Category
🎥
Short filmTranscript
00:00Gоворit Moskwa
00:19W ostatni час nasze войска полностью закончили ликвидацию немецко-фашистских войск,
00:32окруженных в районе Сталинграда.
00:398 мая 1943 года Московское радио передало следующее сообщение.
00:48Совет народных комиссаров СССР удовлетворил ходатайство Союза польских патриотов в СССР
00:56о формировании на территории СССР польской дивизии имени Тадеуша Костюшко
01:04для совместной с Красной Армией борьбы против немецких захватчиков.
01:12Формирование польской дивизии уже начато.
01:18ПОДПИШИСЬ!
01:20КОНЕЦ
01:29Muzyka
01:41Przyjdź do władza, patrzy się, jest jakiś oficer.
01:46Położył Polskę, Matko Święta, to skąd? Co się stało?
01:51Przyjechałem po Was. Można w nas zaspiewać pieśnię polską?
01:54Proszę. Jeszcze Polskę zaczynają śpiewać, płacz, wszystko płacz.
02:02Idziemy.
02:03Сколько my ich lat?
02:0620.
02:07A ty, djeduszka, mam 50.
02:11Ludzie, ja widzę po nim.
02:13O, masz idę 10, dawajcie broni.
02:15Ja idę złubować Polskę.
02:17Dziecku, panie masz, 14 lat, idziemy, 19, 20.
02:21I te w szkole.
02:22Czego? Ja mam swoje lata, ja, dawajcie broni, ja idę, panie.
02:26Kubietki, dzieci zostawiają.
02:28Piszą się.
02:29Wszystko u chutniciu leci.
02:31Do najbliższego pociągu mam.
02:33Przeszło 1300 kilometrów.
02:36Nie żadnego transportu.
02:38Bracia idzie, poszli.
02:40Wspominał plemens Miałszygrosz, który nad okiem przywędrował z synem.
02:48Miałem lat, 18 lat skończony.
02:50Każdy nas się rwał do tego wojska, żeby pójść.
02:53No i 60 kilometrów było do Rajon Komatu, do Abanu.
02:56Poszliśmy pieszo do pociągu.
02:59Jechaliśmy bodajże dwa tygodnie.
03:04Przyjeżdżali na zasadzie dekretu wydanego przez rząd radziecki,
03:08który pozwalał wszystkim obywatelom polskim zwalniać się z pracy
03:13i kierowano ich do obodu sieleckiego.
03:17Wspomina zastępca dowódcy Dywizji do Spraw Polityczno-Wychowawczych,
03:21Włodzimierz Sokorski, wtedy major.
03:25Była to ogromna zbieranina.
03:27Ściągali byli osadnicy i młodzież robotnicza z fabryk.
03:33To był jeszcze ten najlepszy element.
03:35Kobiety, dziewczyny, które nie chciały pozostać w tyle.
03:39Wszystkich tych ludzi łączyła nienawiść do Niemców
03:42i chęć udziału w walce.
03:44Natomiast wszystkie inne sprawy były przedmiotem
03:47zasadniczych dyskusji i wątpliwości.
03:50Była sprawa, o jaką Polskę walczymy,
03:53jaki stosunek do rządu londyńskiego.
03:55To były wszystko sprawy, które wymagały zasadniczych wyjaśnienia.
03:59Czym dla sprawy polskiej w okupowanym kraju była PPR?
04:03Tym dla naszej migracji na wschodzie Związek Patriotów Polskich.
04:06Polska Lewica Społeczna organizuje siłę zbrojną,
04:09która do kraju pójdzie drogą
04:10wyznaczoną nową myślą polskich komunistów.
04:12W trudzie powstaje ludowe wojsko.
04:15Bez kadry dowódczej, którą uprowadził Anders,
04:17ale z Polakami w Armii Sojuszniczej
04:19i z sojusznikami gotowymi uczyć brata Polaka sztuki zwyciężania.
