PUTİN'İN "Çok kutuplu dünya için elimizden geleni yapmaya hazırız" sözü, Savunma Bakanı Yaşar Güler'in Suriye ile ilgili yaptığı GÖRÜŞME ve ÇEKİLME tanımı, piyasaları sarsan, borsayı tepe taklak eden rüzgarın kaynağı, AKDENİZ ve KIZILDENİZ'deki askeri yığınak, İsrail'in bitmeyen vahşeti...
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00ERGÜN DİLER KUTUP NOKTASI
00:03Putin'in çok kutuplu dünya için elimizden geleni yapmaya hazırız sözü,
00:08savunma bakanı Yaşar Güler'in Suriye ile ilgili yaptığı görüşme ve çekilme tanımı,
00:14piyasaları sarsan borsayı tepe takla keden rüzgarın kaynağı,
00:18Akdeniz ve Kızıldeniz'deki askeri yığınak,
00:21İsrail'in bitmeyen vahşeti.
00:24Adım adım gidelim.
00:26Politikacılar, diplomatlar, gazeteciler ve uluslararası gözlemciler,
00:30ısrarla, yorulmadan, bıkmadan dünyanın çok kutuplu olduğu veya yakında olacağı tezini işlemekte.
00:37Bu argüman son aylarda Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres,
00:43Almanya Başbakanı Olaf Scholz,
00:45Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Barbok,
00:48Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron,
00:50Brezilya Devlet Başkanı Luiz Lula da Silva
00:53ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından da dile getirildi.
00:58Avrupa Birliği'nin dış ilişkilerden sorumlu yüksek temsilcisi Joseph Borrell,
01:03dünyanın 2008 küresel mali krizinden bu yana,
01:06karmaşık çok kutupluluk sistemi olduğunu savunuyor.
01:10Ünlü yatırım bankası Morgan Stanley'de,
01:12çok kutuplu bir dünyada yol almak için bir strateji belgesi yayınladı.
01:17Böyle örnek hiç az değil. Peki gerçek ne?
01:20Açalım.
01:21Çok kutupluluk, uluslararası sistemdeki büyük güçlerin sayısını ifade eder.
01:26Ve dünyanın çok kutuplu olması için,
01:29üç veya daha fazla güç olması gerekir.
01:32Bugün bir kutup oluşturmak için ekonomik büyüklüğe,
01:35askeri güce ve küresel kaldıraca sahip yalnızca iki ülke var.
01:40Amerika Birleşik Devletleri ve Çin.
01:43Diğer büyük güçler görünürde yok ve yakın zamanda da olmayacaklar.
01:48Yükselen yeni ve orta güçlerin,
01:51büyük nüfusa, gelişen ekonomilere sahip bağlantısız ülkeler olması,
01:56dünyayı çok kutuplu yapmaz, yapmayacak da.
01:59Mesela Hindistan.
02:012021 gibi savunmaya bütçe ayırarak öne çıkmak istedi.
02:05Tabloda yer edinmek için hamle yaptı.
02:08Çin'in harcamalarının dörtte birine ulaşabildi.
02:11Ekonomik zenginlik, güç kullanma yeteneğinin bir başka göstergesidir.
02:16Japonya, dünyanın üçüncü büyük ekonomisine sahip.
02:20Ancak IMF'in son rakamlarına göre gayrisafi yurt içi hasılası,
02:24Çin'inkinin dörtte birinden az.
02:27Almanya, Hindistan, İngiltere ve Fransa'nın ise daha da küçük.
02:31Avrupa Birliği de bir kutup değildir, olmayacaktır.
02:35Her ülkenin ayrı ajandası hedefi vardı.
02:38Birlik olarak hareket etme kabiliyetleri sıfır bile değildi.
02:42Rusya, yüz ölçümü, muazzam doğal kaynakları ve devasa nükleer silah stokları nedeniyle
02:49büyük güç statüsü için potansiyel bir adaydır.
02:52Ülkenin sınırlarının ötesinde kesinlikle bir etkisi var.
02:56Büyük bir Avrupa savaşı yürütüyor ve Finlandiya ile İsveç'i NATO'ya katılmaya zorladı.
03:03Yine de İtalya'dan daha küçük bir ekonomiye ve Çin'in dörtte birine eşit bir askeri bütçeye sahip.
03:09Bu verilerle Rusya da üçüncü bir kutup olarak nitelendirilemez.
03:14Amerika ve Çin, iki büyük güç, dünyanın toplam savunma harcamalarının yarısını oluşturuyor.
03:21Birleşik Gayrı Safi yurt içi hasılaları ise otuz üç büyük ekonomiye kabaca eşit.
03:27Bu nedenle küresel mücadele Amerika ile Çin arkasındaki yapıyla yürütülüyordu.
03:33Şimdi bu noktadan hareket edelim.
03:36Amerika, Çin'in etki alanlarını sınırlayıp kendi projeleriyle kontrol edebildiği bir dev olarak ayakta ve hayatta tutmak istiyor.
