Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri, herkese merhaba.
00:17Ekim 2024'te İstanbul Üniversitesi'nce yapılan bir araştırma, ekonomik daralmanın ve enflasyonun emekliler üzerindeki etkilerini inceledi.
00:26Araştırma gözleri önüne serdi ki emekliler son derece sıkıntılı ve zor günler geçiriyor.
00:31Bugün araştırmanın başkanlığını yapan Prof. Dr. Süphan Nasır ile birlikteyiz.
00:36Süphan Hanım hoş geldiniz.
00:39Merhabalar, hoş buldum. Davetiniz için çok teşekkür ederim.
00:43Biz teşekkür ederiz katıldığınız için, siz sağ olun.
00:46Öncelikle şimdi kısaca bir araştırmadan bahsedelim istiyorsanız.
00:50Nasıl bir araştırma, kaç kişi katıldı, nelere dikkat edildi?
00:54Tabii ki. Öncelikle bu araştırmanın ana hedefine baktığımız zaman enflasyonla birlikte biliyorsunuz tüketicilerin yaşamın her alanında yaptıkları harcamalarla ilgili bütçelerinde bir değişim meydana geldi.
01:09Biz de İktisat Fakültesi Pazarlığım Ana Bilim Dalı Başkanlığı'nda Medipol Üniversitesi'nden Doktor Öğretim Üyesi Betül Ortaköy ve İstanbul Üniversitesi Ceyrakpaşa Üniversitesi'nden Doktor Öğretim Üyesi Nilay Hoca'mızla birlikte bu çalışmayı yürüttük.
01:30Araştırmamızda 2000 kişiye yakın kişi katıldı.
01:34Amacımız hem beyaz yakalılar dediğimiz kamu ve özel sektör çalışanlarındaki yaşam maliyetlerinin artması onların harcamalarına nasıl yansıdı onu gözlemlemek.
01:44Ama aynı zamanda da emeklilerimizle ilgili de bir veri elde edebilmekte ve bugün sizinle emeklilerimizle ilgili konuşacağız.
01:54Çünkü emekliler bizim için çok önemli.
01:56Biliyorsunuz Türkiye nüfusu yaşanmakta ve 2023 yılında ilk defa toplam nüfus oranına baktığımız zaman yaşlı nüfusun %10'u geçtiğini çift rakama ulaştığını görüyoruz.
02:10Yani Türkiye'deki nüfus hızı baktığımız zaman düşmekte ve bu ne demek?
02:16Emeklilerin sayısı artmakta ve sağlık hizmetlerinin ihtiyacının daha da arttığı bir dönem içine girdik.
02:24O yüzden emeklilerle ilgili tüm politikaların tekrar bir gözden geçirilmesi önemli ki bizim araştırmamızın sonucu da bunlara desteklerle birlikte olduğunu görmekteyiz.
02:36Şimdi dilerseniz yavaş yavaş bu ara başlıklara doğru ilerleyelim.
02:41Yani mesela emeklilerin %70'i sanırım pek memnun değiller yaşadıkları hayattan.
02:46Biraz bundan bahsedelim istiyorsanız.
02:48Evet aslında emeklilerimiz şu anda iş hayatından uzak, iş hayatının verdiği stresten uzak.
02:56Fakat tam hayatlarının ikinci baharında güzel bir yaşam yaşayacaklarını umut ederken aslında yaşam maliyetlerinin de artması üzerlerindeki gerçekten yükü arttırdı.
03:07Ve bundan dolayı da hayatlarından memnuniyet oranlarının düşük olduğunu görüyoruz ki bu araştırmamızda demin de söylediğim gibi 2000 kişi katılmıştı.
03:182000 kişinin memnuniyet oranına baktığımızda %50'lerde ama emeklilerin bu genel memnuniyet oranının çok üzerinde bir memnuniyetsizlik yaşadıklarını görüyoruz hayatlarıyla ilgili.
03:30Peki ekonomik koşullar kısmında bizim elimizdeki veriler nasıl?
03:35Yani ekonomik durumlardan memnunlar mı ya da sosyal aktivitelere vakit ayırabiliyorlar mı, bütçe ayırabiliyorlar mı?
