Prof. Dr. Aziz Çelik: “Yıllık enflasyonun yüzde 75 olduğu bir dönemde asgari ücretin artmaması toplumsal bir facia”
Category
🗞
NewsTranscript
00:00Temmuz ayında emekli aylıkları ve memur maaşlarında esas
00:04olacak ııı alınacak olan enflasyon altı aylık
00:07enflasyon olacak. Dolayısıyla Haziran ayı enflasyonu da
00:10açıklandığında üç Temmuz'da ııı altı aylık enflasyon
00:13netleşmiş olacak. Iıı tahminim bu altı aylık enflasyonun ııı
00:17yüzde yirmi altı civarında olması yüzde üçlük bir artış
00:21ııı söz konusu olursa yüzde yirmi altı civarında bir
00:25enflasyonla karşılaşacağız. Bu biraz aşağı biraz yukarı
00:29ama yüzde yirmi altı yirmi yedi bandında bir enflasyon
00:32olacağını tahmin etmek ııı güç değil. Öncelikle tabii bu
00:36enflasyon oranının ııı gerçek durumu yansıtmadığının altını
00:42çizmek lazım. Yani TÜİK'in ölçmüş olduğu enflasyon ııı
00:46biraz manipüle edilmiş ve şaibeli bir enflasyon ııı
00:50şeffaf ııı değil. O yüzden inandırıcı da değil. Ancak bu
00:54inandırıcı olmayan ııı gerçek durumu yansıtmayan enflasyon
00:58oranları on milyonlarca ııı çalışanın emeklinin ııı
01:04Temmuz ayında alacağı zamlara esas olacak. Iıı bu ııı yani
01:09böylece TÜİK aslında ııı Türkiye'de gelirlerin,
01:12ücretlerin, maaşların ııı emekli aylıklarının en büyük
01:16belirleyeni ııı durumunda. Fakat bir önemli gerçek de şu, bu
01:21tartışmalı enflasyon bile ııı Temmuz ayında memurlara ve
01:26emeklilere ııı tam olarak yansımayacak. Yani ııı şu anda
01:32ııı yüzde yirmi altı olarak tahmin ettiğimiz enflasyon ııı
01:36Temmuz ayında resmi enflasyon. Temmuz ayında ııı emeklilere
01:40ve memurlara tam olarak yansımayacak. Yani bu çantada
01:43keklik değil. Iıı bütün emekliler ve memurlar için
01:46çantada keklik değil. Iıı emeklilere Temmuz ayında bir
01:51zam yapılması, artış yapılması yasa gereği işçi ve bağkur
01:55emeklilerine yasa gereği altı aylık enflasyon oranında ııı
01:58zam yapılacak. Bu tartışmasız bir gerçek. Ancak altı aylık
02:03enflasyon oranında zam yapılması bütün emeklilerin altı aylık
02:06enflasyon oranında zam alması anlamına maalesef gelmiyor.
02:10Çünkü emeklilerin iki tür aylığı var. Bir aldıkları
02:14aylık yani gidip bankadan çektikleri bankamatikten
02:17çektiklerinde ellerine geçen aylık. Bir de ııı kayıtlı
02:21aylıkları, kök aylıkları var. Kök aylıklarıyla ııı tamamlanan
02:25aylıkları ya da ellerine geçen aylık arasındaki farkı hazine
02:29ödüyor. O yüzden kök aylıkları daha düşük. Örneğin sekiz bin
02:32lira bir emeklinin kök aylığı olduğunu düşünelim. Iıı buna
02:36hazine iki bin lira katkıda bulunuyor ve emeklinin eline on
02:39bin lira geçiyor. Buna en düşük aylık ııı adını ııı veriyoruz.
02:44Ancak bu enflasyon artışı ya da ııı aylıklardaki artış
02:49tamamlanan aylığı ya da ele geçen aylığa yapılmıyor. Kağıt
02:52üzerindeki aylığa, kök aylığa yapılıyor. Böyle olduğu zaman
02:56ııı sekiz bin lira alan bir emekli kök aylığı sekiz bin
03:00lira olan ama on bin lira alan bir emekliye yüzde yirmi beş
03:02zam yaparsanız iki bin lira alır. On bin lira almaya
03:05devam eder. Kısacası ııı eğer hükümet özel bir düzenleme
03:10yapıp on bin lira olan en düşük emekli aylığını en az
03:14enflasyon kadar artırmazsa emeklilerin bir bölümü sıfır
03:18zam alacak, bir bölümü enflasyonun altında zam
03:22alacak. Bunun altını ııı çizmek lazım. Öte yandan emekli
03:27ortalama emekli aylıklarının on iki bin lira civarında olduğu
03:30düşünülecek düşünülecek olursa ııı yapılacak olan yüzde yirmi
03:35beşlik zamın emekli aylıkları açısından ııı getir emekli
03:39aylıklarını getireceği yer yine ortalama olarak asgari ücretin
03:42altı olacak. Yani emekliler açısından ııı resmi enflasyon
03:46kadar zam almak bile bir anlam ifade etmiyor. Ancak bazı
03:50emekliler ki bunların sayısı yaklaşık dört milyon ııı şeyden
03:56düşük enflasyondan daha düşük zam almak hatta sıfır zam almak
04:00riskiyle karşı karşıya eğer hükümet bir yasa çıkarıp bunu
04:04değiştirirse ve bütün emekliler resmi enflasyonu işçi ve
04:08bağkur emeklileri için söylüyorum alabilir. Diğer bir
04:11husus ııı memurlar ve memur emeklileri de temmuzda zam
04:16alacaklar biliyorsunuz. Iıı bunlar ancak toplu sözleşmeye
04:20göre zam alacaklar. Yasaya göre değil, toplu sözleşmeye göre
04:23zam alacaklar. Memur ve memur emeklilerini bekleyen tehlike
04:26ise enflasyonun yaklaşık yani tahmin ettiğimiz yüzde yirmi
04:30altılık enflasyonun ııı yaklaşık beş buçuk puan
04:33altında bir zamla karşı karşıya kalacaklar. Iıı çünkü daha
04:38önce yüzde on beş zam almışlardı toplu sözleşme zamı.
