Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili Cumhuriyet TV izleyicilere hoş geldiniz yayınımıza.
00:17ABD Başkanı Trump, Avrupa Birliği'ne yönelik gümrük vergileri uygulanacağını açıkladı.
00:22Zaten çok uzun zamandır böyle bir gündem vardı.
00:25Kanada, Çin ve Meksika'nın ardından Avrupa Birliği'ne yönelik gümrük vergileri açıklaması,
00:29Avrupa Birliği'nde de bir hareket yarattı diyebiliriz.
00:32Avrupa Birliği de bu konuya dair önlemler aldıklarını açıkladı.
00:37Ancak Von der Leyen'in öne çıkan ve dikkat çeken bir açıklaması var, diyor ki
00:42hem Avrupa'da hem ABD'de fiyatlar yükselecek.
00:45Şimdi ABD ve AB arasında hem siyasi anlamda hem ekonomik anlamda bir süredir bir uzaklaşma, bir soğuk rüzgarlar görüyoruz.
00:53Türkiye açısından neler doğurabilir bu?
00:56Türkiye ekonomisini nasıl etkileyebilir?
00:58Bugün biraz bunu konuşacağız.
01:00Konuğumuz İktisatçı Prof. Dr. Oğuz Oyan.
01:02Hoş geldiniz.
01:04Hoş bulduk sevgili İrem.
01:06İyi haftalar.
01:08Şimdi efendim Trump ve sonrasını konuşalım dedik sizinle.
01:11Trump zaman zaman çıkıp gümrük vergileri vs. gibi açıklamalarda bulunuyor.
01:16Duruma göre bunu bazen erteliyor, bazen vazgeçiyor vs.
01:19Bir belirsizlik ortamı da yarattı aslında Amerika'da bu.
01:22Borsaya da yansıdı.
01:23Şimdi ilk olarak bu gümrük vergileri meselesiyle başlamak istiyorum.
01:27Türkiye'nin Avrupa Birliği ile ciddi bir ticaret hacmi var.
01:31Dolayısıyla olumsuz anlamda da bizi etkileyecek mi?
01:34Ya da avantajlar doğuracak mı? Bir onu sorayım.
01:39Yani bir kere Amerika ile ticaret hacmi en yüksek taraf Avrupa tarafı.
01:45Tabii Avrupa Birliği ve Kanada.
01:48Çin'in de tabii önemli payı var.
01:50Türkiye daha düşük bir paya sahip.
01:52Biliyorsunuz 100 milyara çıkarma hedefi var dış ticaret hacminin.
01:57Ama bunun çok uzağında 5'te 1'i düzeyinde dış ticaret hacmimiz.
02:03Dolayısıyla Amerika için aslında şu an Türkiye'den Amerika'ya yapılan ihracat çok rahatsız edici bir şey değil.
02:11Henüz değil.
02:12Yani Türkiye'de ilave önlemler uygulayabilirler mi?
02:15Bunu göreceğiz.
02:16Ama zaten demir çelikte bunu yapıyorlar biliyorsunuz.
02:20Yani Biden döneminde başlayan bir uygulama var.
02:23O sürüyor.
02:24Dolayısıyla bunlar artabilir, azalabilir.
02:27Hatta bunu bir siyasi silah olarak da kullanabilirler.
02:31Yani Türkiye bundan dehşetle ürküyor.
02:34Öyle anlaşılıyor.
02:35Yani Erdoğan'ın mesela bu Suriye'deki anlaşmayı hemen çok şey olarak mültefit olarak çok güzel, iyi anlaşma falan.
02:44Suriye'ye nihayet huzur gelecek diye açıklaması da bunda ilişkili.
02:47Hem onunla hem tabii kendisini iç politikadaki kaygılarıyla ilişkili görmek mümkün.
02:52Avrupa'da tabii bir silleme yapacak.
