Milyonlar 4 gözle yeni yılda yapılacak asgari ücret zammını bekliyor. Peki, masada hangi rakamlar olacak? Zam oranının ne olması bekleniyor? Ekonomi gündemine dair merak edilen soruları Ekonomist Mustafa Aşkın, CNN TÜRK canlı yayınında yanıtladı.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Aslında Sayın Başkan burada tam %25'i ifade etmedi, %25'e uygun veya daha doğrusu enflasyon politikalarına uygun bir ücret zam yapılacağını belirtti yurtdışında.
00:11Özünde baktığımızda şöyle bir gerçekleşme var Türkiye'de.
00:16Birincisi genel ücret standardını belirler hale geldi.
00:21Çünkü çoğu ücretli asgari ücretle çalışıyor.
00:24Ne yazık ki bunun da değiştirilmesi gerekiyor ama o zaman için de olacak.
00:29Diğer taraftan asgari ücretin alım gücünün enflasyon karşısında erimemesi lazım.
00:34Ama baktığınızda geçmiş dönemdeki zanların zaman zaman real anlamda artı değer taşısa da sonrasında gerçekleşen enflasyon nedeniyle eridiğini görüyorsunuz.
00:44Burada en temel gösterge olarak Türk işin açıkladığı yoksulluk endeksi veya açlık sınırlarını baz alabiliriz.
00:55Eğer açlık sınırını baz alabilirsek ki o da 18 bin lira şu anda 17 bin 2 lira olan asgari ücretin üstünde ne yazık ki.
01:03Biraz da real anlamda değer kattığımızı düşünürsek 23 binler civarında bir asgari ücreti görebiliriz.
01:11Ama burada hep söylüyorum.
01:13O zaman yüzde kaç oranlama oluyor 23 binler civarı dersek?
01:1725'in biraz üstüne çıkabiliriz.
01:22Yalnız burada şunu unutmamamız gerekiyor.
01:24Önemli olan enflasyonla mücadelede sağlanacak başarının yaratıcı alım gücü arttırımı.
01:31Yoksa her 6 ayda bir her senede bir biz asgari ücret normal ücret geçimiyle ilgili sıkıntıları konuşuruz.
01:39Enflasyonu kalıcı bir şekilde düşürebilirsek en önemli belki ücret zammını böyle yapmış oluruz.
01:45Onun için de biraz daha zamana ihtiyacımız var gibi görünüyor.
01:49Sayın Aşkım buradan devam edelim.
01:51Aslında son yıllarda böyle değildi.
01:54Daha doğrusu son 10 yıla bakacak olursak.
01:56Fakat son 2 yıldır asgari ücreti konuşmaya başladığımız andan itibaren
02:00gıdadaki o fahiş fiyat ve market ürünlerine gelen zam ile birlikte
02:05hayatın her alanına ne tuhaftır ki uğruyor bu zam uygulaması birçok firma ve zincir market tarafından.
02:14Dolayısıyla burada asgari ücrette yapılacak zam ile burayı nasıl baskılamak gerekiyor
02:21ya da nasıl bir süreç öngörüyorsunuz?
02:24Çok tartışılan bir konu Türkiye'de özellikle son bir yılda.
02:28Asgari ücrete yapılan zam enflasyon doğurur mu?
02:31Esasında asgari ücret insanların hayat standartlarının en temel baz alındığı ücret türüdür.
02:37Az önce ifade ettiğim gibi Türkiye'de de ücretlerin büyük kısmı en azından
02:41SSK'ya bildirilen kısımlarının neredeyse %80'ine yakını asgari ücretle çalışıyor.
02:47Şimdi asgari ücrete yapılacak zam esasında enflasyon üzerine çok büyük bir baskı yaratmaz.
02:52Ancak zamı bahane eden pek çok esnaf veya işte ürün satıcısı diyelim esnafta demeyelim.
03:02Ürün satıcısı bunu kullanıyor.
03:05Buna İngilizce'de gratiflation yani açgözlülük enflasyonu deniyor.
03:09Bunu önlemenin en önemli yolu bir düzgün ve sürekli şekilde denetimi yapmak,
03:15iki enflasyon beklentisini olabildiğince kırmaktır.
