Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol: Şiddetli bir salgın yaşıyoruz
Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol; salgın hastalıkların artışı, artış nedenleri, hastalığın belirtileri ve kişilerin alması gereken önlemleri anlattı.
Category
🗞
NewsTranscript
00:00İSAL'le ele alalım o zaman, sonra solunum yolu infeksiyonuyla da ele alalım.
00:04İSAL'de günde 6 defandan fazla dışkılama olup, bu dışkılamanın sıvı kaybına yol açacak düzeyde olması.
00:13Ve sıvı kaybı çabuk gelişecek insanlar, yani gebeler, yani yaşlılar, yani küçük bebekler gibi.
00:21Onlar 6'dan fazla dışkılama söz konusuysa hastaneye sıvı takviyesi için götürülmeli.
00:28Önce sıvı takviyesi, sahaya da bunun notunun iyi verilmesi lazım.
00:33Ama ateş 38,5 derecenin üzerinde, kanlı İSAL var, karın ağrıları çok belirgin ve artık kafasını yerinden kaldıramıyorsa
00:41o zaman hastanelerde mutlaka bizim dışkı testi dediğimiz mikrop testlerinin yapılması lazım.
00:48Hangi mikrobun olduğu tespit edilemiyorsa dışkı incelemesi vardır bizim mikroskopta, orada lokosit olup olmadığına bakarız.
00:57Ona bakıldığında lokosit görülüyorsa antibiyotik verilebilir ama o antibiyotik hiçbir zaman şu anda sahada çok hakim bir biçimde verilen ikili üçlü antibiyotik değil.
01:07Tek bir antibiyotik veriyoruz, ilk dozunda cevap veriyorsa kesiyoruz ya da en fazla 3 gün sürdürüyoruz.
01:14Bunların sahaya verilmesi lazım.
01:16Solunum yolu infeksiyonlarına gelince bu 75 yaşın üzerinde olmak önemli bir kırılganlık.
01:23Şeker hastalığı gibi, altta yatan astım ya da koah gibi hastalıkların olması, kanser kemoterapisi alan hastalarda, ateşin olması, halsizliğin olması, soluk alıp vermekte zorluğun olması, bitkinliğin olması.
01:40İleri yaş için bir not koymak istiyorum, ileri yaştaki hastalar ateş çıkarmayabilir, çok ciddi infeksiyona rağmen ateş çıkarmayabilir.
01:49Onların bilinç durumundaki değişiklikler, yani uykuya meyil, yerinden kalkamamak, var olan mevcut olan hastalıklarının mesela Parkinson olabilir, demans olabilir, kötüleşmesi ve yeme içme isteksizliğinin olması hastanelere gitmek için sebeptir.
02:08Ve hastaneler, randevu sisteminde bu hastaları, benim söylediğim grupları sahayla koordine olup önceliklendirmelidir.
02:17Birinci basamakla üçüncü basamak birbirine bağlanmalı, arada ikinci basamak olmalı, acillerdeki yeşil zonlar tümden kaldırılmalı, aciller gece polikliniği değildir.
02:28Pek çok insan kalp krizi geçirirken doktor iserle ilgilendiği için dakikalar kaybediyor ki onlar için ölümcüdür bu.
02:38Sağlık sisteminin cevap veremediği hasta yükünü neredeyse tek başlarına omuzluyorlar diyebiliriz.
02:47Bizim perifer diye tabir ettiğimiz, yani merkez, büyük iller dışındaki yerlerden de çok fazla hasta akışı var.
02:56Örneğin benim çalıştığım kurumda haftada bir randevular açılıyor ve açıldığı anda iki saat içinde doluyor bütün randevular, bir haftalık randevular.
03:04Bu aslında ülkede sağlık sorununun insan birey bazındaki, birey düzlemindeki boyutunu gösteriyor bir yandan.
03:13Çok sağlıksız insan var, insanlar koşa koşa sağlık sistemine başvurmak zorunda kalıyorlar.
03:19Bunun en önemli nedenleri arasında Türkiye covid pandemisinden itibaren hem sağlık sistemini desteklemedi hem de sağlık sistemi dediğimiz şey binalardan ibaret değil,
03:30iyi binalar yaparak sağlık sistemini yürütemiyorsunuz.
03:34Aslında onun içindeki entelektüel kapasite ve donanımın sürekli desteklenmesi ve o kapasitenin oluşturulması daha önemlisi, yetiştirilmesi gerekiyor ki bunu akademik birimler yapıyor.
03:46Ama Türkiye'de iyi yetişmiş akademisyen sayısı çok az olmasına rağmen çok fazla tıp fakültesi var.