02:56Nasıl ki Kanada, Çin, Meksika'da karşı önlemler alıyorlarsa Avrupa'da olacak.
03:03Dediğiniz gibi çift taraflı gümrük vergileri yükselmesi aslında bu ülkelerin tamamında fiyatlara etki eder.
03:12Ama özellikle Amerika'da daha fazla etki etme ihtimali var.
03:17Neden?
03:18Çünkü Amerika dış dert açığı veren bir ülke bir kere.
03:23Ciddi anlamda dış dert açığı veren bir ülke.
03:26Ve birçok aramalı ithal ediyor.
03:29Aramalları üzerine gelen her türlü artış genel olarak fiyatlara daha çok yansıtır.
03:38Nihai ürüne zam yaptığınızda, vergi koyduğunuzda o ürünü sadece etkiler.
03:43Nihai üründe ama aramalında.
03:45Yani petrol ve türevleri vesaire gibi mesela aramalları ya da kimya ürünleri vesaire.
03:50Bütün bunlar aslında diğer fiyatlara da yansır.
03:54Şimdi işin bir bu tarafı var.
03:58Bir de niye sorusunda bir yanıtım bulmak lazım?
04:02Niçin Trump bu tür önlemlere gidiyor?
04:05Yani sadece hani delidir ne yapsa yeridir üzerinden mi açıklamak lazım?
04:11Yoksa arkasında başka ekonomik şeyler mi var?
04:15Gerekçeler mi vardan bakmak lazım?
04:17Aslında Trump'ın devraldığı Amerika ekonomik olarak Biden döneminde son dört yılda oldukça düzelmiş bir ekonomiydi.
04:25İşsizlik çok azaldı.
04:27Enflasyon ciddi anlamda azaltıldı.
04:30Ve büyüme de belli bir tempoda devam ediyor.
04:33Fakat sorun şu, birkaç yıl üzerinden değil de daha genel, daha uzun tarihi bir süreç olarak bakılır.
04:43Buradan biraz da geleceğe bir şey yapılırsa, çıkartsama yapılırsa,
04:49Amerika aslında görevli olarak güç kaybeden bir ülke ve bu güç kaybı sürüyor.
04:54Yani dünya ekonomisindeki payı azalıyor.
04:58Çünkü üretimi aynı bile olsa başka ülkelerin üretimi, milli gelir artışları daha az.
05:05Çin yetişiyor Amerika'ya, yetişti esas itibariyle ve satın alma gücü bakımından da geçti aslında.
05:12Ama diyelim satın alma gücü üzerinden bakmasak bile çok yakınlara geldi.
05:17Ve hegemonik güç olarak karşısında artık ciddiye alması gereken bir önemli kuvvet.
05:26Şimdi onun dışında Amerika açık veriyor Çin'e, Avrupa'ya, Kanada'ya kıyasla sürekli.
05:35Yani dış ticaret açıklığını azaltmak için önlem almaya çalışıyor.
05:39Ve bir de kendi sanayisini beslemeye çalışıyor.
05:44Yani üretimi içeride yapalım.
05:47Bir anlamda İtal ikamesi gibi.
05:49Amerika bunu çok yaptı daha 1900 yılda bile.
05:52Ama şimdi yeniden hem dışarıya çıkmış sanayi üretimi gelin, ey Amerikalı sanayici içeride yapın bu üretimi diyor.
06:01Hem de başka ülkelere diyor ki gelin Amerika'da yapın diyor.
06:05Yani ey Alman sanayicisi gel buraya yatırım yap.
06:08Ya da başka bir ülkeye gelin Amerika'ya kaynak taşıyın, sermaye taşıyın, bilgi taşıyın vesaire.
06:16Şimdi bu aslında bir saldırı refleksinden ziyade bir savunma refleksi olarak da okunabilir.
06:23Yani Amerika saldırıyor tamam.
06:25Ama bu aynı zamanda bir savunma refleksi olarak da okunabilir.
