Prof. Dr. Aziz Çelik: “Yıllık enflasyonun yüzde 75 olduğu bir dönemde asgari ücretin artmaması toplumsal bir facia”
Category
🗞
NewsTranscript
00:00Temmuz ayında emekli aylıkları ve memur maaşlarında esas
00:04alınacak olan enflasyon altı aylık enflasyon olacak.
00:08Dolayısıyla Haziran ayı enflasyonu da açıklandığında
00:10üç Temmuz'da altı aylık enflasyon netleşmiş olacak.
00:14Tahminim bu altı aylık enflasyonun yüzde yirmi altı
00:18civarında olması yüzde üçlük bir artış söz konusu olursa yüzde
00:24yirmi altı civarında bir enflasyonla karşılaşacağız.
00:27Biraz aşağı biraz yukarı olabilir ama yüzde yirmi altı
00:30yirmi yedi bandında bir enflasyon olacağını tahmin
00:33etmek ııı güç değil. Öncelikle tabii bu enflasyon oranının
00:37ııı gerçek durumu yansıtmadığının altını çizmek
00:42lazım. Yani TÜİK'in ölçmüş olduğu enflasyon ııı biraz
00:46manipüle edilmiş ve şaibeli bir enflasyon ııı şeffaf ııı
00:51değil. O yüzden inandırıcı da değil. Ancak bu inandırıcı
00:55olmayan ııı gerçek durumu yansıtmayan enflasyon oranları
00:59on milyonlarca ııı çalışanın, emeklinin ııı Temmuz ayında
01:05alacağı zamlara esas olacak. Iıı bu ııı yani böylece TÜİK
01:10aslında ııı Türkiye'de gelirlerin, ücretlerin,
01:13maaşların ııı emekli aylıklarının en büyük
01:16belirleyeni ııı durumunda. Fakat bir önemli gerçek de şu, bu
01:21tartışmalı enflasyon bile ııı Temmuz ayında memurlara ve
01:26emeklilere ııı tam olarak yansımayacak. Yani ııı şu anda
01:32ııı yüzde yirmi altı olarak tahmin ettiğimiz enflasyon ııı
01:36Temmuz ayında resmi enflasyon. Temmuz ayında ııı emeklilere
01:40ve memurlara tam olarak yansımayacak. Yani bu çantada
01:43keklik değil. E bütün emekliler ve memurlar için çantada keklik
01:47değil. Iıı emeklilere Temmuz ayında bir zam yapılması, artış
01:52yapılması yasa gereği işçi ve bağkur emeklilerine yasa gereği
01:56altı aylık enflasyon oranında ııı zam yapılacak. Bu
02:00tartışmasız bir gerçek. Ancak altı aylık enflasyon oranında
02:04zam yapılması bütün emeklilerin altı aylık enflasyon oranında
02:07zam alması anlamına maalesef gelmiyor. Çünkü emeklilerin iki
02:12tür aylığı var. Bir aldıkları aylık yani gidip bankadan
02:16çektikleri bankamatikten çektiklerinde ellerine geçen
02:19aylık. Bir de ııı kayıtlı aylıkları, kök aylıkları var.
02:22Kök aylıklarıyla ııı tamamlanan aylıkları ya da ellerine geçen
02:27aylık arasındaki farkı hazine ödüyor. O yüzden kök aylıkları
02:31daha düşük. Örneğin sekiz bin lira bir emeklinin kök aylığı
02:34olduğunu düşünelim. Iıı buna hazine iki bin lira katkıda
02:37bulunuyor ve emeklinin eline on bin lira geçiyor. Buna en
02:41düşük aylık ııı adını ııı veriyoruz. Ancak bu enflasyon
02:46artışı ya da ııı aylıklardaki artış tamamlanan aylığı ya da
02:50ele geçen aylığa yapılmıyor. Kağıt üzerindeki aylığa, kök
02:53aylığa yapılıyor. Böyle olduğu zaman ııı sekiz bin lira alan
02:58bir emekli kök aylığı sekiz bin lira olan ama on bin lira alan
03:01bir emekliye yüzde yirmi beş zam yaparsanız iki bin lira alır.
