Türkiye'de çocuk işçilerin sayısı gittikçe artıyor. Çocuklar okula değil çalışmaya gidiyor! Avukat Hilal Çelik anlattı.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Cumhuriyet TV ekranlarına hoş geldiniz sevgili seyirciler.
00:17Ne yazık ki ülkemizdeki krizlerin etkisi çocuklara da yansıdı.
00:22Çocuklar okula gitmek yerine yarınını planlamak yerine iş gücüne katılmak zorunda kalıyorlar.
00:28Bunu konuşacağız.
00:29Avukat Hilal Çelik konuğumuz hoş geldiniz.
00:32Hoş bulduk.
00:34İlk olarak şimdi 2020'de çocuk işçilerin iş gücüne katılım oranı yüzde 16,2 imiş.
00:44Ancak 2023 itibariyle bu oran yüzde 22,1'e çıkmış.
00:48Peki neden çocuk işçiliği giderek artmaya başladı, yaygınlaşmaya başladı?
00:54Aslında en temel nedeni çocuk yoksulluğudur çocuk işçiliği.
01:02Bu çocuk yoksulluğunu önleyecek nitelikli politikalar gerçekleştiremezseniz,
01:10yani o kısır gücü delemezseniz çocuk işçiliği sayısının artması kaçınılmaz hale gelecektir.
01:18Peki çocuk işçiliğiyle mücadelede mevcut yasaların yeterli olduğunu düşünüyor musunuz bir avukat olarak?
01:28Burada şunu ayırmak lazım.
01:30Biraz önce verilerden bahsettiniz.
01:32Bu veriler yasal olarak çalışan, çalışma yaşı, çalışma koşullarına uygun olan bu nedenle verisi tutulabilmiş çocuklar.
01:45Ama bir taraftan da ağır ve tehlikeli işlerde yasal olmayan yollardan çalışan ve bize kayıtları ya da verileri açıklanmayan çocuklar var.
02:00Sokakta çalışan, bende satan çocuklar, dilendirilen çocuklar,
02:05berdeven altı işletmelerde ağır ve tehlikeli koşullarda çalışan çocuklar,
02:11bu sektöründe zorla çalıştırılan çocuklar.
02:14Aslında bu verilerin çocuk işçiliği verilerinin daha yüksek olduğunu ben düşünüyorum.
02:23Çünkü bir taraftan yasa dışı çalıştırılan çocukların durumu var ve bu durumla ilgili bir etkili mücadele yapılıp yapılmaması meselesi var.
02:37Bir tarafta da yasal boyutuyla çalışan, verileri olan, devlet nezdinde kayda olan çocuklar var.
02:45Her ikisinin de kaynağı çocuk yoksulluğu.
02:48Ama burada sadece mevzuatı düzenleyerek ya da çocuklarını çalıştıran, yasal olmayan yöntemlerle çalıştıran ailelere ceza vererek çözebileceğimiz bir yöntem değil.
03:04Mevcut yasalarımıza baktığımız zaman, iş kanununa özellikle, zaten İLO'nun asgari yaş sözleşmesine,
03:13yani 138 sayılı sözleşmesine uyumlu olduğunu görüyoruz.
03:2015 yaşa dair bir çalışma sınırımız var.
03:24Bizim toplum nazarında hafif iş diye tanımladığımız işlerde 14 yaşında çocuklar çalıştırılabiliyor.
03:31Tabii ki burada önemli kıstas bizim mevzuatımıza göre, çocuğun eğitim, öğretim hayatını ve gelişimini olumsuz etkilemeyecek nitelikte işler olması gerekiyor gibi.
03:42Ağır ve tehlikeli işlerle çalıştırılma yasağı var.
03:45Ama bu yasaklar dışında çocuklara dair bence etkili önlemler almak gerekiyor.
03:51Yani aile bu şekilde çocuğu zorla çalıştırıyorsa, bakım ve gözetim yükümlülüğünü ihlal ediyorsa,
04:00aileye uygulanacak yaptırımlar.
04:02Burada sadece ceza yaptırımlardan bahsetmiyorum.
04:05Çocuğunun velayet hakkına ilişkin uygulanabilecek yaptırımlar, düzenlemeler de var.
04:10Özellikle ceza kanunu nezdinde baktığımızda, bakım ve gözetimlülüğünü ihlal eden ailelere dair düzenlenmiş ya da öngörülmüş yaptırımların zaten yetersiz olduğunu görüyoruz.
04:26Burada bir cezasız kültürünün yerleşmiş olduğunu söyleyebiliriz.
04:31Yani bunun tespiti içinde verimli bir çalışma yürütülmüyor sanırım?
04:36Şöyle, işçiliğin sonlandırmasına dair politika metinleri oluşturuyor.
04:43Ama bu politika metinlerinin nedenle uygulandığı, sağlıklı uygulanıp uygulanmadığı, sonuç alınıp alınmadığı önemli.
04:53Bu veriler kapsamında çocuk işçi yaşayan yıl artıyorsa, oluşturulan politika metinlerinin de etkili olmadığını söyleyebiliriz.