06:29Şimdi peki ne gibi sonuçları olur?
06:32Bir de ona bakalım.
06:34Yani bunun sadece içeride enflasyonu körüklemek gibi bir etkisi mi olur?
06:41Bunlar düşük enflasyon ülkeleri.
06:43Hem Amerika hem şey yani diğer saydığımız Avrupa'sı Kanada'sı.
06:49Bunlar düşük enflasyon ülkeleri.
06:51Burada enflasyon artışları olur mu? Olur.
06:53Ama buradan şu sonuç çıkmasın.
06:55Türkiye gibi bir enflasyon ortam oluşmaz.
06:57Ama yani yüzde 3'ten yüzde 6'ya 7'ye çıkması bile,
07:01buralarda yıllık bazı söylüyorum, çok ciddi etkiler yaratır.
07:06Çünkü çok hassas bu ekonomiler ve toplumlar bu fiyat artışlarına birçok dengeyi bozar, etkiler.
07:13O nedenle bu tabii önemli bir konu.
07:16Ama yani şeye bakalım, bu büyüme ile ölçüde etkiler bu şeylerde, bu coğrafyalarda.
07:24Büyümede de bir geriye gidiş olabilir tabii.
07:28Avrupa ekonomisinin zaten çok uzun süredir böyle bir sorunu yok mu Sayın Hocam?
07:35Var tabii. Hem Avrupa'nın, Avrupa Birliği ülkelerinin, İngiltere de dahil tabii buna, Avrupa Birliği dışında da olsa.
07:44Japonya'nın çok ciddi anlamda büyüme sorunları var.
07:49Yani Kanada'nın da tabii şeye kıyasla.
07:53Çin büyümesi yavaşlamış olmakla birlikte hala yüzde 5'ler üzerinde büyüyebilen bir ekonomi.
08:01Oysa bu Avrupa ve Amerika gibi ülkelerde, yani Amerika'nın Avrupa'dan daha yüksek tabii yüzde 3'lere varabiliyor.
08:12Ama Avrupa'da bu yüzde 2'lerin altında genellikle.
08:15Dolayısıyla bu büyüme temposuna olumsuz etkide bulunabilir.
08:22Yani sadece fiyatları arttırmaz bu.
08:26Aynı zamanda ihracatı kısar.
08:28Yani örneğin Almanya gibi dışa çok açık bir ekonomide, ihracata çok açık bir ekonomide,
08:35Almanya ihracatını etkiler.
08:38Tabii yeni mahreçler arayacaktır falan ama yüksek gelirli bir ülkenin, Amerika gibi yüksek gelirli bir ülkeyi ne bileyim Afrika ülkeleriyle ikame etmesi çok zordur.
08:47Yani çünkü gelir düzeyleri farklı.
08:50Onların mal talep şeyi de çeşidi de farklıdır.
08:55Almanya'nın ihracat şeyine şu anki yapısına çok uymayabilir.
09:01Yani ne bileyim Almanya Çin'e ihracatını arttırabilir mi?
09:05Orada zorluk çekiyor zaten.
09:07Yani eskiden daha büyük bir ihracat ülkesiydi Almanya için.
09:11Tam tersine Almanya Çin'den daha fazla ithal eder duruma geldi.
09:15Dolayısıyla bu Almanya örneğinden giderek söylüyorum.
09:18Almanya ekonomisini de olumsuz etkiler.
09:21Yani şey bu Ukrayna savaşı enerji fiyatlarını arttırdığı için Avrupa'da sanayi olumsuz etkiledi.
09:29Şimdi bir de buradan bir etkin gelir.
09:33Dolayısıyla büyüme üzerinde bu tür etkileri olabilir.
09:36Peki Türkiye açısından ne gibi etkileri olur?
09:39Bazıları ellerini ovuşturuyor.
09:40Oh ne güzel Amerika bu ülkelere uygular genişletirse hatta çok çeşitli mal rezmi hatta her mala uygularsa.
