Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri hoş geldiniz.
00:17Amerika Birleşik Devletleri seçimleri neredeyse sonuçlandı ve Donald Trump yeniden
00:22AVD başkanı oldu gibi duruyor.
00:24Peki bu seçim sonuçları hem dünya ekonomisini hem de Türkiye'ye ilişkin ekonomik politikaları
00:30nasıl etkileyecek ya da etkileyecek mi?
00:33Bütün bunları konuşacağız.
00:34Profesör Doktor Hayri Kozanoğlu konuğumuz hoş geldiniz.
00:38Merhabalar, iyi yayınlar sağ ol.
00:40Hayri Hocam öncelikle şimdi bu seçim sonuçları dünyadaki ekonomik dengeleri değiştirebilir mi?
00:47Değiştirirse nasıl değiştirir?
00:51Evet zaten kimin seçileceğinden bağımsız olarak Çin ile Amerika arasında bir küresel
00:58hegemonya mücadelesi vardı.
01:00Bu da en keskin bir şekilde ekonomi cephesinde de görülüyordu.
01:06Ama Trump'ın seçilmesi bunun keskinleşeceğini gösteriyor.
01:12Şöyle ki Trump'ın vaatleri arasında Çin'den yapılacak bütün ithalata yüzde 60'lık
01:19vergi koymak var.
01:21Trump diğer ülkelerden gelecek ithalata da en az yüzde 10 gene gümrük vergisi
01:30koyacağını söylemişti.
01:32Yani bunları uygularsa öncelikle dünya ticareti açısından darbe vurucu bir gelişme olur.
01:42Çünkü hiçbir ülke buna kayıtsız kalmaz.
01:45Bunlar da haliyle Amerika'ya karşı benzer önlemler alacaklar, benzer yaptırımlar
01:52uygulayacaklar.
01:54Onun için bütün dünyada korumacı politikaların yaygınlaşma olasılığı çok yüksek.
02:01Aslında Trump'ın önerdiği politikaların bir iç tutarlığı olmadığını da Amerikalı
02:09iktisatçılar özellikle ortaya koymuşlardı.
02:14Şöyle ki Trump'ın genel anlayışı gelir vergilerini kaldırmak, kurumlar vergisini
02:22de yüzde 9'a kadar düşürmek, buralardan oluşacak bütçedeki açığı ise biraz evvel
02:30sözünü ettim, gümrük vergileriyle karşılamak.
02:33Bu hesaplar tutmuyor.
02:35Yani bu uygulama zaten doğru bir şey değil.
02:38Çünkü ülkede gelir ve servet dağılımı çok bozuk.
02:41Gelirden vergi almıyorsunuz.
02:43Şirketler kesimini çok düşük vergi oranlarıyla kurtulmalarını sağlıyorsunuz.
02:51Bu zaten başlı başına bir sorun ama rakamlar da denk gelmiyor.
02:56Dünyanın hiçbir yerinde zaten.
02:5818. 19. yüzyılın sonundan bu yana bu kadar ağır gümrük vergileri uygulayıp da dengelerini
03:09sağlamış bir ülke olmuyor.
03:11Hatta Trump'ı destekleyenler dahi ya söylediğine bakmayın bu onları uygulamaz diye bahane
03:21uyduruyor.
03:22Aslında kendileri dahi savunmakta güçlük çekiyorlardı.
03:27Bu aslında neoliberal politikaların en uç bir örneği.
03:32Çünkü genel olarak neoliberal politikaları mantığı şudur.
03:37Özellikle bu arz yönlü ekonomi denilen anlayışı.
03:40Siz düşük vergiler alırsanız sermaye kesiminden karlardan rantlardan onlar daha fazla yatırım
03:49yaparlar.
03:50Yatırım iştahları böylelikle artar.
03:55Üretim artar, istihdam artar.
03:58Vergi oranları düşük dahi olsa genel olarak faaliyetler yoğunlaştığı için vergi
04:04gelirlerinde bir gerilem olmaz.
04:06Halbuki dünyanın hiçbir yerinde buna benzer uygulamalar sonuç vermedi.
04:12Bir taraftan işsizliğin azalması, üretimin artışı gibi bir sonuç çıkmadı.
04:19Diğer taraftan da bütçe açıkları arttı.
04:22Onun için Trump politikalarının da böyle sonuçlar vermesi kaçılmaz görünüyor.
04:28Yapılan hesaplamalarda Trump'ın vergi politikalarını uygulaması halinde başta
04:34ülkedeki en zengin yüzde bir olmak üzere üst gelir grubu yüzde onun karlı çıkacağı
04:42diğer bütün gelir dilimlerinin de buradan çok olumsuz etkileneceği sonucuna varılıyor.