04:41Şimdi yüzde on zam alacaklar. Daha önce almış oldukları yüzde
04:45on beşlik zam bu altı aylık enflasyondan düşülecek. Geriye
04:49enflasyon farkı kalacak. Sonra o enflasyon farkı üzerine yüzde
04:53on zam alacaklar. Bu da yaklaşık yüzde yirmi altılık
04:57bir enflasyon söz konusu olursa yaklaşık yüzde yirmi
05:00civarında bir zam alırlar. Yani beş buçuk puan civarında
05:04memurların ve memur emeklilerinin ııı temmuz ayında
05:09kaybı olacak. Yani memurlar ve memur emeklileri de resmi
05:13enflasyon ııı artışı kadar artış ııı temmuz ayında
05:17alamayacaklar. Memur emeklerini bekleyen bir başka acı gerçek
05:21ise ııı memur maaşlarıyla memur emekli aylıkları arasındaki
05:26makas açılacak. Yani ııı çalışırken alınan aylık emekli
05:32olunduğunda çok daha düşecek. Iıı geçen yıl bir memur
05:36çalışırken yüz alıyorken emekli olduğunda yetmiş alıyordu.
05:40Yetmiş bir alıyordu. Geçen yıl mesela bu aylarda emekli olan
05:44bir ııı memur çalışırken aldığı ortalama aylığın yüzde yetmişini
05:50emekli aylığı olarak alabiliyordu. Ancak şimdi
05:53emekli olursa ya da temmuzdan sonra emekli olduğunda
05:57çalışırken aldığı aylığın yüzde kırkını, kırk birini
06:00alabilecek. Bunun sebebi de memurlara verilen ilave ödeme
06:04adı altında verilen bir miktar var. Bu miktar emekli
06:08aylıklarında ve emekli ikramiyesinde dikkate alınmıyor.
06:11Yani çalışırken bu parayı alıyorlar. Fakat emekli
06:14olduklarında bu şeye yansımıyor. Emekli aylıklarında
06:17yansımıyor. Dolayısıyla temmuz ayında ııı resmi enflasyon kadar
06:23artış bile emekliler açısından ııı söz konusu olmayacak. Ciddi
06:29ııı birkaç tehlike var. Bunların giderilmesi mümkün mü?
06:33Elbette bu tehlikelerin giderilmesi mümkün. Hükümet bir
06:36yasa değişikliği yaparak ııı emekli emekli aylığın alt
06:41sınırını yükseltebilir. Iıı memur ve memur emeklerinin
06:45kaybını ııı netle giderecek bir yasa değişikliği yapabilir.
