Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Cumhuriyet TV ekranlarından merhaba sevgili izleyenler, bu programda biraz ekonomi gündemini konuşalım.
00:17TÜİK'in yaptığı açıklamalar, bugünkü açıklamalar önemli.
00:19Öncelikle Kasım ayına ilişkin enflasyon verisini açıkladı TÜİK.
00:23Bunun yanında bu yılın 3. çeyreğine ilişkin büyüme rakamları açıklandı.
00:27Orada bir azalış söz konusu.
00:29Bir de biliyorsunuz artık bir aydan az bir süre kaldı.
00:31Ocak ayı geliyor.
00:33Asgari ücrete ve emekli aylıklarına ilişkin yapılacak zam oranları elbette gündemde ve merak konusu.
00:39Bütün bunları konuşacağız.
00:40Profesör Doktor Mustafa Durmuş bizimle.
00:42Hoş geldiniz.
00:44Hoş buldum.
00:45Efendim dilerseniz böyle en sıcak gelişme enflasyonla başlayalım.
00:49Enflasyon TÜİK'e göre aylık 2,24.
00:52Elbette İTO rakamlarıyla ve ENAK rakamlarıyla yine bir uçurum görüyoruz.
00:58Yıllık bazda %47'ye gerilemiş görünüyor enflasyon.
01:01Bu verileri nasıl yorumlarsınız bildirirseniz başlayalım oradan sonra devam edelim.
01:06Tabii şimdi öncelikle %47'ye kadar düşürülmüş ama aylıkta da 2,24 oranında bir enflasyon söz konusu.
01:19Tabii bu rakamlara biraz ihtiyatlı yaklaşmak gerekiyor.
01:24Neden ihtiyatlı yaklaşmak gerekiyor?
01:26Çünkü iki tane başka enflasyon verisi de açıklandı başka kurumlar tarafından.
01:31ENAK da bu %4 aylık örneğin ve yıllık da tabii ki ciddi bir şekilde artıyor.
01:38%86,76 gibi bir orana denk düşüyor.
01:44İTO'nun İşçiler İçin İstanbul Geçinme Endeksi adıyla da bir enflasyon verisi var.
01:56Ona da baktığımız zaman aylıkta %3,07 ve yıllıkta %57,99 kabaca %58 değildir.
02:04Bir kere TÜİK'in verileriyle bu diğer kuruluşlar veriler arasındaki fark açılarak devam ediyor.
02:13Yani neredeyse iki kata yakın farkın olduğunu söyleyebiliriz bazı zamanlarda.
02:17Bu bir kere çok ciddi bir sıkıntı yaratıyor.
02:20En azından TÜİK verilerinin güvenilirliğini yeniden tartışmaya açan bir veri.
02:25Ama biz şunu biliyoruz, biz genelde Aralık ayında yapılan bu enflasyon açıklamaları,
02:32enflasyon verileri hep düşük gösterilir.
02:35İşte orada da hep şey söylenirdi, yani asgari ücret belirlenirken bunlar esas anlayacağı için düşük gösteriliyor demirdi ki
02:43bence de burada bir haklılık payı var bu eleştirilere.
02:46Bunun bir altını çizelim, yani bu veriler güvenilir veriler midir, ne kadar güvenilirdir son derece tartışmalı.
02:53Bunlar güvenilir verilerse diğerleri, İTO ve Enayi'nin verilerini nereye koymamız lazım?
02:59Bir bu, ikincisi tabii kendi içinde de başka bir sorun var.
03:04Hala çok yüksek enflasyon, yani güvenilir olduğunu ve doğru olduğunu kabul etsek dahi
03:09%50 civarındaki bir enflasyon çok yüksek, yani bu Arjantin'den sonra en yüksek enflasyon oranına sahip bir ülkeyiz.
03:17Gıda enflasyonunda durum çok daha kötü, çok daha yüksek seyredildiğini biliyoruz.
03:22Enerji enflasyonunda Türkiye'nin OECD şampiyon olduğunu biliyoruz.
03:26Aynı zamanda bugün açıklanan verilerin detaylarına baktığımız zaman da özellikle gıda enflasyonunun
03:33bu manşet enflasyonu dediğimiz, yani %47'lik enflasyonun üzerinde seyrettiğini görüyoruz.
03:38Ama sağlık da %50'nin üzerinde seyrediyor.
