Destek Olmak İçin:
https://www.youtube.com/channel/UCojOP7HHZvM2nZz4Rwnd6-Q/join
Özlem Gürses'le 5 Dakikada Dünya Gündemi
Podcast Linki : https://open.spotify.com/episode/2BrfT4VHgTtUJcevyM2cLn?si=rIy-2Q8eS7O0y9zvblRArw
Özlem Gürses gündemi sizin için yorumluyor...
•••
Yeni Videolardan Haberdar Olmak İçin - https://bit.ly/3dEwomR
•••
- Sosyal Medya -
https://www.instagram.com/ozlemgurses/
https://twitter.com/OzlemGurses
http://www.ozlemgurses.com/
•••
Bize Ulaşmak ve İşbirliği Yapmak İçin : iletisim@ozlemgurses.com
#ÖzlemGürses #Haber #Haberler
https://www.youtube.com/channel/UCojOP7HHZvM2nZz4Rwnd6-Q/join
Özlem Gürses'le 5 Dakikada Dünya Gündemi
Podcast Linki : https://open.spotify.com/episode/2BrfT4VHgTtUJcevyM2cLn?si=rIy-2Q8eS7O0y9zvblRArw
Özlem Gürses gündemi sizin için yorumluyor...
•••
Yeni Videolardan Haberdar Olmak İçin - https://bit.ly/3dEwomR
•••
- Sosyal Medya -
https://www.instagram.com/ozlemgurses/
https://twitter.com/OzlemGurses
http://www.ozlemgurses.com/
•••
Bize Ulaşmak ve İşbirliği Yapmak İçin : iletisim@ozlemgurses.com
#ÖzlemGürses #Haber #Haberler
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Evet, dezenformasyon ve aslında yalan haber, sahte haber, sahte fotoğraf kullanımı,
00:06sahte videolar, sahte görseller, sosyal medya üzerinden yayılan bütün bu yalan yanlış bilgiler
00:12bütün bunlarla nasıl baş edebiliriz, nasıl mücadele edebiliriz?
00:15Daha doğrusu kendimizi bu ortamdan, bu iklimden nasıl koruyabiliriz?
00:22Bütün bunları konuşmaya devam ediyoruz.
00:23Bugünkü konuğum Bilgi Üniversitesi'nden,
00:26gelişim hukuku uzmanı, çok değerli bir akademisyen, Prof. Dr. Yaman Akdeniz.
00:30Kendisi aynı zamanda Türkiye'de engelli webinde kurucuları
00:34ve özellikle mesleğimizde sürekli olarak karşılaştığımız haber engellemeleri ile ilgili olarak
00:39düzenli raporlamalar yapan değerli bir isim.
00:42Yaman Hocam hoş geldiniz.
00:43Hoş bulduk Özlem Hanım, çok teşekkürler.
00:46Ben teşekkür ediyorum.
00:47Şimdi yani post-truth çağına girişimizle beraber, değil mi?
00:51Kelime oydu işte, gerçek ötesi çağ.
00:54Aslında bütün bunlarla da tanışmış olduk bu yeni kavramlarla.
00:58Dezinformasyon post-truth'tan önce, internetten önce, sosyal medyadan önce yok muydu?
01:03Şüphesiz vardı, farklı şekilde yapılıyordu.
01:05Belki yayılımı bu kadar kolay değildi.
01:07Sosyal medya her şeyin hızını değiştirdi.
01:12İlk soruyu şöyle sormak isterim.
01:13Sosyal medya şirketleri bir habercilik ve bilgi platformu mu?
01:17Yoksa sadece ticari reklam mecraları mı?
01:21Şimdi aslında tam ikisinin ortasına düşen bir durum söz konusu.
01:26Öncelikle tabii sizin de belirttiğiniz gibi sosyal medyanın dezinformasyon paylaşımına çok büyük bir etkisi var.
01:36Bununla birlikte geçtiğimiz yılda diyelim artık yapay zekanın da biz ciddi bir etkisini görebiliyoruz.
01:44Çünkü bizim görüntülerimizi sadece resimlerimizi değil video kayıtlarımızı da alıp hatta sesimizin gerçekmiş gibi taklit edilerek piyasaya sürülmesi mümkün hale geldi.
01:59Tabii sosyal medya platformlarını özlem ticari kuruluşlar olarak tanımlamak doğru.