05:01Peki Hilal Hanım, şimdi bir mesem var.
05:04Yani Mesleki Eğitim Merkezleri, Milli Eğitim Bakanlığı bu projeyi açıkladığında da çok tartışılmıştı.
05:09Şimdi biz burada çocuk işçiliği, çocuğun iş gücüne katılımı diyoruz.
05:14Ama zaten çok kısıtlı bir artık, kısıtlı demek belki doğru değildir de, belirli bir kesim eğitime ulaşabiliyor.
05:22Eğitime ulaşanlar da Mesleki Eğitim Merkezleri adı altında haftanın dört günü sermayeye, patronlara çocuk işçi olarak yollanıyor.
05:31Peki bu durumda mesem yasal olarak çocuk işçiliğinin yayılımında bir katkı sağlıyor mu çocuk işçiliğinin yayılımına?
05:44Mesemlerin ben hali hazırdaki uygulamasının aslında çocuk yemeğinin sömürülmesi olduğunu düşünüyorum.
05:50Özellikle vatandaş olarak da pek çok sektörde örneğin işte restoranlara gittiğimizde çok fazla ya da tatilde otellere gittiğinizde çok fazla çocuk ve genç işçi görüyorsunuz.
06:05Bu kapsamda ve çocukların ağır koşullarda yani yasanın öngördüğü mesai saatlerinin de üzerinde çalıştırıldığını görüyorsunuz.
06:14Yani sermaye ederler, uygun yetişkin personel istihdam etmekten ve bu personelin maliyetine katlanmaktansa meslek edindirimi altında bu çocukların emeğini sömürüyorlar aslında.
06:31Bizim de gözlemleyebildiğimiz bir durumda şu olarak.
06:34Bir de şu var mesem uygulaması biraz önce İLO Sözleşmesi'nden ve oradaki 2 sayılı İLO Sözleşmesi'nden ve yaş sınırından bahsetmiştim.
06:44Aslında İLO Sözleşmeleri bu tür meslek edindirimi eğitimlerini kendi kapsamı dışında tutmuş.
06:51Maalesef böyle de bir durum var.
06:53Meslek edindirimi altında devletlerin verdiği eğitimler 138 sayılı sözleşmenin kapsamı dışında ve bunların düzenlenmesi devletlerin kendi iç işlerine bırakılmış.
07:06Haliyle uluslararası metinler dahi meslek edindirimi altında zaten çocuk işçiliğini meşrulaştırmış oluyor diye düşünüyorum ben.
07:15Bunu iki yüzlü bir tavır olarak da yorumluyorum aslına bakarsanız.
07:20Mesem uygulamaları nedeniyle geçtiğimiz dönemlerde çocuklarımızın ölümüne de şahit olduk.
07:32Ve bu durumda aslında şu da var.
07:36Kamu barışının sağlanması açısından devlet eleştirisi ile yürütülen bir hizmet sırasında bir çocuk ölümü gerçekleştiyse bunun sonucunda uygulanan yaptırımlar konusunda kamuoyunun aydınlatılması gerekiyor.
07:52Bu çocuğumuz öldü. Kimlere hangi yaptırımlar uygulandı? Hangi cezalar tesis edildi?
07:58Özellikle orada bu çocuğun yasal meslek edindirme prosedürü ne uygun çalıştırılıp çalıştırılmamasını denetleyecek, denetlemesi gereken kamu görevlerine herhangi bir yaptırım uygulandı mı?
08:11Bunları biz bilemiyoruz. Takip etme şansımız da olmuyor ama bu tür durumlar kamu barışını vatandaşların devlete olan adaleti tesis konusunda güvenle sarsıyor.
08:23Şimdi son soruma geçeceğim ancak ondan önce izleyicilerimize de bir fikir oluştursun diye şunu söylemek istiyorum.
08:29Daha doğrusu bunu söylemeyi kendime bir şart olarak görüyorum.
08:34Sizle yapacağımız programı hazırlanırken doğal olarak arşivleri tarıyoruz.
08:39Geçmişte neler yaşanmış diye.
08:41Orada Diyarbakır'da ki Diyarbakır son günlerde zaten gündemden düşmüyor.
08:47Nalin Gürhan cinayeti sebebiyle.
08:50Diyarbakır'da tarım işçiliği yapan Ahmet isminde 15 yaşında bir çocuk soruyor.
08:56Röportajı yapan muhabir okula gidebiliyor musun diye.
09:00Hayır diyor hiç okula gitmedim.
09:02Okuma yazmam bile yok.
09:04Hayallerini soruyorlar.
09:06Hayal olarak da bir evimiz olsun istiyorum.
09:09Ne zaman ev sahibi bize evden atacak korkusuyla daha fazla yaşamak istemiyor.
09:13Yani durum artık buraya gidiyor.
09:15Çocuklar okuma yazma bilmiyor.
09:18Özellikle biraz daha kırsal kesimde bulunan çocuklar gerçekten okuma yazma öğrenme şansı elde edemiyorlar.
09:25Biz de zaten cumhuriyet olarak bu konunun üstüne bu yüzden gidiyoruz.
