Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri herkese merhaba yeni yıl yaklaşıyor tabii yurttaşın aklında yeni yılda yapılacak zam beklentisi var.
00:20Peki yeni yılda asgari ücret ne kadar olacak iktidarın aklında ne kadarlık bir zam söz konusu bütün bunları konuşacağız.
00:28Profesör Doktor Binhan Elif Yılmaz konuğumuz hoş geldiniz.
00:32Hoş bulduk merhaba Erdem Bey.
00:35Merhaba şimdi Binhan Hanım 10 Aralık'ta asgari ücret tespit komisyonu ilk toplantısını yapacak.
00:42Peki sizin bakışınız nedir yani ne kadarlık bir zam beklentisi var şu anda?
00:49Evet asgari ücret zaten 2024 yılında beklentinin dışında yani Temmuz'da bir artış bekleniyordu o pas geçildi.
01:01Dolayısıyla aslında asgari ücret şu anda 17.002 lira seviyesinden alım gücü itibariyle bütün bir yıl boyu önce %70'lere kadar yükselen işte günümüzde %49'a kadar inen enkarsiyon etkisi altında erimiş oldu.
01:19Dolayısıyla normal şartlarda özellikle emeğin daha örgütlü hale olması durumunda tam anlamıyla TÜİK'in açıkladığı tabii resmi kurum orası olduğu için TÜİK'in açıkladığı enflasyon oranında olması gerekiyor.
01:36Yani %40'ın üzerinde olması gerekmekte ancak biliyorsunuz 10 Aralık'ta başlayacak olan asgari ücretle ilgili toplantılara çok da emek temsilcilerinin yer almadığını görebiliyoruz.
01:51Buradaki komisyonda evet hükümet temsilcileri var TİSK'ten ve TÜRKİŞ'ten temsilciler var. Aslında burada emek biraz daha az temsil ediliyor diye düşünüyorum.
02:06Bu uzun yıllarda aslında bir önerimiz de daha farklı işçi temsilcileri de var emekçi temsilcileri de var ama bu şekilde düzenlenen bir komisyonda şöyle bir denklem kurabiliriz aslında Erdem Bey.
02:22Uzun yıllardır her ne kadar asgari ücret seçim dönemlerinde iki kere arttırılmış olsa da gördüğünüz şu ki yılın 4. ayında artık asgari ücret açlık sınırının altında kalıyor.
02:36Bu geçtiğimiz yıl böyleydi aynı şekilde 2024'te de Nisan ayında açlık sınırı 17 bin liranın üzerine çıkmış oldu. Dolayısıyla eğer böyle bir kurgu varsa yani bu tabii şu anda da beklenen enflasyon oranları tahmin ettiği gibi
02:58yani %26 gibi bekleniyor. Hedef bu. Merkez Bankası'nın hedefi. Açlık sınırında nereye gelebileceği ayda 120-150 liralık artışla geldiği nokta itibariyle yine Nisan ayında açlık sınırının altında kalacak şekilde bir plan varsa eğer bu durumda 22 bin liraya kadar çıkacak demektir.
03:24Bu da sanırım %25'lik bir artışa tekabül ediyor. Bu açlık sınırı ile asgari ücret bağlantısı bir türlü kopmuyor ülkemizde. Dediğim gibi iki kere asgari ücret arttırılsa da teke inse de maalesef böyle bir ilişki her zaman dikkatimizi çekiyor.
03:48Dolayısıyla bu bağlantının umarım çok net bir şekilde kopması gerekiyor. Yani açlık sınırının yukarı doğru hareketini neden olan enflasyonun frenlenmesi ve aynı zamanda tabii ki emeğin gerçekten hakkını alabilmesi itibariyle bu ilişkinin kopması gerekiyor.
04:09Yani %35'in altında olmaması gerekiyor. Muhtemelen emekçi kesimi.
04:16Çok özür dilerim %25'in altında olmaması gerekiyor dediğimiz değil mi?
04:20%35'in altında olmaması gerekiyor.
04:24Kesinlikle. Zaten hükümet kesimi sanırım maksimum %32'yi masaya getirebilir. Emek temsilcileri %40 ve üzerini masaya getirebilir.
04:37Dolayısıyla tabii işin bir de burada sermayedar kesimi var. Devlet de önemli bir işveren ve dolayısıyla milyonlarca kamu personeli içinde aslında maaşlar da belirlenecek.
04:53Sadece asgari ücret belirlenmiyor. Etrafındaki maaşlar da belirleniyor. Bildiğimiz üzere devlet bütçesinin yaklaşık %30'luk kısmı hemen hemen zam eğer gelirse ilk aylarda %30'luk kısmı normal şartlarda %27-26'luk kısmı personel giderlerinden oluşuyor.
