Kaliforniya, tarihin en büyük yangınlarından biriyle mücadele ediyor. 19 bin evin kül olduğu, 150 milyar dolarlık zararın yaşandığı bu felaketin ardındaki asıl neden, yalnızca kuraklık ve rüzgarlar değil. Gazeteci Safvan Allahverdi, California ve Los Angeles'ın su kaynaklarının gizli anlaşmalarla nasıl özelleştirildiğini, kamu malı olan barajların milyarder Resnick ailesinin eline nasıl geçtiğini ve bu süreçteki yolsuzluk, siyasal çürüme ve açgözlülüğün nasıl bir çevresel felakete yol açtığını anlattı. https://www.timeturk.com/analiz/analiz-los-angeles-yangininin-bilinmeyen-yuzu-eyalete-coken-yahudi-aile/video-1801932
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Malumunuz Los Angeles tarihte görülmemiş bir yangınla mücadele ediyor.
00:05İlk belirlemelere göre 19.000'e ve 15.000 hektarlık alan tamamen kül oldu.
00:11Şu an tahminlere göre yaklaşık 150 milyar dolarlık bir zarardan bahsediyoruz öyle bir afet.
00:17Tabi bu süreçte herkesin aklında aynı soru oluştu.
00:21Bu yangınlar neden hala söndürülemedi?
00:24Uzmanlara göre bunun nedeni sert esen rüzgarlar, bölgedeki yoğun ormanlık alan, ekip ve ekipman yetersizliği.
00:32Doğru elbette bunlar yangının büyümesinde rol oynadı.
00:36Ama şimdi size hiç bahsedilmeyen başka bir nedeni anlatacağım ve hayretler içinde kalacaksınız.
00:42Hazırsanız başlayalım.
00:45Kaliforniya
00:49Amerika'dan ayrılsa ekonomik olarak dünyanın en büyük 5. ülkesi olacak bir eyaletten bahsediyoruz.
00:56Ama bu güce rağmen Kaliforniya çok uzun zamandır çevresel bir çöküşün eşiğinde.
01:01Bunun nedeni ise tutarsız ve değişken doğal su kaynakları.
01:05Yani bir mevsim dolup taşan su depoları, diğer mevsim evlere su veremeyecek kadar azalıyordu.
01:12Eyalet yönetimi de bu tutarsızlığı dengeleyebilmek için her biri milyar dolarlık projeler olan devasa barajlar ve su depolama sistemleri inşa etti.
01:21Tabii ki vatandaştan alınan vergilerle.
01:24Olsun sonuçta artık bu sorundan kurtulacak, yüksek sıcaklık, kuraklık, yangın fark etmeksizin Kaliforniya istediği kadar suya erişebilecekti.
01:33Ama bu yangının başlamasıyla Amerikalı itfaiye ekipleri çok ilginç bir durumla karşılaştı.
01:41Su çekecekleri tüm depolar boş, yangın havuzları kuruydu.
01:45Nasıl olur bu depolar niye boş derken yıllardır saklanan bir gerçek ortaya çıktı.
01:51Kamuya hizmet maksadıyla inşa edilen bu barajlar ve su depoları kimsenin haberi olmadan gizlice özelleştirilmişti.
01:59Kime peki?
02:00Kaliforniyalı Yahudi bir milyarder çifte.
02:03Nam-ı değer Resnak ailesi.
02:05Peki kim bu aile?
02:078,5 milyar dolarlı kişisel servetleriyle Amerika'nın en büyük tarım odaklı holdinglerinden The Wonderful'un sahipleri.
02:14Antep fıstığından, nar suyuna, şaraptan, mandalina ve çiçeğe kadar geniş her ürün yelpazesiyle
02:20neredeyse her Amerikanın evine ulaşmayı başarmış bir şirketten bahsediyoruz.
02:25Amerika'dan beni izleyen arkadaşlar gidip dolaplarına baksınlar muhakkak en az bir ürünleri vardır.
02:30Şimdi gelelim bu başarıyı nasıl elde ettiklerine.
02:35Kaliforniya'nın en büyük çiftçileri olan Resnak çifti
02:382007 itibariyle San Francisco'nun 4 katı büyüklüğünde bir tarım arazisine sahip oluyor.
02:43Ama bu kadar büyük bir alana en az o kadar da su kaynağı lazım.
02:48Nasıl anlatayım bunu?
02:49Şöyle düşünün.
