Dün Manisa Soma’da 4,8, bugün Bingöl Karlıova’da 4 büyüklüğünde depremler oldu. Son dönemde Türkiye yine beşik gibi sallanmaya başladı. Bu depremlerin yaşandığı faylar, yıkıcı depremler üretebilir mi? Soma depreminin o korkunç sesi kaydedildi. Bu ses depreme dair hangi detayları anlatıyor? Tüm detayları Deprem Uzmanı Prof. Dr. Şükrü Ersoy anlattı.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Hocam, gümbür gümbür geliyor dediğimiz aslında doğru ifade herhalde.
00:29Bir kez daha dinleyelim mi hocam sesi?
00:32Fuyla geliyor.
01:00Hocam bu yerin altından bu kadar şiddetli gelmesi normal mi yoksa bize bir şey anlatıyor mu?
01:06Tabii yani bu bir veri yani deprem konusunda önemli verilerden bir tanesi.
01:11Çünkü ses duyuyoruz. Nasıl dalgaları kaydediyorsak sesi de kaydetme durumumuz olabilir.
01:17Ama her zaman bu sesi duymak mümkün olmuyor. Dünyada bunun çok çeşitli örnekleri de var.
01:23Bu yerin altındaki fayığın yırtılma sesi aslında.
01:30Özellikle P dalgaları dediğimiz dalgaların seslerine ilişkin duyduğumuz sesler bunlar.
01:39Tabii bunu anlamlandırabilirsek ki bu seslerin bazıları önemli depremlerden önce de duyuluyor.
01:50Yani onları anlamlandırabilirsek belki depreme ilişkin önceden haber verme gibi bazı şeylere de erişebiliriz.
01:59O bakımdan önemli bir veri.
02:04Enteresan bir ses tabii gök gürültüsü gibi, lokomotif gibi bir keman sesi gibi zaman zaman sesler geliyor.
02:15Bir kez daha dinleyelim.
02:21Bu da yerin altından gelen ses değil mi hocam?
02:35Evet yerin altından.
02:36Bu yakınlığını mı anlatıyor bize? Ne kadar yakından olduğunu mu anlatıyor?
02:40Yakın olması tabii önemli olabilir.
02:43Fakat P dalgası dediğimiz ilk gelen yıkıcı olmayan haberci dalgaların sesi bu.
02:49Siz dinlediğiniz anda anlıyorsunuz aslında nasıl bir dalga, nasıl bir deprem oldu.
02:53Anlamak o kadar kolay değil aslında.
02:55Bu deprem sesi olduğu için kayıtlardan biliyoruz ama normalde duyduğumuzda bu bir depremdir deme şansım yok.
03:04Çünkü o sesi benzer sesler var, benzer şeylerden de çıkmış olabilir.
03:10Net söyleme şansımız yok ama bu bir veridir.
03:14Nasıl bir artış gösteriyor, nasıl bir azalım gösteriyor, frekans aralıkları nedir, ne kadar sürüyor?
03:20Bunların hepsinin bir anlamı olması gerekir.
03:22Bunu çözdüğümüz anda önemli veriler de söylenebilir.
03:27Ne anlatıyor bu ses? Mesela burada olası bir büyük depremin geleceğini mi anlatıyor ardından?
03:32Şöyle, deprem daha önce söylediğimiz gibi bir an değil aslında bir süreç.
03:38Bu süreç hazırlık döneminde, ana şokta ve artıcı şoklarla kendini gösteriyor.
03:44Birdenbire büyük bir yırtılma, yerde bir yarılma olmuyor.
03:49Öncesinde yerin altında, fay üzerinde çatlaklar açılıyor.
03:55Aslında bu sesleri çıkaran şey, o kılcal çatlakların, yerin içindeki çatlakların içine su giriyor.
04:02En büyük depremin tetikleyicilerinden biri su.
04:06O su girdiği zaman çatlakların içerisine kaydırıcılığı arttırıyor.
04:11Yıkıcılığı mı arttırıyor o zaman?
04:13İşte kayganlaştırıyor şeyi, küçük küçük yırtılmalar başlıyor.
04:18İşte o sesler bunlar, yer kabuğunun yırtılma sesleri.
04:23O zaman yıkıcılığı da arttırıyor diyebiliriz değil mi hocam?
04:26O konuda net bir şey söyleyemiyorum.
04:28Neden? Buradaki yapılacak inşaatın ya da fay hattının üzerine yapılıp yapılmamasına,
04:34ya da alünyon üzerine yapılıp yapılmamasına bunları mı dikkate almak gerekiyor?