04:23Przyjechaliśmy do Sielc.
04:25Zobaczyłem pierwszy za kilka lat polskiego żołnierza.
04:29Od razu zostałem przydzielony do drugiego pułku,
04:32drugi batalion, piąta kopanie.
04:34Mieliśmy czapki, rugatywki.
04:36Nie było tylko skąd dostać urzełków,
04:38to żeśmy sobie rzeźbili urzełki z różnych blach.
04:42Wspomina Edward Dysko,
04:44Dzisiaj dowódca 1 Warszawskiej Dywizji zmechanizowany.
04:48Pamiętam doskonale moment wręczenia broni.
04:52Aktu wręczenia broni dokonywał letynant Żerdziew.
04:56Kiedy podszedł, kiedy wręczył mi karabin, powiedział w ten sposób
05:00Jesteś najmłodszym żołnierzem w kompanii.
05:03Karabin jest ciężki, ale pamiętaj, że będziemy dźwigać wspólnie.
05:08533 lata po zwycięstwie Jagieły i Witolda nad Czarnymi Krzyżami.
05:23Lipiec 1943.
05:26W odległej o półtora tysiąca kilometrów w Warszawie
05:29gwardzieści mszczą Pawiak.
05:31Osłaniają przed terrorem Lubelszczyznę.
05:34Zrywają szymy idące na wschód.
05:36Na wschodzie pierwsza Kościuszkowska prezentuje swą siłę i gotowość.
05:41Przysięgam ziemi polskiej.
05:43Przysięgam ziemi polskiej.
05:45Przysięgam ziemi polskiej.
05:47Przysięgam ziemi polskiej.
05:49Przysięgam ziemi polskiej.
05:51I narodowi polskiem.
05:53I narodowi polskiemu.
05:54I narodowi polskiemu.
05:55Żeby ostatni kropli krwi.
05:57Do ostatni kropli krwi.
05:58Do ostatniego tchu.
05:59Do ostatniego tchu.
06:00Do ostatniego tchu.
06:01Do ostatniego tchu.
06:03Walczać bezem wroga Niemca.
06:04Walczać bezem wroga Niemca.
06:06Gry zniszczył Polskę.
06:08Przysięgam ziemi polskiej.
06:10Przysięgam ziemi polskiej.
06:12I narodowi polskiemu.
06:14I narodowi polskiemu.
06:16Żeby ostatni kropli krwi.
06:19Do ostatniego tchu.
06:23Do ostatniego tchu.
06:25Walczać bezem wroga Niemca.
06:28Walczać bezem wroga Niemca.
06:31Gry zniszczył Polskę.
06:33Gry zniszczył Polskę.
06:35Przysięgam dochować wierności sojuszniczej.
06:39Przysięgam dochować wierności sojuszniczej.
06:43Związkowi radzieckiemu.
06:45Związkowi radzieckiemu.
06:47Który mi dał do ręki broni.
06:50Który mi dał do ręki broni.
06:52Do walki wrogiem.
06:55Do walki spójnym wrogiem.
06:57Przysięgam dochować waterstwa broni.
07:01Przysięgam dochować waterstwa broni.
07:04Sojuśniczej czerwonej armii.
07:06Sojuśniczej czerwonej armii.
07:09Przysięgam wierność.
07:11Przysięgam wierność.
07:13Standardowi mojej dywizji.
07:15Standardowi mojej dywizji.
07:17I posłów ojców naszych.
07:20I posłów ojców naszych.
07:23Które na nim widnieje.
07:25Które na nim widnieje.
07:27Za naszą wolność.
07:29Za naszą wolność.
07:30Za naszą wolność.
07:31Za naszą wolność.
07:33Za naszą wolność.
07:35Jałnierze.
07:36Jeszcze niedawno byliście bezdomną gromadą.
07:42Dzisiaj jesteście wojskiem.
07:46Żołnierze.
