Avrupa Birliği güvenlik krizi yaşıyor. Bir yanda Amerikan Başkanı Trump'ın AB'yi hedef alan açıklamaları, Avrupa'yı yalnız bırakması, diğer tarafta Rusya lideri Putin'in Avrupa'daki tehdit algısı... Ne oluyor? Bu güvenlik krizi, Türkiye'ye yeni fırsatlar doğurur mu? Türkiye'ye Avrupa Birliği yolu açılır mı? İnceleme haberimizde uzman isimlere sorduk...
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Türkiye'nin hak ettiği şekilde yer almadığı bir Avrupa'nın küresel bir aktör olarak varlığını sürdürmesi giderek imkansız hale geliyor.
00:24Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri çok uzun zamandır donmuştu.
00:28Avrupa Birliği, stratejik körlük içinde politika üretmeye çalışıyordu.
00:32Artık darboğaz dönemi.
00:34Bir yanda Amerika Başkanı Trump'ın Avrupa'ya hedef alan sözleri, diğer yandan Rusya'nın Avrupa'daki tehdit algısı.
00:40Söylenen söz şu, Türkiye'siz Avrupa güvenlik mimarisi, Türkiye'siz Avrupa düşünülemez.
00:46Peki neden?
00:47Türkiye olmadan bölgenin güvenliğini konuşmak mümkün olmaz.
00:50Türkiye olmadan o masada bir küresel barıştan bahsetmek mümkün olmaz.
00:55Açık söylemek gerekirse, Türkiye'siz bir Avrupa güvenliği düşünülemez.
01:01Bir dönem fasıllarla gündeme geldi Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri.
01:05Avrupa Birliği'nin fasılları özellikle Güney Kıbrıs Rum kesimi ve Yunanistan'ın baskısıyla açmaması, birbirleriyle Ankara'nın arasını bozmuştu.
01:13Yaklaşık 10 yıldır Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri neredeyse donma noktasında.
01:17Ama artık durum değişti.
01:19Ne olmuştu, ne olacak?
01:21Geçtiğimiz sürecin içerisinde Türkiye'nin aslında uzun yıllardır vurguladığı Avrupa Türkiye'siz tam bir Avrupa Birliği olamaz ifadesini somut yaşadığımız bir sürecin içindeyiz.
01:32Bu noktada iki boyutta değerlendirmek lazım.
01:35Bunlardan bir tanesi, değişen jeopolitik düzen ve transatlantik Avrupa ilişkileri ışığında Türkiye'nin güvenlik bağlamında Avrupa'nın güvenlik mimarisinin yatsınamaz bir aktörü ve hatta zorunlu bir boyutu olduğu bir kere daha anlaşılmıştır.
01:50Burada neyi kastediyoruz?
01:52Avrupa Birliği'nin yeniden bir güvenlik paradigması tanımlaması lazım, yeni aktör ve araçlar ortaya koyması lazım.
01:59Bu noktada da Türkiye'nin hem jeopolitik pozisyonu, hem yerli ve milli savunma sanayisi, hem de kabiliyet ve kapasitesi en yüksek olan ordulardan birine sahip olması gerçeğiyle işin güvenlik boyutunda hiç kaçınılmaz bir katkı sunucu ve gerçeklik.
02:13Avrupa'ya ülkeler gibi kendi güvenliğini başka bir ülkeye teslim etmedi.
02:17Askeri teknolojilere yatırımlar yaptı.
02:20Hem havada, hem karada son derece büyük teknolojilere yatırımlar yaptı.
02:23Ekonomisini askeri teknolojiye yatırım yaparak beslemeye ve kalkındırmaya çalıştı.
02:28Devletler kendi güvenliğini kendileri sağlamazlarsa bugün Avrupa'nın düştüğü durum ne yazık ki bütün devletlere örnek olmak zorunda.
02:36Bugün Türkiye, Avrupa güvenlik mimarisinde önemli bir aktör olarak ortaya çıkıyor.