04:38Burada net konuşabilmek için diğer unsurlar da mı etkiliyor?
04:41Şöyle, bu sözün ettiğimiz P dalgaları zaten yıkıcı dalgalar değil.
04:45Haberci, sismografa ilk gelen dalgalar.
04:50Bu dalgalar çok hızlı, çok hızlı dalgalar.
04:54Dolayısıyla siz bunu duyduğunuz anda sadece bir vurma hissi duyarsınız.
05:00Evinizde herhangi bir hasarın meydana gelmesi mümkün değil.
05:03Ama haberci olduğu için bir sonraki aşamada ne bizi bekliyor?
05:08O açıdan sesler anlamlı olabilir.
05:11Ama dünyada çalışılıyor.
05:12Yani Japonya'da da benzer örnekler var.
05:15Bunu görüntüye dönüştürmeye çalışıyorlar.
05:17Bu görüntünün kıyaslanarak başka örnekleriyle birlikte formalize edilmeye çalışıyor.
05:25Deprem çok kaotik bir şey.
05:27Dolayısıyla her depremin karakteri de farklı.
05:31Çünkü her depremde bu sesi duyamıyorsunuz.
05:34Büyük depremlerde de duyamayabiliyorsunuz.
05:36Duyduk mu en son Maraş depremlerinde böyle bir ses kaydedildi mi?
05:40Var, öyle bir ses var.
05:42Depremden kaç gün önce kaydedildi?
05:45Sanıyorum depreme aynı zamanda.
05:50Depremle aynı zamanda?
05:51Evet, aynı zamanda.
05:52Peki hocam, şunu soracağım.
05:54Bingöl-Karlıova bölgesini siz yüzmanlar çok dikkatle takip ediyor ve bu konuda da uyarılarda bulunuyorsunuz.
06:01Bingöl'de de bir deprem gerçekleşince akıllara acaba orada da büyük bir deprem olabilir mi?
06:08Çünkü neden?
06:10Kahramanmaraş depremlerinin bu bölgede çok ciddi anlamda stres biriktirdiği, enerji biriktirdiği söyleniyor.
06:18Ve hatta deprem uzmanlarından olası Türkiye'nin en büyük depremlerinden birinin yakın tarih İstanbul ve Bingöl'ü karşılaştırılıyor.
06:28İstanbul mu daha önce olacak yoksa Bingöl ve çevresi mi?
06:31Buradaki son gerçekleşen depremin o büyük depremle ilgisi var mı?
06:37Şimdi önce yeri tarif etmek gerekiyor.
06:39Bingöl-Karlıova öyle kritik bir yer ki Doğu Anadolu faiyi ile Kuzey Anadolu faiyinin tam kesiştiği kaotik bir bölgede yer almakta.
06:49Kuzey Anadolu faiyinin en doğu ucunda Bingöl-Karlıova var, en batı ucunda da İstanbul var.
06:56İki uçtaki bir stresten söz ediyoruz.
06:59Burada Yedisu fai diye bir fai var.
07:04Buranın stres değeri oldukça yüksek.
07:07Geçen yıl onun üzerinde de bazı depremler meydana gelmişti.
07:10O bakımdan sanıyorum diğer uzman hocalarımız da bu konudaki hassasiyetlerini yorumluyorlar.
07:18Tabii dört büyüklükteki deprem hissedilir ama yıkıcı bir deprem değil.
07:23Fakat bu bölgenin daha büyük depremler oluşturma kapasitesi var.
07:27O açıdan anlamlı yerlerden bir tanesi.
07:29Ama bu artçı değil.
07:31Bu bambaşka yer.
07:33O zaman şimdi şunu soracağım.
07:35Dün gerçekleşen depremi diyorsunuz değil mi?
07:38Artçı değilse o dediğimiz büyük stres biriken fay hattını tetiklemiş olabilir mi?
07:43Eninde sonunda zaten belli süreleri dolan fay zonları şey yapacak, depremler oluşturacak.
07:50Bu normal.
07:51Biz ama mesela Malatya'da geçenlerde bir deprem oldu.
07:55Birkaç fayın kesiştiği yerdi.
07:57Orası için farklı yorumlar yaptık.
07:59Ama burası başlı başına bir yer.
08:01Elbette stres yüklüyor ve eninde sonunda bu bölgelerde de...
08:07Peki şimdi dört büyüklüğünde bir enerji dışarı çıkartması rahatlıyor da anlamına gelebilir mi?