03:52Bir yandan da sorun bu, yani hasta hekime ulaşmakta güçlük çekiyor, hekim çok fazla hasta bakmasına rağmen hastayı bir türlü tatmin edemiyor ve tüketemiyor.
04:06Ve başvuran hasta da aldığı hizmetin kalitesi konusunda hiçbir zaman emin olamıyor.
04:12Çok boyutlu sorunlarla bir düğüm haline gelmiş durumda sağlık sistemi.
04:18Kış boyu çok büyük dalgalar yapan farklı farklı virüslerle ama en çok griple ve covidle gerçekten acilleri dolduran müthiş bir yükle karşılaştık.
04:31Çünkü bir cümleyle aslında orada koruyucu hekimlik dediğimiz şeyin gribin ve covidin aşıları ki covidin aşısı gelmiyor artık Türkiye'ye,
04:39gribin de gelmesine rağmen milyonlarca doz aşısı imha ediliyor.
04:43Çünkü aşının neden gerektiği bir türlü söylenilmiyor.
04:48İnsanlara kamu otoritesi tarafından söylenilmiyor bizler söylesek bile.
04:52Dolayısıyla kronik hastalık yükü dediğimiz yükü de çok yüksek olan Türkiye'de acillere başvurmayı gerektiren ki acil başvurularını biz hiç sevmiyoruz ve onaylamıyoruz.
05:03Çünkü acile gelen diğer hastaları riskte bırakıyor bu süreç.
05:07Şimdi de aynısının analoğu olan nisalleri görüyoruz.
05:11Şiddetli bir salgın yaşıyoruz Türkiye'nin dört tarafında.
05:15Küçücük bebeklerden ileri yaştaki insanlara kadar.
05:20Salgın böyle olunca iki şey tabii ki bir besin güvenliği ve çevre sağlığıyla ilgili ciddi sorunumuz var.
05:26Güvenli gıda tedarikiyle ilgili denetim sorunumuz var, hayvan hastalığı sorunumuz var.
05:33İki bu bir viral salgın norovirüs salgını çoğunlukla bulduğumuz bu ki bu da insanlara parmağınızın ucuyla dokunsanız bulaşıyor ve aslında bunların anlatılması gerekiyor.
05:44Türkiye'nin başka başka bölgelerinde de başka başka salgınlar var.
05:48Siz duymuyorsunuz bile.
05:49Mesela işte tulere mi dediğimiz bir hastalık var.
05:53Ormanlık alanlarla insanların yakınlaşması yaklaşması insanların oraya ki sürekli ormanlık alan tahribatı ve ormanlık alanların insanlara ev için barınak barınma için tedarik olarak verildiğini görüyorsunuz.
06:12Dolayısıyla çok çeşitli sorunlarımız var.
06:15Tulere mi coğrafyasını genişletiyor?
06:18Daha önce bizim Bursa'da dediğimiz tülere mi Samsun'da var, Kars'ta var ve ciddi bir hastalık bu tavşan temasıyla bulaşıyor diyoruz ama tavşanların dışkılarının karıştığı sular ve o suların şebeke sularına karışması gibi çok boyutlu salgınlarımız var.
06:35Özellikle de deprem bölgesi bu bakımdan işte hepatit salgınlarıyla falan çok göz ardı ettiğimiz bir bölge ama bizler biliyoruz, farkındayız, yaptığımız toplantılarda konuşuyoruz ama yetebiliyor muyuz?
06:48Hayır yetemiyoruz.
06:49Bizim merkezi otoriteyle birlikte hareket ediyor olmamız lazım.
06:53Bu mevsimin en önemli virüsü doğrusunu isterseniz kovid kovid'in yeni varyantları bunun hiç bitmeyeceğini söyledik biz bir aşamadan sonra bunlar için hazırlanan üç kuşaktır.
07:03Üç seferdir hazırlanan yeni aşılarda Türkiye'ye girmiyor.
07:06Dolayısıyla biz hastaneye yatışlar ve hastanede yatan hastalardan kayıplarla da karşılaşıyoruz.
07:13Hala kovid nedeniyle kovid'in yeni varyantlarının bir özelliği de tekrarlarla geliyor.
07:19Yani siz iyileştiğinizi zannediyorsunuz.
07:21Testiniz negatifleşiyor.
07:22Tekrarla geliyor ama evet kovid pandemisi başka virüslere karşı bağışıklığımızı çok düşürdü.
07:29Neden böyle?
07:30Çünkü bizim bağışıklık sistemini çok ilgilendiren bir savunma mekanizmamız var.
07:35Lenfositler diye onları hastalandıran bir virüs çünkü ve defalarca kovid geçirmenin kendisi de uzamış kovid dediğimiz zaten hem bağışıklık sistemi problemleri hem romatizmal problemlerle giden bir süreç.
