:58Sonuçta bu bir arge ile çıkıyor.

02:01:00Durup dururken bir şeyleri karıştırarak olmuyor.

02:01:02Adam gidip gidip...

02:01:04Milyar dolarlık bir şey açıyor.

02:01:06Cosmetik alanında...

02:01:08Ne kadar başarılı adamlar. Yapılamaz mı?

02:01:10Yapılabilir.

02:01:12Malzeme teknolojisi böyle bir şey.

02:01:14Yeni bir yapıştırıcı çıkarıyor.

02:01:16Yeni bir epoksi çıkarıyor.

02:01:18Avm'lerde mesela...

02:01:20Tutacakların...

02:01:22Dibine döktükleri epoksiler...

02:01:24Küçülüyor.

02:01:26Onu mesela küçülmeyen bir şey yap.

02:01:28Orada güvenliği sarsmayacak bir şey yap.

02:01:30Ülkelerin ekonomik destekleri doluyor mu?

02:01:32Bu tarz yatırımcılara, startuplara...

02:01:34Ben Amerika'da asistanken...

02:01:362000'in başında...

02:01:38Benim başım vardı.

02:01:40Ben gazım.

02:01:42Türkiye'den hiçbir bağım yoktu çünkü.

02:01:44Milliyetim vesaire yok.

02:01:46Hiçbir bağım olmadı. Oranın bursuyla okudum ben.

02:01:48Kimyacılar ve malzemeciler...

02:01:501500 dolar maaşı vardı. Benden fazlaydı yani.

02:01:52Niye? Onlarla teşvik ediliyordu.

02:01:54Bu teşvikler zaman zaman ülkeler yaparlar.

02:01:56Yani bir yöne doğru gider.

02:01:58Bir yönlendirme olur diyorsunuz.

02:02:00O yönlendirme burada da lazım.

02:02:02Yapıyor muyuz şu an?

02:02:04Yani BTEK yaşarken...

02:02:06Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu yaşarken...

02:02:08Sanki biraz daha belirgindi. Şu anda...

02:02:10Cumhurbaşkanlığı, bu Bilim Kurulu...

02:02:12Ne iş yapıyor bilmiyorum.

02:02:14Okul kurulu ne iş yapıyor bilmiyorum.

02:02:16Bir yönlendirme yapmak gerekiyor ama.

02:02:18Yani belli yerlere...

02:02:20Bütçe vereceksek...

02:02:22İyiyim değil.

02:02:24Amerika'da sonuçta bir hesap yapıyor. Ona göre veriyor o bütçeleri.

02:02:26Bizde de benzer bir şekilde.

02:02:28Zengin bir ülke. Sonuçta o bütçeleri...

02:02:30Bir fon varsa...

02:02:31O fonları belli projelere vermemiz lazım.

02:02:33Ve sonuçlarını beklememiz lazım.

02:02:35Doktorada...

02:02:36TÜBİTEK üzerinden giden çok iyi burslar var.

02:02:38Geçmiş yıllarda yoktu böyle bir şey.

02:02:40Sadece diyor bu alanda...

02:02:42Mesela Afrika dili bilen çocuklar yetişsin diyor.

02:02:44Elektromanyetik alanında yetişsin diyor.

02:02:46Nemli bir ön açılım var.

02:02:4850-60 milyar dolar dış ticaret açığımız var ya Mustafa Bey.

02:02:50Bunlar da...

02:02:52Yani...

02:02:53Hocamın saydığı ilginç kalemlerden...

02:02:55Benim üretebileceğim...

02:02:57Ama ya tembellik ettiğim için...

02:02:59Ya da çok saatten sonra ben üretmeyeyim dediğim kalemlerden kaynağını alıyor.

02:03:02Almanya böyle düşünmüyor hocam.

02:03:04Onu da ben üreteyim diyor.

02:03:05Bunu da ben üreteyim diyor.

02:03:07Taklit de etmiyor.

02:03:08En iyisini yapayım diyor.

02:03:09Başlamazsak yapamayacağımız kesin.

02:03:1160 tane falan enstitü...