03:41Konut, kiralar da çok ciddi bir şekilde yükselme söz konusu, hemen onu da şuradan söyleyebiliriz diye düşünüyorum.
03:50Özellikle %75 civarında bir konut ve kira enflasyonu söz konusu ve tabii ki eğitimde de %92 civarında hatta %92'nin üzerinde bir artış söz konusu.
04:04Şimdi bunlar neden önemli?
04:06Çünkü bunlar aslında emekçilerin, ücretlilerin, dar gelirlilerin bütçesinin önemli kısmını oluşturan maliyetler.
04:16Gıda ve kira özellikle olmak üzere tabii ki eğitim ve sağlık da son zamanlarda özelleştirmelerle çok pahalı hale geldiği için, paralı hale geldiği için iyice zorluyor.
04:26İşte yeni bütçeye baktığım zaman da bütçeden yeterince kaynak ayrılmadığını görüyoruz.
04:30Hem eğitimde hem sağlıkta.
04:32Böyle olunca tabii ki sonuçta özel sektöre, piyasalara yüklenme söz konusu.
04:37Oralarda da fiyatlar %100'lere yakın bir şekilde arttığında emekçiler çok perişan oluyorlar.
04:43Yani emekçilerin enflasyonu sıradan herhangi birinin enflasyonundan çok daha farklı gibi gözüküyor.
04:50Özellikle üst gelir gruplarının enflasyonundan 20-30 puan daha yüksek bir enflasyondan söz edebiliriz.
04:57Bu ayrıştırmayı yapmamız lazım.
04:59Bu ayrıştırmayı yapmazsak zaten asgari ücretin de ne olması gerektiği ya da nasıl biçimlenmesi,
05:07enflasyonla ilişkisinin, hayat pahalılığıyla ilişkisinin nasıl kurulması gerektiğini de bence sağlıklı bir şekilde çözümleyemeyiz diye düşünüyorum.
05:15Evet Sayın Durmuş, şimdi siz de ifade ettiniz aslında.
05:18Giderek de emekçi kesimli üst gelirli gruplar arasındaki farkın açıldığından söz ediyoruz ya.
05:24Dilerseniz büyüme verilerine geçelim.
05:26Orada benim dikkatimi çeken işçi sınıfının milli gelirden aldığı payın %40'dan %36,4'e gerilemesi.
05:334 puanlık bir gerileyiş var.
05:35Genele baktığınızda siz neler söylersiniz?
05:37Bu artık yoksullaşmanın sonu nereye gidecek?
05:41Evet, şimdi o çok önemli bir veri.
05:45Biliyorsunuz büyüme verisiyle birlikte açıklanıyor.
05:48Yani büyüme verisinin faktör gelirleri açısından analiz edilmesiyle gündeme gelen bir yaklaşım.
05:55Oraya baktığımız zaman son üç çeyrektir, yani birinci çeyrekten olmak üzere, bu yılın başından olmak üzere
06:02sürekli işçilerin, ücretlilerin milli gelirden aldıkları payın düşmekte olduğunu görüyoruz.
06:08İşte 40 küsürlerden ikinci çeyrekte de 36 küsürlere kadar düşmüş durumda.
06:14Biz geçmişte bunun %30'un altına düştüğü zamanları da biliyoruz.
06:18%26'lara kadar geriliğini biliyoruz.
06:20O nedenle kabaca biz şunu söyleyebiliriz.
06:24Üçte bire sabitlenmiş durumda emekçilerin payı.
06:27Şöyle düşünün, bu ülkede ücretiyle geçinen 17 milyon civarında emekçi var, işçi var, yevmiyeli var, ücretli var.
06:39Ve bunların üretimleri söz konusu ama bunların aldıkları pay toplam içerisinde sadece üçte bir.
06:48Oysa çok daha az bir paya sahip olan, nüfus olarak çok daha az olan,
06:53kendi hesabına çalışanlar, sermayedarlar, yani işte büyük şirketler vesaire filan
06:58bunların aldıkları paya baktığımız zaman emekçilerin payının çok çok üzerinde olduğunu görüyoruz.
07:04%50'lerin çok üzerinde olduğunu görüyoruz.
07:06Dolayısıyla burada büyük bir adaletsizlik var. Bunu nasıl yorumlayabiliriz?