02:05Kamu kuruluşu değiller, sivil toplum örgütü değiller, ticari kuruluşlar.
02:11Fakat aslında ilk başta ana amaçları kullanıcıların paylaştıkları bilgileri birbirlerine ulaştırmayı sağlayan sistemler olarak karşımıza çıktı.
02:25Fakat tabii onlar özellikle reklam gelirlerini arttırmak için son yıllarda tabii ki içeriklere kendilerinin de katkısı olduğu yani doğrudan kendi paylaşımları olmasa dahi
02:41üçüncü şirketlerin, üçüncü şahısların bilgilerini piyasaya yani kamuoyuna kendi platformları aracılarıyla sürdükleri için dolayısıyla tabii ki bu politikaları da uygulamaları da sorgulanmaya başladı diyebiliriz.
03:02Peki böyle bir sosyal medya ortamında yani hem işin ticari tarafı var hem de bilgi yayılımı tarafı var.
03:08Bir de hız konusu var yani herhangi birisi yanlış bir bilgiye tıkladığı anda farkında olmadan bu bilginin yayılmasına muazzam bir katkıda bulunmuş oluyor.
03:17Belki de istemeyerek yani sonrasında hani geri alabileceğimiz bir ortam da yok ne yazık ki.
03:24Siz hep söylüyorsunuz diyorsunuz ki yalan bilginin, yanlış bilginin, eksik bilginin, manipülasyon ve dezenformasyonun tek bir panzehri var o da daha fazla doğru bilgi.
03:35Yani sansür ya da yasaklama değil ama daha fazla doğru bilgi. Nasıl bir uygulamadan söz ediyorsunuz daha fazla doğru bilgiden kasıt?
03:43Şimdi tabii ki iki tarafı var konunun bir tanesi tabii ki cezalandırma işte hapis cezaları ki biz de biliyorsunuz Ekim 2022'de Türk Ceza Kanunu'na yeni bir madde eklendi.
03:58Halk yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçu diye baktığınız zaman tam olarak ne olduğu da anlaşılamayan bir yasa hükmü.
04:06Fakat basın ve gazeteciler üzerinde uygulanmaya başladı özellikle deprem sonrası işte seçim araları seçim öncesi seçim sonrası.
04:15Fakat burada tabii kastedilen piyasaya sürülen özellikle siyasi nitelikli bazı sahte veya işte dezenformasyon olacak görüntü ve haberlere karşı olarak bunların yanlış olduğunun açıklanması ve dolayısıyla kirli bir bilgiyle karşısında temiz bilgiyle mücadele etmek.
04:42Tabii bu tek başına artık yeterli olmuyor Özlem çünkü özellikle sosyal medya platformlarının geliştirdikleri reklam politikalarıyla hepimizin karşısına gerçek olmayan reklamlar veya reklam olduğu belli olmayan bilgiler çıkabiliyor.
05:00İşte Mayıs 2023 seçimleri öncesinde Kemal Kılıçdaroğlu'nun artık herkesin demeyeyim ama büyük bir çoğunun gerçek olmadığını bildiği bazı görüntüleri mesela piyasaya sürülmüştü.
05:15Fakat bunu tabii herkes bunun farkında olmayabilir. Dolayısıyla bazı özdenetim girişimleri veya özdenetim mekanizmalarının sadece tek başına özdenetim mekanizmaları değil ama arkasında belki bir yaptırımla birlikte ki Avrupa Birliği bu yönde ciddi bir atım attı.
05:39Hem birlik kirliliği yani dezenformasyon konusunda bir uygulama kuralları ortaya çıkarttı hem de bunu ek olarak tabii ki dijital hizmetler yasası ile ciddi yaptırımları da beraberinde getirdi.
05:57Bunlar yani yasalar oluşturmak kolay hatta uzun süreçlerden geçiyor Avrupa Birliği'nde. Uygulamadaki tabii sorunları unutmamak lazım. Sonuçta uluslararası sosyal medya platformları ile mücadele etmek kolay değil. Hem Avrupa Birliği'nde hem Türkiye'de hem İngiltere'de hem keza Amerika Birleşik Devletleri'nde.