07:47Złoty róg brzmi.
07:49Macie broń w rękach.
07:52Macie sztandar, który nad wami łoposte.
07:57Miejcie wiarę głęboką.
08:00Miejcie wolę twardą i niezłomną.
08:04A nasza dywizja spełni dług swój.
08:08Spełni dług wobec ojczyzny, który na niej spoczywa.
08:13Żołnierze.
08:15Czekają na was w kraju.
08:18Czekają tam w niemieckich więzieniach.
08:22W niemieckich katamatach.
08:24Przyjdzie w świat legenda o polskiej dywizji.
08:43Robotniczo chłopskie wojsko.
08:45Powołane z kołchozów, fabryki kopalń,
08:48z kraju krasnojarskiego i ałtajskiego,
08:51spod Swierdłowska i Archangielska,
08:53z Tajgi i Kazachstanu,
08:55z zimnej północy i upalnego południa.
08:57Dla sprawy najświętszej.
08:59Wyzwolenia ojczyzny.
09:01I budowania innej niż dotąd Polski.
09:03Robotniczo chłopskiej.
09:05Jak to wojsko.
09:07Dokładnie w czwartą rocznicę września
09:09pociągnie na zachód.
09:11Na front.
09:21Po webcamonie d chromosome
09:39i Mieczna strany przez characterfly
09:43Hej.
09:45Ok.
09:49Zdjęcie operatorów frontowej czołówki z warszawskiej szosy.
10:04Początkowo żeśmy wyjechali pociągiem, ale samoloty niemieckie zaczęli bardzo bombardować nalot.
10:10Musieliśmy iść pieszo. Nocamiśmy szli, a w dzień odpoczywaliśmy w krzakach.
10:14Dosłownie na nogach to takie na palcach odciski były, że sanitariusz tylko przycinał nożyczkami, wodę spuszczał i zasypywał jakimś proszkiem.
10:23A chłopcy to w sumie, że smarowali tym olejem co do broni, żeby jakoś nie parzyły tak mocno.
10:30Stan polskiej dywizji, jak w radzieckich dywizjach gwardyjskich.
10:46Ponad 12 tysięcy żołnierzy, łącznie z jednostkami wsparcia.
10:50Pułkiem czołgów, kompanią saperów i kompanią dziewcząt fizjlierek.
10:53Uzbrojenie. Ponad 7200 karabinów, więcej niż 1500 automatów, 570 karabinów maszynowych, 317 rusznic przeciwpancernych, około 100 dział, ponad 200 moździerzy i prawie 40 czołgów.
11:11Idą do ciebie, ziemio, matko nasza.
11:14Legli w stepach szerokich, na polowym biwaku.
11:22Front już był niedaleko, droga wiodła na zachód.
11:27Gdzie kto mógł tam przycupnął na rosyjskim rozstaju, rozmawiali...
11:32A o czym?
11:33Oczywiście o kraju.
11:37Mowa szła o robocie, kiedy wolność się ziści.
11:42Nocny wiatr stepowy ciągnął zapach zgliszczy.
11:52Pierwsze dni października.
11:55Kiedy w kraju gwardziści pod Ćmielowem niszczą niemiecki transport na wschód,
12:00walczące od Dniepr wojska Radzieckiego Frontu Zachodniego po dwumiesięcznych bojach zajmują obronę na linii
12:06Slavgorod, Pietuchowka, Drubin, Lenino, Rudnia.
12:12Niemcy w oparciu o Wał Wschodni postanowili nie dopuścić Czerwonej Armii do Dniepru.
12:20Za wszelką cenę utrzymać ostatnią przed Prypeckimi Błotami wielką magistralę komunikacyjną.
12:25Kiedy umacniają się nad Miereją, polska dywizja zostaje podporządkowana dowództwu radzieckiej 33 Armii Gwardii generała Gordowa.
12:338 października, godzina 22.00.
12:37Już wiemy, dywizja będzie atakować.
