Prof. Dr Şenol'dan salgın uyarısı: "Besin güvenliğiyle ilgili ciddi sorunumuz var"
Category
🗞
NewsTranscript
00:00İSAL'le ele alalım o zaman, sonra solunum yolu infeksiyonuyla da ele alalım.
00:04İSAL'de günde 6 defandan fazla dışkılama olup, bu dışkılamanın sıvı kaybına yol açacak düzeyde olması.
00:13Ve sıvı kaybı çabuk gelişecek insanlar, yani gebeler, yani yaşlılar, yani küçük bebekler gibi.
00:216'dan fazla dışkılama söz konusuysa hastaneye sıvı takviyesi için götürülmeli.
00:28Önce sıvı takviyesi, sahaya da bunun notunun iyi verilmesi lazım.
00:33Ama ateş 38,5 derecenin üzerinde, kanlı İSAL var, karın ağrıları çok belirgin ve artık kafasını yerinden kaldıramıyorsa
00:42o zaman hastanelerde mutlaka bizim dışkı testi dediğimiz mikrop testlerinin yapılması lazım.
00:48Hangi mikrobun olduğu tespit edilemiyorsa dışkı incelemesi vardır bizim mikroskopta, orada lokosit olup olmadığına bakarız.
00:57Ona bakıldığında lokosit görülüyorsa antibiyotik verilebilir ama o antibiyotik hiçbir zaman şu anda sahada çok hakim bir biçimde verilen ikili üçlü antibiyotik değil.
01:07Tek bir antibiyotik veriyoruz, ilk dozunda cevap veriyorsa kesiyoruz ya da en fazla 3 gün sürdürüyoruz.
01:14Bunların sahaya verilmesi lazım.
01:16Solunum yolu infeksiyonlarına gelince bu 75 yaşın üzerinde olmak önemli bir kırılganlık.
01:23Şeker hastalığı gibi, altta yatan astım ya da koah gibi hastalıkların olması, kanser kemoterapisi alan hastalarda, ateşin olması, halsizliğin olması, soluk alıp vermekte zorluğun olması, bitkinliğin olması.
01:40İleri yaş için bir not koymak istiyorum.
01:42İleri yaştaki hastalar ateş çıkarmayabilir, çok ciddi infeksiyona rağmen ateş çıkarmayabilir.
01:49Onların bilinç durumundaki değişiklikler, yani uykuya meyil, yerinden kalkamamak, var olan mevcut olan hastalıklarının mesela Parkinson olabilir, demans olabilir, kötüleşmesi ve yeme içme isteksizliğinin olması hastanelere gitmek için sebeptir.
02:08Ve hastaneler, randevu sisteminde bu hastaları, benim söylediğim grupları sahayla koordine olup önceliklendirmelidir.
02:17Birinci basamakla üçüncü basamak birbirine bağlanmalı, arada ikinci basamak olmalı, acillerdeki yeşil zonlar timden kaldırılmalı, aciller gece polikliniği değildir.
02:29Pek çok insan kalp krizi geçirirken doktor iserle ilgilendiği için dakikalar kaybediyor ki onlar için ölümcüdür bu.
02:38Sağlık yükü, sağlık sisteminin cevap veremediği hasta yükünü neredeyse tek başlarına omuzluyorlar diyebiliriz.
02:47Bizim perifer diye tabir ettiğimiz, yani merkez, büyük iller dışındaki yerlerden de çok fazla hasta akışı var.
02:56Örneğin benim çalıştığım kurumda haftada bir randevular açılıyor ve açıldığı anda iki saat içinde doluyor bütün randevular, bir haftalık randevular.
03:04Bu aslında ülkede sağlık sorununun insan birey bazındaki, birey düzlemindeki boyutunu gösteriyor bir yandan.
03:13Çok sağlıksız insan var, insanlar koşa koşa sağlık sistemine başvurmak zorunda kalıyorlar.
03:19Bunun en önemli nedenleri arasında Türkiye, covid pandemisinden itibaren hem sağlık sistemini desteklemedi hem de sağlık sistemi dediğimiz şey binalardan ibaret değil,
03:30iyi binalar yaparak sağlık sistemini yürütemiyorsunuz.
03:34Aslında onun içindeki entelektüel kapasite ve donanımın sürekli desteklenmesi ve o kapasitenin oluşturulması daha önemlisi, yetiştirilmesi gerekiyor.
03:44Ki bunu akademik birimler yapıyor ama Türkiye'de iyi yetişmiş akademisyen sayısı çok az olmasına rağmen çok fazla tıp fakültesi var.
03:52Bir yandan da sorun bu, yani hasta hekime ulaşmakta güçlük çekiyor, hekim çok fazla hasta bakmasına rağmen hastayı bir türlü tatmin edemiyor ve tüketemiyor.
