Geçmişten günümüze NATO'nu serüveni... NATO'nun günümüzdeki yapısı nasıl işliyor? NATO hangi koşullar altında doğdu? NATO oluşumuna yön veren anlaşmalar neler? NATO'nun politikaları nasıl şekillendi? Türkiye NATO'ya nasıl dahil oldu? NATO'nun yapısında neler değişti? NATO'nun faaliyet alanları nasıl genişledi? Rusya'nın NATO'ya bakış açısı... NATO, Rusya'ya karşı nerede duruyor? Ortalık ilişkileri nasıl evrildi? NATO'nun kuruluş ilkeleri neler? Trump döneminde NATO gerilimi... ABD'nin çekilmesi NATO'yu nasıl etkiler? ABD'nin olmadığı NATO sistemi nasıl işler? Nükleer güç rekabeti nereye evrilecek? NATO'da yeni güç dengesi nasıl yaratılacak? NATO'nun gücü sarsıldı mı? Cüneyt Özdemir 5N1K'da sordu; Tarihçi İzzeddin Çalışlar, emekli Büyükelçi Hüseyin Diriöz ve NATO Araştırma Grubu Başkanı Berke Çaplı yanıtladı.
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili seyirciler yeni bir 5N1K programına hoş geldiniz.
00:08Bugün tek bir konumuz var NATO.
00:11Bu hafta özellikle Trump'ın göreve gelmesinden sonra yeniden en çok konuşulan konu NATO oldu.
00:171949 yılında ilk kez 4 Nisan'da kurulduğunda NATO'nun amacı Sovyetler Birliği'nin büyümesini genişlemesini engellemekti.
00:27Bu yüzden Türkiye'nin de dahil olduğu Avrupa, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada gibi ülkeler askeri güçlerini birleştirdiler ve birimize yapılan saldırı hepimize yapıldı sayılacak diyerek yeni ittifaklarını oluşturdular.
00:41Büyük bir askeri güçtü ve uzun yıllar adına soğuk savaş dediğimiz bir dünyada Sovyetler Birliği'ne karşı bir denge oluşturdu.
00:501991 yılında Sovyetler Birliği dağıldı ancak NATO dağılmadı.
00:55NATO bu sefer başka görevleri üstlenmeye başladı.
00:59Mesela Amerika Birleşik Devletleri'ne 11 Eylül saldırısı olduğunda Afganistan'da buldu kendini.
01:05Irak gitti ya da Bosna Savaşı'nda müdahil oldu Sırpları bombaladı.
01:10Gerçi geç müdahil oldu o ayrı bir tartışma ama yine de yaptı mı yaptı.
01:14Yavaş yavaş da genişledi.
01:16Fakat bu genişleme en son Ukrayna Rusya Savaşı ile bambaşka bir eşeğe taşındı.
01:22Çünkü Rusya dedi ki siz NATO ülkeleri Ukrayna'yı aranıza almak istiyorsunuz bu benim için bir tehdit oluşturuyor.
01:30Her ne kadar NATO ülkelere hayır dese de Ukrayna'ya desteklerini kesmediler ve bunu sonuna kadar götürdüler.
01:37Ne zaman ki Trump göreve geldi NATO'yu bambaşka bir açıdan sorgulamaya başladı.
01:43Dedi ki biz NATO'ya neden bu kadar çok para veriyoruz.
01:46Sizin güvenliğinizi bizim vergi veren vatandaşımız Amerikan vatandaşı niye karşılıyor dedi.
01:52Basit bir soruydu ama bir anlamda NATO'yu da bambaşka bir maceraya sürükleyecek kadar önemli bir soruydu.
01:582024 yılında NATO'nun 32 üyesi toplamda 1.47 trilyon dolar savunma harcaması yapmış.
02:06Amerika'nın buna katkısı 860 milyar dolar.
02:10Yani sadece Amerika yarısından daha fazla NATO ülkelerinden harcamada bulunmuş ve bunu da söylüyorlar.