09:49Biz de buradan kendimize yeni şey ihracat imkanları buluruz diyen bir takım ben sığ görüşlü şeyler var diyeyim.
10:02Analizler var.
10:04Bu şundan sığ görüşlü.
10:06Yani bundan yararlanabilecek olan tek tük şeyler olabilir.
10:10Belki ihracatçı ama genel olarak baktığınızda Türkiye'nin en büyük dış ticaret şeyi,
10:17coğrafyası Avrupa'dır.
10:19Evet.
10:20İngiltere'yi de katarak söylüyorum.
10:21Şimdi Avrupa tökezlerse yani önünün büyümesi yavaşlarsa Türkiye'nin ihracatı açısından sıkıntı olur.
10:28Türkiye'nin ihraç ettiği ara malları da var kimyasallar vesaire.
10:32Şimdi bu ülkelerin Amerika ihracatı azalırsa Türkiye'de olan ithalatların da etkiler vesaire.
10:40Yani dolayısıyla bu birleşik kaplardır.
10:43Dünyada bir içe kapanma döneminin bir işareti olursa bu, zaten bu işaretler var da,
10:50daha büyük bir sıçraması olursa diyeyim, o anlama gelirse,
10:54Türkiye gibi gene dış ticareti çok açılmış bir ülkeden bahsediyoruz.
10:59Milli gelirin %60'ı kadar bir dış ticaret hacmi olan bir ülkeden bahsediyoruz.
11:05Zaman zaman buralara çıkıyor ama nereden yani şöyle baksanız %50'nin üzerinde her durumda.
11:12Şimdi böyle bir ülkede, Türkiye gibi bir ülkede, dış ticareti bu kadar açık bir ülkede,
11:18siz dünyada bir içe kapanma döneminden kazançlı çıkamazsınız.
11:26Yani serbest ticaretin önü tıkandığı her durumda Türkiye bundan kaybeden ülkeler arasına ilk sıralara yazılır.
11:35Bir de böyle bakmak lazım.
11:37Peki Sayın Oyan, şimdi bu Suriye'deki anlaşmadan siz de söz ettiniz.
11:41Bir süredir ABD yalnızca gümrük vergileriyle değil, daha fazla savunma harcaması yapmalısınız.
11:47NATO'ya daha fazla pay ayırmalısınız diyerek de aslında Avrupa'yı daha fazla para harcamaya zorluyor.
11:53Dolayısıyla o zamandan beri de verilen mesajlar var.
11:56Örneğin Ukrayna Savaşı'nı da içine katarak,
11:59Türkiye'nin Ukrayna'ya veyahut Avrupa Birliği'ne bir savunma anlamında destek verebileceğine ilişkin.
12:06Şimdi öyle bir gündem de var.
12:08Bu Suriye'deki anlaşmayı da içine katarak söylüyorum.
12:11Sizce yeniden bir Avrupa Birliği uyum süreci vesaire gibi bir durum önümüze gelecek mi?
12:16Çünkü iç siyasette de biz yeniden bir demokratikleşme iddiası içindeyiz biliyorsunuz.
12:21Söylemler vesaire değişti.
12:25Evet yani şimdi Avrupa Birliği'nde savunma harcamaları artabilir.
12:32Bu artma eğilim zaten vardı.
12:34Burada daha yüksek bir şey olabilir.
12:37Sıçrama olabilir.
12:38Niye?
12:39Sadece Amerika NATO'ya olan katkılarınızı arttırın dediği için değil.
12:45Ya da savunma harcamalarınızı, milli genüzü üçüne çıkarın dediği için değil.
12:51Amerika aslında Avrupa için bir şemsiye olmaktan çıkıyor.
12:58İzlerini verdiği için.
13:00Bir takım üstlerini kapatacak bilmem ne falan.
13:03Ukrayna'dan çekiliyor falan filan.