12:40Będzie łamać obronę niemiecką na odcinku Połzuchy-Lenino.
12:43Współdziałać z 42. i 290. dywizją radziecką.
12:47I razem z nimi nacierać w kierunku Dniepru.
12:49Na przeciwnym, trudno dostępnym brzegu Mierei, przed I Kościuszkowską, silną obronę zorganizowała 337. dywizja 89. Korpusu 4. Armii Niemieckiej.
13:04Głębokość hitlerowskiej obrony 40 kilometrów.
13:10Przed Polakami zadanie.
13:12Siłami trzech pułków piechoty, pułku czołgów i pułku artylerii lekkiej przełamać niemiecką obronę na dwukilometrowym odcinku.
13:19W pierwszej kolejności opanować Połzuchy, wzgórze 215,5 i Trygubową.
13:31Odpowiedź sztabu Berlinga.
13:33Zadanie wykonane.
13:34Nacierając dwoma pułkami w pierwszym rzucie.
13:36Każdy pułk w trzech rzutach, batalion za batalionem.
13:40W drugim rzucie trzeci pułk.
13:4911 października rankiem pierwszy batalion pierwszego pułku piechoty wychodzi na pierwszą linię.
14:06Od bitwy żołnierzy dzielą godziny.
14:08Niektórzy z tych, co formowali pierwszą kościuszkowską.
14:13I nieliczni z wielu spod Lenino.
14:15Major Jakub Prawin.
14:18Major Bronisław Lachowicz.
14:21Fizjlierka Aniela Krzywoń.
14:23Porucznik Mieczysław Kalinowski.
14:25Porucznik Roman Paziński.
14:28Kapitan Władysław Wysocki.
14:30Do kraju, gdzie Lubin na smugach plonie.
14:50Gdzie jaskulek pełne kalenice.
14:53Przyjdę każdej spotkanej chłopce suchą dłoniak matczyną calować.
14:59I wieńce kłaść na mogilne kopce.
15:03I budować.
15:06Budować.
15:08Budować przyjdę.
15:16W przededniu bitwy pod Lenino byliśmy bardzo niespokojni o sam przebieg.
15:23Jako szef sztabu zdawałem sobie sprawę z tego, że te wątpliwości mogą być rozwijane tylko w czasie boju.
15:34W żołnierzach narastała z godziny na godzinę przed bitwą niecierpliwość i jakaś ogromna potrzeba, zrozumienie nawet tego, że ta bitwa będzie bitwą decydującą.
15:45Przed bitwą do okopów zeszli dowódcy i oficerowie polityczno-wychowawczy, aby przez ogień pójść w tyralierze obok żołnierza.
15:54Zszedł też kapelan.
15:56Pamiętam, jak ksiądz Skuprz chodził po okopie.
16:03Z każdym rozmawiał, pocieszał.
16:05Nie bójcie się, moi bracia.
16:06Rano mamy natarcie, ale zwyciężymy.
16:10Odwiedziłem żołnierzy drugiego pułku, jednostek artylerii, a pod wieczór doszedłem do pierwszego pułku.
16:19W nocy zaś do pierwszego batalionu, który już był w pierwszych okopach.
16:24Rano, po śniadaniu, dali nam wylazną porcję i uświadomili, że to nie wolno zjeść, tych dwóch sucharów i ten kawałek słyniny,
16:33dlatego, że mówię, jak będziemy czasami dwa, trzy dni okrążenia albo coś, więc dopiero można to użyć.
16:51Jest 12 października, wczesny świt.
16:54Krótką nawałą ogniową uderza nasza artyleria.
17:03Pierwszy batalion Lachowicza forsuje Miereję i bagnetami otwiera sobie drogę do wzgórza 215,5.
17:09Później zalegnie na stoku pod silnym ogniem hitlerowców.
17:12Bohatersko walczyć będzie w okrążeniu.