05:16Dolayısıyla bütün bu ücret ayarlamalarının sonucunda devlet de önemli bir işveren olduğu için bütçesini tabii ki kontrol etmek istiyor. Ama öte yandan da tabii ki ekonominin gidişatı açısından işveren de emeği önemli bir maliyet unsuru olarak gördüğünden dolayı böyle %40'lara falan razı olmayacak bir ortam oluşmayacaktır diye düşünüyorum gerçekçi olmak gerekirse.
05:45Peki Bin Han Hanım bir de şöyle bir şey yaşadık biz şimdi yeni yılla birlikte asgari ücrete yapılması gereken zam mı? İktidar beklenen enflasyona göz kırptı o noktada ama geçtiğimiz günlerde birkaç zam gördük. Biz bu zamlar gerçekleşen enflasyona göre yapıldı. Yaklaşık %44'lük zamlar gördük. Bu noktadan baktığımızda yani siz nasıl değerlendiriyorsunuz bu durumu? Mantıklı bir zam oranı mıdır bu?
06:12Tabii bu bahsettiğimiz %44, %43 1.93 bu yeniden değerleme oranıdır. Kesinlikle bütün harçları, cezaları, belgeleri o kadar çok şey belirledi ki ve fiyatların artış trendini de aynı zamanda etkiledi. Henüz daha ücretler artmadan, ücret artışı gerçekleşmeden bu tabii ki bu yönde özel sektörün de bu rakamı baz alarak fiyat artışına gidiyor olması.
06:40Fiyatlama davranışlarındaki maalesef bozukluğu meydana getiriyor ve tabii ki aynı zamanda bu da bir sonuç aslında hem nedeni hem sonucu. Enflasyonla ilgili bir mücadele edilmeyip çok yüksek seviyelerde hala devam ettiğinde maalesef bu beklentilerdeki bozukluk, fiyatlama davranışlarındaki bozukluk, enflasyon hataleti.
07:08Bunların hepsi ardı ardına ortaya çıkan gerçekler. Ama tabii ki bir sonuç olarak ortaya çıktığı gibi enflasyonla mücadelede çok önemli ölçüde ölünü kesen gelişmeler maalesef.
07:25Şimdi bir de çalışma ve sosyal güvenlik bakanı Vedat Işık'ın bir açıklaması oldu. 10 Aralık'ta toplanacak asgari ücret komisyonundan bahsetti ama şunu da ekledi. Diğer ücretlerdeki artış asgari ücretin gerisinde kalacak dedi. Bu noktada da aklına ilk olarak emekliler geldi. Yani emeklilerin de bir maaş zammı beklentisi var. Peki önümüzdeki yıl yani 2025 yılında emeklileri ne bekliyor olacak?
07:53Evet tabii iki taraftan bakacağız. Öncelikle SGK ve Bağkur ayrı değerlendiriliyor. Memur emeklileri ayrı değerlendiriliyor. Çünkü işte memuru bir toplu sözleşmesinden gelen bir oran var.
08:07Dolayısıyla tabii Kasım ve Aralık ayı enflasyon oranları da açıklandıktan sonra SGK-Bağkur emeklisinin alacağı emekli maaşına zam ya da enflasyon farkı kesinleşmiş olacak.
08:23Ama bu da tabii ki gelecek TÜİK'in açıkladığı enflasyona herkes bakmak durumunda. Aslında hep burada söylediğimiz çok da aslında bütün gelirin ayrıldığı tüketim ürünlerinin enflasyonu manşet enflasyondan çok daha yüksek.
08:42Dolayısıyla buradan bakınca zaten emeklinin herkesin hissettiği enflasyon daha yüksek oluyor. Ama iş maaş artışına enflasyon farkına zamma gelince TÜİK'in açıkladıkları baz alınıyor. Dolayısıyla burada enflasyonun tahribatını minimum düzeyde giderebilecek bir zam olacaktır.
09:04Muhtemelen ilk 6 aylık enflasyon %17-18 aralığında olacaktır tahminen. Yani ya %2 gelirse Aralık'taki de herhangi bir yönetilen fiyatlarda bir artış kendisini göstermezse örneğin.
09:23Ya da enflasyon hataliyeti başka bir sürpriz de ortaya çıkarmazsa hizmet enflasyonunda çünkü böyle bir katılık var biliyoruz. Dolayısıyla toplamda %17-18 aralığında olacaktır ilk 6 aylık ve SGK-AVT emeklisi için 6 aylık enflasyon zamanı bu üzerinden değerlendirilecektir.