02:50Üretilen her Antep fıstığı için 4 litre su harcanıyor.
02:54Adamlarda 405 km2 fıstık tarlası var.
02:58Bu tek ürün.
02:59Gerisini siz hesap edin.
03:00Ama Kaliforniya zaten su konusunda ciddi bir sorun yaşıyor.
03:03Bu kadar su nasıl bulunacak?
03:04Karı koca oturup düşünüyorlar ve Kaliforniya'nın kamuoya ait su kaynaklarını ele geçirmek için bir plan yapıyorlar.
03:11Plan şu.
03:12İnşa edilen baraj ve depoların yanında etrafında ne kadar tarla varsa satın alıp bu depodaki su haklarına el koymak.
03:20Satın alıyorlar dediğime bakmayın.
03:22Satmak istemeyenlere tehdit şantajla çöküyorlar resmen.
03:25Nitekim planları işe yarıyor.
03:27Artık bölgenin en büyük toprak sahibi olarak bu depodaki su haklarını da kontrol altına alıyorlar.
03:33İyi de vergilerle finanse edilmiş kamu malı nasıl tek bir ailenin eline geçer?
03:38Amerika'da yasa var, hukuk var diyeceksiniz.
03:40Öyle değil mi?
03:41Öyle değil işte.
03:42İşin içinde siyasal ilişkiler ve para varsa her yerde her şey mümkün.
03:47Bunun farkında olan Stuart ve Linda çifti hediyeler, jetler ve jestler sayesinde eyalet yetkilileriyle sıkı bir ilişki kuruyor.
03:57Bu ilişkiler sayesinde de 1994'te Monterey Körfezi'nde düzenlenen gizli görüşmede
04:02kamuya ait su kaynaklarının korunması yasasını değiştiriyorlar.
04:06Özetle kuraklık zamanda kentsel bölgelere su önceliği veren madde kaldırılıyor
04:11ve tüm kullanım hakları Wonderful Foods şirketine bağlı Westside Mutual Water Company'e devrediliyor.
04:18Böylelikle Wonderful Holding inanılmaz büyük bir su kaynağına sahip oluyor.
04:22Bu suların neredeyse hepsini kendilerine kullanıp çevredeki küçük çiftçileri kuraklığa ve iflasın kucağına itiyorlar.
04:30En bombasıysa bu depolarda biriken suları ihtiyaç zamanında eyalete yüksek kar marjalarıyla geri satıyorlar.
04:37Ama bununla da kalmıyorlar.
04:39Resnet çifti politikacılara ve araştırma kurumlarına milyonlarca dolar bağış yaparak
04:43su sistemleri üzerindeki kontrollerini daha da arttırıyorlar ve daha fazla kamu fonuna ilişim sağlıyorlar.
04:51Mesela Kuzey Kaliforniya'dan resnak çiftliklerinin bulunduğu bölgeye su taşıyacak olan
04:55ve halkın vergileriyle finanse edilmesi planlanan Kaliforniya Delta Tüneli Projesi.
05:01Çift bu tünel projesini desteklemesi için siyasetçilere yüzbinlerce dolar para harcıyor.
05:06Kimmiş acaba tanıdığım var mı diye bir bakayım dedim.
05:08Bam! Senatör Dianne Feinstein.
05:11Senatör muhabirliği zamanında en nefret ettiğim hatta bir kavgamın da olduğu senatör.
05:17Çevre ve Su Komitesi Başkanı.
05:19Rensaklara yarayan tüm tasarılarda ve su depolarının el değiştirmesinde imzası var
05:24ve karşılığında yüzbinlerce dolar para almış.
05:27İşte bu su depolarından en büyüğü de şu an cayır cayır yanan Kern County'de yer alıyor.
05:33Hani itfaiyecilerin ateşi söndürmek için su bulamadığı bölge.
05:37Çünkü kendi tarlalarına kullanmışlar.
05:40Yani bölgenin kuraklaşmasına neden olarak yangının çıkması ve söndürülememesinin
05:45ana sebebi bu milyarder çift işte.
05:49Peki yargılanırlar mı?
05:51Kendilerinin bileceği bir iş.
05:53Ama bu olay bize çok önemli bir ders veriyor.
05:56Bir gün bir özel şirketin tamamen kamu kaynağı olan su ile ilgili bir projeyle geldiğini duyarsanız
06:02bunun artık sizin için ne anlama geldiğini biliyorsunuz.
06:06Kalın sağlıcakla.