08:15Bence çok dinamik, aktif bir bölge olduğunu gösteriyor.
08:20Enerji boşalımından çok.
08:21Çünkü dört büyüklüğündeki enerji çok büyük bir enerji değil.
08:26Halen stresi barındırıyor, diyor ki ben patlamaya hazırım.
08:31Şöyle bir düşünelim.
08:32Fokurduyan bir tencere gibi mi düşünelim?
08:35Kesinlikle.
08:36Mesela 600 tane dört büyüklüğünde deprem olmalı ki altı büyüklüğündeki depremin enerjisini alsın.
08:41Bu önemli.
08:42Şimdi iki önemli nokta da dediniz.
08:44Biri, şöyle devam edelim hocam siz de çok net bir şekilde.
08:48İki fay var.
08:49Biri buradan gelen fay.
08:50Evet, şöyle Doğu Anadolu fayı.
08:52Biri de İstanbul'u etkileyen fay.
08:54Karadeniz boyunca paralara giden.
08:55Bunların ikisi birbirine ortak bir noktada bağlı değil, değil mi?
08:57Bağlı.
08:58Bağlı mı?
08:59İşte Bingöl-Karlova'da birbirini kesiyor.
09:01O bakımdan çok kritik ve kaotik bir yer burası.
09:04O zaman şimdi burada, işte bu çok güzel göster.
09:08Şimdi bu bölgede orta hasarlı ya da hasarlı binalarda oturmak risk mi?
09:13Kesinlikle öyle.
09:14Çünkü şu parmağımla gösterdiğim yer boyunca yer kabuğu 2023'te 6 Şubat'ta yırtıldı.
09:21Ve bu gösterdiğim mesafe 300 kilometre.
09:24Yani bunun oluşturabileceği yırtılma maksimum 300 kilometre ve oluşturdu.
09:30Mesela burada diyelim ki Allah korusun 7 şiddetinde gerçekleşti bir deprem.
09:36Buraları da aynı şekilde 7 büyüklüğünde mi hissettirir?
09:40Hayır, hayır.
09:41Bir defa şu bölge üzerinde yırtılan yerde en az 150 yıl bir deprem olması beklenmez.
09:48Burası rahatlamıştır yani.
09:51Ama bu buraya bağlı değil mi?
09:53Değil tabii.
09:54Onun komşu alanlarında yani burada Adana'nın kuzeylerinde buralarda yeni stresler olabilir.
10:03Çünkü bu depremin olduğu yer.
10:05Ayrıca Malatya'nın olduğu yerde bir Malatya fahi var.
10:08Şurada Doğanşehir fahi var.
10:10Şurası mesela çok fazla depremin olduğu yer.
10:14Artçılarla yorumluyoruz ama tamamen öyle değil.
10:18Burası çok özel bölgelerden bir tanesi.
10:20Ve nitekim Malatyalılar hakikaten artçı depremlerden çok çektiler.
10:254'ün üzerinde sayısız depremler oldu.
10:28Bazıları 5'e çıktı.
10:30O bakımdan sizin söylediğiniz orta hasarlı binalarda ya da hasar görmüş binalarda
10:36kesinlikle kontrol ettirmeli, güvenliyse oturmalılar.
10:41Peki.
10:42Şimdi bir diğer başlık da burayı mesela burada olan deprem burayı nasıl etkiler İstanbul'a kadar gelecek?
10:50Etkilemez yani direkt tetiklemesi mümkün değil.
10:54Hissederiz belki öyle mi?
10:56Ama tabii birbirinden farklı ama buranın kendine ait potansiyeli var.
11:02Onu bekliyoruz zaten.
11:05Marmara'da yakın bir gelecekte büyük bir deprem olabilir derken oranın potansiyeline göre konuşuyoruz.
11:10Üstelik Marmara'nın içinde beklediğimiz şurada bir deprem bekliyoruz.
11:17Ama geçen aylarda gördük ki güneyde de hayli şeyler var.
11:22Aktivite var.
11:23Gemlik Körfezi'nde çok sayıda deprem olmuştu.
11:26Yani kuzeyi kadar Marmara'nın güneyi de tehlikeli bir yer.
11:3099 Marmara depremini hatırlayalım.
11:33Önce Marmara'da gerçekleşti.
11:36Ardından Yalova bölgesinde.
11:38Oradaki deprem Yalova ilk gerçekleşen 99 depreminin 17 Ağustosu.
11:44Kocaeli ve ardından diğer fayları tetikleyerek gerçekleşti değil mi?
11:48Kesinlikle öyle.
