Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00200 lira artık 6 dolar bile etmiyor. Bir kilo kıyma alamıyoruz 200 lirayla ama en büyük banknotumuz hala 200 lira.
00:08500'lük ihtiyacı var mı yok mu bunu konuşuyoruz sürekli.
00:12Ziraat Bankası'nın eski genel müdürü yardımcısı Şenol Babuşcu 5 bin liralık banknot lazım demişti geçen hafta.
00:18Yani eli bayağı yükseltmişti aslında.
00:21Şimdi hafta sonunda şöyle bir iddiası oldu.
00:23Merkez Bankası hazırlıkları tamamladı diyor.
00:252025 yılının ilk aylarında 500 liralık banknotu basacak böyle bir iddia var.
00:31Bugün de Korkusuz Gazetesi'nin birinci sayfasında tam da böyle bir haber yer alıyor.
00:36O da diyor ki haberde cebimizdeki paralar pula dönünce mecbur kalındı.
00:41500 liralık banknot için baskı hazırlığı.
00:44Türk Lirası'nın azalan alım gücü sonucu ATM'ler para saymaktan bozulur hale geldi.
00:50Merkez Bankası malumun inkarını bırakıyor.
00:53Gelecek yıl 500 lira ve daha büyük banknotlar basacağı belirtilen Merkez Bankası harekete geçti deniyor haberde.
01:00Ankara'daki banknot matbaasıyla emisyon genel müdürlüklerine 15 mühendis ve 30 teknisyen alınacak yeni banknotların hazırlıkları tamamlanıyor diye artık harekete geçildiğine dair de bazı haberler iddialar var.
01:16Hüseyin hocam zorunluluk mudur yeni banknot basmak? Bunun artısı eksisi ne olur?
01:22Zorunluluk haline geldi. Sebebi şu 200 lirayı çıktığı dönemlerle şu dönemi karşılaştırdığımız zaman piyasadaki banknotun bir tane yarısından fazlası 200 liralık oldu.
01:32Enflasyondan dolayı satın alma gücü eridi. Artık vatandaşlar 200 lirayla bir iş halledemiyor.
01:37Şu an bir hamburger alsanız 300-400 liradan başlıyor. Dolayısıyla nakit para taşımak çok cazip hale gelmedi.
01:44Yani insanlar yanında para bulundurmak zaten enflasyondan dolayı nakit bulundurmanın bir cazibesi zaten yok.
01:49Bir de küpür olarak yani bir emekli maaşı en düşük emekli maaşı 12-15 yüz lira onu 50-60 tane 200 liralık çekmek zorunda ATM'den.
01:58Şimdi ATM'lerin para kapasitesi sınırlı. Yani küpürlerine göre 20-50-100-200 de ayrılıyor.
02:04Bankacı kimliğinizle.
02:05Evet yani onun kapasitesi sınırlı. Dolayısıyla bir emekli maaşı yattığı zaman yani kaç emekli orada maaş çeker? Örneğin 200 kişi.
02:12Banka devamlı para tedarik etmek zorunda.
02:14Bankalarda da çok yoğun mesai olduğuna dair haberler okuyoruz tabi.
02:17Tabi ki devamlı çünkü ATM'lerin devamlı para tedarik edilmesi lazım ki vatandaş parasını çekebilsin, ihtiyacını giderebilsin.
02:24O 500 liraya bu yükseltildiği zaman daha çok kişi daha kapasiteli olarak ATM'leri kullanma imkanı var.
02:31Dolayısıyla bir bankacık işlemlerinin ve vatandaşın parasını çekme anlamında 500 lira banknot ihtiyacı var.
02:38İkincisi enflasyon anlamında.
02:40Yani biz enflasyonların paranın satın almak için eskiden örneğin bir sipariş verdiğin zaman 200 lirayı hazır ettiğiniz zaman ihtiyacınızı karşılıyordunuz.
02:48Şu an 200 lira bir iş göremez oldu.
02:50Çocuğunuza verseniz hamburger alamaz.
02:52Ben ne yaptım? Çocuğa ek kart çıkartmak zorunda kalıyorsunuz ki ihtiyacını giderebilmesi için.