03:43Şimdi ülkemizin bulunduğu ekonomik koşullardan ne kadar mutlusunuz ya da memnunsunuz diye sorduğumuzda emeklilerimizin %99'u ya hiç memnun değilim ya da memnun değilim diyerek memnuniyetsizliklerini ifade etmiş gibi.
04:00Yine araştırmanın geneline baktığımız zaman toplumun geneline kıyasladığımız zaman bu oranın daha yüksek olduğunu görüyoruz ki yaşam maliyetlerinin artması emekleri çok daha etkilediğini net bir şekilde görüyoruz.
04:15Sosyal aktiviteleri geldiğimiz zaman ise evet mesela sosyalleşme dışarıda yemek yemek içme ile ilgili sorumuzu yönelttiğimizde hani sosyalleşme amacıyla aileniz ya da arkadaşlarınızla yemeğe çıkıyor musunuz, dışarıda yemek yiyor musunuz diye sorduğumuzda bir kere %25 kesinlikle yemeğe gidemediklerini belirtiyor sosyalleşme amaçlı.
04:38Ama büyük bir kısım ise baktığımızda %60'a yakın bir kısım ise nasıl cevap vermiş bu sorumuza hani birkaç ayda bir ya da ayda bir gibi kısıtlı bir şekilde sosyalleştiklerini dışarıda yemek yediklerini ve arkadaşlarıyla sosyalleştiklerini görebiliyoruz.
04:55Bir de biletli etkinliklere de bakalım yani tabii ki yaşanan bireylerimiz sağlıklı bir yaşalmaları için sosyal kültürel faaliyetlerden de kopmaması gerekiyor. Biletli etkinliklerle ilgili soru yönelttiğimizde ise işin daha da vahimleştiğini görüyoruz.
05:14%57'ye yakın emeklinin hiç sosyal biletli etkinliklere katılamadıklarını ifade ettiklerini görüyoruz. %33 ise sadece birkaç ayda bir yani aslında baktığımız zaman genel rakamı topladığımız zaman %90'ı çok kısıtlı bir şekilde sosyal kültürel aktiviteleri katılım gösterdiklerini araştırmamızın sonucunda görebiliyoruz.
05:42Şimdi orada dikkat çeken bir başlık daha var. Emekliler indirim avcılığında önde. Peki nedir bu indirim avcılığı emekliler bunda nasıl öndeler?
05:52Şimdi yine toplumun geneliyle araştırmamızın sonuçlarıyla karşılaştığımızda emeklilerin daha fazla toplumun geneline kıyasla daha fazla alışveriş yapmadan önce market alışveriş yapmadan önce farklı marketlerle fiyatların karşılaştırdığını görüyoruz.
06:11Ürünün indirime girmesini beklediğini görüyoruz satın almadan önce ya da işte eğer sıklıkla kullandıkları bir marka var fakat başka bir marka indirime girdiğinde indirimli markayı satın aldıklarını görüyoruz. Yani tamamıyla aslında bütçelerini koruma yönüne hareket ettiklerini söyleyebiliriz emeklilerin ki.
06:32Şunu da unutmamamız gerekiyor. Alt ve orta gelirli kesimin bütçesini en çok etkileyen unsur nedir diye bakarsak tabi ki gıda. Ve Türkiye'de de dünyada da şu anda 18 ayın en yüksek rakamına ulaştık gıda enflasyonu açısından.
06:50Ve bu önümüzdeki günde de bunun yansımalarını daha da göreceğiz ki Merkez Bankası da bununla ilgili zaten bilgi notu paylaşımında gıda enflasyonunun yükselişini altını çizerek belirtti. Tabi gıda fiyatının artması demek emeklilerin ve emekliler gibi alt ve orta kesimin çok büyük bir etki altında kalacağını ifade ediyor.
07:13İnsanlar temel ihtiyaçlarını yani yemesini içmesini karşılamaya yöneliyor ve dolayısıyla da ne sosyal aktiviteleri ne de bir tatil planı yapabiliyor. Tamamıyla yaşam derdi içine düştüğünü görebiliriz emeklilerimizin.