04:51En alt gelir grubundaki yüzde yirmi bin sekiz yüz elli dolar civarında bir ek
04:57maliyetle karşılaşacak.
04:59Bütün bu politikalar hayata geçerse medyan kişide yani toplam nüfusun yetişkin nüfusun
05:07en ortasında kalan yüzde elli ise bin yedi yüz dolar civarında bir zararla karşılaşacak.
05:13Bu da vergi oranlarının düşmesi yoluyla en zenginlere akacak.
05:20Yani Trump zaten zenginlerden yana politikalar uyguladığını hiçbir zaman gizlemiyordu.
05:27Buradaki en önemli belki stratejik hata Kamala Harris'in ve Demokrat Parti'nin emek
05:35kesimini işçi sınıfına mavi yakalılara yönelik özellikle Trump'ın bu zenginlerden
05:43yana politikalarını teşhir eden bir anlayış izlememesiydi.
05:49Kamala Harris'in genel olarak politikaları eğitimli orta sınıflara işte Kürtaj hakkını
05:57savunmak, fristel iklim değişikliği konusunda daha duyarlı davranmak, işte Trump'ın ırkçı
06:07faşist söylemlerine karşı daha hoşgörülü farklı kimliklerden oluşan bir Amerikan
06:17toplumuna sahip çıkmak şeklinde ortaya çıktı.
06:23Yani bu söylenen temalar yanlış değildi ama özellikle böyle zenginlerin, egemenlerin
06:31var olduğu bir Amerika'da bunun değiştirileceği geniş kesimlerliğine politikalar uygulanacağının
06:39vurgulanması bunun öne çıkarılması gerekirdi.
06:43Ama bunu yapmadılar ve bunun olumsuz sonuçlarını da ne yazık ki gördüler.
06:49Tabii ki Trump ve benzeri anlayıştan rahatsızlığı olan herkes gördü.
06:55Trump'ın en tutarsız politikalarından biri de bu kripto paralara ilişkin.
07:032016'da seçildiği zaman kripto paralar Bitcoin bir sahtekarlıktır.
07:09Sakın bu sahtekarlıklara kanmayın diyordu.
07:14Zaman içerisinde kripto'nun en büyük savunucusu oldu.
07:20İnsanlığın en büyük buluşlarından biridir bu dedi.
07:24Dikkatimi çekiyor bütün yüksek IQ'lular paralarını Bitcoin'e yatırıyor dedi.
07:30Nitekim Trump'ın ipi göstereceğinin anlaşılmasıyla birlikte Bitcoin fiyatları da sıçramış oldu.
07:40Bu manipülasyona giriyor mu peki?
07:44Tabii ki giriyor.
07:48Doğrudan doğruya bir yatırım aracını bu kadar savunması hiç doğru değil.
08:00Sıradan yorumcular dahi bizlere dolarla ilgili, borsayla ilgili bir soru sorulduğu zaman
08:08bir yatırım tavsiyesi değildir demek gereksinimini duyuyoruz.
08:14Trump bunları duymuyor.
08:16Trump ve onun temsil ettiği aşırı popülist anlayış, kural tanımazlık,
08:26sistemin kendi düzenini dahi tanımama, kendi bildiğini okuma şeklinde ortaya çıkıyor.
08:38Değişik ülkelerde de bunu görüyoruz Türkiye dahil.
08:42Ama bu zihniyetin bir kez daha kitleleri manipüle etmekte,
08:46onlara sahte cennetler sunmakta bir başlık daha kazandığını gördük Amerika'da.
08:54Peki hocam Türkiye'ye olan etkisi nasıl olacak ekonomik anlamda?
08:58Çünkü daha önce Türkiye yine Trump yönetiminde Amerika Birleşik Devletleri ile bir ticari savaşın içine girmişti.
09:04Ve bu ticari savaştan çok büyük yara almıştı.
09:08Hatta o yaranın etkileri hala devam ediyor sanırım.
09:12Bunun hakkında bir değerlendirme istiyorum sizden.
09:16Bazı çevrelerde Erdoğan ile Trump iyi anlaşıyor.
09:20Vücut kimyaları birbirine uyuyor.
09:24Trump Türkiye'nin lehinedir değerlendirmeleri yapılıyordu.
09:28Bunda bir doğruluk payı var.
09:30Trump aslında Putin ile de iyi anlaşıyor.
09:34Erdoğan ile de iyi anlaşıyor.
09:37Vücut dilleri bile birbirine benziyor.
09:40Ama senin de hatırlattığın gibi gündelik hayatta birbirleriyle konuşmaları,
09:46birbirlerinin sırtını sıvalamaları yetmiyor.
09:502018'de Türkiye'nin son dönemlerde yaşadığı en önemli döviz krizi Trump'ın bir tweet üzerine ortaya çıkmıştı.