13:05Avrupa sadece NATO çerçevesinde kendini koruyamayacağını bu defa düşünüp
13:12bir bağımsız Avrupa ordusu, Avrupa silahlı gücü yaratabilir miyiz?
13:17Avrupa savunma şemsiyesini bizzat kendi gücümüzle oluşturabilir miyiz diye
13:22ilave kaynaklar ayırmak peşine girecek.
13:26Tabi bu arada şunu da unutmayalım.
13:28Avrupa'da faşizan partiler, hareketler iktidarda olsalar da olmasalar da
13:39bütün bu süreçleri önemli bir şekilde etkilemeyecek pozisyona geldiler.
13:42Bazı ülkelerde iddiara geldiler.
13:45Her halükarda Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen
13:50aslında oldukça militarist bir yaklaşıma sahip.
13:54Ama bu ülkelerde de ciddi anlamda aşırı sağ dediğimiz çevrelerin yükselişi var.
14:03Bu nedenle de zaten bir militarizasyon eğiliminin artışı kaygısı vardı.
14:11Sırf onlar iktidara gelmese de örneğin Almanya'ya bakalım.
14:17AFD iktidarda değil ama AFD'nin etkisiyle
14:22şu an başbakan olma yolunda ilerleyen henüz olmadı ama
14:29Hristiyan Demokratların Başkanı Merz
14:31o çok daha militarist bir yaklaşıma sahip.
14:38Yabancı düşmanın çizgide oldukça yakın AFD'ye falan.
14:42Ama tabi orada o etkinin, o ırkçı yabancı düşmanı etkilerin
14:47bütün bu daha geleneksel merkez sağ denilen parkları da
14:51etki havuzu içine aldığını da bize gösteriyor.
14:55Dolayısıyla böyle bir şey var.
14:59Bu tabi çok olumsuz bir şey.
15:01Hem Almanya'nın tarihi itibariyle baktığınızda kaygı duymamak elde değil.
15:07Hem de Avrupa aslında bütün İki Dünya Savaşı Avrupa ülkeleri arasında çıktı unutmayalım.
15:13Yani Amerika hep sonradan dahil oldu ama İki Dünya Savaşı da Avrupa'da çıktı.
15:18Zaten İki Dünya Savaşı sonrasında ortak pazar kurulmasını bile değil
15:24bir daha bu olmasın kaygısını da taşıyan bir birliktelik Avrupa Birliği'ne vardı ama
15:30Avrupa Birliği ne kadar Avrupa Birliği olarak bir birlik olarak ayakta kalabileceği
15:35yani bütün bunlardan daha mı güçleneceği yoksa zayıflayacağı mı?
15:39Ayrılmalar mı olabileceği gibi birçok soruyu açık bir dönemdeyiz.
15:45Peki şimdi Amerika'da da bir anket yapılmış CNN'in araştırma şirketinin yaptığı bir anket.
15:52Trump'ın izlediği ekonomi politikalarından aslında Amerikalı yurttaşlar da çok rahatsızlar.
15:57%56'sı ekonomi politikalarından memnun olmadığını söylemiş.
16:03%42'si de en büyük sorunun ekonomik sorunlar olduğunu söylüyor yönetime ilişkin.
16:08Dediğim gibi Trump da bir yandan bugün böyle bir şey yapacağım deyip
16:12yarın bunu erteledim ya da yapmaktan vazgeçtim ya da
16:15hayır canım ben öyle bir şey söylemiş miyim diyen bir aktör dolayısıyla bir öngörülemezlik yaratıyor.
16:21Bu anlamda Amerika ekonomisi ne olacak?
16:24Borsanın düşüşü sürecek mi? Bir de onu sorayım bitirmeden.
16:29Evet yani şimdi borsada çok ciddi düşüş oldu.
16:33Bugün 2 trilyon dolarlık bir geri çekilme yaşandı.
