İzmir'de mesleğini 3'üncü kuşak olarak devam ettiren 39 yaşındaki bir girişimci 11 yaşında dedesi ve babasından öğrendiği cam nazar boncuğu yapımını 28 yıldır sürdürüyor.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Çalışıyor. Çalışmıyor.
00:09Bu işi yaparken sanatı icra edelim değil, ekonomik olarak
00:13kazanç sağlayın. Bakıyorsun ekonomik olarak kazanç
00:16sağlayamayınca on on bir yaşında yukarıda teyzemin
00:21aküresinde mesela okullar mecburi değildi. Isteyen okuyordu.
00:26Biz okuldan sonra da geliyormuşuz.
01:56Yine iki yüz vereceği kadar
02:10Dedemden öğrendiğim mesleği, geleneksel kaybolmayı tutmuş bir
02:14el sanatını icra ediyorum. Benim babam, dedem, eniştem,
02:17dayım, bütün aile fertlerim bu işi yaptı. Abim dahil.
02:20Arkadaşlarımız dahil. Biz çünkü çocukluğumuzda oyun
02:23oynarken hep boncuk yapıyormuş gibi oynuyorduk. Iıı ustalar
02:27çalıştığında babam, dedem, işte arkadaşlarım, abilerim,
02:31bütün ııı üretimli anında biz gelirdik mesela ocağa. Iıı
02:37eskiden rakı şişelerinden geri dönüşüm yaparlardı. Nazar
02:40boncuklarını. Biz rakı şişelerini temizlerdik. O
02:42ucundaki o kurbu olsun, üstündeki kağıdı olsun, onları
02:44ıslatır, üstünü temizler. Daha sonra boncuk yapılırdı. Tek
02:47tek birkaç boncuk yapılırdı. Biz onları yapardık. Öyle işte
02:51çocukken gelirdik şey yapardık. Aktif olarak on bir yaşında bu
02:54mesleğe başladım. Işte sarı aç dediğimiz göz gözsüz yuvarlak
02:59boncuklar var. Onları yapmaya başladım. Akabinde işte rahmetli
03:03eniştem Mustafa Şahin o göz takmasını öğretti. Işte kalıp
03:07vurmasını işte dayım gösterdi. Yani her iki her bir büyü her
03:11bir ustam bana bir teknik gösterdi. Işte kalıp nasıl
03:13vurulur? Gözü nasıl takılır? Şekil nasıl verilir? Tabii ki
03:16sendeki yetenekle beraber sendeki açıkçası ııı bilgiyle
03:21beraber harmanlandığında daha sonra bu işi meslek olarak
03:24seçtiğinde ııı işin ustası oluyorsun. Bir bin dokuz yüz
03:27kırk iki yılında köyümüze geliyor. Mısır Asalı üç
03:30kardeş. Burada bu işi yapıyorlar. Daha öncesinde
03:34Menderes Görece Köyü'nde yapıyorlar. Onun da öncesinde
03:37Kemeraltı Arap Hanım'da yapıyorlar. Onun öncesinde de
03:39ııı İzmir Kadife Kale'de yapıyorlar. Ama bizim köye
03:42gelişi bin dokuz yüz kırk iki. Buraya gelip yapıp yapıyorlar.
03:45Yaptıklarını işte dedemler o zaman genç tabii ki ııı
03:49tütüncülükle, zeytincilikle, hayvancılıkla uğraşıyorlar. Bu
03:52işi yapan arkadaşlar yani o dönemin ustaları ııı onlardan
03:57öğreniyorlar. Saraycıya boncuk yapıyorlar. Yani göğsüz
04:00boncuklar yapılıyor. Onlardan öğreniyorlar. Onlar tabii ki
04:03buradan gidiyorlar. Onlar gittikten sonra bu sanatı
04:06buraya bırakıyorlar. Bu sanat işte bin dokuz yüz kırk ikiden
04:09iki binli iki bin dört iki bin beşlere kadar on sekiz tane
04:14atölye vardı köyümüzde. Köyümüzün geçim kaynağı oldu.
04:16Daha sonra yurt dışından gelen ııı ürünler, boncuklar,
04:21emitasyon, mikroplastik vesaire çeşitlendirilince ııı büyük bir
04:26zarara açıkçası uğrattı. Daha sonra birçok usta bu işi
04:30yapmamaya başladı. Ekonomik olarak kazanç sağlamadığı için
04:32sonra bizim o dönem öğrendiğimiz işçiliklerle
04:35beraber ııı iki bin yedide köyünün ismi değişti. Köy
04:41hareketlensin, işte tanılsın, ustalar yetişsin diye. Maalesef
04:46tabii ki önüne geçilemedi. Şu anda ııı köyümüzde üç tane
04:50atölye var. Aktif olarak çalışan. Normalde beş kişi
04:53çalışabiliyoruz bir ocakta. Biz tabii ki şu anda üç kişi dört
04:56kişi çalışıyoruz. Tabii usta çırak ilişkisiyle olduğu için
04:59biz şu anda işte dedem, babam, ben üçüncü kuşak oluyorum. Bu
05:03işi hala aktif olarak yapan. Eee bizden sonra artık bu işi
05:07öğrenecek olan inşallah çıkar. Sanatı, zanaatı devam ettirir.