06:21Çok ciddi bütçelerden bahsediyoruz. Milyarlarca insanın aynı anda kullanım yani çok herkesin ulaşabildiği yani okur yazarlığı olan ya da olmayan herkesin ulaşabildiği bir platform yapılanmasından bahsediyoruz. Daha önce hiç alışık olmadığımız bir şey. Dolayısıyla bunun hem okur yazarlığının elde edilmesi hem farkındalığının arttırılması hem de regulasyonlarının gelmesi de kendi içinde çok daha sofistike tartışmalara sahne oluyor.
06:48Yani tek bir çözüm yok. Mesela atıyorum TikTok'u kapat, işte web'i kapat veya da bütün sosyal medya platformlarını kapat ya da buradaki haber içeriklerini engelle, haber içeriklerini azalt. Mesela şimdi sosyal medya platformlarında yayıncılık yapan biri olarak ben görüyorum platformlar özellikle haber içeriklerini azaltmaya başladılar.
07:10Niye korkuyorlar yani kendilerinin başına bir şey geleceğinden, kendilerinin sorumlu tutulacağından korkuyorlar artık bu anlattığınız yeni regüle dünya dolayısıyla. Ama öte yandan siz söylediniz haber görünümlü reklam var mesela.
07:24O bakımdan zaten Avrupa Birliği politikalarına baktığımız zaman Özlem, ana hedefler arasında şeffaflığı görüyoruz. Yani siyasi reklamlar ve konulara dayanıklı reklamlar konusunda şeffaflığı arttırmak ve bunların hani reklam olduğunun ilk bakışta görülür olabildiğini, görülebilirliğini sağlamak.
07:45İkincisi reklam gelirlerini engellemek yani reklam gelirlerini engellemek derken birlik bilgi kirliliği veya dezenformasyon veya manipülatif bilgi yayıncılarının finansal teşviklerini azaltmak.
07:58Yani işte Facebook, MetaX, TikTok bunların bilinir dezenformasyon üreticilerinden kaynaklarından reklam almamalarını sağlamak. Tabi burada bir gelir kaybı söz konusu olacak. O bakımdan hani tek başına özdenetim mekanizmalarının yeterli olmadığını düşünüyorum.
08:21Tabi tüketicileri güçlendirmek çok önemli. Zor siz de bahsettiğiniz ama medya okur yazarlığı da artık çok önemli. Yani bizler de bilgi tüketicileri olarak baktığımız zaman ekranda veya telefonda karşımıza çıkan her şeyi işte beğenip paylaşmamak durumundayız.
08:38İnsanlar ama haber başlığından öteye gitmiyorlar Özlem. Yani sen de biliyorsun sizin programlarınızda da öyle. İşte bakıyorlar başlığa, manşete, içeriyi paylaşıyorlar.
08:56Oysaki asıl haber 5N1K'sı ile içinde. Ama onun içine tıklamıyorlar bile onun içine girip ve o bir cümleyle ezber klişe bir şey. Yani tabi burada aslında kullanıcının da sorumluluğu var. Belki onu da konuşmak lazım. Sadece şirketlerin değil çünkü yani şirketlerin suistimali her zaman var. Yeni bir dünya değil. Bu kullanıcının, tüketicinin bilincinin yükselmesi gerekiyor galiba.
09:21Tabi hem o hem de tabi şeffaflığın şöyle bir önemi var ki Avrupa Birliği bir dezenformasyon merkezi gibi bir şey kurdu. Oradan şimdi işte 6 aylık periyotlarda daha geniş kapsamlı şeffaflık raporları daha fazla bilgi yayınlanıyor.
09:43Çünkü araştırmacıların yani akademisyenlerin, sivil toplumun bu konuda çalışanların bu verilere ulaşıp platformların bilgi kirliliği ve dezenformasyon politikalarını inceleyebilir, eleştirebilir ve işte kamuoyu ile paylaşılabilir olması lazım. Çünkü bizler öncelikle bilgi sahibi olacağız ki gerekli uyarılarda bulunabilelim.
10:07Dolayısıyla Avrupa Birliği tabi aslında Avrupa Birliği derken de bu dijital hizmetler yasası daha bu sene başında tam anlamıyla yürürlüğe girdi. Hatta bazı soruşturmalara da Avrupa Komisyonu başladı.
10:24Yani Facebook'un, Instagram'ın hatta X'in yani eski adıyla Twitter'ın bazı politikalarını soruşturma açtı. Bu soruşturmalar da uzun sürecek. Fakat bir yaptırım mekanizması da Avrupa Birliği'nde oluşmaya başladı diyebiliriz ki böyle bir sistem tabi ki gerekli.