10:01Ekonomimizi mahvederim demişti.
10:04Bunun iki sonucu oldu.
10:07Bir döviz kuruları sıçradı.
10:11Bütün ekonominin dengeleri altüst oldu.
10:15Bu dönem dövizdeki oynaklığı önünü kesmek için faizler çok keskin bir şekilde arttırılmıştı.
10:24Ondan sonra hemen ertesinde ekonomide ciddi bir yavaşlama,
10:29işsizlik oranlarındaki artış,
10:32başta kredi kartları olmak üzere borçların geri ödenmesinde sorunlar çıkmıştı.
10:38Bugün dahi olumsuz sonuçlarını gördüğümüz,
10:422021'den itibaren başlatılan hızlı faiz indirim süreçleri ona bir tepki olarak ortaya çıkmıştı.
10:50Trump'ın seçilmesiyle birlikte benzer bir durumun ortaya çıkabileceğini söyleyebiliriz.
10:58Türkiye ekonomisi büyük ölçüde hayatiyetini ihracata dayayan bir ekonomi.
11:07Özellikle Avrupa Birliği ülkelerine.
11:10Bugün içinde bulunduğu ekonomik konjonktür itibariyle de
11:14ekonominin soğuduğu yavaşlama belirtilerinin çok belirgin bir şekilde gözlendiği bir dönemde
11:23ihraca daha da büyük bir önem taşıyor.
11:26Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek bunu sürekli vurguluyor.
11:29Trump'la birlikte korumacı politikaların yaygınlaşması Türkiye'nin işine gelmez.
11:35Birincisi bu.
11:36İkincisi Trump, Ukrayna'daki savaşın sona erdirilmesi konusunda daha iyimser bir tavrı var.
11:46Böyle bir vaadi vardı, bir haftada bitiririm savaşı vaadi vardı.
11:50Trump'ın seçilmesinde muhakkak bir olumluluk ararsak belki buradan bir sonuç çıkacağını söyleyebiliriz.
11:57Ama diğer tarafta İsrail'e destekçilik konusunda hem daha keskin bir tavrı var.
12:05Kamala Harris gibi daha çekingen, utangaç bir şekilde İsrail'i, Netanyahu'yu,
12:13Siyonist politikaları desteklemiyor.
12:15Çok açık bir şekilde destekliyor.
12:17Hem de bir önceki başkanlık döneminden de bildiğimiz gibi İran'a karşı çok daha keskin bir tutumu var.
12:25Bunun Orta Doğu'da bir savaşa yol açması, İran'ın nükleer faaliyetlerini engelliyorum diye
12:33İran'a doğrudan doğruya askeri bir harekata girişilmesi olasılığı da az değil.
12:41Bunun tabii ki dünya barışı açısından da çok büyük sakıncaları var ama
12:47özellikle ekonomi konusunu sorduğu için böyle bir karmaşa içerisindeki
12:53daha fazla şiddetin çatışmanın olduğu bir Orta Doğu görünümü de manzarası da
13:00o da Türkiye'nin işine gelmez.
13:03Kısacası Trump seçildi, sevinmek lazım demenin ne yazık ki olanağı yok.
13:12Zaten dolar da güçlendi, bu ayrı bir tartışma konusu.
13:18Önümüzdeki süreçte dolar güçlü kalmaya devam eder mi Trump'ın politikalarını uygularsa?
13:24Ama Türkiye genelde güçlü dolardan zarar gören bir ekonomi.
13:28Çünkü ithalatını büyük ölçüde dolarla yapıp,
13:32ihracatını da daha yaygın biçimde avro temelinde yapan bir ülke olduğu için
13:39doların yükselmesi Türkiye açısından olumlu bir sinyal olmuyor.
13:45Bu da hemen zaten Trump'ın ipi göstereceğinin anlamasıyla birlikte
13:50piyasalarda doların değerlendiğini, dolar avro palitesinin 1.08'in altına 1.07'lere düştüğünü
13:59ve diğer paralar karşısında da doların değerlendiğini gördük.
14:04Hocam son olarak tüm bu ekonomik politikaların yanı sıra genel politikaları nasıl yorumluyorsunuz?
14:10Hem İsrail meselesi var.
14:12Yani sanıyorum ki demokratlarla aslında Cumhuriyetçilerin adayı Donald Trump'ın
14:16İsrail'e bakış açısı aynı ancak Ukrayna konusunda keskin bir fikir ayrılığına düşüyorlar.
14:22Bunun yanı sıra doğuda ekonomik olarak çok çok güçlenen bir Çin var.
14:27Ve ABD için potansiyel tehlike olarak görülüyor.
14:32Çin ilerideki rakibi olduğunu düşünüyor ABD.