02:43Hem güvenlik mimarisinde önemli bir aktör olarak ortaya çıkıyor hem de diplomatik olarak ön plana çıkıyor.
02:49Paris'e çağrılmayıp Londra'ya çağrılması son derece kafa karıştırıcıydı aslında.
02:53Paris toplantısında Avrupa Türkiye'nin güvenlik mimarisine dahil olmasını aslında istemiyordu.
02:59Ukrayna meselesinde Türkiye'nin bir taraf olmasını, ara bulucu olmasını istemiyordu.
03:04Yani bu rolü Türkiye'ye kaptırmak istemiyordu aslında.
03:06Ancak Londra konferansında işler çok daha ciddiye bindiğinde Türkiye'nin hem Rusya'yla hem de ABD ile aynı masaya oturabilmiş,
03:17ara bulucu olabilmiş, Washington'da, Kiye'de bir araya getirebilmiş tek aktör olduğu için bu sefer fark ettiler ki
03:24Türkiye, evet orada bizim yaşadığımız varoluşsal krize bir destek olabilir, bunu çözümleyebilir.
03:32ABD'nin yerine geçmeyecek olsa dahi bizim güvenlik mekanizmamıza bir katkı sunabilir.
03:47Şimdi soru şu, ABD Başkanı Trump göreve geldiğinden bu yana Rusya, Ukrayna, NATO, Greenland gibi konularda
03:54sadece ülkesinin çıkarlarını gözeten aksiyonlar alacağını açık bir şekilde ortaya koydu.
03:59Oval Ofis'te ABD Başkanı Zelenski ile yaşananlar ABD Başkanının bundan sonra atabileceği adımlar açısından
04:05Avrupa için endişe verici bir işaret olarak algılandı.
04:08Tüm ülkeleri seviyorum. Açıkçası hepsi farklı. Ama Avrupa Birliği, İspanya, ABD'ni mahvetmek için kuruldu.
04:18Demek istediğim, bakın dürüst olalım, ABD'yi ABD'ni mahvetmek için kuruldu. Amacı budur.
04:25Ve bu konuda iyi bir iş çıkardılar. Ama artık başkanım.
04:28Avrupa'da güvenlik kaygılarına da yol açan bu yeni dönem güçlü ordusuyla Türkiye ile ABD ilişkilerini nasıl etkiler?
04:38Şimdi şöyle, Trump başa geldiğinde Amerika First deyişiyle, sloganıyla başa geldi.
04:44Ve Amerika First deyişine destek olmayan bütün rakipler ve ona değil de demokratlara destek olan bütün aktörler
04:54Kaybedenler Kulübü'nün içerisinde olarak değerlendiriliyor.
04:57Zelenski bu nedenle Trump'a göre Kaybedenler Kulübü'nün içerisinde.
05:02Ve şunu da söyleyelim, biraz daha yukarıdan bir bakışla, daha geriden bir bakışla söylemek lazım.
05:07Devletler mutlaka kendi menfaatlerine bir dış politikaya giderler ve mutlaka büyük pastanın peşindedirler.
05:14Şimdi bugün ABD, Avrupa'yı göz ardı ediyorsa asıl büyük pastanın peşinde olduğu için.
05:21Neden? Çünkü bir yandan Pasifik'te Çin'le bir kapışma, yaşama ihtimali var, bir güç-güç çatışmasına girme ihtimali var.
05:29Öte yandan Rusya'yla iş birliğini artırmaya, iş birliklerinde bulunmaya ihtiyacı var.
05:35Çünkü Rusya'nın Çin'in tarafında olma ihtimalinde ABD bu sefer çok daha zora düşecektir.
05:41Bu nedenle ABD, Rusya'yı kendi tarafına çekerek aslında hem bir güvenlik mekanizması ortaya koymuş oluyor.
05:47Hem de bir güvenlik ve askeri olarak kendisini güvenlik çemberi içerisine almış oluyor.
05:53Yarınki güç çekişmesine, yarınki güç savaşına bir anlamda hazırlanıyor.