07:29Bu sebepten dolayı da aslında birçok emekli hayatından memnun değil ülkenin ekonomisinden memnun değil bu ekonomik daralmadan memnun değil. Peki şimdi şöyle dikkat çekici bir veri daha var emeklilerin %96'ının kredi kartı kullandığına ilişkin emekliler kredi kartı kullanımını niçin tercih ediyorlar?
07:47Yani aslında büyük bir çoğunluğu nakit taşımamak amaçlı kredi kartı kullandığını belirtiyor ama %29'u taksitli alışveriş yani %30 her 3 baktığımız zaman emekliden biri taksitli alışveriş imkanından yararlanabilmek adına kredi kartı kullandığını belirtiyor.
08:09%23 ise nakit sıkıntısı nedeniyle kredi kartı kullandığını belirtiyor. Yani aslında nakit sıkıntısı çekmek ve bazı ürün ve hizmetleri taksitli alabilmek adına kredi kartı kullanımının emekliler arasında kullanıldığını görebiliyoruz.
08:25Çok ilginç bir not söylemek istiyorum toplumun genelinde kredi kartının borç ödemesi %69'larda tamamının kredi kartı borcunun tamamının ödenme oranı %69'larda yani %30'un üzerinde bir borç ödeyemeyen bir kesim var ama emekliler daha temkinli gidiyor bu konuda.
08:47Borçlarına daha sadık olduklarını görebiliyoruz. Emeklilerde kredi kartı borç tamamını ödeme oranının %80'lerde olduğunu da söylemek gerekir.
08:58Ya bu da sanırım yılların verdiği bir alışkanlık borcu kalmasın ki yarınını daha rahat düşünebilsin.
09:05Hayır yani o dönem son daha sadık borçları.
09:09Şimdi bir de yani her insanın tatile de ihtiyacı oluyor kafasını rahatlatması için vücudunu dinlendirebilmesi için ama ne yazık ki emekliler sanırım tatil yapmak konusunda pek şanslı değiller.
09:21Evet yine tatil yaptınız mı son 3 sene içerisinde diye emeklilerimize sorduğumuzda %40'ının bir tatil yapamadıklarını gördük.
09:32Tabi bu tatil dediğimiz kavramda yani 5 yıldızlı ya da ne bileyim bir otel konaklama gibi düşünmememiz gerekiyor.
09:38Emekler için tatile gitmek memleketine gitmek de bir tatile gitmek olarak ifade etmemiz gerekiyor.
09:46O yüzden hani bir memleketine gitmek bir dinlenmek amacıyla yaşadıkları ortamdan farklı bir mekana gittiniz mi tatil yaptınız mı diye sorduğunuzda %40'ının son 3 sene içinde yapamadığını.
09:57%70'in ise şunu söylüyor ki bu toplumun genelinden yine çok yüksek bir rakam toplumun genelinde bunun %50'lerde %60'lardaydı.
10:07Eskisi kadar sık tatile gidemiyorum.
10:10Yani bir tatil planı işte 10 günlük bir tatil planı varken eskiden 10 günlük bir tatil yaparken bir haftalık tatil yaparken şu anda tatil sürelerinin bütçelerinden dolayı düştüğünü de görebiliyoruz.
10:21Daha kısa süreli tatiller gerçekleştirdiğini ya da tatillerin sıklıklarının azaldığını da belirtmemiz gerekiyor.
10:29Peki Süphan Hanım son olarak şimdi bu araştırma hakkında biz biraz özetlemeye çalıştık.
10:34Ama genel bir böyle detaylı bir çıkarım istesem sizden neler söyleyebiliriz?
10:392025'e gireceğiz çok az bir zaman kaldı.
10:43Emeklilerin genel durumu hakkında nasıl bir değerlendirme yapabiliriz?
10:47Araştırmamızın sonucu aslında belki malumun ilanı ama önemli olan bunun bir dile getirilmesi.
10:54Yani mevcut durumda sosyokültürel anlamda emeklilerin bu hayata katılamadıklarını görebiliyoruz.
11:01Tabii ki Dünya Sağlık Örgütü'nün bir kavramı var.