09:29Bu yüzden çocuk işçilerin sesini duyurmaya çalışıyoruz.
09:33Son olarak Hilal Hanım.
09:35Biz çocuk işçiliğine karşı nasıl önlemler almalıyız?
09:39Daha doğrusu çocuk işçiliğini nasıl engelleyebiliriz?
09:45En başında çocuk işçiliğinin tamamen önlemleri çocuk yoksulluğu.
09:54Ve o yoksulluk dönüşünü etkili kamu müdahaleleriyle ancak değiştirebilirsiniz.
10:01Bir yöntemi de eğitimdir.
10:03Ama dediğimiz eğitim sadece çocukların okulda karşıladığı
10:11Örneğin mevsimlik ailelerinin çalıştığı dönemde bulundukları yerlerde geçiş yapması değil.
10:22Ve kapsayıcı bir eğitimden bahsediyoruz.
10:25Yani fırsat eşitsizliğini ortadan kaldıracak nitelikli bir eğitim.
10:34Etkili bir politika oluşturmanız.
10:37Sağlıklı bilgi toplama ve çocuk yararına hizmet üretme yöntemleri.
10:47Bir çocuk eğitim ediyorsa neden devam etmediğine dair tespit edilmesi.
10:54Ve uygulanacak müdahale programları belirlenmesi.
11:01Ve neticede çocuğun okul devamı sağlaması.
11:04Yoksulluğunu etkilemeyecek maddi destekler yeterli mi?
11:09Devletin karşıladığı bir takım destekler bunlarla tartışılır.
11:13Bu maddi destekleri verdiğiniz halde çocuklarını zorla çalıştırıyorsa.
11:18Burada demek ki başka önlemler almak gerekir.
11:21Yani SALT maddi destekler sağlayıp yoksul aileleri bütüncül bir şekilde
11:27ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşlarınız hizmet tutunarak desteklemesi gerekir.
11:32Çocuk o eğitim sektöründen kopmasın.
11:35Eğitimine devam edebilsin.
11:38Sonrasında zaten bu döngüyü aşmak o çöle yolculukta.
11:44Teşekkürler.
11:45Temeli eğitim.
11:47Bir de şu var, hep maddi destek dedik ama maddi desteğe rağmen kendi çocuğunun emeğini sömüren ailelere karşı etkili yaptırmak zorundasınız.
12:02Evim olsun istiyorum dediğiniz 15 yaşındaki mevsimlik tarım işçisi çocuk.
12:10Şimdi bir çocuğun en temel hakkı aslında barınma.
12:15Burada mevsimlik tarım işçisi çocuklar söz konusu olduğunda bu barınma hakkında
12:21değerli altyapısı olan, temiz suyu olan, kanalizasyon hizmeti olan bir barınma hakkından varız aslında.
12:32Salt bir yerle o çocukları ve ailelerini yerleştirdik değil ki,
12:37mevsimlik tarım işçisi çocukların çoğunlukla gayriinsani koşullarda yaşıyor.
12:42Bunu da kabul etmek lazım.
12:45Zaten çocuk yoksulluğu diye tanımadığımız şey aslında çocukların temiz gıdaya, temiz suya erişememesi.
12:56Bu noktada siz sağlıklı bir barınma, kanımlı bir barınma hizmeti vermediğiniz çocuğun eğitime devam etmesini de bekleyemezsiniz zaten.
13:06Pek çok üretilen kamu politikası ya da strateji planları var.
13:13Bu planlar neden yürümüyor? Neler yanlış?
13:17Siz bir politika belgesi ya da stratejik plan hazırladığınızda oradan elde ettiğiniz verileri yeterli bir şekilde tahlil etmiyorsunuz,
13:28sorunları net bir şekilde tespit edip çözüm mekanizmaları geliştiremiyorsanız,
13:36zaten 10 tane de politika metni hazırlasanız bir başaramazsınız.
13:44Mevcut kamu uygulanan politika belgelerini bu anlamda ben yeterli bulmuyorum.
13:50Elde ettiğiniz veriyi çözümlemeniz ve sorunu net bir şekilde tespit etmeniz gerekiyor.
13:55Kesinlikle.
13:57Çok teşekkürler. Bugün vakit ayırdınız. En azından çocuk işçiliğine dair biraz belki dikkat çekebiliriz diye umut ediyorum.
14:08Umarım geldiğinizde mutlu bana.
14:11İyi günler dilerim.
14:13İyi günler.
14:16Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri, anlattığımız gibi maalesef Türkiye'de birçok çocuk, hatta sayısı 10 binleri aşan çocuk işçi bulunuyor.
14:25Bu hem fırsat eşitsizliğini doğuruyor hem de çocukların yarınını planlayamamasını ve daha da önemlisi bu ülkenin yarını olan çocukların bir gelecek hayali kuramamasını,
14:37bir geleceğe sahip olamamasına sebep oluyor.
14:42Biz konuyu daha çok konuşacağız, daha çok takip edeceğiz.
14:46Ancak bugünlük burada noktalayalım. Başka bir programda görüşmek üzere.