Türkiye'de "yaz tatili" denince ilk akla gelen noktalardan olan Muğla'nın Bodrum ilçesinin en eski deniz süngeri toplayıcısı Aksona Mehmet "denizin altı çölleşiyor" diye uyardı.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Hem şişe kabarı ve insan vücudunu bu doğal demir suyunu
00:25kadar hiçbir şey güzel temizlemez.
00:34Ya yaptılar benim için. Ben severim.
00:55Olmuyor muyuz?
01:25Ne?
01:46Çocukluğum Denizkıyı'nda geçince hep derin maviliklerin o
01:52gizemini merak etmişimdir. On üç yaşında çocukken kıyıda çok
01:57kıymetli bir değerli büyüğümün maskesiyle rica etti,
02:01müsaade istedim. Dinlenmeye çıkmıştı kıyıya. Oltanan
02:05Iskaroz deriz. Yengeç takıyordu avlıyor görerek. Eee onunla
02:10göbeğime kadar dalıp on üç yaşında denizin altına bir
02:13baktım, bakışı bakış o derin mavilik gizemi öyle çekti ki
02:17beni. Akıllara durgunluk ver. Ondan sonra hep onun hayalinle
02:21yaşadım. Bodrum'a inerdim. Tabii buralar hep süngerci
02:24teknesi. Turizm murizm yok o zaman. Herkes süngerden ekmek
02:28yiyor. Geldim vitrinde Ahmet Nalbant olan bir şampiyon
02:33Fransızla maske görüyordum. Kırk lira yazıyor üzerinde. Ona
02:36göz diktim ama param yok. Anam rahmetliye kişilerimiz
02:40koyunlarımız var. Bir tane oğlak sattırdım. Ağlaya ağlaya.
02:44Kırk liraya bir maske aldım. İlk yedim. Kıyılarda dalmaya
02:46başladım. Ondan sonra on beş yaşında süngerciliğe başladım.
02:52Çünkü on beş yaşında bu çocuğu yasal olarak daldıramasın. O
02:54zaman bunlar sünger işçisi olarak aldılar. Karakolman
02:57Biki'ye de aldım. Bugün hala sağdır. Köprü olsa üstünden
03:02geçmem. Muzaffer abim vardır Muzaffer Cengiz. Ali Cengiz'in
03:06yeğenlerinden ünlü sünger tüccarı Mustafa Cengiz'in
03:09oğludur Muzaffer abi. Onunla süngere başladık. Başlayış o
03:14başlayış o günden sonra o derin muhabbetlerine büyük bir
03:19açla tutuldum. Sevdalandım. Ekmeğimi oradan kazanmaya
03:23başladım. Devam ettik bin dokuz yüz seksen yı ııı bir
03:28yılında burada çok güzel bir trandil vardı ufak trandil.
03:32Torba balıçı barınağına bağlı çok sevdiğim bir arkadaşımın
03:36ismi Şafak ııı teknenin ııı tekne sahibi de Mustafa Dolugöl
03:41Köyü'nden satılı gitti tekneyi vurgun yedi de vazgeçti. Ben
03:45gittim aldım onu düşündüm düşündüm ne koyayım bunun adını
03:48aksona koydum. Öyle tescillettim. Çünkü aksona
03:51kelimesi bir süngerciler için hayati öneme sahip. Yüzyıllardır
03:56süngercilik yerinde kullanılan vurgun yememek için o dinlenme.
03:59Aşağı daldığın zaman falan karışan azotu atmamak için
04:03vücuttan dinlenme yerlerine aksona verilmiş süngercilik
04:06yerinde. Ondan sonra da benim adım aksona Mehmet olarak kaldı.
04:10Çalıştık, çabaladık, kazandık. Çok şükür çok onlarca adam
04:14yetiştirdim sıfırdan. Güzel ülkem denizciliğine kazandırdım.