05:57Devletler büyük pastanın peşindedir dedik ya, aslında ABD'nin yaptığı bugün büyük pastanın peşinde olmak için Avrupa'yı gözden çıkartması.
06:05Avrupa'nın burada yanlışı nedir?
06:07Avrupa müthiş bir ekonomik güç.
06:09Ancak bu ekonomik gücünü askeri güç olarak sınıflandırmadı.
06:13Askeri güçüne yatırım yapmadı.
06:15Tam aksine askeri gücünün güvenliğinin tamamını ABD'ye teslim etti.
06:20Bunu nasıl yaptı? Kıtasal bir örgüt kurarak NATO ile birlikte yaptı.
06:25Evet, NATO çok önemli bir güç ama NATO'nun en önemli gücü bugün ABD.
06:30Haliyle NATO'dan ABD'nin ayrılması demek, ülkelerin kendi haline kalmış olması demek.
06:36Ama burada bir noktaya değinelim.
06:38Burada Türkiye biraz daha ön plana çıkıyor.
06:40Türkiye'nin menfaatine olacaktır çünkü Türkiye bugün NATO'nun en büyük ikinci gücü.
06:44Haliyle ABD'nin NATO'dan ayrılma ihtimali sadece konuşuluyor.
06:49ABD'nin NATO'dan ayrılma ihtimaliyle Türkiye biraz daha ön plana çıkacaktır.
06:54Bununla birlikte Sovyetler Birliği dağıldığı zaman Türkiye'nin artık Sovyetler Birliği riski ortadan kalktığı için
07:01Avrupa'nın en doğu köşe taşı, en doğudaki güvenlik çemberi olma rolünü elden çıkardığı düşünülmüştü.
07:08Bugün gelinen noktada, ABD'nin Avrupa'dan vazgeçtiği noktada Türkiye'nin Avrupa'nın güvenliğine olan katkısı biraz daha ön plana çıkıyor.
07:18Uzmanlar, Trump'la ortaya çıkan transatlantik ilişkilerindeki gerilim ve güvensizlik ortamı Avrupa'nın askeri bakımdan kendisine çekidüzen vermesini zorunlu kılıyor.
07:27Türkiye gibi önemli bir orduya sahip bir ülkenin Avrupa'nın savunma sistemleri içinde yer alması onlar için arzu edilen bir şey olmalı diyor.
07:35Peki ne olacak?
07:36Başkanımız geçtiğimiz yıl içerisinde de bunu ifade etmişti.
07:40Enerjiden göçe kadar çok geniş alanlarda Avrupa Birliği ile Türkiye'nin ortak çalışabileceği,
07:45Avrupa Birliği'nin içinde Türkiye'nin katkı sunabileceği alanlar var.
07:49Bu noktada da özellikle Avrupa Birliği'nin önümüzdeki süreçte Türkiye ile ben daha pozitif ilişkiler geliştireceğini düşünüyorum.
07:57Tabii bunun bir de iç siyaset boyutunu da görmek lazım.
08:00Terörsüz Türkiye sürecini konuşurken hem Türkiye'nin içinde bulunduğu bu yeni dönem hem Avrupa Birliği'nin içinden geçtiği bu süreç kapsamında da özellikle şunu görmek gerekiyor.
08:14Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne sunabileceği katkılar, Türkiye'nin Avrupa Birliği üyeliği sürecinde verebileceği katkılar çok daha pozitif yönde ve yepyeni bir sayfada konuşulacaktır.
08:25Şunu da dile getirmek lazım.
08:27Malumunuz Türkiye'nin Avrupa Birliği üyelik süreci tamamen dondurulmuş demeyelim ama maalesef bazı aktörler tarafından bloke edilen başlıklar
08:37ve daha birçok sebep nedeniyle de çok da pozitif yönde ilerlemeyen bir sürece tanıklık ediyoruz biz uzun süredir.
08:45Bu bağlamda özellikle Fransa, Güney Kıbrıs bu ülkelerin blokladığı temel başlıklar var Türkiye'nin Avrupa Birliği üyelik sürecinde.