07:10Birincisi şöyle yorumlayabiliriz.
07:13İşte ücretlendirme politikaları, asgari ücret politikaları, çok düşük tespit edilmesi,
07:19emek aleyhine yürütülen sosyal politikalar, geliş politikaları bunun birinci nedeni.
07:23İkinci nedeni de bizde maalesef ikinci bölüşüm ilişkileri dediğimiz,
07:28hani şu vergi politikaları, bütçe politikaları, harcama politikaları dediğimiz
07:32politikalar da aslında emeğin lehine değil, emeğin aleyhine işliyor.
07:36Vergiler aslında büyük ölçüde emekçilerden alınıyor.
07:41Ama vergi indirimleri, muafiyetleri, istisnaları sermaye kesimine sağlanıyor.
07:45Yani zaten hali hazırda adaletsiz olan gelir bölüşümü bir de ikinci gelir bölüşümü ilişkileriyle,
07:52yani vergi politikalarıyla, bütçe politikalarıyla, harcama politikalarıyla daha da adaletsiz hale geliyor.
07:57Şimdi bu nereye kadar gidebilir?
07:59Bu birincisi emekten sermayeye doğru bir kaynak transferi demektir.
08:04Değerin, varlığın, zenginliklerin emekçiden alınıp,
08:09servet sahiplerine, sermayedarlara transfer edilmesi, aktarılması demektir.
08:13Bu yapılıyor bir süredir.
08:15Bunun en sunut örneklerinden bir tanesini kur korumalı medyada bildiğiniz gibi yaşadık gördük.
08:19İnanılmaz bir yüksek aktarım söz konusu oldu.
08:23Ama bu AKP iktidarının son dönemdeki hemen hemen bütün politikaları böyle.
08:27Yani hep yoksuldan zengine doğru bir transferi içeriyor.
08:33Faiz oranlarının çok yüksek olması, hala yüzlerdelerde olması,
08:36piyasa faizlerinin de bunun da üstünde olması zaten böyle bir aktarım mekanizmasının kendisini gösteriyordu.
08:43Böyle olunca tabii ki emekçilerin payı azalmaya başlıyor.
08:46Birincisi bu. İkincisi bunun başka bir boyutu, yoksullaşma boyutu, yoksullaştırma boyutu.
08:52Siz bunu şey olarak da okuyabilirsiniz, emekçileri mülksüzleştirip,
08:56ellerindekilerin hemen hemen her şeyini alıp, onları tamamen mülksüz bırakıp,
09:00çaresiz bırakıp, sisteme teslim edip ve yoksul yönetimine dönük politikalar izlenmesini söyleyebilirsiniz.
09:08Bunu yapmaya çalışıyorlar.
09:10Otoriter rejimler de zaten böyle ayakta kalabiliyor.
09:13Böyle de tabii gittiği sürece emekçilerin aldığı pay da giderek azalmaya başlıyor.
09:19Gerçekten Türkiye'de hiç bu kadar gelir bölüşümünün,
09:22servet bölüşümünün bu denli adaletsiz bir hale geldiği,
09:26insanların bu kadar yoksullaştırıldığı bir dönem olmamıştı.
09:291-2 gün önce açıklandı, açlık sınırı 21 bin liraya yaklaşmış durumda.
09:36Asgari ücretin çok üzerine çıktı.
09:38Yoksulluk sınırı da 66 bin liranın üzerine çıktı.
09:4267 bin liraya yaklaşmış durumda 4 kişilik bir ailenin.
09:46Şimdi böyle olunca şu anlama geliyor.
09:49Asgari ücretlilerin tamamı aç, açlık sınırının altında.
09:54Bir de biliyorsunuz kayıt dışı çalışanlar var.
09:59Kayıt dışı çalışanlar da durum daha vahim.
10:02Onlar da açlık sınırının altında.
10:04Toplumun da yüzde 80-85'i asla yoksulluk sınırının altında.
10:09Bu da neyi gösteriyor?
10:11Şöyle düşünün, 85 milyonluk bir ülkede kabaca 15 milyon çok iyi durumda olan
10:17her türlü mekanizmanın onların lehine çalıştığı,
10:20servetin ve zenginliklerin onlara aktarıldığı bir zengin azınlık var, 15 milyon.
