Siyaset Bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun, olası bir erken seçim gündemine ilişkin olarak, "Önümüzdeki süreçte ekonomik krizin gidişatı ve muhalefetin erken seçim baskısının ciddi bir toplumsal talebe dönüşüp dönüşmeyeceği son derece önemli. Muhalefet ne ölçüde bir toplumsal talep üretecek? Önemli ölçüde bunun iktidar üzerinde bunun bir zorlayıcı olup olmayacağı da erken seçim karar alınıp alınmamasında etkili olacak" ifadesini kullandı.
Haber: Tenzile AŞÇI - Kamera: Özgür ŞENGÜL
(İZMİR) –
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, geçtiğimiz ay iktidara "kırmızı kart" göstererek erken seçim için talebini dile getirmiş, vatandaşları kırmızı kart göstererek erken seçim talep etmeye davet etmişti.
Siyaset Bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun, Türkiye'nin mevcut siyasi ikliminin ülkeyi erken seçime götürüp götürmeyeceğine ilişkin ANKA Haber Ajansı'na konuştu.
hbrlr1.com/ctlibfackckckl
Haber: Tenzile AŞÇI - Kamera: Özgür ŞENGÜL
(İZMİR) –
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, geçtiğimiz ay iktidara "kırmızı kart" göstererek erken seçim için talebini dile getirmiş, vatandaşları kırmızı kart göstererek erken seçim talep etmeye davet etmişti.
Siyaset Bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun, Türkiye'nin mevcut siyasi ikliminin ülkeyi erken seçime götürüp götürmeyeceğine ilişkin ANKA Haber Ajansı'na konuştu.
hbrlr1.com/ctlibfackckckl
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Esenyurt'la başlayan, daha sonra Beşiktaş'ta devam eden, yine farklı illerdeki kimi belediye başkanlarının görevden alınmış Sayın İmamoğlu'na yönelik soruşturmalar,
00:17bütün bunları bir bütün içinde değerlendirdiğimizde, yani iktidar halkının bir stratejisi olarak da okumak gerekir.
00:27Türkiye Hukuk Devleti içinde bu tür soruşturmalar sırasında medyaya yönelik olarak da var,
00:34yani tutuklama gerekçelerinin ilgili kanun gereği tam da uygun olmadığı şekilde bir değerlendirme var.
00:43Dolayısıyla buradan hareketle aslında ister medya mensuplarına, isterse belediye başkanlarına yönelik bu tür süreçlerin işlemesi,
00:53dünyada örneklerde de gözlendiği gibi bir yargısal otoriterlik olarak değerlendiriliyor.
01:00Yani siyasal iktidarların bir şekilde yargı eliyle özellikle muhalefet üzerinde bir anlamda bir baskı kurması olarak bu yargısal otoriterlik
01:15ve bunun sonucunda da özellikle kendi tabanını konsolide etmesi, muhalefeti bir şekilde kendi alanına hapsetmesi.
01:25Şimdi bu örnek olaylardan bağımsız olarak yargısal otoriterliğin amacı doğrudan doğruya buna yönelik.
01:33Şimdi tabii burada aslında politikayı algıdan ayırt etmek mümkün değil.
01:41Yani çoğu politik tasarrufun arkasında bir algı motivasyonu görüyoruz.
01:49Siyasal iktidarların bu tür dolaylı tasarrufları son talilde kendi seçmen tabanını bir şekilde tutmak, konsolide etmek,
02:00muhalefeti seçmen nezdinde bir olumsuz icraat yaptığına ilişkin kanaat oluşturma,
02:08dolayısıyla muhalefetten uzaklaştırma böyle bir şey var.
02:12Şimdi tabii Türkiye'de bir erken seçim olur mu sorusuna yanıt arar iken bu 2017 anayasa değişiklikleri sonrasında
02:212018'den itibaren geçerli olan Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ya da Alatürk'e başkanlık sistemi bağlamında düşünmemiz gerekir.