02:57Bir de paranın güvenilirliği var.
02:59Yani ATM'den 50 tane 60 tane ki ATM'den bir anda verebilecek para miktarı da sınırlı.
03:05Yani 20 bin lirayı bir kere de alamıyorsun.
03:07Çünkü o an ATM'den çıkacak para miktarı sınırlı.
03:09Bir de her şey birbirine bağlanıyor şimdi.
03:11Yaşından çok suç kaydı olan insanlar elini kolunu sallayarak sokaklarda gezerken o kadar parayla çantada gezmek de insan bence zarar da demiyorum şahsen.
03:19Tabii ki bir emekli ATM'den 12-15 lira çekerken onun parayı alıp sayması bu sefer dışarıda yan kesicilere de bir alan açmış oluyor.
03:27Dolayısıyla güvenilirlik anlamında ticari hayatın devamı kişilerin çektiği parayla bir işlemin görmesi açısından 200 lira işlevini yitirdi.
03:35Zaten enflasyon var.
03:37Yani Ocak ayında 200 lirayla aldığımız şey şu an alamıyoruz.
03:39Dolayısıyla bizim herhangi bir markete gitsemiz ay kredi kartı kullanmıyorsak cebimizde 500 lira 1000 liralarla anca gidersek klasik birkaç takım ihtiyaçlarımızı giderebilir.
03:49Dolayısıyla 200 lira işlevini yitirdi.
03:51Dolayısıyla ticari hayattaki işlerini de yerine getirebilmesi için banknotun küpünü yükselmesi lazım.
03:57Devletin bir senyoraj gelirinden bahsediyoruz.
03:59Yani basın maliyetiyle nominal değer arasındaki fark.
04:03Dolayısıyla 500 lira bir banknotu basmak bile şu an merkez bankası içinde bir gelir unsuru olacak.
04:07Daha fazla mal ve ücret satın almasını yapacak.
04:09Enflasyon tetikler mi?
04:11Peki o iddialar doğru mu?
04:13Şimdi enflasyon toplam para artışıyla alakalı bir şey.
04:15Eğer siz 500 lirayı basar ama piyasada işlevini görmeden 5 liralıkları 10 liralıkları gibi çektiğiniz takdirde dengelerseniz ama bunu dengelemeden 500 lirayı üstüne toplam emisyonu üzerine ilave ederseniz tabi ki enflasyonu azalacak.
04:30Çünkü para ardı sonuçta enflasyonu arttıracak.
04:33Ama tabi devletin yapmış olduğu uygulamaya baktığınız zaman para artışının bir yardımını arttırıyor ama tüketimi kesmeyerek de bir takım hanımlara atıyor.
04:39Kesmek ne?
04:41Tüketimi kesmeye çalıştığı bir yerde eğer bu şekilde talebi arttırabilecek ya da piyasadaki para miktarını arttıracak bir uygulama doğallaki enflasyonu da tetikleyecek bir unsur.
04:52Ali Aydar Bey siz ne dersiniz?
04:54500 liralık banknotlar artık hani sanki giderek yaklaşıyoruz gibi görünüyor.
04:59İşte bugün korkusuzluğun haberi de şu an ekranlarda.
05:02Merkez Bankası'nda da o hazırlıkların başladığı yönünde bazı haberler de var.
05:08Daha önce şöyle bir şey konuşuluyordu.
05:12Mümkün mertebe Cumhurbaşkanı'nın böyle bir şey istemediğini, isteyemeyeceğini.
05:16Biraz önce sizin söylediğiniz bunun işte enflasyonun ya da pahalılığın artışına delalet olduğunu dolayısıyla buna karşı olduğunu ifade ediyorlardı.
05:25İşte eğer öngörülen süreçte enflasyon ciddi bir biçimde düşmüş olsaydı buna başvurmayacaklardı.
05:32Ama görünen o ki hepimizin gördüğü üzere daha doğrusu uygulanan politikalar mevcut durumu düzeltmedi.
05:40Hedefler tutturulamadı.
05:42Dolayısıyla hedefler tutturulamayınca kaçınılmaz bir durum haline geldi.
