Ordu'da Roma İmparatorluğu döneminden kalma tam 1.800 yıllık bir tarihi eserin yıllardır oturak olarak kullanıldığı tespit edildi.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Ağabeyim hocam.
00:04Ben arayayım seni. Haberleşelim.
00:10Bunun bedelsi de. Kimse böyle aydınlatıp da bize şey
00:15yapamadı.
00:18Bak istersen şöyle yapabilirim.
00:22Burada bir şeyler yazıyor. Işte şu öbür köşede çıktı. Bu
00:29şineki gibi eder vesaire. Vardır ama burada.
00:44Ulu kabirsallıktır. Burada bu yol falan yoktu. Çok kişi
00:48getirdik buraya biz. Geldi bu da şey kimse okuyup da netice
00:54veremedi. Netice veremediler. Çok kişi geldi
00:59bu taşı okumaya. Yazın birkaç kişiye gösterildi. Evet. Ama
01:05kimse okuyup da netice veremedi. Işte zamanın yaşlı
01:09yedi tane hacısı bu cami yapmaya karar verdiler de altmış
01:14yedisi senesinde. Taşı ne getirmek gücü olmayınca aslan
01:20ııı Nusri abi Osman'dır da biz aslan diyoruz. Aslan Göksu'nun
01:24torunu var. Ben teyzem o Kerim diye. Evet. Bu çocuğun
01:28sırtına kaldırıyor. Dört kişi bu taşı. Şu taşı dört kişinin
01:32kaldırıcı taşı o askere gitmeden ölen çocuk sırtına
01:36götürüyor. Tek başına. Bir günce Musallar taşı yapılıyor
01:39şuraya. Ondan sonra buraya getiriliyor. Ama çok bunun
01:45benzerini yaptıracağız. Şuraya koyacağız. Yani. Burada yatarak
01:49değil. Yol kenarında tabelası olacak ki.
01:59Hı hı.
02:04Öncelikle çok önemli bir eser gerçekten. Eee çünkü ordu
02:07bölgesinde eee ilk defa eee Latince yazılı bir Roma
02:11miltaşına rastlıyoruz. Ordu Fatsa çevresinde. Eee tabii eee
02:16bu tip eserler genelde özellikle Karadeniz bölgesi
02:19gibi ormanlık alanlarda tespit etmesi zor eserler. Eee bölgeye
02:23geldik. Eee yerinde incelemelerde bulunduk. Eee ve
02:27ilk izlemimiz açıkçası bunun bir Roma dönemine ait Latince
02:31eee yazılı bir miltaşı olduğu yönündeydi. Daha sonra eee
02:35konunun uzmanlarına danışmak gerekti tabii ki Marmara
02:38Üniversitesi tarih bölümünden eee eski Helen ve eee Latin
02:42dilleri uzmanı eee Profesör Doktor Hüseyin Sami Öztürk'le
02:46eee görüştük. Ona gönderdiğimiz bilgiler
02:48doğrultusunda bunun eee Roma İmparatoru üçüncü Gordianus
02:52dönemine ait bir miltaşı olduğunu anladık. Milattan
02:55sonra iki yüz otuz dokuz yıllarına ait. Eee miltaşı eee
02:59Roma döneminde özellikle ikinci, üçüncü yüzyıllarda çok
03:02yaygın olarak Roma İmparatorluğu'nun bütün
03:04topraklarına eee dikilmiş eee yolları, güzergahları gösteren
03:09ve imparatoru da aynı zamanda onurlandıran eee dikili
03:14taşlardır. Eee Anadolu'da bunlarla ilgili geniş çaplı
03:18çalışmalar yapılmıştır. Özellikle David French eee
03:20İngiliz arkeoloji eee adına Asya eee minörünün yani küçük
03:24Asya'nın, Anadolu'nun Roma mil taşları eee konunu çok geniş
03:28kapsamlı bir çalışma yapmıştır. Eee biz de ilk önce ona
03:31baktık tabii ki eee ve orada bu yazıtın bulunmadığını yani yeni
03:35keşfedilen bir yazıt olduğunda bu şekilde anlamış olduk daha
03:39önce yayınlanmadığını. Eee burada imparatorun eee buradan
03:42geçen Roma yolunu onardığıyla ilgili, yenilettiğiyle ilgili
03:45bir bilgiye yer verilmiş ve ikinci mile ait olduğu üzerinde
03:51yazıda, yazıtta belirtilmiş ki aşağı yukarı ııı Bolaman,
03:55Yalıköy sahilleri civarına denk gelen bir mesafe. Yani ııı
03:59olasılıkla buradan geçen yol, Laleli Köyü'nden geçen yol ııı
04:03Bolaman sahilinden ııı İç Anadolu'ya doğru ııı devam eden
04:08Roma yollarının hemen başlangıcında ııı yer alıyordu.