02:17Şimdi konuklarımla NATO'yu geçmişinden bugüne ve geleceğine ele alalım istiyorum.
02:22İlk olarak İzzettin Çalışlar kendisi belgesel çalışmalarımızda yaptığımız bir araştırmacı.
02:28İzzettin şunu merak ediyorum NATO hangi kaşıları altında ve hangi gerekçelerle kurulmuş?
02:35Kuruluş dönemiyle kıyaslandığında bugünkü NATO'nun yapısı ve işlevi değişti mi sence? Ne değişti?
02:43Tabii ki işte herkesin bildiği gibi 2. Dünya Savaşı'nın ardından kuruluyor.
02:49Neden? Çünkü Avrupa'da artık öyle bir Avrupa'nın öyle bir sicili savaş sicili oluşmuş ki
02:57yani bir kalıcı güvenlik ihtiyacı bütün dünya için gerekli Avrupa'da.
03:05Tıpkı şey gibi de düşünülebilir Avrupa Birliği'nin nüvesi olan AET'nin Avrupa Ekonomik Teşkilatı'nın ondan da önceki işte Demir-Çelik Birliği gibi
03:18yani savaş olmasın savaş işi nasıl olmaz kılabiliriz sorusunun cevabı ve bu ihtiyacın sonuç olarak hayatta geçti.
03:27Aslında NATO'dan hemen önce 1947'de İngiltere'nin bir girişimi var.
03:34Bu işi sağlama bağlamak yani barış koşullarını sağlama bağlamak için önce o ezeli rakibi olan bir kere Fransa'yla bir anlaşma yapıyor.
03:434 ekip anlaşması 4 ekip anlaşması bunu tasarlıyor ve şey diye düşünüyorlar buna ABD'yi ve Sovyetler Birliği'ne dahil edersek işte yeni bir savaş olasılığı ortadan kalkar.
03:59Herkes dost olur gibi böyle iyi niyetli bir tasarım var.
04:02Ama tabii hemen ertesi yılı Sovyetler Birliği Çekoslovakya'yı işgal edince şu Prak devrimi falan bu plan işlemeyeceği anlaşılıyor zaten.
04:13Ve 2. Dünya Savaşı'nın sonrasındaki Doğu-Batı bloklaşması fiilen görülmeye başlıyor.
04:23Şimdi bir başka ihtiyaç daha var küresel olarak bu yeni oluşan Sovyet tehditine yani rejim ya da ideoloji ihracı tehditine karşı Türkiye ve Yunanistan'ı destekleyecek bir askeri yardım öngörüyor.
04:45Bu meşhur Truman doktrini o dönemdeki Amerikan Başkanı adıyla geçiyor.
04:50Bir de Avrupa'nın da yani savaş sonrası yıkılmış bitmiş bütün başkentleri bombalanmış çöküntü ve ekonomik çöküntü içinde olan Avrupa'nın canlanması içinde işte bizim de çok yakından bildiğimiz Marshall Planı devreye sokuluyor.
05:09Böylece aslında ABD Avrupa güvenliğine doğrudan müdahil olmuş oluyor.
05:16Zaten 1. Dünya Savaşı'nın sonunda da 2. Dünya Savaşı'nın sonunda da son yumruğu koyan ya da masaya çekici vuran Amerika Birleşik Devletleri olduğundan herkes de biraz gözünü o tarafa dikmiş durumda.
05:331952 yılında iki buçuk yıl sonra ilk genişlemesi de Türkiye ve Yunanistan'ın örgüte katılmasıyla oluyor.
05:43Bu da aslında o haritayı yine gözümüzün önüne getirdiğimizde Sovyetler Birliği'nin önündeki ilk kalkan Akdeniz'i Karadeniz'den gelebilecek herhangi bir şeyi tehdidi önleyebilecek.
05:59Bir anlamda işte o tarih boyu süren Rusların sıcak denizlere inmesini engelleyecek ittifakın yeni üyeleri.