05:46Çünkü gerçekten hem bankaların buna yetişmesi mümkün değil.
05:50Hem insanların korkunç derecede para taşınması gerekiyor.
05:54Herhangi bir alışverişe gittiğiniz zaman bir para çantası ile gitmeniz gerekiyor.
05:59Bütün bunların önünü kesmek ya da daha mantıklı bir biçimde en azından süreci idare etmek için böyle bir hazırlığın olduğu konuşuluyor.
06:08Ben kaçınılmaz olduğunu düşünüyorum.
06:10Mecbur olduklarını düşünüyorum.
06:12Bugüne kadar bir takım rezervleri vardı iktidarın herhangi bir şekilde bunu geçirmemek adına.
06:18Ama geldiğimiz noktada artık bu kaçınılmaz oldu.
06:21Çünkü gerçekten çok kısa sürede bankada paralar bitiyor.
06:25Diğer türlü insanlar o parayı çektikleri zaman ciddi bir biçimde üzerinde böyle yığınla para taşımak zorunda kalıyorsunuz.
06:31Hani hep şey anlatılır ya 2. Dünya Savaşı öncesi ya da o süreçte Almanya'daki eflasyon ve çuvallarla para götürme süreci.
06:41İşte bir ekmek almak için bile yüzlerce lira, binlerce mark götürüyordunuz falan filan.
06:47Şimdi o çerçevede olmasa da Türkiye'de de çok ciddi bir kriz var.
06:52Ve bu krizde de para çok ciddi bir bütçede değer kaybetti.
06:55Sizin herhangi bir normal bir alışveriş yaparken bile inanılmaz derecede çok para taşımanız gerekiyor üzerinizde.
07:02Ciddi anlamda da eleştirisi oluyor hem bankalar nazarında hem vatandaş çerçevesinde.
07:09Bence böyle bir yola gidecekler ama ne zaman çıkacak muhtemelen yeni yılda bunlarla yeni baknotlarla karşılayacağız.
07:16Ki zaten Ozan Hocam çok daha iyi bilir şu anda zaten 50 lira basılmıyor.
07:22Zaten hep 200 ve 100 liralar basılı.
07:24Yani şu andaki mevcut paranın hemen hemen %75'inin 200 TL olduğu dolaşımdaki paranın basılan paranın %75'inin 200 TL olduğu.
07:34Geri kalanında %15'inin de 100 TL olduğu falan söyleniyor.
07:38Bankadan çektiğiniz zaman çok kolay 50 lirayla karşılaşmıyorsunuz.
07:42Ya 200 lirayla karşılaşıyorsunuz para çektiğiniz zaman ya 100 lira ya da 200 lirayla karşılaşıyorsunuz.
07:47Onun dışında herhangi bir para yani 10 lira 20 lira falan bulmanız çok zor.
07:51Yani kolay kolay bulamıyorsunuz.
07:53Para üstü de alamıyorsunuz para üstü de veremiyorsunuz öyle bir şey.
07:56Tabii çok büyük zorluk yani hani bir taksiye binseniz 10 lirası 5 lira bulunmuyor.
08:01Bu sıra ben hani geçerken bir sürü mesela Massak'ta bizim işyerimiz hani dükkanların önünde bozuk para alınır diye hani bir sürü kağıtlar yapıştırmış esnaf.
08:09Hani bozuk para toplamaya çalışıyorlar çünkü para üstü veremiyorlar.
08:12Ne dersiniz bu hedeflerin tutturulamamasının başarısızlığın bir göstergesi mi 500 lira basılacak olması?
08:18Bir kere enflasyonun göstergesi zaten.
08:21Yani banknotun paranın ne kadar değersiz olduğunu bu anlamda değersizleştiğinin göstergesi.
08:27Ama mesele şu şimdi siz enflasyonla mücadele etmek istiyorsanız öncelikle enflasyonu yaratan dinamikleri anlamanız gerekir.
08:35Orada sıkıntı tam orada işte galiba.
08:39Önce teşhisi doğru yapmak lazım derler ya.
08:41E tabi tedavi için teşhisi doğru yapmak lazım Damla Hanım.