07:49Biz bunları tanılayıp tespit edip kamu ile ve hekimlerle paylaşmak durumundayız.
07:54Hemen unutulup gidiyor.
07:55Unutulup gitmeli mi?
07:57Hayır.
07:57Yani biz bunu herkes her şeyi bilsin siz de sağlık okuru yazarı olun diye tutturduğumuz için yapmıyoruz.
08:03Biz bunu tespiti hekim arkadaşlarla paylaşılırsa doğru yönetilir sağlık sistemi.
08:10İnsanlar vakit kaybetmez gereksiz antibiyotikler almak durumunda kalmak diye söylüyorum.
08:16Mesela demin dedim ki salgın gibi norovirüs orada antibiyotik verilmemesi gerekiyor.
08:22Antibiyotik verirseniz sürece daha da uzatıyorsunuz.
08:25Ama antibiyotik verilmesi gereken bir ishalmiş gibi ortaya çıkıyor.
08:29Yani ateşle ortaya çıkıyor.
08:31Karın ağrıları ile ortaya çıkıyor.
08:32E ne yapması lazım?
08:33Sağlık otoritesinin sistemi koordine edip derhal aile hekimleri ile akademiyi ve pediatrislerle infeksiyoncuları bir araya getirip alarma edip yolu çizmesi lazım.
08:45Böylece de kolayca insanlara biz diyebiliriz ki şunlar şunlar şunlar evinde dursun gelip sağlık sistemini tıkamayın ama sorun yaşayabilecek olan kişiler bunlar onlar gelsin diyebiliriz.
08:56Öncelikle konak dediğimiz faktör çok önemli.
08:59Yani yetmiş beş yaşın üzerindeki insanlar hem solunum yolu infeksiyonlarına hem covid'e hem de ishale çok ciddi tepkiler verebilir ve ölümcül seyredebilir.
09:09En basit şey bile.
09:10İkincisi kanser hastaları ve bağışıklığı baskılanmış hastalar ki Türkiye'de oldukça önemli bir sayıları var bu hastaların.
09:19Bağışıklığı baskılanmış hasta dediğimiz Sedef hastalığı için ilaç kullanan da romatizması için ilaç kullanan da bağışıklığı baskılanmış hasta elbette ki.
09:28Kısır döngü halinde birbirine dolana dolana insanlar hiç iyileşmeden bir uzamış ve süründüren tablolar iki bu hastaları yani söylediğim özellikleri olan hastaları biz kaybediyoruz ve neden kaybettiğimizi kayıtlamadan kaybediyoruz.
09:44Aslında bu çağda bu devirde bulaşıcı hastalıktan kaybediyoruz biz bu hastaların çoğunu.
09:49Öncelikle koordinasyon dediğimiz Türkiye'deki sağlıktaki yetişmiş insan gücünü bir sahaya koymak lazım.
09:56Yetişmiş insan gücünün nitelikleriyle ilgili güçlendirici etkiyi yapmak lazım.
10:02Bizim eş değerimiz olan hekimler gelişmiş dünyada 5 ila 8 hasta görüyorlar günde.
10:11Türkiye bu sistemi sahada farklı bir şekilde desteklemek zorunda.
10:17Hekimlere yardımcı olabilecek biz ona paramedikler deriz.
10:22Yani hekim yardımcıları deriz.
10:25Alanı ki istihdam bekleyen sayısız sağlık personeli var biliyorsunuz.
10:30Daha da yetiştirmek mümkün ve aslında bizim evde tutmak dediğimiz hastaları evde tutmaya dönük yolları çizerek ve gerekirse evde bakım sistemini hareketlendirerek o hastalar için hastanelerdeki yükü ciddi hastalara ayırmak üzere azaltmamız lazım.
10:51Bu dediklerimden hekim sayısının artışı çok zaman alacak ve Türkiye'de büyük hekim açığı var zamanında hesaplanılmamış bir şey.
10:59Uzmanlık alanlarının da iyi hesaplanması gerekiyor.
11:02Türkiye'nin en çok aile hekimine ihtiyacı var.
11:05Onu mutlaka iyice yerleştirip üzerlerindeki yükü azaltıp koruyucu hekimlikte tutmak lazım onları.
11:12Arada muhakkak ikinci basamak hastanelere ihtiyacımız var.
11:16Yani semt hastanelerine ihtiyacımız var.
11:19Eskiden olduğu gibi Ankara'da eskiden olduğu gibi fizik tedavi hastanesi, yanık ünitesi, genel cerrahinin daha ağırlıklı olduğu hastaneler, ameliyatların yapıldığı hastaneler gibi ikinci basamak uzmanlık hastanelerinin olması lazım.