06:48Bunlar yasal yasa değişikliklerine mümkün. Ancak
06:51hükümetin izlemiş olduğu ekonomi politikası kemer sıkmayı
06:56esas alıyor. Yani ücret ve maaş gelirlerini de emekli
07:01aylıklarını düşürmeyi hedefliyor. Bu yüzden ben ııı
07:04bunları düzeltecek adımların atılmasını maalesef ııı güç
07:09görüyorum. Özetle ııı temmuz ayında resmi ve tartışmalı
07:13enflasyon kadar bile ııı memurların ve emeklilerin zam
07:17alması mümkün olmayabilir diye düşünüyorum. Tabii asgari
07:21ücret de çok ııı önemli bir ııı konu temmuz ayında. Hükümet
07:25ııı Merkez Bankası, Çalışma Bakanı, Maliye Bakanı ııı
07:29neredeyse ağız birliği etmişçesine asgari ücretin
07:32artırılmayacağını söylüyorlar. Asgari ücret tespit komisyonu
07:36toplantıya çağırma yetkisi hükümette olduğu için bakanda
07:39olduğu için yani toplantıya çağırmadıkları sürece asgari
07:42ücret tespit komisyonu bir karar alamayacak. Dolayısıyla
07:44asgari ücret siyaseten asgari ücretin artmayacağı konusunda
07:48bir ııı karar vermiş durumdalar. Dediğimiz gibi asgari ücret
07:51şu anda on dokuz bin liraya civarında olan Mayıs ayı
07:54itibariyle on dokuz bin lira civarında olan açlık sınırının
07:58altında. Iıı eğer bu temmuzda artmazsa açlık sınırı yani
08:02açlık sınırı dediğimiz iyi tarif edelim. Bir ayının sadece
08:05gıda harcamasını ifade eden bir miktar yani sadece gıda için
08:08harcanan para anlamına geliyor bu. Bir bekar işçi tek başına
08:12yani ailesi olmayan bir işçinin yaşam maliyeti yirmi dört bin
08:16lira civarında. Ya tek kişiyi ııı bir işçiyi dikkate alacak
08:20olursak ve bunlar artacak. Yıl sonuna dair yükselecek. Yani
08:23açlık sınırının yirmi beş bin lirayı bulması bir işçinin
08:27yaşam maliyetinin otuz bin lirayı bulması son derece
08:29mümkün ama siz yıl boyunca asgari ücreti on yedi bin
08:33lirada tutacaksınız. Bu asgari ücretin alım gücünün erimesi
08:37anlamına gelecek. Bir başka nokta ise şimdi yılbaşında hem
08:41asgari ücrete hem memur maaşlarına hem emekli
08:44aylıklarına aynı oranda zam yapıldı. Yüzde kırk dokuz buçuk
08:48yani bütün gelirler eee asgari ücretle ayrılmak üzere işçi
08:53memur, bağkur, emeklileri, memur maaşlarının tümü yüzde kırk
08:56dokuz buçuk arttı. Şimdi temmuz ayında tartışmalı da olsa yani
09:01miktarları değişse de enflasyon ya da enflasyonun biraz altında
09:05eee yüzde yirmi yirmi beş civarında eee emekliler ve
09:09memurlar artış alacak. Ancak işçiler için bu söz konusu
09:12olmayacak. Yani eee asgari ücret artmadığı için bu söz
09:15konusu olmayacak. Asgari ücret artmayınca diğer özel sektör
09:19çalışanlarının ücretleri de artmayacak. Çünkü asgari ücret
09:22diğer ücretleri de yukarıya itiyor. Eee dolayısıyla asgari
09:25ücret arasında asgari ücretin artmaması eee özel sektördeki
09:29diğer ücretlerin de artmaması anlamına geliyor. Milyonlarca
09:32ücretli çalışan işçinin eee işte temmuz ayında gelirlerinde
09:37aylıklarında bir artış olmayacak ama enflasyon
09:39artmaya devam edecek. Bu çok ciddi bir yoksullaşmayı eee
09:43beraberinde getirir. Yani şu anda sadece eee emekli
09:48aylıkları konuşuluyor ki kuşkusuz bu çok önemli bir
09:51bölümünü oluşturuyor. Bence bir onun kadar önemli olan genel
09:54ücret düzeyini belirleyen asgari ücret artışıdır. Yani
09:58asgari ücretin temmuzda artmaması ciddi bir eee
10:01yoksullaşma eee beraberinde getirecektir. Enflasyonun
10:04faturasının eee çalışanlara çıkması anlamına gelecektir.
10:08Gerek sendikaların gerekse siyasal muhalefetin bu meselenin
10:12üzerine de gitmesi gerektiğini düşünüyorum. Yani asgari ücret
10:15artışının üzerine gitmesi gerektiğini düşünüyorum. Ama
10:18maalesef örneğin asgari ücret tespit komisyonunda işçi
10:21tarafını temsil eden Türk iş asgari ücretin artması
10:24konusunda sözlü olarak bile herhangi bir ısrarda bulunmuyor.
10:29Eee dolayısıyla hükümet de eee bir yandan kendi politikasının
10:33gereği, bir yandan da bu konuda güçlü bir baskı gelmediği
10:35için asgari ücreti eee artırmayı gündemine almıyor. Halbuki
10:39asgari ücret artışının ben emekli aylıkları kadar önemli
10:43bir konu olduğunu eee düşünüyorum. Çünkü bütün ücret
10:46seviyesini belirliyor bu. On yedi, on sekiz milyon eee
10:49kişilik eee işçi kitlesinin eee ücret seviyesini belirleyecek
10:54bir şeydir asgari ücret. Çünkü asgari ücretle çalışanlar kadar
10:57diğerleri de bundan etkilenecek. Dolayısıyla bunun eee daha
11:00fazla gündeme gelmesi gerektiğini düşünüyorum. Yani
11:03Temmuz'da emekli ve memurlara ne olacak diye konuşuyoruz ama
11:06işçilere hiçbir şey olmayacak. Ücretlerinde herhangi bir artış
11:10olmayacak. Bir tek sendikalı olanların toplu sözleşme
11:13zammı varsa onlar olacak ama diğer işçilerin ücretlerinde
11:16herhangi bir artış olmayacak. Ben bunun vahim bir durum
11:19olduğunu düşünüyorum. Yani bu kadar yoğun bir enflasyon
11:21döneminde yıllık resmi olarak yüzde yetmiş beş civarında bir
11:25enflasyon döneminde asgari ücretin artmaması faciadır. Iıı
11:29yani toplumsal bir faciadır bence.