10:26Bir kalan 70 milyon da yoksulluk ve açlık sınırının altında yaşamaya mahkum edilmiş durumda.
10:32Bu çok kötü bir şey.
10:34Bunun daha da ileriye gidebilmesi ne kadar mümkün bilmiyorum.
10:37Ama ben şeyden de çok mutlu değilim açıkçası.
10:41Yani bu önümüzdeki günlerde açıklanacak olan asgari ücretin böyle telafi edici,
10:50tatmin edici, insanları açlık sınırından ya da yoksulluk sınırından kurtarıcı bir zammı içereceğini de düşünmüyorum.
10:57Çünkü sonuç itibariyle bu iktidarın neoliberal maliye ve para politikalarıyla, kanun politikalarıyla çelişir bir durumda.
11:07Yani Şimşek ne zaman konuşsa asgari ücretin baskılanması gerektiğini söylüyor.
11:13IMF benzer bir şekilde biliyorsunuz onlar da çok ciddi zam verilmemesi gerektiğini söylüyorlardı.
11:20Bazı başka kurumlar ve iktisatçılar işte beklenen enflasyon ki %21 olarak açıklanmıştı.
11:262025 yılı için hiçbir tutarlı yanı yok.
11:29Ona göre yapılmasını söylemişti.
11:31Niçin bunların hepsini söylüyorlar?
11:33Çünkü enflasyonu aşağıya çekip istediklerini söylüyorlar.
11:36Orada da bir yanlışlar var.
11:38Enflasyonu aşağıya çekmek böyle mümkün değil.
11:40Çünkü enflasyonun dinamikleri farklı.
11:42İkincisi bu faturayı neden halk ödesin ki?
11:45Gelişinde hiçbir sorumlu olmayan başta emekçiler olmak üzere neden bunun bedelini ödettiriyorsunuz bu insanlara?
11:52Bu da çok büyük bir haksızlık tabii.
11:54O nedenle yapılabilir, sürdürülebilir politikalar gibi değil.
11:572025 çok şeye gebe gibi gözüküyor.
12:00Evet Sayın Durmuş şimdi asgari ücret gündemini daha geniş işlemeden evvel dilerseniz
12:05şimdi büyümedeki yavaşlamayı da bir hızlıca konuşalım.
12:08Çünkü siz de vurguladınız enflasyon da düşmüyor bir yandan.
12:11Şimdi bir önceki çeyreğe göre %0,2 büyüme hızının azaldığını görüyoruz.
12:17Çok özür diliyorum.
12:20Gayri safi yurt içi hasılının azaldığını görüyoruz.
12:23Burada yine söylediğim gibi enflasyon da düşmüyor.
12:27Bu ne demek sizden dinleyelim.
12:29Şimdi öncelikle bir kere Türkiye ekonomisi ciddi bir inişe geçmişti.
12:33Bu seneden itibaren söylemiştik.
12:35Son iki çeyreklerde küçülmeye başladı gayri safi yurt içi hasıla.
12:41Bu günlerde açıklanmış olan büyüme verisi aslında küçülme verisi.
12:460,2 oranında küçüldü Türkiye ekonomisi.
12:49Ama iki çeyrek yani altı ay toplam küçüldüğü içinde biz buna teknik olarak resesyon oluyoruz.
12:56Yani Türkiye ekonomisi küçülüyor.
12:59Ve muhtemelen dördüncü çeyrekte de yani içinde bulunduğumuz bu çeyrekte de yıl sonuna kadar bu küçülme devam edecek.
13:05Bu neden önemli?
13:07Bu şunun için önemli.
13:09Çünkü küçülme demek şirket iflaslarının artması demek.
13:12Küçülme demek iş yerlerin fabrikalarının kapanması demek.
13:15Ticaretin daralması demek.
13:17Küçülme demek aynı şekilde ihracatın azalması demek.
13:20Yani krizin de derinleşmesi demek.
13:24Ve emeği de geçinenler açısından da somut ifadesi daha fazla işsizlik demek.
13:29Daha fazla işsizlik olduğu gibi küçülme dönemlerinde işverenlerin ücret artışına karşı dirençleri de daha fazla oluyor.
13:39En azından bunu gerekçi olarak gösteriyorlar.
13:41Bu nedenle gelir artışlarının da baskılanacağı anlamına geliyor.