02:03:13Fraunhofer enstitü değil mi?

02:03:15İşte Max Planck...

02:03:17Baktığınızda çok ciddi enstitüler var.

02:03:19Ülçülere ayrılmış ve bunlar...

02:03:21Harıl harıl çalışıyor ve insan kaynağı da çekiyor yani.

02:03:23İnsan kaynağı da çekiyor.

02:03:25Dolayısıyla bizim de yapmamız gereken o.

02:03:27Yani ben...

02:03:29Bu enstitülerimize, R.G. yapan enstitülerimize...

02:03:31Değer verilmesi gerektiğini düşünüyorum.

02:03:34Peki bu teknofestin bir faydası oldu mu hocam gençlere?

02:03:37Hocam teknofestler...

02:03:39Çok büyük faydası oldu.

02:03:41Çünkü öğrenci şeyin ilişkisini kuramıyordu.

02:03:43Yani bana gelen öğrenciler diyordu ki mesela...

02:03:46Hocam matematik dersi aldık.

02:03:48Bunun ne faydası var mı diyorlar.

02:03:50Linerce bir dersinde 3'e 3 matriz dedi.

02:03:53Senin 3'e 3 matrizin ne ki dedim yani.

02:03:55Ben 6 milyona 6 milyon bir matriz çözdüm.

02:03:58Doktoratezimin bir konusudur bu.

02:04:006 milyona 6 milyon.

02:04:03Yani sıfırları bol bir matriz.

02:04:05Bir elektronik dalga giriyor.

02:04:07Orada dönerek gidiyor.

02:04:09Ne kadar gitti, ne kadar enerji geri döndü.

02:04:11Saçılmayı hesaplamamız gerek.

02:04:13Dolayısıyla bunu bir probleme dönüştürdüğünüzde...

02:04:15Bir set of equations.

02:04:17Bazı denklemler oluşuyor.

02:04:19Ve burada matriz çıkıyor karşınıza.

02:04:21Bilgisayarda bir şeyi çeviriyorsunuz ediyorsunuz.

02:04:23Hepsi matriz. Arka planda matriz yapıyor.

02:04:25Yani teknofestin şöyle bir faydası oldu.

02:04:28Bu aldığınız dersler, hesapladığınız bu denklemler...

02:04:30Differansiyel denklemler...

02:04:32Matrizler, hiçbiri...

02:04:34Hepsi hayatta olan...

02:04:36Fiziksel problemlerin arka planında dönen.

02:04:38Yani onu anlatmış olduk.

02:04:40Yani çoğu insan belki...

02:04:42Devre şeyi boyunca...

02:04:44Havya'yı görmüyordu belki.

02:04:46Bir direnç bağlamıyordu.

02:04:48Bir kapasitörü görmemişti belki.

02:04:50Şimdi orada çok ciddi şeyler oluyor.

02:04:52Üniversite-sanayi işbirliğine mesafe aldık.

02:04:54Pratikler oluyor.

02:04:56Yıllarca konuşuldu ya.

02:04:58İşbirliği olacak.

02:05:00Teknofest tümları cidden...

02:05:02Oradaki şeyleri kullanmaya başladı.

02:05:04Yani zaman zaman bana da geliyor bu tür takımlar.

02:05:08Ve soru soruyorlar.

02:05:10Burada bir hareket olduğunu görüyorum.

02:05:12Teknofest'in o manada gençleri hareketlendirme manasında...

02:05:14Bakın siz de böyle bir İHA yapabilirsiniz.

02:05:16Siz de böyle bir UİDE yapabilirsiniz manasında...

02:05:18Çok inancı yükselttiğini gördüm.

02:05:22Bir de dokunuyor hocam.

02:05:24Dokunmak, görmek, web planını görmek...

02:05:26Ama şu var.

02:05:28Deniyor ki...

02:05:30Teknofest'ten ya inovasyon çıkar mı?

02:05:32Çıkma ihtimali yok.

02:05:34Beklentide o değil zaten.

02:05:36Niye değil?

02:05:38Çünkü hocam...

