Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00MÜZİK
00:13Cumhuriyet TV ekranlarından herkese merhabalar.
00:16Bugün sizlerle
00:18Son günlerde dünya genelinde yaşanan peş peşe uçak kazalarıyla ilgili konuşacağız.
00:23Havacılık yazarı Musa Aleoğlu bizlerle. Merhabalar Musa Bey.
00:28Merhabalar iyi günler diliyorum.
00:30İyi günler nasılsınız?
00:32Çok teşekkür ediyorum sağ olun sizler nasılsınız?
00:34Teşekkürler.
00:36Güney Kore'den Kazakistan'a Kanada Norveç
00:39Son dönemde yaşanan uçak kazalarını incelediğinizde
00:42Ortak noktaları nelerdir?
00:45Şimdi öncelikle şöyle birincisi hemen cümlenin başında şunu söyleyeyim ki bu uçakların düşmesi
00:52Kazalarının
00:54Hiçbir ortak noktası yok.
00:56Sadece ve sadece
00:58İki uçağın
01:00Boeing 737-800 tipi olması dışında ortak nokta yok.
01:05Diğer iki uçağın bir tanesi
01:07Küçük üretici dediğimiz
01:09Brezilya
01:11Uçağı
01:13Azerbaycan'da düşen
01:15Emrarer 195 tipi uçak bir Brezilya uçağıdır.
01:19Kanada'daki uçakta
01:21Yine
01:22Bir Kanada uçağıdır. Bu da Boeing ve Airbus'tan farklı bir uçaktır.
01:27Uçakların ortak yani düşmeleri ile ilgili olarak ortak bir nokta yok.
01:32Ama
01:32Öncelikle
01:33Uçakların neden düştüğünü ve bu uçakların niye düştüğünü
01:38Ayrıntılı olarak
01:40İnceleyebiliriz.
01:41Peki hocam ben bir şey daha eklemek istiyorum.
01:44Buradaki
01:46Mevzu bahis teknik arzalar mı hava koşulları mı yoksa insan hataları mı öne çıkıyor daha çok?
01:52Siz çok güzel özetlediniz ben şöyle kısaca bir yine üstünden geçmek istiyorum.
01:58Uçaklar dört ayrı nedenden düşebilir diyebiliriz.
02:01Birincisi pilotaj.
02:02Ne yapar pilotlar?
02:04Bilgilerini tazelemezler ve yenilemezler.
02:07Bilgi eksikliği.
02:08Herhangi bir şekilde uçakta yaşanan bir olaydan panik
02:12Ve adrenalin yüksekliği
02:14Veya özgüven
02:16Patlaması diyelim adına
02:18Veya sağlık sorunu.
02:19Pilotların çok önemli sorunlarından biridir sağlık sorunu.
02:23Bu 4-5 maddeyi alt alta topladığımız zaman başlık pilotaj hatası olur.
02:28Bu nedenlerden pilot bir hata yapar.
02:30Bundan ötürü pilottan kaynaklanırsa
02:33Bunun adına pilotajdan kaynaklı uçak kazası denilebiliyor.
02:37İkincisi teknik sorun.
02:39Uçaklarda belli bir ömre
02:41Sahip aletler, yapılar veya araçlar
02:45Nasıl dersek diyelim.
02:47Motor ve diğer aksamda.
02:48Parçalarda, gövdede
02:50Aklınıza gelebilecek olan her yerde
02:53Uçakların parçalarının belli bir kullanım ömrü var.
02:56Daha doğrusu uçakların da belli bir kullanım ömrü var.
02:5930 yıl 40 yıl kullanıyorsunuz ama 50 yıl 60 yıl
03:03Bir uçağı kullanabilirim demek için
03:05Çok zor diyemezsiniz.