13:44Yani bir yandan enflasyonu aşağı düşüreceğiz derken diğer yandan küçülen bir ekonomide işverenler de tabii ki bağırmaya başlıyorlar.
13:52Yani biz işte zaten zor durumdayız. Bu maliyetleri nasıl karşılayacağız?
13:55Ya siz bize destek verin devlet olarak ya da bunu belli yerde tutun.
13:59Örneğin yüzde 20-25'i aşmasın.
14:01Asgari ücret zammı değil.
14:03Bunu söyledi zaten Müsriyat Başkanı bunu alenen söyledi.
14:06Bunu açıktan söyledi Müsriyat Başkanı.
14:08Başkalar da söylüyor aslında bunları.
14:10Ve açlık sınırında bir ücret artışına aslında layık görüyorlar.
14:14Ama buradaki en önemli bir başka sorun da şu.
14:17Bakıyorsunuz bu büyümeyle ilgili genel olarak verilere.
14:21Şimdi yıldan yıla büyüme aslında hala pozitif.
14:24Yüzde 2.1 biliyorsunuz.
14:27Son iki çeyrek küçülme vardı.
14:29Resessiyon da aynı zamanda ama büyüme yavaşta olsa devam ediyor.
14:32Peki hangi sektörlerde büyümüş?
14:34En çok inşaatta büyümüş.
14:36Tekrar inşaata dönmüş.
14:38Belli ki ekonomi rotasını.
14:40Artı emlakta büyüme olmuş.
14:42Ve bunların hemen somut bir ayakları var biliyorsunuz.
14:45Finans sektörü, bankacılık, sigortacılık.
14:47Çünkü krediyi oradan alıyorlar.
14:49Orada bir büyüme var.
14:51Tarımda bir miktar büyüme var.
14:53Ama ihracatta küçülme var.
14:55İthalatta işte daralma çok daha fazla.
14:57Ve asıl önemli olan da sanayi sektöründeki yüzde 2.2'lik küçülme.
15:03Bence buna biraz odaklanmak lazım.
15:05Sanayi sektörü küçüldüğünde bunun içeride ve dışarıda çok farklı etkileri olur.
15:10İçerideki en önemli etkisi bir kere faaliyetlerin yavaşlaması demektir.
15:14Sanayi çok önemli çünkü.
15:16Sanayi sektöründe çalışan işçiler daha korunaklı işçilerdir.
15:20Daha güvencel işçilerdir.
15:22Daha görevi olarak ücretleri yüksek işçilerdir.
15:25Hizmetler sektörüne göre.
15:27Bunların azalması anlamına gelir.
15:29Onların refahının büyük ölçüde azalacağı anlamına gelir.
15:32Ama sanayi sektöründeki küçülme Türkiye ihracatının önemli bir kısmı imare sanayine de dayandığı için
15:37ihracatın da bundan sonra gerileceği ve döviz girişlerini azalacağı anlamına gelir ki
15:42Türkiye'nin tekrar o döviz kıskaçına girmekte olduğunun da göstergeleridir bunlar.
15:47Bu anlamda ekonomik büyümedeki bu veriler çok iyi işaret etmiyor.
15:52Ama hep söylüyorduk zaten.
15:54Biz diyorduk ki yani bu sürecin bir başka adı var.
15:57Stakfilasyon dediğimiz bir adı var.
15:59O da şu yüksek enflasyon altında ekonominin durgunluğa girmesi.
16:03Bunun en tehlikeli aşaması yüksek enflasyon altında ekonominin küçülmesi.
16:08İşte son iki dönemdir yani altı aydır sadece durgunluk değil yani durağın gitmiyor bizzat küçülüyor.
16:15Ve enflasyon da resmi olarak bile yüzde ellilere yaklaşmış durumda.
16:19Yani bir yandan emekçiler enflasyon kıskacı altındalar.
16:23Diğer yandan da işsizlik ve resesyon kıskacı altındalar.
16:28Aynı zamanda da yüksek faizler söz konusu.
16:30Yüksek faizlerde emekçileri vuruyor özellikle borçlu kesimler açısından düşündüğümüzde.
16:36Gelirini tamamlayamayan borçla geçinmeye çalışanlar açısından.
16:40Bu da çok büyük bir sıkıntı olarak karşımıza çıkıyor.