11:50Enerji birikmişti.
11:51Aynı bu Bingöl'de konuştuğumuz durum değil mi?
11:54Önce İstanbul'da o büyük 99 depreminin 17 Ağustosu'nu yaşadık.
11:58Biriken enerji, stres oluşturdu ve 2 ay sonra diğer bölgeyi de tetikledi değil mi?
12:04Maraş'ta da öyle oldu. Burada da öyle oldu.
12:07Maraş'taki o peş peşeği diyorsunuz.
12:10Ama buradaki daha farklı tabii.
12:12Kocaeli'nin depreminin faizi düzce depremiyle ben sahada gördüm.
12:19Santimetre mertebesinde üst üste oturdu.
12:22Kırığın iki ucu gerilimdeydi.
12:24Doğu'da devam etti, düzce de oldu.
12:26Ama batıda da devam edebilirdi.
12:28Yani İzmit körfezinden batıya doğru İstanbul'a doğru yürüyebilirdi.
12:32Yani 12 Kasım düzce depremi İstanbul tarafında da olabilirdi.
12:38Peki şimdi İzmit körfezi hala daha stres biriktiriyor mu?
12:41Kesinlikle.
12:42Bu yüzden mi diyorsunuz İzmit körfezi hala stres biriktiren alan diye?
12:4799'dan beri o stresi taşıyan bir bölge değil mi?
12:51Tabii daha öncesinden de taşıyan bir bölge.
12:532 ay sonra mesela düzce depremi gerçekleşti.
12:562 ay sonra da olabilirdi, 3 ay sonra da olabilirdi.
12:59O yüzden mi her an olabilir diyorsunuz?
13:01Her an olabilir.
13:02Çünkü 1912'de bir deprem oldu.
13:06Fain ucu burada bitti.
13:07Burada bir soru işareti.
13:09Bu yüzden de Silivri-Kumburgaz hattını konuşuyoruz değil mi?
13:13Diğer ucu da burada.
13:151912'de ne zaman? 12 mi dedin?
13:171912 Şarkköy-Mürefte depremi var.
13:197.3 büyüklüğünde.
13:20O yüzden Marmara Ereğlisi ve Silivri bölgesini, Tekirdağ bölgesini konuşuyoruz biz depremde değil mi?
13:27Tabii. Çünkü depremin ucu orada.
13:291912'den beri bekleyen stresli bir fayattı bu.
13:32Evet. Şu aradaki boşluk mutlaka tamamlanacak.
13:35Bugün ya da 10'lu yıllar içerisinde, bir 100 yıl beklemeyecek.
13:41Dolayısıyla hem buradaki depremde…
13:43Hocam diyorsunuz ki siz göreceksiniz bana.
13:46Bence Allah uzun ömür verirse, yaşadığımız süre içerisinde kuvvetle muhtemel göreceğiz.
13:54Çünkü tüm Marmara'yı aldığımızda 50 yılda bir 7 büyüklükte deprem oluyor.
13:59Hocam sabah sabah içimi sıktım.
14:01Çok haklısınız.
14:02Gerçekten. Şurama şöyle bir kütle oturdu. Bakıyorum nefes alabileceğimiz bir alan gözükmüyor.
14:08Sizin söylediğiniz gibi burada 10'lu yıllar içerisinde büyük bir stres birikmiş görüyorsunuz.
14:1410'lu yıllar içerisinde deprem olabilir.
14:16Bilgöl zaten başlı başına gerçekleşmiş. Tekrar o bölgeyi sallayacak, sarsacak diyelim.
14:22Hatta bir depremden söz ediyoruz. 10'lu yıllar derken?
14:26Bugün de olabilir. Ama bir 100 yıl beklemeyecek. Onu biliyoruz.
14:30Çünkü depremin gününü, saatini tam söyleyemiyoruz. Ama mutlaka olacak.
14:35Güneyde de bazı depremler olabilir.
14:37Fakat İstanbul'un tam merkezi yapı stoklarının altında, özellikle Anadolu yakasında çok sağlam bir zemin var.
14:44Hatta Türkiye'nin en sağlam zemini var.
14:46Neresi?
14:47İşte Anadolu yakası ve Avrupa yakasında da Haliç'in kuzey kesimlerinde olan yerleşim yerleri.
14:54Belki ayı civarında mı?
14:55Tabii ama bu genel bir söylem tabii.
14:57Anladım.
14:58Biz Türkiye'nin en sağlam zeminin üzerinde bile ev yapmayı bilmiyoruz.