03:20Ancak bunları sağladıktan sonra asgari ücrete yapılan zamın real anlamda etkisini daha net bir şekilde görebiliriz.
03:27Şimdi asgari ücreti konuşuyoruz.
03:30Bir beklenti de yavaş yavaş aslında oluşmaya başlıyor.
03:33Çünkü sadece bunu asgari ücrette yapılacak zamla bakmamak gerekiyor.
03:38Asgari ücret belki burada tüm maaşları belirleyici oluyor bu anlamda.
03:45Çünkü memura yapılacak zam var, emeklilere gelecek zam ve kuşkusuz serbest çalışana ve özel sektörde çalışanlara.
03:54Dolayısıyla buradaki oranlama diğer durumlara nasıl yansır?
04:00Şüphesiz bu bir baz gösterge oluyor.
04:03Oransal anlamda %25-%30 hangi oran hayata geçirilirse minimum diğer ücretliler de en az onun kadar zam istiyorlar.
04:14Zaten ücretli çalışanların, fiilen çalışanların az önce dediğim gibi büyük kısmı asgari ücretli görünüyor teknik anlamda baktığınızda.
04:22Ama burada bazı ekstra zam oranını arttırmak hem de devletin faydasını sağlamak amacıyla uygulamalara geçilebilir.
04:30Mesela ne olabilir?
04:32Hatırlarsınız, izleyicilerimizin büyük kısmı da hatırlarlar.
04:36Geçtiğimiz yıllarda fiş toplayarak KDV iadesi alınırdı.
04:42Zarflar yazılırdı.
04:44Muhtemelen önümüzdeki dönemde hem vergi gelirini arttırmak hem bununla ilgili denetimi de bir bakıma halka yaptırmak anlamında yine bir KDV iadesi süreci de etkili hale gelebilir.
04:58Böylece bir taşta birkaç kuş vurmuş olabilir hem Maliye Bakanlığı hem de enflasyon anlamında sağlanacak.
05:05Yeniden başlayacak mı o zaman Sayın Aşkın?
05:08Başlama ihtimali yüksek görünüyor.
05:11Kişisel kanaatimiz zaten kaldırılması hataydı.
05:15Muhtemelen elektronik sistemler üzerinden belki E-Devlet üzerinden yine KDV iadesi yoluna gidilebilecektir.
05:24Böylece dediğim gibi etkin bir vergi denetimi de sağlanmış olur.
05:28Özellikle fiş ve fatura anlamında.
05:31Yeniden eski sisteme dönebilir dediniz o 90'larda topladığımız fişlerle ilgili.
05:40Şimdi şöyle devam edelim Sayın Aşkın.
05:42Maaşlara yapılacak zamlar artık son düzlükteyiz ama bu anlamda kurumlar ve kuruluşlar bir araya gelecek.
05:50Çeşitli toplantılar düzenlenecek.
05:52Beklentiler karşılanır mı?
05:58Karşılanabilmesi için tabi ciddi bir çaba olacak iki tarafta da ama şunu unutmamak lazım.
06:05Türkiye özellikle yılın ikinci arası Haziran'dan sonraki döneme baktığınızda büyüme trendinin yavaşladığı bir sürece girdi.
06:14Bunu doğal karşılamak lazım.
06:16Neden? Enflasyonla mücadele de böyle bir yan etki olabilir.
06:20Üçüncü çeyrek yani Haziran'dan sonraki üç aylık periyodda büyümenin sıfırın hemen üzerinde gerçekleşmesini bekliyorum.
06:29İçinde bulunduğumuz son çeyrekte ise büyük olasılıkla negatif bir büyüme gelecek.
06:34Şimdi işverenler, üreticiler de bunun farkındalar gelen rakamlardan, satışlardan, cirolardan.
06:41Dolayısıyla bir yandan da çalışanları dengelemek amacıyla makul ücretlendirme politikasını hayata geçirmek durumundalar.
06:50Ama süreç her iki taraf için de kolay değil.
06:53Bir tarafta karlılıklar ve ciroların düştüğü diğer taraftan da haklı olarak ücretlerin arttırılması talebi var.
07:00Orta bir yol bulunacağı kanaatindeyim.