04:05Ve başvuran hastada aldığı hizmetin kalitesi konusunda hiçbir zaman emin olamıyor.
04:12Çok boyutlu sorunlarla bir düğüm haline gelmiş durumda sağlık sistemi.
04:18Kış boyu çok büyük dalgalar yapan farklı farklı virüslerle ama en çok griple ve covidle gerçekten acilleri dolduran müthiş bir yükle karşılaştık.
04:31Çünkü bir cümleyle aslında orada koruyucu hekimlik dediğimiz şeyin gribin ve covidin aşıları ki covidin aşısı gelmiyor artık Türkiye'ye,
04:39gribin de gelmesine rağmen milyonlarca doz aşısı imha ediliyor.
04:43Çünkü aşının neden gerektiği bir türlü söylenilmiyor.
04:48İnsanlara kamu otoritesi tarafından söylenilmiyor bizler söylesek bile.
04:52Dolayısıyla kronik hastalık yükü dediğimiz yükü de çok yüksek olan Türkiye'de acillere başvurmayı gerektiren ki acil başvurularını biz hiç sevmiyoruz ve onaylamıyoruz.
05:03Çünkü acile gelen diğer hastaları riskte bırakıyor bu süreç.
05:07Şimdi de aynısının analoğu olan nisalleri görüyoruz.
05:11Şiddetli bir salgın yaşıyoruz Türkiye'nin dört tarafında.
05:15Küçücük bebeklerden ileri yaştaki insanlara kadar.
05:20Salgın böyle olunca iki şey tabii ki bir besin güvenliği ve çevre sağlığıyla ilgili ciddi sorunumuz var.
05:26Gıda tedarikiyle ilgili güvenli gıda tedarikiyle ilgili denetim sorunumuz var, hayvan hastalığı sorunumuz var.
05:33İki bu bir viral salgın norovirüs salgını çoğunlukla bulduğumuz bu ki bu da insanlara parmağınızın ucuyla dokunsanız bulaşıyor ve aslında bunların anlatılması gerekiyor.
05:44Türkiye'nin başka başka bölgelerinde de başka başka salgınlar var.
05:48Siz duymuyorsunuz bile.
05:50Mesela işte tüleremi dediğimiz bir hastalık var.
05:53Ormanlık alanlarla insanların yakınlaşması yaklaşması insanların oraya ki sürekli ormanlık alan tahribatı ve ormanlık alanların insanlara ev için barına barınma için tedarik olarak verildiğini görüyorsunuz.
06:12Dolayısıyla çok çeşitli sorunlarımız var.
06:15Tüleremi coğrafyasını genişletiyor.
06:18Daha önce bizim Bursa'da dediğimiz tüleremiz Samsun'da var, Kars'ta var ve ciddi bir hastalık bu tavşan temasıyla bulaşıyor diyoruz ama tavşanların dışkılarının karıştığı sular ve o suların şebeke sularına karışması gibi çok boyutlu salgınlarımız var.
06:35Özellikle de deprem bölgesi bu bakımdan işte hepatit salgınlarıyla falan çok göz ardı ettiğimiz bir bölge ama bizler biliyoruz, farkındayız, yaptığımız toplantılarda konuşuyoruz ama yetebiliyor muyuz?
06:48Hayır yetemiyoruz.
06:49Bizim merkezi otoriteyle birlikte hareket ediyor olmamız lazım.
06:53Bu mevsimin en önemli virüsü doğrusunu isterseniz kovid kovid'in yeni varyantları.
06:57Bunun hiç bitmeyeceğini söyledik biz bir aşamadan sonra.
07:01Bunlar için hazırlanan üç kuşaktır.
07:03Üç seferdir hazırlanan yeni aşılarda Türkiye'ye girmiyor.
07:06Dolayısıyla biz hastaneye yatışlar ve hastanede yatan hastalardan kayıplarla da karşılaşıyoruz.
07:13Hala kovid nedeniyle kovid'in yeni varyantlarının bir özelliği de tekrarlarla geliyor.
07:19Yani siz iyileştiğinizi zannediyorsunuz.
07:21Testiniz negatifleşiyor.
07:22Tekrarla geliyor ama evet kovid pandemisi başka virüslere karşı bağışıklığımızı çok düşürdü.
07:29Neden böyle?
07:30Çünkü bizim bağışıklık sistemini çok ilgilendiren bir savunma mekanizmamız var.
07:35Lenfositler diye onları hastalandıran bir virüs çünkü.
07:39Ve defalarca kovid geçirmenin kendisi de uzamış kovid dediğimiz
07:44zaten hem bağışıklık sistemi problemleri hem romatizmal problemlerle giden bir süreç.