03:44Şimdilik bunu da yapıyor.
03:46Geçtiğimiz hafta dünya ekonomileri sarsıldı.
03:49Kapkara bir güne uyandı.
03:51Genel itibariyle yapılan yorumlar Amerika'daki resesyon beklentisini öne çıkarıyordu.
03:57Oysa arz ve talep dengesinde bir aşınma vardı.
04:01Mesela Çin dünyanın geri kalanının kullanabileceğinin iki katı kadar güneş paneli üretiyordu.
04:08Türkiye'ye de gelmek için sıraya giren otomobil firmalarının üçte biri de kar etmiyordu.
04:14Zarardaydı.
04:16Üretimde kısıtlama olmadan yoluna devam eden Çin, sonuç olarak düşen fiyatlar, iflaslar, fabrikaların durması ve iş gücü kaybıyla karşılaşıyordu.
04:27Batı ekonomilerinin Amerika'nın isteğiyle kendi firmalarını destekleme kararı alması Pekin için kırmızı alarm anlamına geliyordu.
04:35Jinping Amerikalı devleri geçtiğimiz ay Pekin'de konuk etse de durum değişmiyordu.
04:41Tüm bunlar yan yana gelince iyimser tahminle Çin'in bu yılki büyüme oranı yüzde beş olarak belirleniyordu.
04:48Çin'in büyüyememesi tarihte bize başka bir ilki gösteriyordu.
04:53İsrail Orta Doğu'yu ateşe iterken, savaş tehlikesi giderek büyürken petrol fiyatları fırlamıyordu.
05:00Olacak iş değildi.
05:02Ancak oluyordu.
05:04Çünkü Çin ihtiyaç duymuyordu.
05:06Geçen yıl büyüme oranları istenen düzeyde olmayınca bir de üzerine bu yılki beklentiler binince stres artıyordu.
05:15Ekonomi dalgalanma kaçınılmaz olarak kendini gösteriyordu.
05:18Bizim de merkezinde olduğumuz Orta Doğu yanıyordu.
05:22İsrail durmuyor, vuruyor, öldürüyor, yok ediyordu.
05:26Küresel denklemin bölgeden geçtiğini gören Türkiye de haklı olarak kartlarını yeniden dağıtmak için hamle yapıyordu.
05:34Suriye ile ilişkilerin tekrar ele alınması da bunlardan biriydi.
05:38Bakan Güler, ilişkilerin normalleşmesi için daha önce Esad'ın gündeme getirdiği Suriye'nin kuzeyindeki Türk askerlerinin çekilmesi konusuyla ilgili
05:48kapsayıcı bir anayasanın kabulü, serbest seçimlerin yapılması, kapsamlı bir normalleşme ve güvenlik ortamının sağlanması konusunda elimizden gelen desteği vermeye hazırız.
05:59Ancak bunlar yapıldıktan ve sınırlarımızın güvenliği tam olarak sağlandıktan sonra karşılıklı koordine ile gereğini yaparız diye konuştu.
06:09Bakan Güler görüşmelerinde bakanlar düzeyinde olabileceğini açıkladı.
06:15Liderler aritmetiğinde belli ki zor görünmekteydi.
06:19Rusya'nın tutumundan daha etkili olan AB ve Amerika'nın ağırlığı yaptığı basınçtı.
06:25Türkiye'nin bölgedeki belirleyici güç olmasının önüne geçilmek isteniyordu, net.
06:30Günün sonunda Amerika çok kutuplu bir düzene karşıydı.
06:34Kimseyi bu kategoride görmüyordu.
06:36İhtimal barındıran şıkları da geriye itiyor, püskürtüyordu.
06:40Avrupa buna güzel bir örnekti.
06:43Peskodan Amerika'nın şemsiyesine savruluyorlardı.
06:46Washington, Pekin'i öteki yaparak, ayakta tutarak kontrol edilir hale getirmek ve egemenliğini sürdürmek istiyordu.
06:54Bunun için çabalıyorlardı.
06:56Yaparlar mı bilemem.
06:58Ancak amaçları ortada.
07:00Ekonomik olarak, siyasi olarak, stratejik olarak, askeri olarak devamlı sahadalar.
07:05Çin'in etrafında her hafta tatbikat yapıyorlar.
07:09Suriye'de, Irak'ta, Gazze'de yaşananlar da, küresel ekonomik sarsıntı da rollerin yeniden dağıtılması için çekilen sancılardı.
07:18Uzaktan bakınca bile yerine, konumuna itiraz eden ve bunu yüksek sesle dile getiren tek ülke Türkiye.
07:25Çin bile, sessiz düşünün.
07:27İsrail ise her göreve talip.
07:30Olacakları bu kulvarda değerlendirmek, sonuçları sağlıklı görmemizi sağlayacaktı.
07:35Çok şey olacağını görmek için üst seviyede bir akla ihtiyaç yoktu.
07:40Bakalım.