11:05Aktif yaşlanma, aktif yaş alma dediğimiz.
11:09Şimdi toplumumuz giderek yaş alan nüfusu artmakta.
11:13Ve biz bu kesimin bunlar tabii bu kesim emekliler emekliler diyoruz ama aslında kim bunlar?
11:19Sizin benim anne ve babamız değil mi?
11:21Anneannelerimiz, dedelerimiz.
11:23Ve bunların biz sağlıklı bir şekilde yaşanmalarını istiyoruz değil mi?
11:27Hayattan zevk almalarını istiyoruz, mutlu olmalarını istiyoruz.
11:31Tek amacımız aslında büyüklerimizin rahatını sağlamak olmamız gerekiyor.
11:37O zaman aktif bir şekilde yaş almalarını sağlayacak politikaların gerekliliği çok önemli.
11:43Bu bireylerin ekonomik, politik, sosyokültürel anlamda aktif bir şekilde yaşama katılmalarını sağlamamız gerekiyor.
11:50Emekli olmuş kişilerin deneyimlerinden yararlanmamız gerekiyor.
11:55Onları aktif olarak iş hayatında da belki yararlanmamız ya da onların deneyimlerinden yararlanabilecek ortamları da sağlamamız gerekiyor.
12:05Dediğim gibi de sosyokültürel anlamda hayata katılımlarını sağlamamız gerekiyor.
12:10Eğer sosyokültürel anlamda hayata katılımlarını sağlayamazsak
12:13demans, alzheimer gibi birçok aslında sağlıklarını tehdit edecek unsurla karşı karşıya kalacağız ki
12:22bu da devletin aslında sağlık harcamalarını artıracak bir unsur.
12:26O yüzden bizden toplumdaki bu eşitsizliğin önüne geçmemiz gerekiyor.
12:33Yaş alan grup maalesef sosyokültürel hayata katılım sağlamıyor.
12:37Bu da bir eşitsizlik. Erişim fırsatı yok.
12:40O yüzden bu nüfusun mutlaka sosyokültürel etkinliklere katılımını teşvik edecek politikaların geliştirilmesi de gerekiyor.
12:50Ama genel anlamda baktığımız zaman emeklilik sistemine yönelik de politikaların bütüncül bir perspektifte,
12:56yani sağlık açısından olsun, çalışma açısından olsun, bütüncül bir perspektifte tekrar değerlendirilmesi gerekiyor.
13:04Peki, Süphan Hanım çok teşekkür ediyorum. Oldukça kritik bir araştırma aslında.
13:08Çünkü dediğiniz gibi Türkiye artık genç nüfusta biraz almaya, yaşlı nüfusuna da çoğalmaya doğru gidiyor.
13:14Ve emekliler de oldukça mağdur aslında ülkenin içinde bulunduğu ekonomik durumdan.
13:18Yeni yılın gelmesiyle henüz tam olarak emekli maaşlarına gelecek zam da belli olmadı.
13:23Milyonların aklında sorular var. Gelecek yılda nasıl geçineceğiz soruları var.
13:28Belki bu araştırma bir yerlerin dikkatini çeker. Emeklilere yönelik iyi bir maaş zammına belki vesile oluruz.
13:36Ben tekrar kendi adıma teşekkür ediyorum. Kritik bir konuydu. Değerlendirmiş olduk.
13:41Araştırmanız için size de teşekkür ederim.
13:43Ben de davetiniz için çok teşekkür ederim. İyi günler diliyorum.
13:47Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri Prof. Dr. Süphan Nasır konuğumuzla yapılan araştırma üzerine konuştuk.
13:55Ve bu araştırma gözler önüne seriyor ki emeklilerin büyük bir çoğunluğu, büyük zorluklar içinde, büyük sıkıntılar içinde.
14:02Gelecek yılda bu sıkıntıların nasıl değişeceğini hep birlikte göreceğiz.
14:06Biz yine ekonomi gündeminin, ülke gündeminin takipçisi olacağız.
14:10Bu ekranlardan sizlere aktaracağız. Ancak şimdilik burada noktalayalım.
14:14Başka bir programda yeniden görüşmek üzere.