06:10Dolayısıyla Türkiye'nin belki de o ana kadar küresel denklemde hiç olmadığı kadar önemli olduğu bir an bu dönemin şeyinde yani o 50'li yıllarda Türkiye için de çok gurur verici ve işte dünyanın bir parçası olmanın eşi olarak görülen bir hareket.
06:34Hemen ardından da yine bir üç sene sonra da Almanya katılıyor 1955'te ama Almanya da şimdi bugün bildiğimiz Almanya değil ortadan aynı Avrupa gibi Almanya'da ikiye bölünmüş durumda.
06:48Dolayısıyla Batı Almanya ya da Federal Almanya diye resmi adı olan Almanya'nın bir kısmı NATO'ya katılıyor.
06:58Bu 1952'de Türkiye'nin katılmasında o sırada bir NATO'nun çektiği bir film vardır 1953'te o şey tamamen bir Türkiye övgüsü işte tarihsi olarak ne kadar savaşçı bir gelenekten geldiğini yeniçerilerden alır.
07:18O günkü ordunun güçüne Türkiye girdiğinde NATO'ya üçüncü büyük askeri gücü zaten o konumda ve aynı zamanda işte nasıl önemli bir tarım ülkesi ve ordudaki modernizasyon yeni tanklarla nasıl daha da güçlü bir NATO üyesi olduğuna dair böyle övgü dolu bir propaganda filmi.
07:48Aslında şeyden başlamak lazım herhalde 1991 sonrasında artık Soluk Savaş sona erdi diyebiliriz.
07:56Simgesel olarak Berlin duvarının yıkılmasıyla işte Almanya'nın birleşmesiyle o Sosyalist blokun pıtır pıtır dağılmasıyla Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin dağılmasıyla böyle bir dünya bir esnedi işte küreselleşme hareketi başladı.
08:18Çoğu kişi de tamam artık NATO'da yok olabilir çünkü artık NATO'ya bir varlık sebebi kalmadı deniyordu.
08:30Ama şunu kabul etmek lazım o tarihten sonra NATO çok önemli bir dönüşüm geçirdi.
08:38O süreç boyunca da misyonu üstlendiği misyon kendine biçtiği görevler o Avrupa ve Atlantik bölgesinden taştı oraları aştı.
08:53Bütün küreye yayıldı yani ekonomi gibi küreselleşti NATO'da bir taraftan.
08:59Nelerle uğraşmaya başladı?
09:01Etnik bölgesel çatışmalarla, aşırı milliyetçilik hareketleriyle, her türlü radikalleşmeyle, göçler, kitle imha silahlarının yayılması, kimyasal silahlanma, uluslararası terörizm, uyuşturucu ticareti, silah ve insan kaçakçılığı gibi yeni güvenlik sorunları olmuş dünyanın esnaman olarak NATO'da onlarla ilgilenmeye başladı.
09:26Çok yakın geçmişte Bosna Hersek'te, Kosova'da, Makedonya'da çok yakın coğrafyamız sonra Afganistan'da, Irak'ta, Afrika'da, Somali'de, Libya'da gerek askeri gerekse de eğitimsel faaliyetler üstlenmeye başladı.
09:48Hatta doğal afetlerden kaynaklanan krizlere müdahale etmeye başladı.
09:54Şey hatırlıyorum, Amerika'daki Katrina kasırgası sonrasında ya da işte Pakistan'daki o büyük deprem sonrasındaki o insani yardım ihtiyaçları gibi durumlara hemen müdahil oldu.
10:08Öyle bir kas geliştirmiş olduğu görüldü.
10:14Hatta NATO kuvvetleri 2016'da mülteci akınını yavaşlatmak ve insan kaçakçılarını durdurmak için Ege Denizi'nde de denetim görevi yapmaya başladı.
10:28Hala da sürüyor zannediyorum bu görevi.