09:43Ama memur ve memur emeklileri daha düşük alacaklar çünkü onların toplu sözleşmeden gelen oranı dışında enflasyon farkı muhtemelen %12-13 aralığında olacak diye düşünüyorum. Ama enflasyon oranına daha ihtiyaç var net rakamın ortaya çıkması için.
10:05Peki bin han hanım son sorum bu yapılacak zamlar aslında az önce biraz değindik ama daha geniş bir yorum isteyeceğim şimdi sizden. Bu yapılacak zamlar yeni yılda asgari ücretliği, düşük ücretliği ve emekliliği enflasyondan açlık sınırından koruyacak mı?
10:23Evet şimdi tabii ki maalesef az önce bahsettiğim gibi fiyatlama davranışlarındaki bozukluklar ve hizmet enflasyonunda bütün rakamların delillenen fiyatların geçmişe yönelik endekslenmesi, mal enflasyonunda çok sık aradıklarla yapılan güncellemeler.
10:49Bunlar hem enflasyondaki katılım karşımıza çıkartıyor ama aynı zamanda dediğimiz gibi ücreti de içine kattığımızda daha yüksek bir enflasyon aranı daha yüksek fiyatlarda karşılaşmamıza neden oluyor.
11:07Aslında yılın ikinci yarısında asgari ücrete zam yapılmamasının tek sebebi bu enflasyon ve ücret bağlantısından çekinilmesi. Enflasyon raporunda şöyle bir gerçek vardı Erdem Bey 8 Kasım'da yayınlandı.
11:27Emeğin verimlilik artışının emeğin real ücretinin altında kaldığı gözlemlenmiştir diyor yılın ilk çeyreğinde. Oysa ki tam tersine emekten tam verimi alabilmek için ücretin daha küçük olması gerektiği de burada zımlı olarak ifade ediliyor.
11:49Ve bu çerçevede de yılın ikinci yarısında verimlilik artışının real verim ücretinin üzerine çıkacağı ve dolayısıyla daha katma değer yaratacağı ifade ediliyordu.
12:03Bu şu anlama geliyor, evet ücretler artışı hem verimliliğin o ücretin karşılığı olmadığını gösteriyor maalesef hem de aynı zamanda fiyatları arttırdığı ve enflasyonist baskıları ortaya çıkardığı gibi bir durum ifade ediliyor enflasyon raporunda.
12:25Dolayısıyla Türkiye'de olmaması gerekiyordu ama fiyat ücret bağlantısı her ne bir şekilde törpülenemedi. Fiyat hareketlerinin yılbaşından sonra yani zamlar açıklandığından itibaren tekrar gündeme gelmesi mümkün görünüyor maalesef.
12:47Peki Bin Han Hanım çok teşekkürler bugün vakit ayırdınız. Dediğim gibi yeni yılla birlikte yurttaşın maaş zamı beklenmesi de artmaya başlamıştı. En azından bu konuya değinmiş olduk bunu gündemde tutmuş olduk. Eklemek istediğiniz son bir şey varsa onu da alabilirim sizden burada noktalayabiliriz.
13:05Tabii tüm bu süreçten aslında ekonomi ve sosyal göstergelerin iyileşebilmesi açısından burada enflasyonla mücadelenin çok ağır ortaya çıkartmış olduğu, emekçi kesim üzerinde ortaya çıkartmış olduğu bu ağır durumun aslında maliye politikası önlemleriyle çeşitli transferlerle özellikle tüketim malları, düşük gelir gruplarının tükettiği malları,
13:34üzerindeki katma değer vergisinin örneğin özel tüketim vergisinin düşürülmesiyle bir nebze hafifletilmesi mümkündür yani maliye politikasına bu anlamda görev düşmektedir fakat bu görev bu anlamda maalesef gerçekleşmedi.
13:50Dolayısıyla bizi en azından enflasyonla mücadelenin yükünü biraz kaldırması açısından politika adımlarına hala ihtiyaç vardır. Tek sorun önce enflasyonu yaşayıp arkasından bunun giderilmesine yönelik ücret artışlarını talep etmek değildir.
14:12Bir başka çözüm içinde maliye politikasının devlet bütçesinin bu anlamda daha dar gelirlere yönelik politika adımları atması gerekmektedir.
14:26Peki çok teşekkürler.
14:28Ben teşekkür ederim.
14:41Bu kadar elimize yeni bilgiler yeni gündemler geldikçe bu ekranlardan sizlere aktarmaya devam edeceğiz.
14:47Kendinize iyi bakın başka bir programda görüşmek üzere.