08:43Bir de şöyle bir durum var Einstein'in bir sözü var.
08:46Hiçbir sorun onu yaratan bilinç düzeyle çözülemez der.
08:49E şimdi biz sorunu yaratanlardan sorunu çözmelerini bekliyoruz.
08:53Ama hala anketlere baktığınız zaman kim çözer denildiği zaman AK Parti'nin ilk sırada olduğunu gördüğümüz anketler var.
09:00Şimdi Ali Aydar Bey oradan bana katılmıyor kesin yeni başka anketler var der ama yani görüyoruz anketlerin bazılarında da bunu.
09:06Evet evet aynen öyle.
09:10Şimdi şimdi tabi.
09:12Yani hem anketler öyle diyor hem sokak öyle diyor onu söyleyeyim size.
09:17Hangi tarafı söylüyor acaba Ali Aydar Bey?
09:19O kesin CHP'yi söylüyor.
09:23Şimdi şöyle Damla Hanım baktığımızda biraz önce söylediğimiz noktada mesela biz son 3 yılda yaşadığımızın bir özetini size şöyle yapayım ondan sonra devam edeyim.
09:34Bakın bundan 3 yıl önce 2022 Ocak ayında 1 litre motorinin satış fiyatı 12 lira 80 kuruş.
09:42E çok eski geliyor şimdi.
09:4412 lira 80 kuruş 3 yılda yaşadığımız an tam özeti.
09:47Satış fiyatı yani 1 litre motorin 12 lira 80 kuruş.
09:51Şimdi sadece 1 litre motorin içerisindeki ÖTV KDV 18 lira 5 kuruş.
09:57Yani 1,5 katı.
09:59Yani sadece vergisi 1,5 katı 3 yıl öncesinin satış fiyatı değil vergisi 3 yıl önceki satış fiyatının 1,5 katı.
10:06E şimdi dönüp baktığınızda biz 3 yılda niye bunları yaşadık?
10:11Maalesef işte faizin sebep enflasyonun sonuç olduğu düşünülen bir ekonomi politikasıyla bu ekonomi politikaların ısrarla uygulanmasıyla geldik buraya.
10:23E şimdi dönelim bakalım.
10:25O zaman enflasyonu yaratan aslında bu yurttaş asgari ücretli ya da emekli ya da memur işçi değil.
10:33Bu enflasyonu yaratan bu anlamda buraya getiren aslında yanlış ekonomi politikaları.
10:37Aman fatura bugün kime çıkarılmaya çalışılıyor?
10:40İrrasyonel böyle bir kapatıldı elinin tersiyle.
10:43O dönem irrasyonel de denildi.
10:44Sanki başka bir parti iktidardaymış gibi.
10:47Yine o dezenfektanlı şeyine geleceğim yani.
10:50Bedel ödeyen yok.
10:51Üstü kapandı gitti.
10:52Şimdi de olay yine bize oluyor.
10:54Damla hanım Türkiye'deki en büyük problem ne biliyor musunuz?
10:57Yetkiyle sorumluluk arasındaki illiyet bağının kopmuş olması.
11:02Sınırsız yetki sıfır sorumluluk.
11:04Müthiş.
11:05Çok güzel.
11:06Müthiş.
11:07Sınırsız yetki sıfır sorumluluk.
11:08Yani o yetkiyle sorumluluk arasındaki illiyet bağı kopunca doğal olarak siz bugüne kadar yanlış bir uygulamadan dolayı devleti zarara uğratan, vatandaşın vergilerini çarçur eden bir kişinin siyasi ya da hukuki olarak hesap verdiğini gördünüz mü?
11:21Görmediniz.
11:22Gördük mü?
11:23Görmedik.
11:24Hatta dönelim bakalım.
11:25Ya bir gecede bu bütçeye Damla hanım hatırlayın ya.
11:28Bütçeye bir kuruş yük getirmeyecek diye haftalarca televizyonda gezen dönemin Maliye Bakanı bu iki yılda vazgeçilen vergilerle beraber 1.2 trilyon lirayı vergilerimizden alıp belli bir gruba küçük bir azınlığın servet transferi yaptı.