16:43Yani evlerinin işte mortgage kredilerini işte uzun madeli ipotek kredilerini ödeyemeyenlerin sayesinde artış olacaktır.
16:51Zaten kredi borcunu ödeyemeyenler de ciddi bir artış var.
16:55Araçlarının ödeyemeyenler de yani araç almıştır, otomobil almıştır, onun kredisini ödeyemeyecekler de bir artış söz konusu olacaktır.
17:03Yani önümüzdeki süreçte yüksek faiz oranlarıyla birlikte emekçileri bir de borç yükü, geriye ödeyememe, temel yükü dediğimiz o yükte vuracak gibi gözüküyor.
17:15Bu anlamda çok şey bir dönem, sıkıntılı bir dönem.
17:19Fakat bu dönemi de ısrarla iktidar yani gelir politikalarını değiştirmek,
17:24asgari ücrete doğru düzgün zam yapmak, halkı rahatlatmak, halkın üzerindeki vergi gücünü hafifletmekten ziyade
17:31ağırlıklı olarak krizin faturasını halkın üzerine yıkmakla geçiştirmeye çalışıyor.
17:37Böyle bir kafaya sahip oldukları için de buradan tabii ki çözüm çıkmıyor.
17:41Evet, işçi sınıfının örgütlü olmadığı sermaye kesiminin daha güçlü olduğu ekonomilerde böyle durumları görmek çok da şaşırtıcı değil değil mi?
17:51Kesinlikle, yani bu işin çözümü örgütlü olmak ve birlikte mücadele etmek.
17:55Yani özel sektör, kamu sektörü ayrımı yapmaksızın, yoksul köylüler de yanına alarak, küçük esnaf da yanına alarak,
18:01hatta küçük sermaye gruplar, bu COVID'leri vs. bunlar da zor duruma düşmeye başladılar.
18:06Bunların hepsiyle birleşik bir mücadelenin yürütülmesi lazım.
18:09Evet, şimdi siz de söz ettiniz aslında orada artık emekçinin ya borçlarını ödeyemediği,
18:15ya elinde belki bir evi varsa aldıysa, bir arabası varsa onu sattığı birikimlerini erittiği bir döneme giriyoruz gibi gözüküyor.
18:22Bu noktada son bir asgari ücret ve emekli aylıklarına ilişkin gündemi de şöyle bir açalım dilerseniz.
18:28Çünkü orada elbette herkesin de aslında merak ettiği bir biçimde oran.
18:32Yani evde kazan kaynamayınca efendim en azından 3-5 ne kadar fazla olacak?
18:36İnsanlar bunu bilmek istiyorlar.
18:38Geçtiğimiz günlerde ben iktidara yakın bir ekonomi yazarının %37 gibi bir orandan söz ettiğini gördüm.
18:45Siz neler duyuyorsunuz, nasıl bir tahmininiz var emekli aylıklarına ve asgari ücrete yönelik?
18:51Evet, şimdi şöyle yani o kadar durum vahim ki yani %30'un altında bir rakamı telaffuz etmeleri mümkün değil.
18:58En son Cumhurbaşkanı'nın konuşmasından da sanki %35 ile %40 arasında bir yere oturacakmış gibi bir hissiyat da ortaya çıkmıştı.
19:05Zaten gerçekleşen enflasyonun da %46'lar civarında olacağı bu yıl sonu itibariyle açıklandı biliyorsunuz.
19:14Orada bir %46 var yani öbür tarafta da bir hedeflenen %21 var.
19:19Yani %21'i tutmayacağı da belli.
19:21İkisini toplasanız, ikiye bölseniz zaten %35'in üzerinde bir şey çıkıyor.
19:25Yani en böyle hakkaniyetli gibi gözüken bir çözüm dahi olsa ki bence hakkaniyetli değil, asla değil.
19:32Çünkü enflasyon hesapları doğru değil.
19:34Şimdi %30 zam yapıldığı zaman İrem şöyle bir durumla karşı karşıyayız.
19:40Bugün itibariyle eğer %30 zam yapılmış olsa asgari ücretliler önümüzdeki yıl Şubat ayında açlık sınırının altına düşecekler.
19:53Tekrar ediyorum. Yani %30 bir zam asgari ücretlinin 2025 Şubat ayından itibaren açlık sınırının altına ücretinin düşmesine yol açacak.