10:32Bugün baktığımızda 28 üyesi var, bir de üye olmayan 41 ülkeyle ortak politikalar üretiyor ve projeler sürdürüyor.
10:44Yani NATO yanında olmak için NATO üyesi olmak da gerekmiyor.
10:48Eski o kuruluşta ve Sulh Savaş boyunca devam eden homojen örgüt yapısı kalmadı diyebiliriz.
10:58Bugün de bakınca yani biraz tabii NATO karşıtlığı diye birçok şey var, bir bakış açısı var.
11:06Ama sonuçta bu üye ülkeler açısından çok da anlamsız bir politik araç oldu.
11:13Pek söylenemez gibi geliyor.
11:15Çünkü yarın kimin başının ne geleceği belli olmayan bir ülkede yaşıyoruz.
11:20Ve birçok ülke aslında karşılayamayacağı büyüklükte bir masraf ya da can kaybı doğurabilecek risklere karşı sigorta olarak görüyor bu örgütü.
11:30Sevgili İzzettin çok çok teşekkür ederim.
11:32Biraz önce belirttim 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin çökmesiyle beraber NATO bir anlamda işlevsiz kaldı.
11:39Ancak buna rağmen Rusya'yla gerginlik bitmedi.
11:43Peki bu süreçte neler yaşandı?
11:46İsterseniz bunu da Rusya'da büyükelçilik yapmış emekli bir büyükelçiye sayın Hüseyin Diriöz'e soralım.
11:52Hüseyin Bey sadece bir emekli büyükelçi değil, aynı zamanda NATO'nun savunma politikası planlaması eski genel sekreter yardımcısı ve dış politikalar enstitüsünün de başkanı.
12:02Şunu merak ediyorum Hüseyin Bey.
12:04Uzun yıllar Türkiye'de Rusya büyükelçiliği yapmış biri olarak Rusya'nın NATO'ya bakışını siz nasıl değerlendiriyorsunuz?
12:10Ruslar NATO deyince ne anlıyorlar?
12:12Rusya'nın NATO'ya bakış açısını değerlendirmek için İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemin dinamiklerine gitmek lazım.
12:21O zaman Sovyetler Birliği belirli bir işgal veya tehdit algısıyla Avrupa ülkeleri tarafından NATO kuruldu.
12:34Çünkü Kızıl Ordu Avrupa'nın belirli bir bölümüne doğuda girmişti.
12:40Hatta Türkiye'de 1952'de NATO üyesi olurken bir tehdit algısıyla üye olmuştu.
12:48Rusya tabi bunun karşılığında özellikle Batı Almanya'nın NATO üyesi yapılmasından sonra Varşova Paktını kurdu diğer Doğu Avrupa ülkeleriyle Rusya'nın Sovyetlerin etkisinde olan.
13:07Rusya dolayısıyla bir karşı kamp olarak gördü. Soğuk Savaş dönemiydi.
13:12İdeolojik farklılıklar vardı. NATO'ya bakışı da işte bu karşı kamp olaraktı.
13:18NATO ülkelerinin de Sovyetlere bakışı oradan bir tehdit algısı vardı.
13:23Türkiye'de dediğim gibi 1952'de girerken o tehdit algısı nedeniyle NATO'ya üye oldu, olmak istedi başlığında.
13:32Öbür Doğu Avrupa ülkelerinin işgal edildiği düşünülerek Batı Avrupa'daki ülkeler tarafından o tehdit algısı nedeniyle NATO kuruldu.
13:45Rusya da bunu bir karşı kamp olarak Soğuk Savaş olarak algıldı.
13:49Ama Soğuk Savaş tabi 1960'lardan sonra ikinci bir evreye girdi.
13:56Bu Küba füze krizinden sonra nükleer savaşın eşiğine gelindikten sonra bir yumuşama yani detant dönemi başladı.
14:05Dolayısıyla Rusya ile ilişkiler özellikle bazı ülkeler bakımından NATO ülkeleri bakımından daha yumuşama şeklinde seyretti.