04:18Çünkü Dalıvişlar sünger avcılarından çok iyi kaptan
04:22olur. Bu Bodrum'da da zaten bu bugün mavi oyunu denen markayı
04:27da yaratan o derin mavinin isimsiz karhananları sünger
04:31avcılarıdır. Yüzyıllardır usta çırak öğretisiyle süregelen
04:36muhteşem bir deniz kültürüdür bu. Onun için hakları ödenmez.
04:40Bu insanlar yaşlı süngercilerden dinledim burada.
04:43Yunanistan'da da dinledim Yunanlı süngercilerden. Buradan
04:48yelken kürekle motor çıkmazdan Binga filolar halinde Bingazi
04:53kıyılarına, Tunus kıyılarına, Kuzey Afrika kıyılarına gidip
04:56tonlarca sünger çıkartıp getirirler. Ülke ekonomisine
05:00katı koyarlarmış. Tonlarca sünger. Çünkü sünger iç
05:04tüketimi olmayan bir malzeme. Antik şahılardan bu yana da
05:08eee insanoğlunun kullandığı eee bir ürün eee doğanın bize
05:15verdiği bir ürün ihracat malı eee böyle bir eee şey sünger.
05:22Şimdi böyle bir şey, böyle bir kültür, deniz kültürü. Bugün
05:26Bodrum'un denizciliğinin temelinde, kaledeki o dünya
05:29ünlü su altı, arka cümlenin temelinde o derin mavinin
05:34isimsiz kahramanları sünger avcıları vardır. Bu insanları
05:38ne hakkı öder ne bir şeye iyi ki o kültürün içinde yetiştim,
05:43yuğruldum, ökubulum ve öğretmenim. Deniz diyelim her
05:46zaman. Onun için onları o muhteşem deniz kültürü
05:51gelecek nesillere aktarmak için çaba sarf ediyorum. Ama
05:55süngerler bin dokuz yüz seksen altı yılında bir hastalık
05:59buldu. Bütün Egevi Akdeniz'de, Tunus'tan, Türk, Yunan
06:03odalarında. Veba gibi bir şey süngerler kırıldı. Bu sefer
06:08dalıyorsun tabii suç için dalmıyor ki insanlar ekmek
06:12parası için çalıyor. Bankadan kredi alıyor, devlet teşviği
06:15var. Ondan sonra her bir süngerci teknesi ruhsatlıdır.
06:19Hayalet değildir. Içeride çalışanlar da ruhsatlıdır.
06:23Devlet teşvik eder bunu. Ucuz kredi verir sübvensiyonlu. Eee
06:27bunların ha ne yapsın? Ekmek parasını çıkamayınca ne olacak?
06:30Bizi buradan Süngerciler Adası'na iki arkadaşı Ankara'ya
06:33gönderdiler. Onlarla genel yetkililerle herkesle
06:37görüştük. Su ürünleri genel müdürü de İrfan Şahin'di. Dedik
06:41ki bu süngerci tekneleri bizim bir okuldur. Denizci
06:44okulda. Lütfen bunları koruyalım birkaç tekne öyle veya böyle.
06:47Çünkü ekmeği kazanamayınca süngerden yavaş yavaş turizm de
06:51başladığı için turizme geçmeye başladı süngerciler. Süngerci
06:54tekneleri bitmeye başladı ondan sonra. Bodrum'da şu an
06:58minimum söylüyorum. Yirmi beş otuz seneden bu yana süngerci
07:03ve süngerci teknesi yok. Seksen yedi yılında başka bir on
07:07iki metre tekne yaptırarak tabii sünger işi bitince turizme
07:11geçtim. Aynı zamanda dalış turizminden birlikte eee bu
07:16deniz turizmiye dalış turizmi sünger kültürünü birleştim.