20:043 ay sonra yani.
20:063 ay sonra evet. 3 ay sonra gidiyor.
20:08Enflasyonu falan da daha henüz katmıyorum. Bir de vergiler var biliyorsunuz.
20:12Vergidevinlerindeki adaletsizlik var diye öyle gidecekler.
20:15Ama sadece asgari ücret zammıyla bile bugünkü açlık sınırı hesaplamalarıyla bile gitsek düşecek.
20:24Açlık sınırının üzerinde kalmayı gerektiren asgari zam oranı %55.3.
20:32Yani asgari %55.3 eğer üçlük bir zam yapılırsa bizim hesaplarımıza göre asgari ücretli açlık sınırının üstüne çıkıyor.
20:42Yani az çıksının altına düşmüyor. O da her şey normal giderse.
20:45Başka bir takım anormallikler çıkmazsa fevkalade şoklarda falan karşılaşmaz.
20:49Ocak ayında yapılacak zamlar var. Yani beklenen, öngörülen zamlar var.
20:53Bütün bunlar var. Bütün bunların hepsi aslında eritecek tabii ki. Bütün bunların hepsi eritecek.
20:59Bugünden hesap şey yapalım. Mesela ne açıklandı?
21:03İlk 10 ayda %40 civarında bir enflasyon açıklandı değil mi? %39.99.
21:09Asgari ücret böylece %40 eridi Ekim ayında.
21:1217 bin liralık asgari ücret oldu. Oldu 10 bin küsur lira.
21:19Yani 17 bin liradan 10 bin küsur liraya girdi.
21:22Yani Ekim ayında aslında asgari ücretlinin maaşı 17 bin lira değildi. 10 bin liraydı.
21:28Aynı mantıkla 2025 yılını düşünün.
21:312025 yılında işte yeniden değerleme oranıyla bir sürü şey zamlanacak.
21:36Vergilerde, özellikle bu turtaşlar vergisi vesaire filan gibi onlarda bir takım zamlar söz konusu olacak.
21:43Yeniden değerleme oranıyla elektriğe, doğalgaza vesaire gelecek zamlar var.
21:47Bütün bunlar tabii ki maliyet yönünü olarak enflasyonu arttıracak.
21:51Dolayısıyla bu da etkilemeye başlayacak.
21:54Enflasyonla birlikte ne yapmaya başlayacak tabii ki?
21:58Vergi dilimlerindeki bu adaletsizlik yani bir üst gelir grubuna çıkarak %15 yerine %20,
22:04%20 yerine %20'yetten vergilendirme gibi de bir şey gündeme geleceği için
22:09hemen ilk 6 ayın içerisinde alınan zamın çok önemli bir kısmı da aslında eritilmiş olacak.
22:16Bir de işin böyle bir boyutu var.
22:18Neden mi?
22:19Biz şöyle bir mesela bana sorduklarında yüzde kaç zam olmalı filan diye
22:24ben o tartışmaya girmek istemem, şöyle girmek istemem.
22:28Ne önerirseniz önerin bu sistemi düzeltmediğiniz sürece toparlayabilme şansınız kalmamış gibi gözüküyor.
22:35İşte iki örnek var.
22:36%30 ve %55 açlık sınırı ve açlık sınırının üzerine çıkmak.
22:42Yani Türkiye insanı Allah aşkına açlık sınırında geçinmeye mahkum edilmeli mi?
22:48Bırakın yoksulluk sınırını, açlık sınırının biraz üstünde kalmak mıdır?
22:52Bunca yıllık bir ülkenin ekonomisinin yoksulluk sınırının da üstüne çıkması gerekmektedir.
22:59Onun için de herhalde önümüzdeki yıl 70 bin liranın üzerinde filan asgari ücretini
23:03zaman mücret alması lazım.
23:05E bunu da sistem verecek gibi gözükmüyor.
23:08Dolayısıyla bu tartışmayı başka bir yere bükmek lazım diye düşünüyorum.
23:12O da işte asgari ücreti değil yaşanılabilir bir yaşam ücretini,
23:17insan umuruna yaraşır bir ücreti konuşmalıyız biz.
23:20Bugün asgari ücret ortalama ücrete dönüştüğü için bu kadar çok konuşuyoruz.
23:24Yani ortalama ücretin hale gelmiş.