07:49Biz bunları tanılayıp tespit edip kamu ile ve hekimlerle paylaşmak durumundayız.
07:54Hemen unutulup gidiyor.
07:55Unutulup gitmeli mi?
07:57Hayır.
07:57Yani biz bunu herkes her şeyi bilsin siz de sağlık okuru yazarı olun diye tutturduğumuz için yapmıyoruz.
08:03Biz bunu tespiti hekim arkadaşlarla paylaşılırsa doğru yönetilir sağlık sistemi.
08:10İnsanlar vakit kaybetmez gereksiz antibiyotikler almak durumunda kalmak diye söylüyorum.
08:16Mesela demin dedim ki salgın gibi norovirüs.
08:19Orada antibiyotik verilmemesi gerekiyor isallere.
08:22Antibiyotik verirseniz süreci daha da uzatıyorsunuz.
08:25Ama antibiyotik verilmesi gereken bir isalmış gibi ortaya çıkıyor.
08:29Yani ateşle ortaya çıkıyor.
08:31Karın ağrılarıyla ortaya çıkıyor.
08:32E ne yapması lazım?
08:33Sağlık otoritesinin sistemi koordine edip derhal aile hekimleriyle akademiyi ve pediatrislerle infeksiyoncuları bir araya getirip alarma edip yolu çizmesi lazım.
08:45Böylece de kolayca insanlara biz diyebiliriz ki şunlar şunlar şunlar evinde dursun.
08:50Gelip sağlık sistemini tıkamayın.
08:52Ama sorun yaşayabilecek olan kişiler bunlar.
08:55Onlar gelsin diyebiliriz.
08:56Öncelikle konak dediğimiz faktör çok önemli.
08:59Yani yetmiş beş yaşın üzerindeki insanlar hem solunum yolu infeksiyonlarına hem kovide hem de isale çok ciddi tepkiler verebilir ve ölümcül seyredebilir.
09:09En basit şey bile.
09:11İkincisi kanser hastaları ve bağışıklığı baskılanmış hastalar ki Türkiye'de oldukça önemli bir sayıları var.
09:19Bağışıklığı baskılanmış hasta dediğimiz Sedef hastalığı için ilaç kullanan da romatizması için ilaç kullanan da bağışıklığı baskılanmış hasta elbette ki kısır döngü halinde birbirine dolana dolana insanlar hiç iyileşmeden bir uzamış ve süründüren tablolar iki bu hastaları yani söylediğim özellikleri olan hastaları biz kaybediyoruz ve neden kaybettiğimizi kayıtlamadan kaybediyoruz.
09:44Aslında bu çağda bu devirde bulaşıcı hastalıktan kaybediyoruz.
09:48Biz bu hastaların çoğunu öncelikle koordinasyon dediğimiz Türkiye'deki sağlıktaki yetişmiş insan gücünü bir sahaya koymak lazım.
09:57Yetişmiş insan gücünün nitelikleriyle ilgili güçlendirici etkiyi yapmak lazım.
10:02Bizim eş değerimiz olan hekimler gelişmiş dünyada beş ila sekiz hasta görüyorlar günde.
10:11Türkiye bu sistemi sahada farklı bir şekilde desteklemek zorunda.
10:18Hekimlere yardımcı olabilecek biz ona paramedikler deriz.
10:23Yani hekim yardımcıları deriz.
10:26Alanı ki istihdam bekleyen sayısız sağlık personeli var biliyorsunuz.
10:31Daha da yetiştirmek mümkün.
10:33Ve aslında bizim evde tutmak dediğimiz hastaları evde tutmaya dönük yolları çizerek ve gerekirse evde bakım sistemini hareketlendirerek o hastalar için hastanelerdeki yükü ciddi hastalara ayırmak üzere azaltmamız lazım.
10:51Bu dediklerimden hekim sayısının artışı çok zaman alacak ve Türkiye'de büyük hekim açığı var.
10:57Zamanında hesaplanılmamış bir şey.
11:00Uzmanlık alanlarının da iyi hesaplanması gerekiyor.
11:03Türkiye'nin en çok aile hekimine ihtiyacı var.
11:06Onu mutlaka iyice yerleştirip üzerlerindeki yükü azaltıp koruyucu hekimlikte tutmak lazım onları.
11:13Arada muhakkak ikinci basamak hastanelere ihtiyacımız var.
11:17Yani semt hastanelerine ihtiyacımız var.
11:20Eskiden olduğu gibi Ankara'da eskiden olduğu gibi fizik tedavi hastanesi yanık ünitesi genel cerrahinin daha ağırlıklı olduğu hastaneler ameliyatların yapıldığı hastaneler gibi ikinci basamak uzmanlık hastanelerinin olması lazım.