03:08Her ne kadar
03:09Birileri eski uçak yoktur bakımsız uçak vardır diye bir formulasyon geliştirse de
03:15Ben yine de
03:16Evet doğru bakımını yaparsınız ama
03:18100 yıl 60 yıl 80 yıl bir uçağı kullanma şansınız yoktur.
03:21Yani teknik sorunlar başlığı altında da
03:24Uçakların düşüşü ile ilgili
03:26Bir madde ekleyebiliriz.
03:28Bir başka madde meteorolojik şartlar.
03:31Dış etkenler dediğimiz siz fırtına, türbülans, yıldırım
03:35Buna benzer coğrafi daha doğrusu meteorolojik olaylardan ötürü uçakların
03:40Sıkıntı yaşaması şeydir. Her ne kadar türbülansdan uçak düşmese de
03:45Ama yıldırım ve şişeklerin zaman zaman uçakları çok tehlikeye düşürdüğünü söylemek mümkündür.
03:52Bir başka dış etken diye 4. madde uçakları düşüren
03:55Askeri hedef olmaları askerlerin daha doğrusu askeri kuvvetlerin hedefi olması
04:02Veya terör gruplarının hedefi olması silahlı
04:05Veya füzeyle silahla veya füzeyle uçaklara yapılan saldırılar
04:10Uçakları düşürür.
04:11Azerbaycan'da yaşanan olay tıpkı budur.
04:14Azerbaycan'daki uçak
04:17Normal seferini yaparken hemen ayrıntısına girelim kısaca
04:20Normal seferini Çeçenistan'ın başkenti Çeçenya'da
04:24Grozny'e gidiyor ama Grozny'de
04:26Sis var geri dön.
04:27Fakat bu arada hiç beklenmedik bir şey oluyor.
04:32Ukrayna, Rusya ile savaş halinde olan Ukrayna devleti
04:36Bir füze saldırısı geliştiriyor, drone saldırısı daha doğrusu yapıyor.
04:40O drone saldırısına karşı koymak isteyen
04:42Rus kuvvetleri
04:44Buna cevap verirken ne yazık ki
04:46Azerbaycan'ın sivil yolcu uçağını da
04:49Kısmen vuruyorlar.
04:51Şikago Sözleşmesi der ki
04:54Sivil uçaklar askeri hedef asla ve asla olamazlar.
04:58Bu suçtur savaşlarda
05:00İşlenen savaş suçlarından biridir.
05:02Ama bu uçağı daha sonra
05:05Rostov Hava Kulesi
05:06Rusya'ya ait kule diyor ki
05:10Sen artık inemezsin buraya.
05:11Orada durumun kritik.
05:13Sen bir an önce başka bir alana divert et.
05:16Öncelikle Dağıstan Cumhuriyeti'nin başkenti Mahaçkale'ye inmek istiyor. Orada da sis olduğu için
05:22Mecburen bu sefer Hazar Denizi'nin hemen
05:25Karşı yakasında bulunan Kazakistan'ın Aktau Havalimanı'na iniyor.
05:29Ama o psikolojik sorunlarla, o vurulmuş halde, o yaralı halde ki uçak
05:34İnişini ne yazık ki gerçekleştiremiyor.
05:37Ve büyük bir kazaya neden oluyor.
05:39Bu da askeri nedenlerle uçakların düşmesine sebep oluyor.
05:43Buradaki uçak dediğimiz gibi Brezilya yapısı bir uçak.
05:48Embraer 195.
05:50Türkiye'de de geçmişte bir havayolu şirketimiz tarafından kullanıldı.
05:54Küçük uçaklar 100-120 kişi, 130 kişi
05:57Falan alabilen uçaklar.
06:02Diğer kazalara sıra gelince
06:04Kanada'daki uçakta demin dediğimiz gibi Bombardiyar Kanada'nın kendi imal ettiği ve
06:10Pervaneli uçak.
06:11Hani halk arasında pervaneli uçaklar daha güvenlidir, düşmez falan filan.