10:46Bizde de bir iz düşümü var ama bizdeki yapı daha tercümeye dayalı diyelim. Yani sosyal medya platformlarının Türkiye'deki yasal sorumlulukları 5651 sayılı yasaya içine konuldu ama biz hala işte Türkiye'de ofis açıları açmadılar konusunu pek geçemedik.
11:08Burada yayınladıkları şeffaflık raporlarına baktığımız zaman da aslında şey göstermelik tick box exercise dediğimiz hani yapmış olmak için yapılmış hiçbir işe yaramayan hepsini incelediğim için söylüyorum hiçbir işe yaramayan raporlar.
11:26Tabii BTK'da tam anlamıyla denetlemiyor. Denetledikleri zaman da biliyorsunuz işte bant daraltma ya da engelleme yöntemiyle yani aslında bizlerin istemediği çözümlerle karşımıza çıkıyorlar. Dolayısıyla daha henüz Türkiye'de yapıcı bir süreç bu konuda oluşmadı diyebilirim.
11:48Son olarak şunu sorayım. Yalan bilgi, yanlış bilgi mi daha hızlı yayılıyor? Elinizde bir veri var mı? Yayılmış bir yanlış bilginin sizin hep sürekli altını çizdiğiniz şekilde doğrulanmış hali bir denge yaratabiliyor mu? Yani gerçekten o yayılmış olan yalan bilginin doğrusu daha önce ulaştığı kitlelere ulaşabiliyor mu? İnsanlar doğrusunu öğrenebiliyor mu? Bunun bir yüzdesiyle ilgili bir bilgi var mı elimizde?
12:16Yüzdesel bir bilgi elimde yok Özlem ama ulaşmıyor. Yani bu konuda çalışan organizasyonlar var. Türkiye'de teyit var. Özellikle BBC'nin mesela bu konuda uzmanlaşmış gazetecileri var. Twitter üzerinden ben takip ettiğim bazı BBC hesapları.
12:37Özellikle Rusya'daki savaş, gazeteki tabi durumla ilgili çok fazla bilgi kirliliği, dezenformasyon, eski resimlerin orada olmuş gibi gösterilmesinden tutun, video görüntüleri hatta bilgisayar oyunlarından alınan bazı görseller falan.
12:57Bunları tabi tespit ediyorlar ama bunların tespit edilmesi ve kamuoyu ile paylaşılması ve bunların tabi görüntülenmesi bu yüzdeler gitgide düşüyor ve hemen anında da olmuyor. Yani siz bir yayın yapıyorsunuz işte o yayınla ilgili bir değerlendirme, o yayının fark edilmesi, görülmesi, şey yapılması vakit alıyor.
13:21Ama tabi sosyal medya platformlarına dönersek de bu tip görüntüleri ve bilgileri paylaşan hesapları kapatmaları üzerinde de ciddi bir baskı var.
13:36Kapatıyor, kapatmıyor değiller ama tabi yeni hesapların açılması, paylaşılması ve hatta bu hesapların tabi ki bu platformlara reklam vererek bu gerçek olmayan haber, bilgi ve görüntüleri paylaşmaları daha kolay oluyor.
13:55Yani Türkiye'de de bunun bazı örnekleri yani tam olarak ne olduğu anlaşılmayan hesaplardan bazı ismi bilinen kişilerle ilgili bazı böyle iddia görselleri falan bir dönem sıklıkla çıkıyor veya işte Instagram'da da şey devlet kurumlarıyla ilgili bazı sahte hesaplar, şeyler, reklamlar.
14:18Yani aslında söylemek istediğim sosyal medya platformlarının aslında işin içinde tabi ticari gelir söz konusu olduğu için kolaylıkla bu reklamları kabul etmesi daha iyi bir filtrasyondan aslında geçirmeleri gerekiyor.
14:33Evet bir de o var onu da ayrı bir bölümde konuşuruz, konuşacağız da zaten çok teşekkür ediyorum Prof. Dr. Yaman Akdeniz, bilişim hukuku uzmanı hem Türkiye'de hem de Avrupa'da.
15:02Avrupa coğrafyasında çalışmalarıyla ismi bilinen değerli bir akademisyen bizimle birlikteydi. Yaman Hocam çok teşekkürler, kolaylıklar diliyorum.
15:11Ben çok teşekkür ederim, tekrardan görüşmek üzere.