17:14Tu padną najdzielniejsi z dzielnych.
17:16Wśród nich zastępca Lachowicza, komunista Paziński.
17:19Pierwszy batalion walką rozpoznał niemiecką obronę.
17:24Czas dla 400 armatnich lów.
17:2612 października rano
17:35stałem na punkcie obszerwacyjnym, zegarkiem w ręku i muszę powiedzieć, że bardzo biło mi serce.
17:47Jak teraz zachowają się ci żołnierze, którzy się tak wspaniale zachowywali na ćwiczeniach,
17:53że się do marszu, do frontu.
17:55Co teraz będzie? Jak oni teraz? Co oni teraz zrobią? Jak oni postąpią?
18:03W pasie natarcia Kościuszkowskiej Dywizji na każde 5 metrów ziemi jedno działo.
18:12Rodzina 10.00.
18:15Generał Gordow rozkazuje rozpocząć atak.
18:18Bataliony ruszają.
18:20Pierwszy pułk naciera na wzgórze 215,5 i Trygubowo.
18:25Drugi na półzuchy.
18:29Trzeci pułk jeszcze w drugim rzucie dywizji.
18:41Kiedy rakiety poszły w górę,
18:44pułki wstały
18:45i poszły.
18:55W mglisty poranek ruszyłem z batalionem do natarcia.
19:10Pierwsi ranni i zabici padli po sforsowaniu rzeki,
19:15kiedy ożyły gniazda ogniowe niemieckie.
19:17Mianem to szczęście,
19:21że doszedłem do miejscowości Półzuchy.
19:29Pod ich uderzeniem
19:31bęk przedni skraj,
19:34najsilniejsza część organizacji obrony niemieckiej,
19:38jak szklana laska
19:40i poszli w głąb.
19:43A tu
19:44obserwatorzy
19:46artylerii radzieckiej,
19:49która wspierała nasze natarcie,
19:51w tym ogniu,
19:52jaki otwarli Niemcy,
19:54powyskakiwali na przed piersia
19:55i rzucali czapkami w górę
19:58i krzyczyli
19:59niech żyją Polacy.
20:02Ot idą jak mariaki.
20:05Pekota podjęła się
20:07i poszła za tym ogniowym walem.
20:11Żołnierze radziecki
20:12i patrzeli i mówili
20:13patrzcie, patrzcie,
20:15Polacy psychicznie atakują.
20:18Kilka minut później
20:20wezwał mnie do telefonu
20:22dowódca
20:2333 Armii.
20:26Też nie wytrzymał.
20:29I powiedział mi
20:30generał, ja pozdrawляю was
20:32z nastąpieniem waszej dywizji.
20:35A nasi chłopcy szli.
20:38Szli do Warszawy.
20:40Drugi pułk podeszedł
20:42do Polzuch.
20:44Pierwszy pułk pod Trygubowa.
20:47Napadkali
20:47silne, oporne punkty Niemiec.
20:51Czerwiński prosił mnie,
20:53by dać nawalę ognie
20:54na punkt oporu Polzuchy.
20:57A doódca pierwszego pułku
20:59by dać nawalę ognieł
21:01na punkt oporu Trygubowa.
21:03Dziękuje za oglądanie.
21:04Dziękuje za oglądanie.
21:04Dziękuje za oglądanie.
21:06PABY
21:13w
21:15w
21:17Muzyka
21:35Ja tak gala utwierał, bąby padają, to się kryje i także działo bioł.
21:41Bóg by ich skarał, że on był skurwysy na Polaków, szkolera, to tam nasze, nasze bajcy paśli.
21:50O Jezus Maria, tam i mój syn, tam są Polacy, straszna gorączka wzięła.
21:56Wyłom się powiększał, dywizja szła, poddywizja wiedziała gdzie idzie, wiedziała o co marczy.
22:19Po wzięciu punktu oporu we wsi Tregubowo wyszło na południowe skrzydło od dywizji silne przeciwnatarcie sile około batalionu z czołgami.