23:28Asgari ücret işçi sınıfının yarısının ücreti hale gelmiş.
23:33Resmi olarak, kayıtlı olarak 7-8 milyon, gayri resmi olarak da 3 küsur milyonu koyarsanız
23:3911 milyon insanın ücretini konuşuyoruz asgari ücret.
23:42Bu yüzden çok önemli ama bizim artık buraları aşıp oranlara takılmaksızın
23:47başka bir takım kriterlerle yeni bir ücret tanımı, yeni bir gelir tanımı,
23:51yeni bir bölüşüm tanımı yapmamız lazım.
23:53Ama onu da tabii ki bu mevcut sistem içerisinde ve mevcut iktidar yapısı altında yapabilmek
23:58imkansız gibi gözüküyor.
24:00Başka bir hikaye anlatmak lazım burada.
24:03Evet, siz de söylediniz.
24:05Asgari ücreti konuşuyoruz çünkü toplu iş sözleşmelerini konuşamıyoruz.
24:08Müzakere masası bir masa var.
24:10Orada da ne konuşuluyor, ne yapılıyor?
24:12Kim nasıl karar veriyor bilmeden bir rakam bize söyleniyor.
24:15Her senede böyle oluyor açıkçası.
24:17Söylediğinize göre eğer Şubat'ta yapılan zam oranı açlık sınırının altında kalıyorsa
24:23zaten Ocak ayının çalıştığı maaşını Şubat'ta alan kişi ilk maaşını aldığında
24:28açlık sınırı ile başlamış oluyor yıla değil mi?
24:31Aç olarak başlayacak demektir yeni yıla ve yeni yılda başka belirsizliklere de karşı karşıya kalacak.
24:36Ama bu işin çözümü şu, gerçekten bu işin çözümü işçi sınıfının birlikte mücadelesi,
24:41örgütü mücadelesinden geçiyor çünkü emekçilerle birlikte.
24:44Ama bunu sadece ücret mücadelesine indirgememesi lazım.
24:47Çünkü sadece ücret mücadelesine indirgediği zaman buna yetişmek mümkün değil.
24:51Yani bir ülkede demokrasi ve barışı tesis etmediğiniz sürece,
24:55sosyal adalet tesis ettiğiniz sürece, insan haklarına saygı gösterilmediği,
25:00hukukun üstünlüğü sağlanmadığı sürece o ülkede ücretlinin de rahat edebilmesi
25:06ya da kazanımlarını koruyabilmesi mümkün değil.
25:09O nedenle bu mücadele birlikte yürümek zorunda.
25:12Yani bu işin özünde politik mücadele var.
25:15Kısacası bunu söylüyorum.
25:17Sayın Durmuş çok teşekkür ediyorum vakit ayırdığınız için.
25:20Ben teşekkür ediyorum.
25:22Tekrar görüşmek üzere. Hoşçakalın.
25:24Hoşçakalın.
25:26Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri Prof. Dr. Mustafa Durmuş bizimle birlikteydi.
25:30Deneyimli İktisatçı sizler için asgari ücret gündemini şöyle bir özetledi.
25:34TÜİK'in bugün açıkladığı rakamlar öne çıkıyordu.
25:37Onları konuştuk.
25:38Hem Kasım ayı enflasyon verilerine ilişkin hem de büyüme rakamlarına ilişkin konuştuk.
25:42Büyüme rakamlarında aslında son 3. çeyreğe baktığımızda %0,2'lik bir azalma var.
25:50Bunun yüksek enflasyonla birlikte olmasını Sayın Durmuş diyor ki,
25:54sesyonu aslında teknik olarak Türkiye'nin artık girmiş olduğunu söylüyor.
25:57Bunun yanında bildiğiniz gibi asgari ücret gündemi var.
26:00Yapılacak zam oranları ne kadar bunları konuştuk.
26:03Sayın Durmuş'un söylediğine göre şimdiki rakamları baz alarak bir eczam yapsalar bile
26:07Şubat ayından itibaren asgari ücretli yine açlık sınırının altında kalacaktır.
26:12Çünkü zaten %40'a yakın asgari ücret eridi onayda diyor.
26:16Sizler için anlattık.
26:17Ekonomi gündemini sıkça konuşmaya devam ediyoruz bu ekranlarda.
26:20Bir sonraki programda görüşmek üzere.