08:55Belki söylemek için erken ama önümüzdeki orta ve uzun vadede muhakkak ki bu bağlamda da pozitif ivmeler kazanabilir hem üyelik süreci hem de ikili ilişkiler.
09:06Son olarak şunu söyleyeyim Avrupa Birliği'nin uzun yıllardır Türkiye'ye Erdoğan karşıtlığı, Türkiye karşıtlığı üzerinden kurguladığı
09:14stratejik körlükten çıkıp artık yeni dünya düzeninde Türkiye ile yoluna daha güçlü devam etmesi gereken bir şans kapısı önünde açıldı.
09:23Aynı zamanda fırsatları da barındırır.
09:25Ben bu bağlamda Türkiye-Avrupa Birliği ilişkilerinin bu krizden fırsatlarla pozitif yönde büyüyerek çıkacağına inananlardanım.
09:32Barış gücü oluşturulacak olursa Türkiye, Ukrayna'nın barış gücü içerisinde mutlaka kendi payına düşenle üstlenecektir, mutlaka bulunacaktır.
09:41Güvenlik garantörü olduğunda zaten Türkiye hem Ukrayna'ya örnek olarak diplomatik olarak hem de askeri olarak söylemişti zaten.
09:48Haliyle Türkiye bugün Avrupa'nın güvenlik mimarisine ekonomik olarak belki Avrupa'ya son derece büyük dahil olmadı ama Avrupa Birliği'ye ikisinin de söylüyorum bunu.
09:57Ama Avrupa ülkeleri güvenlik mimarisine Türkiye'yi hesaba katmak mecburiyetinde, davet etmek mecburiyetinde kaldılar açıkçası.
10:03Türkiye Avrupa için, Avrupa Birliği ve bütün Avrupa ülkeleri için aslında değeri görebilene var olan bir ülke.
10:11ABD için dahi Orta Doğu'da önemli bir ortak, Rusya için önemli bir ortak, Çin için önemli bir ortak.
10:18Bakın ABD 2003 sürecinden bu yana Türkiye'yi Orta Doğu'da bypass ederek ötediledi, Türkiye ile bir ortaklılık ilişkisi kurmaya yanaşmadı ve bugün Orta Doğu'da Çin'in etkisinin artmasına sebebiyet verdi.
10:35Yani Türkiye ile ortaklık kurulmaması demek aslında daha büyük güçlerin kendi rakiplerinin aralarındaki mesafenin açılmasına sebep oluyor.
10:44Çünkü zaten Türkiye orta büyüklükte bir güçtür ve orta büyüklükte güçler zaten büyük güçler arasında bu mekanizmaların sağlamlığını sağlar.
10:52Bir tahterevalliyi düşünün, orta güç ortadadır.
10:55Kelimenin tamamını büyük güçlerin taraflarına doğru evrildiğinde o tahterevallinin de aşağı yukarı oynamasını sağlar.
11:02Türkiye'nin bu anlamdaki mekanizması çok önemli.
11:04Türkiye aslında bütün Avrupa ülkelerine de bu anlamda destek olabilir.
11:08Türkiye büyük bir pazar, önemli bir kuşak üzerinde bulunuyor, önemli bir yol güzergahı üzerinde bulunuyor.
11:15Şimdi konuşulan gerçeklik Avrupa'nın güvenliği Türkiye boyutu olmaksızın kısır kalır meselesi.
11:21Uzmanlara göre Avrupa şimdiye kadar Türkiye'yi Orta Doğu'nun kıyısında görüyordu.
11:25Şimdi sıkışınca ister istemez Türkiye'ye önem vermeye başladı.
11:29Türkiye'nin alacağı pozisyonsa bu kartı nasıl oynayacağına bağlı.
11:32Peki Ankara ne yapacak, ne yapmalı?
11:35Türkiye'ye Avrupa Birliği yolu açılır mı?
11:37Bunu zaman gösterecek.