05:11Bir kaybolma yüz tutmuş el sanatı. Gelecek nesillere
05:14inşallah gider. Burada birçok köyün hemen hemen yüzde sekseni
05:18yüzde doksanı boncuk yapımını bilir erkeklerin hepsi. Eee
05:21gençlerde de tabii hevesli olanlar var. Yani köyümüzde
05:24sonuçta böyle bir sanat yapılıyor. Abi ben de öğrenmek
05:26istiyorum. En azından hani ben de denemek istiyorum. Eee onlara
05:29mesela göz takmasından ziyade demir nasıl tutulur? Sargı nasıl
05:33alırız? Kalıp nasıl vurulur? Nasıl yuvarlatılır? Nasıl
05:36şekillendirilir? Çok ufak tekniklerle birkaç model
05:39öğrettik. Eee bununla alakalı işte köyde aşağı yukarı altı
05:43yedi tane eee el verdiğim eee arkadaş diyebilirim. Eee çırak
05:48diyebiliriz. Bu işi yapacak olan. Şimdi mesela bir
05:51arkadaşımın oğlu daha var burada. O da babasından
05:54öğrendi mesela eee işi. Ama işin teknik kısmını yine benden
05:58eee öğreniyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı koruma listesinde
06:03açıkçası nazar boncuğu genel istasyonu cam nazar boncuğu.
06:05UNESCO'nun da geçici miras lisesine eklendi. Bu boncuk
06:09üzerine yaşayan insan hazinemiz de var. Yani İzmir'de şu anda
06:12üç tane oldu çömlekçilikle beraber. Eee onlardan biri de
06:16nazar boncuğu. Yani büyük bir açıkçası Türkiye'de yeri ve
06:20önemi var. Ama tabii ki eee alttan gelen bir nesil yok.
06:23Çünkü ekonomik yani kaybolmayı sutmuş bir sanat. Eee bir
06:27zanaatı icra ediyoruz. Ekonomik olarak geçimimizi
06:29sağlıyoruz bundan. Bundan dolayı da insanlar ekonomik
06:32olarak bakıyorlar. Öğrenmek isteyenler ister istenmez.
06:35Çünkü geleceğe yönelik bir bakış açısı olması lazım. Onun
06:39kaybolacak mı? Geneleksel mi? Iş mi? Zanaat mı? Ona bakılmıyor.
06:44Ekonomik olarak bakıldığı için yurt dışından gelen emitasyon
06:47boncuklar bizi çok açıkçası yaraladı. Bundan ııı dolayı da
06:51bu işi meslek olarak seçmek istemiyor. Yeni nesil. Mevcut
06:54heyeti koruyamıyoruz. Çünkü mevcut heyeti ki ustaların bir
06:57çoğu şu an farklı fabrikalarda çalışıyor. Şu an üç tane
07:00atölyemiz var. O fabrikalarda çalışan ustaları getirmiş
07:03olsak bugün on tane yine ocak olmuş olur. Alttan gelecek
07:06olan kişi de bu sefer ekonomik olarak karşılığını aldığında
07:09bu işi meslek olarak seçebilir. Çünkü biz severek yapıyoruz.
07:11Sevmediğim bir iş yapamazsın. Yapmazsın. Iıı bin iki yüz
07:15derece karşısında çalışıyoruz. Sevmesen o ateşin karşısına
07:19geçip ııı kaybolmayı tutmuş bir sanatı zanaatı hala devam
07:22ettirmeyiz yani. Bir kere boncuk konusunu bilinçlendirmemiz
07:26lazım. Biz birçok yerde bunu birçok yerlerde konuşuyoruz.
07:29Dile getiriyoruz. Konu yani duyurmaya çalışıyoruz. Şimdi
07:32ithal gelen boncukların iç delikleri beyazdır. Bizim
07:35yaptıklarımız demir geçtiği için bir pas lekesi vardır.
07:39Gözlerde hafiften kabarcıklar vardır. Bu bizim orijinal el
07:43yapımı boncuğu. Yani insanların bunu tercih etmesini istiyoruz
07:45ama tabii ki plastikle cam el işçiliği fiyat olarak biraz
07:49daha insanlara açıkçası ııı herkese olmasa da bazı
07:53insanlara daha şey geliyor. Yani uyguna gitmek için. O konuda
07:57bir çalışma yapılabilir. En azından insanlar
08:00bilişlendirilebilir.
08:05Iıı