14:36Tüm bu konular hakkında bir genel değerlendirmeniz var mıdır acaba?
14:40Evet yani Çin'le ilgili başta söylediğim gibi ağır gümrük vergileri uygulamayı Trump önüne koymuştu %60 civarında.
14:55Sizler de izlediğiniz geçtiğimiz haftalarda BRICS toplantısı yapıldı Rusya'nın Kazan şehrinde.
15:06Orada da farklı bir örgütlenme söz konusu.
15:11Özellikle Rusya-Çin ekseni farklı bir ekonomik bloktan söz ediyor.
15:19Şimdi Trump'ın seçilmesiyle birlikte bu kopuş daha keskinleşebilir.
15:28Geçtiğimiz günlerde yapılan bir araştırma şunu ortaya koydu.
15:35Amerika'nın Çin'in teknolojik gelişiminin önünü kesme.
15:40Çin'e teknoloji ithalatını engelleme.
15:43İşte özellikle Huawei'ye belli programları satmasını Amerikan teknoloji devlilerinin engelleme politikaları çok sonuç vermemiş görünüyor.
15:57Çin buralarda ciddi bir sıçrama yapmış durumda.
16:01Önüne koyduğu da işte elektrikte arabalarda pillerde yenilenebilir enerjide rekabet gücünü arttırma politikaları da sonuç vermiş görünüyor.
16:17Ama hani bunları belki gümrük duvarlarıyla engellersiniz.
16:22Ama Çin'in başka ülkelerle bu çerçevede daha belirgin ilişkiler kurmasını önleyemezsiniz.
16:33Amerika ile Çin arasında belki yeni bir soğuk savaş nitelendirebilecek olan kopuşun bu dönemde çok daha belirginleştiğini görebiliriz.
16:48Savaş konusunda da Trump'ın genel anlayışı NATO'ya çok güvenmiyor.
16:54NATO'ya fazla katkı Amerika'nın yaptığını söylüyor.
16:59Diğer ülkelerinde başta Avrupa bu NATO faaliyetlerine daha fazla kaynak ayırmadığı takdirde NATO politikalarının arkasında durmayacağını söylüyor.
17:15Bilindiği gibi Avrupa Birliği'ne başta Almanya olmak üzere Rusya'nın Ukrayna savaşı büyük bir darbeye vurdu.
17:25Özellikle enerji fiyatlarının yükselmesi nedeniyle.
17:30Trump bu sorunu Putin'le oturur çözerim diyor.
17:36Çünkü hatırlanırsa asıl servetini emlak komisyonculuğundan sağlamış birisi.
17:44Trump ve Sovyetler Birliği'nin dağılması, Rusya'nın kapitalist bir ülke olarak dünya sahnesine çıkması,
17:55o dönemki özelleştirmeler oligarkların çıkmasını çok zengin serveti ellerinde toplayan önemli bir kısmı da Putin'in etrafında dizilen isimler çıkmasını getirmişti.
18:09Bunlar servetlerini kendilerine bir şekilde güvende hissedebilmek için başta Londra ve New York olmak üzere yurt dışına da aktarıyorlar.
18:20O sırada oligarklara çok sayıda New York'ta özellikle Central Park'a bakan New York'un en büyük merkezinde yer alan parka bakan rezidanslar sattı.
18:32Ve oradan Putin çevresiyle bir ilişkisi olduğu söyleniyor.
18:36Bu anlamda oturalım konuşalım savaşı sona erdirelim der mi?
18:42Olumlu bir faktör olur mu?
18:44Bunu göreceğiz ama biraz önce söylediğim gibi Orta Doğu özellikle Netanyahu politikalarını daha cesaretlendirmek,
18:54İonis saldırganlığı daha cesaretlendirmek ve İran'ı hasım olarak kabul etmek konusunda çok daha büyük riskler taşıyor Trump'ın anlayışı.
19:09O bakımdan önümüzdeki süreci endişeyle izleyeceğiz ne yazık ki.
19:16Peki sayın hocam çok teşekkürler vakit ayırdınız bugün.
19:20Ben teşekkür ederim kolay gelsin.
19:22Teşekkürler.
19:25Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu konuğumuzdu.
19:30Amerika'daki seçimlerin hem Amerika'nın ekonomik politikalarını hem dünya ekonomisini hem de Türkiye'yi nasıl etkileyeceğini konuştuk.
19:38Bunun yanı sıra Ukrayna'dan, İsrail'den, Çin'den de bahsettik.
19:42Genel politikalar, ekonomik politikalar ne şekilde olacak bunları konuştuk.
19:46Sıcak gündemler geldikçe sizlere aktarmaya devam edeceğiz.
19:50Ancak şimdilik burada noktalayalım başka bir programda yeniden görüşmek üzere.