06:16Hayır, her uçak düşer düşmez diye bir şey yok tabii ki.
06:19Ama bu uçakta da
06:22Belli bir hasarla uçak kazayı atlattı.
06:25Diğer bir şey 737 en son değineceğimiz şey Güney Kore uçağına değineceğiz.
06:30Ama Güney Kore'den önce daha yeni olan bir
06:33KLM'in
06:34Amsterdam'dan Oslo'ya giden bir uçak 737-800 bu da yine aynı şekilde
06:40Bir kuş sürüsüne çarparak bunda da meydana gelen
06:44İniş takımlarının açılma işi ve sıkıntı yaşaması.
06:49Gelelim en büyük eve en çok konuştuğumuz olay Güney Kore'deki
06:53Sadece iki kişinin kurtulduğu
06:56Denilir ki hani şanslı yolcular işte nerede oturursan ölümden kurtulursun.
07:03Oraya değinmek isteyecektim aslında size.
07:06Şimdi
07:07Hangi koltuk daha şanslı hangi koltukta oturan ölür veya ölmez diye bir
07:12Genelleme yapmayı ben doğru bulmuyorum. Her ne kadar Amerikalılar bu konuda bir çalışma yapıyorlar diyorlar ki
07:19Uçaklarda işte arka bölümlerde oturanlar
07:21Daha şanslı yüzde bilmem kaç oranında onlar sağ kurtuluyor.
07:25Daha geniş anlamda bakarsak dünyada meydana gelen
07:29Ölümlü kazalar daha doğrusu uçak kazalarının birçoğu
07:33Tamamen
07:34Yolcuların ölümüyle sonuçlanıyor yüzde 80'e yakını
07:37Yüzde 20'ye yakını
07:39Kısmen veya
07:40Bir kısmı sağ kurtuluyor.
07:43Burada da sağ kurtulan iki kişi var
07:46Ama diğer 179 kişi ne yazık ki hayatını kaybediyor.
07:50Demek ki o koltuklarda oturanların şanslarını
07:53Yüzde'ye vurmak veya oransal olarak bakmak
07:57Çok da doğru bir şey değil. O nedenle uçakta ben şöyle söyleyeyim
08:02Kurallara uyanlar
08:03Kabin memurlarının kabine amirinin veya kaptanın talimatlarını
08:08Aynen birebir yerine getirenler en şanslı yolculardır
08:12Hayatta kalanlar bu şanslı yolculardandır
08:16Diyebiliriz. Yani kurallara uyduğunuz zaman şansınızı yükseltmiş olursunuz ölüm riskiniz belki biraz daha
08:23Azalmış olabilir. Bu kazaların hepsinin bir araya gelmesi birilerinin kafasında
08:29Bir takım sorulara neden oldu. Bu başka bir bilinmeyen güçler falan filan bir takım
08:35Komplo teorileri bir takım senaryolar söylenebilir yazılabilir
08:39Ama böyle bir senaryoya böyle bir komploya gerek yok bu bir tesadüftür
08:44Bir hafta içerisine sığdırdığımız bu dört kaza
08:47Hepsi farklı farklı nedenlerle
08:49Hepsi farklı coğrafyalarda
08:51Farklı iklim koşullarında
08:53Farklı uçak modelleri farklı kaptanlar yani şöyle baktığımız zaman
08:57Hiçbirinin ortak yanı yok. Ortak yanı adlarının uçak oluşu kullananların pilot oluşu
09:02Onların da bir piste inme gayreti
09:05Böyle diyebiliriz
09:08Hocam Güney Kore'deki kazadan bahsetmişken ben
09:11Orada bir noktaya daha değinmek istiyorum
09:14Güney Kore'deki kazada kuş sürüsü tehditine rağmen iniş yapılması dikkat çekiyor burada
09:19Bu tür riskler pilotlar tarafından nasıl yönetiliyor?