14:13Rusya da ona göre pozisyon aldı.
14:17Bu böyle devam ediyor iken Soğuk Savaş'ın sonuna gelindi 90'lı yılların başlarında.
14:26Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra yine Rusya'nın bakış açısı NATO'ya değişik olmaya devam etti.
14:36NATO'nun da Rusya'ya öncelikle 1991 yılında bir NATO Kuzey Atlantik İşbirliği Konseyi diye ortaklık ilişkilerini önceleyen bir forum kurudu.
14:51Yani işbirliği yapmak için kendi üyesi olmayan ülkelerle.
14:56Rusya da buna katıldı.
14:58Daha sonra Rusya ile özel bir ilişki kurdu NATO ve buna NATO Rusya Daimi Ortaklık Konseyi daha sonra da NATO Rusya Konseyi dendi.
15:101997'de ona evrildi.
15:13Bu şekilde devam ediyordu ilişkiler.
15:16NATO'nun stratejik konseptinin de temelinde caydırıcılık ve savunma, deteransen defense vardı.
15:23Caydırıcılık burada önemlidir.
15:25Çünkü caydırıcılıkta başarılıysanız savunmaya yani savaşmaya gerek kalmaz.
15:30NATO da bir caydırıcılık yani savaşı önleme örgütü olarak görüyordu kendini.
15:35Caydırma örgütü olarak.
15:37Dolayısıyla Soğuk Savaş sona erdiğinde buna iki unsur eklendi.
15:42Birisi bunalım yönetimi yani kriz yönetimi.
15:45Birisi de işbirliğine yönelik güvenlik yani cooperative security.
15:51Bunun bir adı da eski hasımlara dostluk elini uzatmaydı.
15:55Burada kastedilen Sovyetler Birliği yani Rusya idi sonradan dağıldıktan sonra Sovyetler.
16:02Dolayısıyla bu değişimlere uygun olarak Rusya'nın da NATO'ya yaklaşımı NATO ile işbirliği gelişti.
16:10Ama bu uzun sürmedi.
16:121997'de kurulan Ortaklık Konseyi, 2000'li yılların 2008'de mesela yeni yönetimde ve çeşitli şartlar altında
16:27Gürcistan'da yapılan müdahale, Rusya'nın müdahalesi, Ukrayna'da olan, Kırım'da olan müdahale ve işgal.
16:36Bu ilişkiler gelecek vaat ederken işbirliğine yönelik güvenlik tekrar donma noktasına geri dönmeye başladı.
16:45En son da işte 2024 Şubat ayında yapılan Ukrayna'ya saldırıyla bu ağır bir noktaya geldi.
16:54Şimdi eskiden daha kolay bir denklem vardı.
16:57Bir tarafta Sovyetler Birliği, öbür tarafta NATO.
16:59Fakat Sovyetler Birliği'nden sonra NATO ülkelerinin de kafası karıştı ve de bambaşka bir dış politika işlem izlemeye başladılar.
17:07Sizce bu karmaşıklık neye yol açtı?
17:10Bugün NATO'nun Rusya'ya karşı politikası ilk bu kurucu ülkeleriyle örtüşüyor mu?
17:17Şimdi NATO'nun dediğim gibi temel politikası caydırıcılık ve savunmaydı.
17:24Dediğim gibi caydırıcılıkta başarılı olursanız savunmaya yani savaşmaya gerek kalmıyor.
17:30Bunun için güçlü olmak lazım.
17:32Güçlü olmanın bir şartı da imkan ve kabiliyetler dediğimiz.
17:36İngilizce'de capabilities denilen askeri, tank, tüfek, top, savaş uçağı, savaş gemileri vs.
17:47Bütün bunlar bir de siyasi irade bununla beraber sadece imkan ve kabiliyet değil.
17:52Aynı zamanda biz bunu böyle yapacağız, böyle kullanacağız, buna müsaade etmeyeceğiz diye ifade etmek şeklinde oluşuyor.