03:04On bin lira almaya devam eder. Kısacası ııı eğer hükümet özel
03:09bir düzenleme yapıp on bin lira olan en düşük emekli
03:13aylığını en az enflasyon kadar artırmazsa emeklilerin bir
03:17bölümü sıfır zam alacak, bir bölümü enflasyonun altında zam
03:22alacak. Bunun altını ııı çizmek lazım. Öte yandan emekli
03:27ortonoma emekli aylıklarının on iki bin lira civarında olduğu
03:30düşünülecek düşünülecek olursa ııı yapılacak olan yüzde yirmi
03:35beşlik zamın emekli aylıkları açısından ııı getir emekli
03:39aylıklarını getireceği yer yine ortalama olarak asgari ücretin
03:42altı olacak. Yani emekliler açısından ııı resmi enflasyon
03:47kadar zam almak bile bir anlam ifade etmiyor. Ancak bazı
03:50emekliler ki bunların sayısı yaklaşık dört milyon ııı şeyden
03:56düşük enflasyondan daha düşük zam almak hatta sıfır zam almak
04:00riskiyle karşı karşıya eğer hükümet bir yasak çıkarıp bunu
04:04değiştirirse e bütün emekliler resmi enflasyonu işçi ve
04:08emeklileri için söylüyorum alabilir. Diğer bir husus ııı
04:12memurlar ve memur emeklileri de temmuzda zam alacaklar
04:16biliyorsunuz. Iıı bunlar ancak toplu sözleşmeye göre zam
04:20alacaklar. Yasaya göre değil toplu sözleşmeye göre zam
04:23alacaklar. Memur ve memur emeklilerini bekleyen tehlike
04:26ise enflasyonun yaklaşık yani tahmin ettiğimiz yüzde yirmi
04:30altılık enflasyonun ııı yaklaşık beş buçuk puan
04:33altında bir zamla karşı karşıya kalacaklar. Iıı çünkü
04:38daha önce yüzde on beş zam almışlardı toplu sözleşme
04:41zamı. Şimdi yüzde on zam alacaklar. Daha önce almış
04:44oldukları yüzde on beşlik zam bu altı aylık enflasyondan
04:47düşülecek. Geriye enflasyon farkı kalacak. Sonra o enflasyon
04:52farkı üzerine yüzde on zam alacaklar. Bu da yaklaşık
04:55yüzde yirmi altılık bir enflasyon söz konusu olursa
04:59yaklaşık yüzde yirmi civarında bir zam alırlar. Yani beş buçuk
05:03puan civarında memurların ve memur emeklilerinin ııı temmuz
05:08ayında kaybı olacak. Yani memurlar ve memur emeklileri de
05:12resmi enflasyon ııı artışı kadar artış ııı temmuz ayında
05:17alamayacaklar. Memur emeklilerini bekleyen bir
05:20başka acı gerçek ise ııı memur maaşlarıyla memur emekli
05:25aylıkları arasındaki makas açılacak. Yani ııı çalışırken
05:29alınan aylık emekli olduğunda çok daha düşecek. Iıı geçen
05:35yıl bir memur çalışırken yüz alıyorken emekli olduğunda
05:40yetmiş alıyordu. Yetmiş bir alıyordu. Geçen yıl mesela bu
05:43aylarda emekli olan bir ııı memur çalışırken aldığı
05:47ortalama aylığın yüzde yetmişini emekli aylığı olarak
05:51alabiliyordu. Ancak şimdi emekli olursa ya da temmuzdan
05:55sonra emekli olduğunda çalışırken aldığı aylığın
05:59yüzde kırkını kırk birini alabilecek. Bunun sebebi de
06:02memurlara verilen ilave ödeme adı altında verilen bir miktar
06:06var. Bu miktar emekli aylıklarında ve emekli
06:09ikramiyesinde dikkate alınmıyor. Yani çalışırken bu parayı
06:12alıyorlar. Fakat emekli olduklarında bu şeye
06:15yansımıyor. Emekli aylıklarında yansımıyor. Dolayısıyla
06:18temmuz ayında ııı resmi enflasyon kadar artış bile
06:24emekliler açısından ııı söz konusu olmayacak. Ciddi ııı bir
06:29kaç tehlike var. Bunların giderilmesi mümkün mü? Elbette
06:33bu tehlikelerin giderilmesi mümkün. Hükümet bir yasa
06:36değişikliği yaparak ııı emekli emekli aylığının alt sınırını
06:42yükseltebilir. Iıı memur ve memur emeklerinin kaybını
06:46elbette giderecek bir yasa değişikliği yapabilir. Bunlar
06:49yasal yasa değişiklikleriyle mümkün. Ancak hükümetin
06:52izlemiş olduğu ekonomi politikası kemer sıkmayı esas
06:57alıyor. Yani ücret ve maaş gelirlerini de emekli
07:01aylıklarını düşürmeyi hedefliyor. Bu yüzden ben ııı
07:04bunları düzeltecek adımların atılmasını maalesef ııı güç
07:09görüyorum. Özetle ııı temmuz ayında resmi ve tartışmalı
07:13enflasyon kadar bile ııı memurların ve emeklilerin zam
07:17alması mümkün olmayabilir diye düşünüyorum. Tabii asgari
07:21çok ııı önemli bir ııı konu temmuz ayında. Hükümet ııı
07:26Merkez Bankası, Çalışma Bakanı, Maliye Bakanı ııı neredeyse
07:30ağız birliği etmişçesine asgari ücretin artırılmayacağını
07:33söylüyorlar. Asgari ücret tespit komisyonunu toplantıya
07:36çağırma yetkisi hükümette olduğu için, bakanda olduğu