09:22Burada kontrol kulesi mi
09:24İşte iniş yapabilirsiniz diye izin veriyor
09:27Yoksa pilot orada kendisi bir risk alarak iniş yapmayı mı tercih ediyor?
09:31Doğrusu kulenin elbette ki yönlendirmesi oluyor ama burada talimat değil
09:38Kuleden değil
09:39Pilot kendi inisiyatifini
09:41Orada
09:42Kullanabilir ne diyebilir
09:44Yani uçakların gövde üzerine inişi her zaman mümkündür
09:48Her zaman ola gelen olaylardandır
09:52Kuşlar girince
09:54Hidrolikte arıza yaptı
09:55Hidrolikte arıza yapınca iniş takımını açamadı
09:58İniş takımını açamadığı zaman
10:00Kule iniş takımlarının açılmadığını
10:02Görerek
10:03Kaptan da bunu fark ediyor zaten
10:05Açılmadığını anlıyor
10:07Bunun bir takım
10:09Bir iki daha alternatifi var
10:10Buna rağmen açamadı demek ki
10:12O zaman kuleye ben
10:14Kendine güvenerek diyor ki
10:16Ben iniş yapacağım gövde üzerine
10:18Kulenin görevi
10:20Bütün pisti clear hale getirmek
10:22İniş kalkışları durdurmak
10:23Bütün yer hizmetleri ile ilgili bütün
10:26Araçları pistten çekmektir
10:29Pistten çekildikten sonra piste köpük sıkılır
10:32Herhangi bir yangın tehlikesi olmasın diye
10:35Normal inişlerde bu böyle oluyor
10:37Ama gelin görün ki her zaman bu normal iniş olmuyor
10:40Bazen uçaktaki
10:42O sıkıntıdan kaptanın zaman zaman içine düştüğü
10:46Nasıl söyleyeyim sıkıntılı süreçten kaynaklanan
10:50Uçak
10:52Pist dışına da çıkabiliyor
10:54Herhangi bir maniaya da çarpabiliyor
10:56Burada da aynı şey oldu iniş takımı açılmadı
10:59Bu şekilde kaptan yetkisini kullandı
11:01İnisiyatif aldı
11:02İnisiyatif alarak bu inişi yaptı
11:05Ama ne yazık ki
11:06Burada kulenin bir dahli yok
11:08Yani kule
11:09Sen in diye bir emir
11:11Ve talimat veremez
11:13Veya
11:14İnme
11:15Ya inme diyebilir
11:16Neye göre?
11:17Alanda bir başka sıkıntı vardır
11:20En azından bir turat o şekilde in
11:22Daha fazla onu havada da bekletemez
11:24Niye bekletemez?
11:26O uçağın belli bir yakıtı vardır
11:29Gidiş yakıtı bir de dönüş için yedek yakıt alır
11:32Yedek yakıt dahi bittiği zaman
11:34Uçak yakıt kritiği denilen kavram öyle izah edilir
11:38O nedenle de yakıt kritiğine girer
11:39Daha feci ve daha acı bir sonla karşılaşabilir
11:43Ama
11:44Bu da
11:45Herhalde
11:47Kötü bir son
11:48Söylenecek başka bir şey
11:51Eklemek istediğim benim başka bir nokta daha var
11:54Özellikle düşük maliyetli hava yolu şirketleri
11:57Diğer şirketlere göre uçuş güvenliği konusunda daha mı hassas?
12:01Ya da işte diğerleri ona göre daha mı güçlü?