02:30Şimdi klasik parlamenter sistemlerde ılımlı bir kuvvet, yumuşak kuvvetler ayrılığı var.
02:37Oysa ki başkanlık sistemlerinde teorik olarak ya da ABD örneğinde sert bir kuvvetler ayrılığı var.
02:45Yani yasama, yürütme, yargı şeklinde.
02:48Şimdi Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ya da başkanlık sistemlerinde parlamentonun bir erken seçim kararı alması
02:55parlamenter sistemle karşılaştırıldığında çok daha zordur.
03:01Hem parlamentonun böyle bir erken seçim kararı alması zor çünkü ağırlıklı olarak başkanın seçilmiş olduğu parti
03:10ya da ittifakla gelmişler seçilmişse parlamentoda bir ittifak çoğunluğu elde tutuyor.
03:18Dolayısıyla hem yasama çoğunluğuna sahip hem devlet başkanı o partiden seçilmiş.
03:23Dolayısıyla erken seçim kararı çıkarmak oldukça zor başkanlık sistemlerinde.
03:28Şimdi çıkabilir mi böyle bir erken seçim bunun koşulları önemli.
03:34Parlamenter sistemde Türkiye'de ilk erken seçim mesela 1957 seçimleriyle başladı.
03:40Daha sonra 1987, 2002, 2018.
03:45Dikkat ederseniz hep bunlar başkanlık sistemine geçmeden önce parlamenter sistemde alınmış erken seçim kararları.
03:53Oysa ki başkanlık sistemine geçtikten sonra ya yasamada çoğunluğun muhalefete ait olması gerekir ki şu anda öyle bir çoğunluk yok.
04:02Erken seçim kararı alınabilmesi için ya da devlet başkanının ülkeyi bir erken seçime getirmesi gerekiyor.
04:09Anayasanın 116. maddesine göre.
04:12Şimdi dünyadaki uygulamalara baktığımızda ciddi anlamda bir siyasal istikrarsızlığın olması gerekiyor.
04:20Bir toplumsal baskının olması gerekiyor.
04:23Ya da başkanlık sistemlerinde devlet başkanı görevden almaya yetkin bir aziz sürecinin olması gerekiyor.
04:31Şu anda Türkiye'de ciddi anlamda bir ekonomik kriz olmasına rağmen.
04:37Dediğim gibi başkanlık sisteminde bir de iktidar yasamada çoğunluğu elde tuttuğu için bir erken seçim çıkması mümkün değil.
04:46Ama tabii önümüzdeki süreçte bir ekonomik krizin gidişatı bir de özellikle muhalefetin erken seçim baskısının bir ciddi toplumsal talebe dönüşüp dönüşmeyeceği son derece önemli.
04:59Yapılan araştırmalarda yüzde ellinin üzerinde bir erken seçim isteyen kitle var.
05:05Ama parlamentoda iktidar istemediği takdirde dediğim gibi bu mevcut sistemde erken seçim kararı çıkarmak çok kolay değil, zor.
05:14Türk siyasal kültüründe toplumsal baskının oluşmasına yönelik demokratik katılımcı değerler ve aktiviteler oldukça sınırlı.
05:26Yani Türk siyasal kültüründe seçmen tipi daha uysal.
05:31Oysa ki yurttaşlık kültürünün egemen olduğu sistemlerde çok ciddi bir toplumsal muhalefet oluşabiliyor iktidara karşı.
05:40Ve batı sistemlerinde erken seçim kararı alınıyorsa sadece muhalefetin değil toplumun da talebiyle oluyor.
05:49Ama Türkiye'de muhalefet ne ölçüde bir toplumsal talep üretecek?
05:55Önemli ölçüde iktidar üzerinde bunun bir zorlayıcı olup olmayacağı da erken seçim kararı alınmamasında etkili olacak.
06:04Ama şu tablo içinde ben iktidar istemediği takdirde bir erken seçim kararı alınabilmesi ancak ve ancak ekonomik krizin şiddetini arttırması koşuluyla mümkün görüyorum.