07:19Dalış turizmi de çevirdiğim için mavi yolculuktan birlikte
07:23denizden kopmadım denizin altından. Altmış yıldan beri eee
07:27Kebboğlu'mdan doğukta Sicilya kanalından Kızkalesi'nden
07:32Çanakkale'ye Egev Akdenizi Yunan Adaları dahil Girit Merit
07:36Yunanlılarla da çalıştığım için onlara daldım. Yakından
07:39gözlemliyorum. Deniz altındaki değişimi. Şimdi iki bin eee
07:46den sonra işte bir seksen altıdan sonra belli bir süre iki
07:51bin eee yıllarından sonra sünger gelişmeye başladı. Her
07:55yer sünger olmaya başladı gene bizim kıyılardan. Ama sünger
07:58yasak. Şu bilinçsizce konulmuş bir şeydir bu yasak. Çünkü
08:02yeryüzünde hiçbir gücün insan olarak insanoğlunun olumluya
08:09olumsuz süngere müdahalesi mümkün değildir. Şimdi böyle
08:12bir şey sünger. Doğa onu veriyor. O sünger doluydu her
08:17taraf. Çıkarıyordum bir şey yapıyordum. Fakat iki bin on
08:20birde tekrar gene bir hastalık geldi. Girit'ten başladı bu.
08:24Ondan sonra süngerler tekrar hastalandı. Yok oldu. Zaten
08:28süngerci yok. Süngerci tek. Ama şimdi bir de şu iklim
08:32değişikliği denen olay var. Denizlerin altını ben şimdi
08:35altmış yıldır altmış yıldır kopmuyorum bu işin içindeyim.
08:39Denizlerin altı şu an çölleşiyor. Süngerler öldü.
08:43Pina sıfır şu an denizin altında. Istiride sıfır.
08:47Turska deriz bir şey var. Sıfır. Denizin altı böyle
08:52fakirleşti, yok oldu. Onu izliyorum, içim sızlıyor,
08:57paramparça oluyor. Gene kurtarma mümkün değil.
09:00İnsanoğlunun bunu kurtarması yok ben yasaklıyorum şunu
09:04koruyayım falan böyle bir şey mümkün değil. Bak indim ben
09:07oraya altmış metreye kadar aldım. Kompüterle gösterdim
09:11yolunda. Otuz metreye kadar olan yirmi beş otuz metreleri de
09:15şu an olan su sıcaklığı ne biliyor musunuz? Yirmi altı
09:19derece. Çok sıcak. Da altmışa falan indiği zaman elliye
09:24geçince on altı derece. On sekiz derece on sekiz derece.
09:27Su sıcaklığı. Şimdi burada bir şey olur mu? Bir şey yok.
09:32Başta işte araştırdım araştırdım bir tane sünger
09:35çıkarayım da göstereyim diye. Işte bir tane sünger bulabildim
09:39orada çıkardım onu misafirlere göstereyim dışarı hani çekim
09:42yapalım diye. Bir tane de hasta sünger çıkardım. O da çürümüş
09:45köpek leşi gibi işte öyle ölüyor. Yok olup gidiyor onlar
09:48öyle. Ona üzülüyorum. Hastalık geçmedi henüz. Bir şey kalmadı
09:52şu an. Ama umarım dilerim yani ileride düzelir bu. Bununla da
09:59ne yapıyorum? Mavi yolculuk ve bu deniz turizminden yani sünger
10:05kültürünü birleştirdim. Dalış turizmi de yapıyorum. Gelen
10:08misafirlere ama üst düzey profesyonel. Dalış yaptırıyorum.
10:12Çekimler yapıyoruz. Bilmem ne yakından keşfediyorum işte
10:16ara sıra böyle bir şeyler yapıyorum. Gözlemiyorum. Denizin
10:19altını paylaşıyorum. Böyle kazanıyorum ekmek paramı. Şu
10:23an Bocağı'da açıklarındayız. Gördüğünüz gibi bunlar
10:26infişatör. Dünyanın en kaliteli süngeri. Bakın. Yaşlanmış
10:32sünger yemiş kendi kendini çürümüş. Bak bu sünger de
10:36hastalık bulmuş şu an. Fil kulağı bu. Bakın şu güzelliğe
10:40bakın şu güzelliğe. Ama bak
11:16o