17:59Bu ikisi birlikte caydırıcılığı oluşturuyor.
18:02Soğuk savaş sonrası dönemde Batı'da da tehdit algılaması bir ölçüde azalmıştı.
18:11Bu belki bazı yanlış algılar yarattığı taraflarda.
18:16Fakat Rusya'nın Ukrayna'ya birinci müdahalesi yani 2014'te Kırım işgaline yeterli tepki gösterilmediği için
18:26bu belki Rusya'ya daha ileri hareket etmek, işte Donbass'taki, Donetsk, Luhansk'taki faaliyetlerini devam etmesi, artırması yolunda cesaret verdi.
18:37Ve 2022'ye gelindiğinde de bu Şubat ayında bu son harekatı başlattı Rusya.
18:44Dolayısıyla iş birliğine yönelik güvenlikten ziyade tekrar tehdit unsuru ön plana çıktı.
18:51NATO'da ülkeleri de bu tehdit unsuru dolayısıyla bırakın NATO ülkelerini,
18:57yeminli, tarafsız diyebileceğimiz İsveç gibi, Finlandiya gibi ülkeler bile NATO'nun şemsiyesi altına girmeye çalıştılar.
19:07Bu tehdit algısı yüzünden.
19:09Çünkü Ukrayna'ya yapılan harekat bir bakıma Avrupa'ya yönelik bir harekat olarak algılandı.
19:16Bunun nerede biteceği, ne kadar devam edeceği bilinmeyeceği için buna yol açtı.
19:22Hüseyin Bey çok çok teşekkür ederim.
19:24Rusya cephesini konuştuk. Gelin isterseniz biraz da Amerika cephesini konuşalım.
19:29Trump, NATO Genel Sekreteri ile bu hafta görüşme yaptı.
19:32Zaten ilk andan itibaren NATO'nun, Amerika Birleşik Devletleri'nin NATO'daki yerini sorguluyordu.
19:38Bunu bir seçim vaadi olarak sorguluyordu. Peki bu neye yol açar?
19:41Bunun da çok tanınık bir isim.
19:43Benim iletişim fakültesindeki ilk hocam, Sayın Bülent Çaplı'nın oğlu Berke Çaplı ile konuşacağız.
19:50Berke, NATO Bilim ve Teknoloji Organizasyonu Araştırma Grup Başkanı aynı zamanda.
19:55Sevgili Berke, bu Amerika'nın NATO'dan ayrılma isteği ve de ittifakın askeri ve stratejik kapasitesine baktığın zaman etkiler mi? Nasıl etkiler?
20:04Avrupa ülkeleri bu boşluğu doldurabilir mi? Yoksa NATO için de yeni güvenlik yapılanması mı gerekir?
20:10Hayal edelim. Yarın Amerika NATO'dan ayrıldı.
20:16Bu Avrupa için ve Avrupa'nın güvenliği için, NATO'nun gücü için ne demek oluyor?
20:22Amerika'yı sadece faturayı ödeyen bir ülke olarak düşünmeyelim.
20:27Amerika aslında bir omurilik.
20:30Yani tüm lojistik, istihbarat, emir komuta zinciri, her şeyi bir arada sağlayabilen yekpare bir güç.
20:41Önde 100 bine yakın askeri bulunuyor.
20:44Bir kere o 100 bine yakın askeri bulunuyor.
20:47100 bin asker acil bir durumda 200 bin askerle desteklenip 300 bin askere çıkabiliyor.
20:54Ve tek bir emir komuta zincirinde, tek bir lojistik anında hava kuvvetleri entegre çalışıyor.
20:59Uzay entegre çalışıyor. Sağlık bilimleri entegre çalışıyor.
21:03Bir yumruk, tek bir güç.
21:05Bu gücü ortadan kaldırdınız. NATO biter mi?
21:09Hayır, tabii ki hayır. Tabii ki NATO bitmez.
21:11Ama çok önemli bir güç kaybı yaşar.