12:04Hayır değil
12:05Ben buna katılmıyorum
12:07Sadece şu var
12:08Bazı ülkeler
12:09Uçak üreticisi
12:12Ve uçak yedek parçası yapan ülkeler tarafından
12:15Kara listeye alınmıştır
12:17Yani bir ambargo uygulanmaktadır
12:19Örneğin Afrika ülkelerinin bazılarının bu kadar
12:23Uçak yeni parça alacak yeni uçak alacak parası yoktur
12:27Örneğin Türkü Cumhuriyetlerinin bazılarında yine aynı sıkıntı yaşanır
12:32Örneğin İran gibi ülkelerde işte zaman zaman
12:35Başka buna benzer
12:37Ekonomikten ziyade politik sıkıntılar yaşayan
12:42AB ile veya Avrupa ile
12:44Veya Amerika ile
12:46Sıkıntı yaşayan ülkelere
12:48Elbette ki yasak uygulanır bu yasak uygulandığı zaman
12:51Uçaklar sıkıntıya düşer
12:53Ama düşük maliyetli hava yolu dediğiniz zaman
12:57Bunun adı öyle
12:58Öyle çok düşük maliyetli değil öyle dersek bazı şirketlere haksızlık etmiş oluruz
13:03Yani adı düşük maliyetli
13:05Ama Avrupa'da baktığınız zaman
13:07400-500 uçak çalıştırıyor adı düşük maliyetli
13:11Ama para da kazanıyor para kazandığı için de
13:14Bakımında bir eksiklik yapmaz eleman sayısında bir eksiklik yapmaz yapamaz
13:19Çünkü yerel otoriteler o uçakların kaç kişi tarafından
13:23Bir uçak için kaç kişi görevlendirilecek
13:26Ne kadar teknisyen ne kadar pilot ne kadar kabin memuru
13:30Gerektirecek bunların da sayısı bellidir
13:32O anlamda kaldı ki uluslararası otoritelerin de olmasa olmazları vardır
13:38Dünya Sivil Havacılık Teşkilatı İKAU
13:40Uluslararası Hava Taşıyıcıları Birliği IATA
13:43Ve her ülkenin kendi yerel otoritesi Sivil Havacılık Genel Müdürlükleri
13:49Avrupa Havacılık Emniyet Ajansı EASA
13:52Bunlar ve Amerika'da yine FAA
13:55Bu adı geçen kuruluşların hepsi dünya havacılığında
13:59Söz sahibi ve her şeye karışabilecek kadar yetkili kurum ve kuruluşlardır
14:04Yani ben istediğim gibi yaparım bunun bakımını yapmam
14:08Bunu şöyle uçururum bunu bu kadar uçururum yok öyle bir şey yok
14:11Uçuşa elverişlik sertifikası denilen bir sertifikada vardır
14:15O sertifika her zaman gözden geçirilir
14:18Pilotlar her zaman gözden geçer
14:20Sağlık kontrolünden bilgi tesisine şeyine kadar konusuna kadar
14:26Yani bu anlamda yanlış olur
14:31Ucuz hava yolu ucuz taşıyor diye
14:34Diğer işleri de ucuza getirecek diye bir söylem geliştirmek bence doğru değil
14:41Hocam benim son olarak merak ettiğim bir nokta var
14:44Şu an günümüzde de bir çılgınlık aslında
14:47Yapay zeka konusu
14:49Hava yolu şirketleriyle ve uçuş güvenliği ile alakalı
14:52Yapay zeka ne kadar etkili kullanılabilir
14:54Uçağın düşmesinde kalkışında inişinde
14:57Yapay zeka teknolojileri kullanılabilir mi?
15:01Ben yapay zeka konusunda belli konularda hani
15:04Arabayı kim kullanacak diyor şoförün bir tanesi
15:08Soruyor birisi
15:10Yani yapay zeka gelip direksiyona o mu oturacak falan
15:13Şimdi uçaklar içinde pilotların yerini yapay zeka mı alacak
15:17Veya uçaklar havalimanlarına inerken yapay zeka
15:20En güvenli inişi sağlayacak mı?