04:12Iıı bu açıdan hem bölgenin ııı Roma dönemindeki güzergahlarının
04:17belirlenmesi, Roma dönemi tarihi hakkında bilgi vermesi
04:20açısından önemli bir yazıt tabii ki. Bir de en başta
04:23söylediğim gibi ııı gerçekten bu tip eserlerin bulunması zor
04:27bir coğrafya. O açıdan ııı bunu ııı tespit edebilmek bizim için
04:31çok önemli oldu. Hem FATSA ııı kültür tarihine önemli bir ııı
04:36eser kazandırmış olduk bu şekilde. Hem de bölgenin
04:39tarihiyle ilgili ııı önemli bilgiler edinmiş olduk. Iıı
04:43evet ııı vardır muhtemelen ama bahsettiğim ııı coğrafi
04:47zorluklardan dolayı tespit etmek zor oluyor. Buradan ııı
04:50bizi izleyenlere de seslenmek istiyorum. Özellikle
04:52vatandaşlar tıpkı Edebiyat Öğretmenimiz Aydınbal'ın
04:55yaptığı gibi önemli bir sorumluluk. Iıı çevrede bu
04:58eserler varsa çevrelerinde hemen bölgedeki müzeye
05:02öncelikli olarak ııı veyahut da ııı bölge belediyelerinde ııı
05:06FATSA'daki Cevat Erbil hocamızın ııı gerçekleştirdiği
05:10görev ve makamda bulunan kültür müdürlerine sorumlulara
05:14iletmeleri biz ııı Ordu Üniversitesi Sanat Tarihi
05:17Bölümü olarak hem sanat tarihçiler hem arkeologlar
05:19üniversitemizde. Öncelikli olarak tabii ki bölgemizi bu
05:22tip araştırmalarını yapmakla sorumluyuz. Iıı bunları
05:25çalışıyoruz. Gittikçe sayılarının artacağını da
05:28düşünüyoruz. Gölge Üzeri Miltaşı'nın üzerinde ııı uzun
05:33ııı satırlar boyunca bir yazıt yer alıyor. Tabii bu tip
05:36yazıtlarda ııı özellikle miltaşlar üzerinde öncelikle
05:40ııı uzunca imparatorun ııı yüceltilmesi, onun isminin
05:44anılması çok önemli. Bu dikili taşın ııı bu miltaşın hangi
05:47dönemde dikildiğiyle ilgili imparatorun ismine ve
05:50ünvanlarına yer verilmiş uzunca. Daha sonra bu miltaşını
05:54ııı satırın sonlarına doğru buradan geçen Roma yolunu ııı
05:58Roma İmparatoru üçüncü Gordianus'un onardığını
06:01yenilettiğini anlıyoruz. Iıı İmparator Gordianus'un ismi de
06:05hatta burada hemen bir, iki, üç, dört, beşinci satırda yer
06:10alıyor. Yazıtın sonundaysa Roma rakamıyla ııı iki rakamını
06:15okuyabiliyoruz. Iıı anlaşılan ııı ikinci mile. Yani ııı Roma
06:20döneminde günümüzde yaklaşık bin dört yüz seksen ııı metreye
06:24gelen bir birimdir Roma mili. Iıı bir kara mili. Iıı aşağı
06:28yukarı üç kilometrelik bir mesafe yolun başlangıcından
06:32bulunduğumuz Naleli Köy Camii'ndeki noktaya kadar eğer
06:35taş gerçekten de bu yakınlarda bulunduysa şu anda orjinal
06:39yerinde durmuyor. Iıı onu da belirtmek gerekir. Iıı üç
06:42kilometrelik bir mesafe ki bu da ııı limana ııı hem Bolaman
06:46hem Yalıköy limanlarına uygun bir mesafeyi veriyor. Yazının
06:50üzerinden bu bilgileri alabiliyoruz. Iıı tabii bu ııı
06:54tip eserlerin bulunmasında çevredeki yaptığımız
06:57araştırmalarda destek çok önemli. Iıı bu konuda da ııı
07:00bize her zaman ııı her konuda maddi manevi desteklerini
07:03esirgemeyen ııı Fatsa Belediye Başkanımız Sayın İbrahim
07:06Etemkibar'a teşekkürü bir borç biliyorum. Çünkü ııı idari
07:11görevlerde sorumluluklarda bulunanların desteği olmadan bu
07:15tip kültür varlıklarının kazandırılması ve bunun hakkında
07:18bilimsel çalışmaların yapılması mümkün olmuyor. Şimdi orada üç
07:21tane taş varmış. Ikisi kaybolmuş. Bir tanesi duruyor.