02:05:40Bir şeyi gerçekten...

02:05:42Diyelim ki bir telefon yapıyorsunuz.

02:05:44Ya da bir kamera yapıyorsunuz.

02:05:46İşin içinde makine mühendisi oluyor.

02:05:48İşin içinde termal mühendisi oluyor.

02:05:50Elektrik-elektronikçi oluyor.

02:05:52Optikçi oluyor.

02:05:54Hesaplayan endüstri mühendisi oluyor.

02:05:56Baktığınızda onlarca mühendisin...

02:05:58İşin içine girdiği bir şeyi...

02:06:00Üç kişinin...

02:06:02Lisan seviyesine ben yani olamazdım zaten.

02:06:04Ama o 10 kişinin arasında olacağını hayal etmesi bile...

02:06:06Büyük bir fırsat.

02:06:08Peki insan kaynağımız ne durumda hocam?

02:06:10Bir önceki yıllara bakarak...

02:06:12Hocam yeterince insan kaynağımız var.

02:06:14Bir kısmı yurt dışına gitmiş olsa da...

02:06:16Dönmek isteyenler var.

02:06:18Mesela Almanya'dan ve İngiltere'den dönmek isteyen arkadaşlar var.

02:06:20Onların süreçlerini başlattım ben.

02:06:22Sistemi projenin içinde yer almak istiyorlar.

02:06:24Tabii tabii dönmek istiyorlar.

02:06:26Bizim burada mesela bir sis tepmek istiyoruz biz.

02:06:28Yani tersine beyin göçü oluyor.

02:06:30Yabancılardan oluyor mu hocam?

02:06:32Hocam o bizim kararımız.

02:06:34Yani yabancı çalıştık.

02:06:36Pakistanlı çalıştırıyorum ben.

02:06:38Ukraynalı çalıştırdım.

02:06:40Hani o...

02:06:42İmkânı açarsanız...

02:06:44Bizde headhunter gibi bir şey çalışmıyor.

02:06:46Yani kafa avcısı.

02:06:48Skouting yok yani.

02:06:50Oralardan insan çekse...

02:06:52Çekmek istese yapabiliriz.

02:06:54Araya kapı bunu yapıyor değil mi hocam?

02:06:56Çok iyi yapıyor.

02:06:58Geliyor buluyor alıp gidiyor.

02:07:00Türkiye'den mesela veya diğer ülkelerden.

02:07:02Hekaton yapıyor mesela.

02:07:04Diyarbakır'da hekaton yapıyor.

02:07:06Ne işin var senin Diyarbakır'da?

02:07:08Başarılı çocuklara kapıyor.

02:07:10Oradaki başarılı çocuklara...

02:07:12Muhtemelen kancayı öyle takıyor.

02:07:14Yazıyor en azından bir yere.

02:07:16Bir bakalım diyor.

02:07:18Geliyor yani.

02:07:20Bugün hem Göktürk uydusunu...

02:07:22Hem Türksat 6A'yı...

02:07:24Hem de diğer uyduları...

02:07:26Ve Türkiye'nin uydularda gelmiş olduğu...

02:07:28Muhteşem projeyi...

02:07:30Hayallerin gerçeği...

02:07:32Bu süreçte konuştuk.

02:07:34Çok değerli bir konum vardı.

02:07:36TUSAŞ Uzay Sistemleri Genel Müdür Yardımcısı...

02:07:38Prof. Dr. Lokman Kuzu...

02:07:40Bizimle birlikteydi.

02:07:42Hocam çok teşekkür ederiz.

02:07:44Ağzınıza sağlık.

02:07:46Doçent Dr. Levent Ersinoral...

02:07:48Hocam çok teşekkürler.

02:07:50Akşam baskısının sonuna geldik.

02:07:52Önümüzdeki haftalarda...

02:07:54Yine Ülke TV ekranlarında...

02:07:56Görüşmek ümidiyle...

02:07:58Herkese iyi geceler efendim.

Akşam Baskısı - 6 Eylül 2024

Category

Döküm

Önerilen