16:37Yani bu 2 trilyon dolar nedir diye biraz anlamlandıralım.
16:41Türkiye'nin milli gelirinin yaklaşık 2 katı.
16:44Milli gelir bütçesi falan değil bütçesinin de bilmem 4 katına yakın.
16:49Yani bu çok ciddi bir rakam.
16:51Dolayısıyla bu sürdürülebilir mi?
16:54Yani işte bir tane Tesla araba almakla şeyin çöküşünü, Tesla'nın çöküşünü durdurabilir mi?
17:01Çünkü orada özellikle teknoloji şirketlerinde %10 dolayında bir çöküş oldu borsada.
17:06Tesla'da %15 oldu.
17:08Bütün bunları dengeleyebilir mi? Çok emin değilim.
17:12Yani aslında tabii şöyle bir tarafı var.
17:15Bu Trump biraz hani cehalet cüret verir hızıyla gidiyor.
17:21Belki bu salınma reflekslerini, kendi sanayini koruma reflekslerini daha zamana yayarak ve şey yaparak yani yurttaş tepkilerini de dikkat alarak yapabilirdi.
17:35Bakın şimdi Amerika'da bu işin, bu uygulamaların sonuçları tam alınmış değil.
17:41Bu tür şeyler, kararları alırsınız ama bunların sonuçlarını 3-4 ay sonra görmeye başlarsınız.
17:47Daha bunlar tam alınmış değil.
17:49Oradaki o yurttaş tepkileri işte %56 vs. onaylamıyor vs. mevcut ekonomik gidişatı.
17:57Bu oranlar artabilir.
17:59Yani Trump çok hızlı bir şey kaybına uğrayabilir.
18:03Seçmen desteği kaybına uğrayabilir.
18:06Ama işte 4 yılı bu var.
18:08İlk yıl ne yapacaksam yapayım anlayışında anlaşılan.
18:12Ama bunun toparlaması o kadar kolay olmayabilir.
18:15Birçok şey çünkü şirazesinden çıkabilir.
18:18Yani şirazesinden çıkmak dediğimiz kontrol dışına çıkabilir.
18:23Evet.
18:24Sizin de söylediğiniz gibi belki bir siyasi tehdit aracı olarak da kullanabiliyor zaman zaman bu ekonomik yaptırımları Trump.
18:32Artık herkesin kendine yettiği bir nokta da öyle bir siyasi tehdit aracı da olmayabilir.
18:36Belki de dünyayı buna evletebilir.
18:38Tersten düşünecek olursak.
18:40Çok teşekkür ediyorum katıldığınız için.
18:42Rica ederim.
18:44İyi yayınlar.
18:45Hoşçakalın.
18:46Hoşçakalın.
18:47Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri, iktisatçı Prof. Dr. Oğuz Oyan'la sizler için Trump'tan sonra ABD ekonomisi ve dünya ekonomisini konuştuk efendim.
18:56Trump zaman zaman Kanada, Çin ve Meksika ile başladı.
19:00Gümrük vergilerini bir siyasi ajandasına uydurma aracı olarak, bir tehdit aracı olarak kullanmaya devam ediyor.
19:07Şu anda da Avrupa Birliği'ne yönelik gümrük vergilerinin geleceğini söyledi.
19:11Uygulamaya başlanmadı.
19:12Kanada'ya uygulanacağı söylenen vergiler de ertelenmişti.
19:15Ne olup ne olmayacağını bu kadar öngörememek Amerika'da borsanın çakılmasına sebep oldu.
19:20Sayın Oyan da sizler için anlattı.
19:22Bu durum Türkiye'yi nasıl etkileyebilir?
19:24Olumsuz etkiler mi olur?
19:25Avantajlar da doğurur mu?
19:27Sizler için konuştuk efendim.
19:28İlerleyen günlerde ekonomi gündemini konuşmayı sürdüreceğiz.
19:31Hoşçakalın.