21:14Bir anda Babil Kulesi'nin örneğinden hareket edelim.
21:18Bir anda farklı doktrinlerde, farklı dillerde, farklı eğitim türlerinde, farklı üniformalarda, farklı anlayışlarda, farklı emir komuta zincirlerinde bir grup insanı, bir grup askeri bir araya getirip bir güç oluşturabilir misiniz?
21:31Tabii ki kolay olmayacak.
21:33Tabii ki çok zor olacak.
21:35Ve çok büyük bir güç kaybı olacak.
21:38Güç açısından baktığımızda sayısal üstünlüğü kaybediyorsunuz.
21:42Zırhsal üstünlüğü kaybediyorsunuz.
21:44Lojistik üstünlüğünü kaybediyorsunuz.
21:46Amerikalılara ait özel teknolojileri kaybediyorsunuz.
21:50Uzay, istihbarat, bilgi, eğitim, bütün bu al kaybediyorsunuz.
21:56Bir gecede NATO bunları tabii ki yerine koyamayacak.
22:01Ama bitmeyecek de.
22:03Önüne şapkasını koyacak ve zaten bir süredir düşündüğü, arka planda yaptığı planları gündemle getirmeye başlayacak.
22:11Neyden vazgeçecek?
22:13Belirli güvenlik önceliklerinden vazgeçecek.
22:15Gücünü her yere yansıtamayacak.
22:17Bunun farkına varacak.
22:19Doktrinsel değişikliğe gidecek.
22:21Açık kalan teknolojileri kapatmaya çalışacak.
22:26Ama ilk önce en önemli sorudan başlayalım.
22:28Arpa Birliği Ordusu deniyor değil mi?
22:31Tek bir orduda, emir komuta zinciri altında, aynı doktrinde, aynı ortak dilden konuşabilen bir ordu oluşturacaklar mı?
22:43En önemli soru bu olacak.
22:45O açık kalan gücü yerine getirecekler mi?
22:49Arkasından oluşan psikolojik açığı nasıl kapatacaklar?
22:55Nasıl bir psikolojik açık?
22:57Sonuçta caydırıcılıktır NATO.
23:00Amerika'nın arkada bulunmasının garantisi çok önemli bir caydırıcılık.
23:04NATO'nun ucuna doğru, yani merkez Avrupa'dan uzaklaşıp uçlara doğru geldiğimizde karşılıklı algı çatışmalarının olduğunu görüyoruz.
23:16Kimisi Avrupa yanlısı, kimisi Avrupa bizi yalnız bırakıyor diye görüyorlar.
23:23Hatırlarsanız Ukrayna'nın öncesine, geçmişine giderseniz bu tartışmalar çok fazlaydı.
23:28Herkes Avrupa Birliği veya NATO yanlısı değildi.
23:31Peki bu psikolojik açıklık, yani Amerika'nın çekilmesi bu uç ülkelerde bir psikolojik açıklık, bir endişe yaratacak.
23:38Bu endişe karşı taraf tarafından doldurulacak mı?
23:43Bunun giderilmesi için NATO ne yapacak?
23:45Bu sorulara cevap vermesi gerekecek.
23:47Ki Avrupa Birliği'nin en büyük sıkıntılarından bir tanesi ortak dilde, ortak anlayışta, ortak değerlerde buluşamaması.
23:55Belki açık kalan hava gücünden, uzay gücünden, yani endüstriyle, teknolojiyle, bilimle kapatılabilecek açıklardan çok daha problematik, çok daha sorunlu bir konu olacak ortak paydada buluşabilmek.
24:12Bir sonraki soru da nükleer.
24:17Amerika'nın neredeyse sınırsız bir nükleer gücü var ve önemli bir nükleer şemsiye getiriyor Avrupa'nın üzerine.
24:25Yani Avrupa'yı nükleer gücüyle koruyor.