07:25Ha. Bu da sizin işinize yarayabilir diye ben ön
07:27bilgi olarak. Ben tabii merak ettim. Bu Yahudi virajları
07:30nereden geliyor diye. Bin dokuz yüz elli iki de bu yol işte
07:33bağır durumdayken işte aslen ııı Bulgar olup Trakya bölgesinde
07:39yaşadığı söylenen bir tane kamyoncu vefat ediyor. Işte onun
07:43içinde binaen onu da oraya tabii. Biz buraya çay sohbet
07:47yeri olarak kullanıyoruz. Bunun tarihi bir anlamı olduğunu
07:49bilmiyoruz ama şüphelendiğimiz için birkaç kişiyi getirdik
07:54biz bunu. Evet. Bize böyle bir tarihinden kimse bahsetmedi.
07:58Yani eski bu işleri bilen insanlardan bile davet ettiklerimiz
08:05oldu. Evet. Bunun şu anlamı var diye bize kimse bir şey
08:09söylemedi. Bura bizim çay sohbet yerimiz. Altmış sekiz
08:12senesinden beri burada bu taş. Altmış sekizden bu yani. Evet.
08:15Bin dokuz yüz altmış sekizden beri bu taş burada. Evet.
08:20Söylesenize. Evet Mahmut amca seni tanıyabilir miyiz? Iıı ben
08:23isim Mehmetoğlu Mahmut Türkmen. Babalarımız bize vekil yani
08:28şey yaptı devretti. Evet. Bu camiyi yapımından beri. Şimdi
08:34bu taşı caminin temelinden çıktığı zaman da bu yazıyı
08:39görünce birkaç kişileri getirdik ama bir netice
08:42alamadık. Evet. Yani şu yani bu taşın bu mazisi var. Veyahut da
08:48şu şekil diye bir alamadık. Alamayınca da bu sefer oturak
08:54taşı yani o zamanda böyle oturağımız da yoktu. Bunu
08:58buraya oturak olarak da gelen misafiri ağırlamak için işte
09:02sohbet etmek için gelen cemaatin oturup sohbet etmek
09:06için yaptık. Oturduk ama bunun bu şekil yani olduğunu
09:12bilmiyorduk. Yani çok kişiler getirdik. Bize bir netice bu
09:18şu diye bir netice veren olmadı. Evet. Yani bu yazıyı
09:23kimse herkes okuyup da tam bize aydınlatmadı. Evet. Hala da
09:28kullanıyoruz. Ama şimdi siz götüreceksiniz. Biz neye
09:32oturacağız? Üzülüyorum tabii. Böyle bir eser elimizden kayıyor.
09:38Ama biz kıymetini bilememişiz. Şey yapmayın zarar vermeyeceğiz.
09:42Hadi el atın. Kaldırın. Alttan. Alttan. Alttan. Tamam.
09:51Tamam bırak. Yukarıda. Hadi.
10:00Bismillah. Hadi. Kaldır. Kaldır. Kaldır. Kaldır. Kaldır.
10:04Kaldır. Az kaldı. Az kaldı. Sosun yavaş. Yavaş.
10:10Hadi.
10:17Söyle Mahmut amca niye üzgünsün? Bu taşın bu kadar
10:20değerli olduğunu bilmediğimizden dolayı bu taşı
10:24üstünde oturduk. Değerini bilmediğiniz için ama şimdi
10:29değerini öğrenince gitmesine çok üzüldük. Belediye
10:33başkanımızdan bunun boşluğunu doldurmak için bir oturmaya
10:37oturak istiyoruz. Üstü kapalı olsun. Evet. Üstü kapalı olursa
10:41memnun oluruz.