22:37Kiedy to patrząc tę swoją lunetę nożycową dostrzegłem, skierowałem jedno pytanie do Bebziuka.
22:48Wojtek, widzisz?
22:49Ja byłem na punkcie obserwacyjnym i obserwowałem, jak nasza artyleria cągły wspierała naceniające jednostki.
22:59Kiedy się to natarcie zbliżyło już na dostateczną odległość, prawie równocześnie, ja krzyknąłem bi!
23:09I równocześnie, prawie, prawie równocześnie rozległa się spokojnym głosem wydana komenda Bebziuka.
23:18Ognia!
23:20No i lunęła lawina pocisków na ten batalion, dym i kurz, poza którym nic nie było widać.
23:29Kiedy to się rozeszło, na miejscu gdzie ten batalion nacierał, pozostały tylko dwa palące się czołgi i nic więcej.
23:37Tak strzelała nasza artyleria.
23:42Bebziuk władał tą artylerią tak jak Furman batogiem.
23:49Gdzie się pokazało palcem, tam się zjawiały pociski.
23:52Wspaniały dowódca artylerii i wspaniała artyleria.
23:57Bitwa to tu się w pasie całej armii.
24:00Wzgórze 215,5, Trygubowa, Wzgórze 217,6, Pouzuchy znajdują się w zasięgu ognia.
24:07Hitlerowcy nieustannie kontratakują.
24:09Jest siódma godzina bitwy.
24:11Bomby lecą również na nasze czołgi, którym wreszcie udało się przejść Miereję.
24:15Nie ma.
24:23DZIĘKI ZA OBSERWACIE
24:53DZIĘKI ZA OBSERWACIE
25:23DZIĘKI ZA OBSERWACIE
25:53Zdjęcia spod Lenino, które weszły do podręczników historii.
26:06DZIĘKI ZA OBSERWACIE
26:18DZIĘKI ZA OBSERWACIE
26:20DZIĘKI ZA OBSERWACIE
26:22DZIĘKI ZA OBSERWACIE
26:24DZIĘKI ZA OBSERWACIE
26:26DZIĘKI ZA OBSERWACIE
26:30DZIĘKI ZA OBSERWACIE
26:32DZIĘKI ZA OBSERWACIE
26:34DZIĘKI ZA OBSERWACIE
26:36DZIĘKI ZA OBSERWACIE
26:38DZIĘKI ZA OBSERWACIE
26:40DZIĘKI ZA OBSERWACIE
26:42DZIĘKI ZA OBSERWACIE
26:48DZIĘKI ZA OBSERWACIE
26:50Bitwa była bez wątpienia taktycznym powodzeniem dywizji.
26:55Dywizja – zadanie swoje – bojowe, to, które
27:02otrzymała, wykonała z honorem, choć zapłaciła za nie bardzo drogo.
27:08Ale nie wolno nam zapominać, że to właśnie na polu bitwy pod Leniną rodziła się polska ludowa.
27:21Rodziło się ludowe wojsko, regularne, nowe, nowej Polski.
27:25Dla tych spod Lenino, tytuły bohaterów Związku Radzieckiego, najwyższe odznaczenia bojowe.
27:31Za krew wspólnie przelano, kościuszkowca i czerwonoarmisty.
27:34Za wojenne męstwo Polaków na białoruskiej ziemi.
27:40I poszli dalej, żeby się mogło spełnić, co sławił Adam Mickiewicz i za co padł pieśniarz swobody stu ludów Puszkin.
27:51Wolny, wolnemu na wieki brat, żeby się spełnił sen przedporanny, wiekowy chmuru warszawski sen.
27:59Powiśla, koła, starego miasta, woli, ochoty.
28:05Oto dziś dzień.
28:08Oto dziś dzień.
28:38Oto dziś dzień.
29:08KONIEC
29:38KONIEC