24:28Avrupa ülkelerine baktığımızda evet nükleer silahları olan İngiltere, Fransa var ama onların kendi kontrolündeki nükleer silahları Avrupa'nın üzerine bir garanti sunmuyor.
24:41Bir koruyucu şemsiye oluşturmuyor.
24:44En büyük sorunlardan bir tanesi de nükleer sorunu olacak.
24:48Son olarak Avrupa Birliği sorusu oluşacak.
24:56Çünkü NATO bir Avrupa koruma kalkanı gibi gözükse de içinde Avrupa Birliği dışında olan Amerika, Türkiye gibi ülkeler var.
25:09Bunları Amerika'nın çıkışıyla beraber biz ne olacağız?
25:13Türkiye'yi nasıl değerlendirecekler?
25:15En büyük güçlerden bir tanesiyiz.
25:18Bizi sonunda kabul edecekler mi?
25:21Aralarını alacaklar mı?
25:22Bize daha fazla rol düşecek mi?
25:24Ve bütün bu soruları cevap vermekle baş başa kalacak bir NATO olacak.
25:30Güçsüz mü?
25:31Hayır.
25:32Eskiden daha güçsüz mü?
25:33Kesinlikle.
25:34Peki açığı kapatabilir mi?
25:36Şüphesiz.
25:37Niye açığı kapatabilir mi?
25:38Çünkü günün sonunda bir saldırı değil, savunma birliği olarak hareket ettiğinde hala nüfus, hazır askeri güç, endüstri, teknoloji, bilgi, bütün bunların toplamında çok güçlü bir savunma kuvvetini hala temsil ediyor.
25:56En önemli sorulardan bir tanesi de Article 5.
26:00Yani bütün NATO ülkelerinin birbirine söz verdiği, birimiz saldırılırsa hepimize saldırılmış unsuru.
26:09Bunun arkasından ne kadar durabilecek?
26:11Amerika'nın garantisi bu sözü, bu yemini çok güçlü bir meşru kılıyor.
26:18Çok meşru kılıyor.
26:19Diyelim ki bir Avrupa Birliği ordusu oluştu veya bir NATO görev grubu Ukrayna'ya yerleşti.
26:27Hibrit savaşlarla yani bu gayri nizami harp dediğimiz devlet dışı aktörlerle bu birliğe, bu görev grubuna bir saldırı düzenlendi.
26:38Avrupa bunun arkasında duracak mı?
26:41Article 5'i devreye sokacak mı?
26:45Sokmazsa NATO'nun meşruiyeti açısından baktığımızda eskisi kadar güçlü olacak mı?
26:53Ki en önemli de şunu unutmayalım.
26:55Çok uzun süredir aslında NATO'nun tankları, uçakları veya askerleri yenilmeye çalışılmıyor.
27:02Aslında yapılmaya çalışılan müttefikliğin, müttefik bağının güçsüzleştirilmesi.
27:08NATO'nun ağırlık merkezi olarak yani gücünü aldığı yer olarak tanımlanan nokta her zaman müttefikliğinin gücü ve birbirine olan bağlılığı olarak tanımlamıştı.
27:18Bu bağ şu anda sarsılıyor.
27:20Yani zaten aslında NATO ciddi anlamda bir saldırı altında.
27:25Ve cevap vermesi gereken de ben tanklarımı nasıl savunurum?
27:29Veya karşının tanklarına cevap verebilecek kadar tankım var mı?
27:32Yoksa gerçekten zayıf olduğu noktadan şu anda sıkıştırılıyor mu?
27:38Buna nasıl cevap verecek?
27:40Ve müttefik bağlarını korumayı birinci önceliği olarak yapıp, üstüne düşeni alıp NATO'nun birliği için gerekli fedakarlıklar da bulunacak.
27:50Evet az gittik, uz gittik. Bir Beşnebir kanunu daha sonuna geldik.
27:53Önümüzdeki hafta başka bir konuyla karşınızda oluncaya kadar ben Cüneyt Özdemir, hepinize iyi günler dilerim.