15:23Doğrusu bunlarla ilgili yapılan çalışmalar
15:26Henüz daha öyle çok açıklığa kavuşup henüz daha bir sonuca ulaşmış değil
15:30O nedenle ben de yapay zeka için şimdilik
15:33Söylenecek çok fazla bir şey bulamıyorum
15:35Elbette ki bir gün uçaklar kendi başına kalkıp kendi başına
15:39İnecek ama kaç yıl sonra 10 yıl 20 yıl
15:43Yapay zeka
15:44Pilotların yerini alacak mı pilotlar ne iş yapacak
15:47Bütün bu kadar dünyadaki pilotlar
15:49Görevlerini yapay zekaya mı devredecek
15:52Bunlar uzun uzadıya tartışılacak konular
15:55O anlamda şimdilik bir şey deyip de pilotlara da küstürmek veya
15:59Üzmek istemiyorum doğrusu
16:01İşsiz kalmalarına gönlümüz razı değil
16:05Hocam başka eklemek istediğiniz bir şey var mıdır
16:08Benim eklemek istediğim şey şu
16:09Bir kere uçaklara hani bu kadar uçak düştü 4 tane uçak düştü ne oluyoruz artık uçağa binmeyelim mi diye
16:16Eşimiz dostumuz herkes
16:18Rastlayan herkes soruyor sosyal medyada
16:20Sorularla muhatap oluyoruz
16:22Hayır değil uçaklara binmeye devam edeceğiz
16:25Dünya üzerinde 30 bine aşkın uçak var günde 4-5 bin uçak hareket halinde
16:29Dünyadaki seyri seferin daha doğrusu insan
16:32Taşımacılığının %90 uçaklarla gerçekleşiyor turizmde de bu böyle
16:37Bütün dünyada uçaklar bu kadar etkin kullanılırken
16:41Bizim veya bir başka
16:43Grubun
16:44Uçağa binmeyelim deme lüksü yoktur
16:46Uçaksız bu iş olmaz
16:48Yani
16:49En seri en
16:50Kolay ulaşılabilir alettir ve
16:53Son cümle şunu söylüyorum
16:55Dünya üzerinde
16:56Kara taşıtları deniz taşıtları aklınıza gelebilecek bütün taşıma
17:00Araçlarının yanında en güvenilir olanlar
17:04Hava taşıma araçları olan
17:06Uçaklardır
17:07Uçaklar en güvenlidir
17:09Eğer yüzdeye vurursak
17:11En düşük yüzdeye sahiptirler kaza oranında
17:14O nedenle
17:15Öyle veya böyle
17:16Uçaklara bineceğiz uçaklarda marka model
17:20Elbette ki
17:2150 yıllık bir uçağın tabi ki
17:23Bir takım sıkıntılar doğurabileceğini düşünelim
17:26Bineceğimiz uçağın
17:28Marka modeli
17:29Elbette ki biraz
17:31Bizi düşündürsün
17:33Biraz bakalım neyin ne olduğunu ama
17:35Birçok ortamda da
17:37Uçak modelini seçme
17:38Hangi uçaktır hangi modeldir böyle bir şansımız yok
17:42Ama hangi şirketin elinde neler var
17:44Ona bakarak
17:45Genç bir filo
17:46Yani filo ortalaması
17:485-6-7-8-10 yaş
17:51Ama 20-30 yaş ortalamalı bir filosu varsa
17:55Şirketlerin bir şirketin
17:57Elbette ki onun için biraz düşünün derim
17:59Sadece bunu derim ama
18:02Bunun haricinde uçaksız olmaz
18:05Uçaklardan vazgeçemeyiz
18:07Evet
18:08Teşekkür ederiz Musa Bey
18:10Ben teşekkür ediyorum
18:12Bugün havacılık yazarı Musa Alioğlu bizlerleydi
18:16Bugün kendisiyle
18:17Son günlerde yaşanan
18:19Uçak düşmelerini uçak kazalarını konuştuk detaylı bir şekilde
18:22Geleceğe dair yapay zekayı konuştuk
18:25Bir sonraki programda görüşmek üzere