07:39için yani toplantıya çağırmadıkları sürece asgari
07:42ücret tespit komisyonu bir karar alamayacak. Dolayısıyla
07:44asgari ücret siyaseten asgari ücretin artmayacağı konusunda
07:48bir ııı karar vermiş durumdalar. Dediğimiz gibi
07:51asgari ücret şu anda on dokuz bin liraya civarında olan Mayıs
07:54ayı itibariyle on dokuz bin lira civarında olan açlık
07:57sınırının altında ııı eğer bu temmuzda artmazsa açlık sınırı
08:01yani açlık sınırı dediğimiz iyi tarif edelim. Bir ailenin
08:05sadece gıda harcamasını ifade eden bir miktar yani sadece
08:08gıda için harcanan para anlamına geliyor bu. Bir bekar
08:11işçi tek başına yani ailesi olmayan bir işçinin yaşam
08:15maliyeti yirmi dört bin lira civarında ya tek kişi ııı bir
08:19işçiyi dikkate alacak olursak ve bunlar artacak yıl sonuna
08:22dair yükselecek yani açlık sınırının yirmi beş bin lirayı
08:26bulması bir işçinin yaşam maliyetinin otuz bin lirayı
08:29bulması son derece mümkün ama siz yıl boyunca asgari ücreti
08:32on yedi bin lirada tutacaksınız. Bu asgari
08:35ücretin alım gücünün erimesi anlamına gelecek. Bir başka
08:39nokta ise şimdi yılbaşında hem asgari ücrete hem memur
08:43maaşlarına hem emekli aylıklarına aynı oranda zam
08:46yapıldı. Yüzde kırk dokuz buçuk. Yani bütün gelirler ııı
08:50asgari ücretle ayrılmak üzere işçi memur, bağkur, emeklileri,
08:54memur maaşlarının tümü yüzde kırk dokuz buçuk arttı. Şimdi
08:58Temmuz ayında tartışmalı da olsa yani miktarları değişse
09:02de enflasyon ya da enflasyonun biraz altında ııı yüzde yirmi
09:06yirmi beş civarında ııı emekliler ve memurlar artış
09:09alacak. Ancak işçiler için bu söz konusu olmayacak. Yani ııı
09:13asgari ücret artmadığı için bu söz konusu olmayacak. Asgari
09:16ücret artmayınca diğer özel sektör çalışanlarının ücretleri
09:20de artmayacak. Çünkü asgari ücret diğer ücretleri de
09:23yukarıya itiyor. Iıı dolayısıyla asgari ücret
09:26aslında asgari ücretin artmaması ııı özel sektördeki
09:29diğer ücretlerin de artmaması anlamına geliyor. Milyonlarca
09:32ücretli çalışan işçinin ııı işte Temmuz ayında gelirlerinde
09:37aylıklarında bir artış olmayacak ama enflasyon
09:39artmaya devam edecek. Bu çok ciddi bir yoksullaşmayı ııı
09:43beraberinde getirir. Yani şu anda sadece ııı emekli
09:48aylıkları konuşuluyor ki kuşkusuz bu çok önemli bir
09:51bölümünü oluşturuyor. Bence bir onun kadar önemli olan genel
09:54ücret düzeyini belirleyen asgari ücret artışıdır. Yani
09:58asgari ücretin Temmuz'da artmaması ciddi bir ııı
10:01yoksullaşma ııı beraberinde getirecektir. Enflasyonun
10:04faturasının ııı çalışanlara çıkması anlamına gelecektir.
10:08Gerek sendikaların gerekse siyasal muhalefetin bu meselenin
10:12üzerine de gitmesi gerektiğini düşünüyorum. Yani asgari ücret
10:15artışının üzerine gitmesi gerektiğini düşünüyorum. Ama
10:18maalesef örneğin asgari ücret tespit komisyonunda işçi
10:21tarafını temsil eden Türk iş asgari ücretin artması
10:24konusunda sözlü olarak bile herhangi bir ısrarda bulunmuyor.
10:29Eee dolayısıyla hükümet de eee bir yandan kendi politikasının
10:33gereği, bir yandan da bu konuda güçlü bir baskı
10:35gelmediği için asgari ücreti ııı artırmayı gündemini almıyor.
10:39Halbuki asgari ücret artışının ben emekli aylıkları kadar
10:42önemli bir konu olduğunu ııı düşünüyorum. Çünkü bütün ücret
10:46seviyesini belirliyor bu. On yedi, on sekiz milyon ııı
10:49kişilik ııı işçi kitlesinin ııı ücret seviyesini belirleyecek
10:54bir şeydir asgari ücret. Çünkü asgari ücretle çalışanlar kadar
10:57diğerleri de bundan etkilenecek. Dolayısıyla bunun ııı daha
11:00fazla gündeme gelmesi gerektiğini düşünüyorum. Yani
11:03Temmuz'da emekli ve memurlara ne olacak diye konuşuyoruz ama
11:06işçilere hiçbir şey olmayacak. Ücretlerinde herhangi bir artış
11:10olmayacak. Bir tek sendikalı olanların toplu sözleşme
11:13zammı varsa onlar olacak ama diğer işçilerin ücretlerinde
11:16herhangi bir artış olmayacak. Ben bunun vahim bir durum
11:19olduğunu düşünüyorum. Yani bu kadar yoğun bir enflasyon
11:21döneminde yıllık resmi olarak yüzde yetmiş beş civarında bir
11:25enflasyon döneminde asgari ücretin artmaması faciadır. Iıı
11:29yani toplumsal bir faciadır bence.