'Osmanlı: Kültürel Bir Miras' kitabının yazarı araştırmacı-yazar Diana Darke'ın Osmanlı yönetimini ve toplumunu anlattığı video sosyal medyada gündem oldu. https://www.timeturk.com/kultur/suriye-uzmani-ingiliz-tarihci-diana-darke-osmanli-yi-anlatti/video-1801193
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Osmanlılar deyince aklınıza neler geliyor?
00:07İstanbul'un silüetini süsleyen camiler mi, yoksa ürkütücü Türkler veya Avrupa'nın
00:13hasta adamı gibi klişeler mi?
00:15Pek bilinmeyen bir hakikat vardır ki o da şudur.
00:19Osmanlıların yanında savaşan binlerce Macar Hristiyan ile Yunan, Ermeni, Slav ve Transilvanyalı
00:26protestan vardır.
00:27Hristiyan Batı'nın despot Müslüman Doğu'ya karşı savaştığı düşüncesi tarihin Disney versiyonudur.
00:34Osmanlı İmparatorluğu Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra yıkılmış olsa da kültürel mirası
00:40birçok yerde şaşırtıcı bir şekilde yaşamaya devam ediyor.
00:44Osmanlılar 600 yıldan fazla süren, Avrupa, Asya ve Afrika'yı kapsayan bir imparatorluktu.
00:52Osmanlı'da 72 farklı etnik grup yönetildi.
00:56En az 12 dil konuşuldu.
00:58Osmanlı toprakları sınırların olmadığı devasa bir pazar yeri gibiydi.
01:04Ticaret serbestçe gelişiyordu.
01:07Kitabımda da gösterdiğim gibi günümüz ulus devletlerinin aksine Osmanlılar'da sınır yoktu.
01:14Ticaret bu yeni toplumun itici gücü ve birleştirici unsuru oldu.
01:19Kervansaray ağları imparatorluğun dört bir yanında serbest dolaşımı kolaylaştırdı.
01:25Orta Asya'dan uzun göçlerle gelen Osmanlılar sertliklerini ve dayanıklılıklarını korudular.
01:31Bizans, Selçuklu, Arap ve Pers etkilerinin en iyilerini benimseyerek ilerlediler.
01:37Mülteciler her zaman hoş karşılandı.
01:40Özellikle de etnik ya da dini sebeplerle aşağı görülen Avrupalı Yahudi ve Hristiyanlar,
01:47Katolik Krallar Ferdinand ve Isabella tarafından İspanya'dan sürülen Yahudiler,
01:53Osmanlılar tarafından İstanbul'da ağırlandı.
01:57Papa'nın miğferindense sultanın sarığı yeydir, diyordu Rum Ortodoks Patriği.
02:04Kadınlar da erkekler kadar dayanıklıydı.
02:07Hatta bazen bebeklerini sırtlarına bağlayarak at sırtında savaşırlardı.
02:13Liderleri Osman Bey, arka planı, etnik kökeni ya da dini ne olursa olsun herkesin yeteneklerine değer veren,
02:21eşitlikçi bir Müslüman devlet kurma vizyonuna sahipti.
02:26Bugünkü Türkiye'de yer alan ilk Osmanlı başkenti Bursa, UNESCO tarafından tanınan model bir Osmanlı şehriydi.
02:36Bursa'nın toplumsal merkezi caminin etrafında şekillenmişti.
02:42Çarşılar, okullar, hastaneler, yaşlı bakım evleri, hamamlar ve aşevleri halka ücretsiz hizmet veriyordu.
02:53Kilise ve sinagoglar da camilere yakındı.
02:58Osmanlı Devleti bir meritokrasiydi, yani bir çobanın oğlu bile yeteneğini kanıtlarsa sadrazamlığa kadar yükselebilirdi.
03:09Sultanlarsa birer kan dökücü bağnaz değil, şiir yazan, üç dil konuşan, son derece eğitimli ve sofistike insanlardı.
03:20Osmanlının başarıları bilimden edebiyata, mimariden müziğe kadar birçok alana yayıldı.
03:28Ancak Osmanlılar her zaman göçebe kökenlerine sadık kaldılar.
03:33Doğayla yan yana yaşamayı, onu sömürmemeyi bildiler.
03:39Dünyanın ilk hayvan hastanelerini kurdular.
03:43Baş mimar Sinan, İstanbul'un görkemli Süleymaniye Camii'ni inşa ederken, kandil ve yağ lambalarından çıkan dumanın su filtresinden geçecek şekilde bir kubbe tasarladı.
03:55Filtrelenmiş iz, böcek kovucu özellikle yüksek kaliteli mürekkebe dönüştürüldü ve ince el yazmaları yazmak için kullanıldı.
04:05Temiz hava ise şehre bırakıldı. Bu, 16. yüzyıla özgü eşsiz bir geri dönüşüm yöntemiydi.
04:13Osmanlılar, halk sağlığı konusunda Avrupa'nın çok ilerisindeydi.
04:19Avrupa'da birçok kişi yıkanmamanın kendilerini daha temiz kıldığına inanırken, Osmanlı şehirlerinde hayırseverlik amacıyla yapılmış olan ücretsiz çeşmeler ve hamamlar vardı.
04:31Salgın yönetimi de oldukça organizeydi.
04:34Çanakkale Boğazı boyunca karantina merkezleri kurulmuştu.
04:38Gemiler İstanbul'a girmeden önce hastalık getirmediklerinden emin olmak için bir hafta boyunca bu merkezlerde bekletilirdi.
04:46Osmanlılar 1717 yılında Avrupa'dan çok önce çiçek aşısını uygulamaya koydular ve vatandaşlar için zorunlu hale getirdiler.
04:56Bugün hayatımızın merkezinde yer alan kahve de Osmanlılar sayesinde batıya ulaştı.
05:021550'lerde Yemen'den İstanbul'a Osmanlı'nın Suriye vilayeti üzerinden getirildi.
05:09Kanuni Sultan Süleyman kahveyle ilgili bir adab-ı muaşeret geliştirerek kahveci başı atadı ve özel tasarlanmış fincanlarda kahve içti.
05:20Bir asır sonra Viyana kuşatmasından geri çekilirken Osmanlı ordusu kahve çuvallarını geride bıraktı.
05:28Önceleri kimse bu çekirdeklerle ne yapacağını bilemedi ama Osmanlı'da esir düşmüş bir asker sayesinde kahve zamanla Viyana kafelerinde incelikli bir alışkanlık haline geldi.
05:41Bugün bile Viyana'da kahve yanında bir bardak suyla birlikte Osmanlı usulüne uygun bir şekilde içilir.
05:49Bu alışkanlık Paris'e oradan da Londra'ya yayıldı.
05:54İngiltere'deki yeni kahvehaneler bir kahve fiyatına fikir alışverişinin ve entelektüel sohbetlerin yapıldığı halk üniversitesi işlevi görüyordu.
06:05Bugün kahvenizi yudumlarken, yoğurdunuzu yerken, havlunuzu alırken ya da bir Osmanlı kanepesinde dinlenirken Osmanlıları ve onların kültürel mirasını hatırlayın.
06:18Bu metin Diana Dark ve Emir Stein Merkezi iş birliği ile hazırlanmıştır.