Haber Global Dış Haber Müdürü Süheyla Demir, ABD seçimlerine sayılı günler kala son durumu aktardı: Kimin kazanacağı hala belirsiz! Demir, ABD'de başkanın seçilme usullerini de aktardı.
https://haberglobal.com.tr/dunya/abd-baskanini-nasil-seciyor-secimi-sifir-noktasina-dikkat-392234
https://haberglobal.com.tr/dunya/abd-baskanini-nasil-seciyor-secimi-sifir-noktasina-dikkat-392234
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Peki, şimdi hazırladığımız grafik üzerinden de konuşmaya başlayalım, seni ayağa davet edeceğim bu noktada.
00:05Amerika Birleşik Devletleri'nde nasıl ABD Başkanı olunur, ABD Başkanı nasıl seçiliyor, şöyle detaylıca senden dinleyelim.
00:13Bunu konuşalım önemli, hem bugün için hem de gelecek için ihtimallerden bahsettiğimizde işin ABC'sinden başlamamız gerekiyor.
00:21Çünkü Amerika'da başkan adayı olmak için kriterler aslında çok net.
00:26Bunun ilki Amerika Birleşik Devletleri'nde doğmuş bir Amerikan vatandaşı olmayı gerektiriyor.
00:32Şimdi bu bize hangi ihtimali eleyiyor bunu söyleyelim.
00:36Son dönemde Amerikan siyasetini, dünya siyasetini konuşurken bir siyasetçi kadar çok bahsettiğimiz bir isim vardı Elon Musk.
00:44Gelecek ABD Başkanı o olur mu diye herkes çok soruyor, bu ihtimali merak ediyor ama işte daha ilk basamakta Elon Musk'ın elendiğini görüyoruz.
00:53Şimdiki adaylarımız tabii ki bu kriteri karşılıyorlar ki yarışıyorlar ama Elon Musk için böyle bir seçenek yok diyerek başlayalım.
01:00Diğer seçenek en az 35 yaşında olmak, yani bir alt sınır var yaşta ama üst sınır yok.
01:06Keşke üst sınır da olsa.
01:07Son dönemde bu çok tartışılıyor, Amerikan siyasetinin çok yaşlı olması, bakın Biden 81 yaşında, Trump 78 yaşında ama bir üst sınır olmadığını belirtelim.
01:17Bir de bir başka kriter daha var, Amerika'da en az 14 yıl yaşamak zorunda bütün adaylar.
01:24Şimdi bunlar aday olma kriterleriydi, bir de adaylık süreci var, onun da belirli aşamaları var, bu kısmı hızlı geçelim.
01:32Tabii ki her aday önce kendi partisinin desteğini almak zorunda, bu destek alma süreci parti içi oturumlar, oylamalarla, tartışmalarla belirlenebiliyor.
01:43Bu aşama geçildiğinde ulusal kongreler toplanıyor ve her parti kendi resmi adaylarını o ulusal kongrelerdeki oylamanın ardından yaşanıyor.
01:54Biz bu seçimde çok kritik bir olaya tanıklık olduk, tam da bu aşamada Biden ulusal kongreye çok az zaman kala, günler kala adaylıktan çekildi.
02:05Çünkü ilk başkanlık münazarasında o kadar kötü performans gösterdi ki, demokratların hep gizlemeye çalıştığı ve çok ikiyüzlüce bulunan aslında bunu da belirtelim.
02:16Bu kişi aday olmaya yeterli değil eleştirilerin haklı olduğu ortaya çıktı ve Biden çekildi, o ulusal kongreye günler kala yeni bir adaydan Kamala Harris'ten bahsettik biz.
02:29Peki adaylık süreci bu, seçilme süreci nasıl işliyor?
02:32Seçmenler Amerika'da hiç değişmez, Kasım'ın ilk salı günü sandığa giderler ve bu yıl bu durum 5 Kasım'a denk geldi, 5 Kasım'da gidecekler.
02:44Tabii ki onun öncesinde erken oylamalar yapılmadı mı? Yapıldı, bakın şunu aktaralım.
02:49Amerika'da neredeyse seçmenlerin yarısı erkenden oylarını kullandılar, 78 milyona yakın bir erken oy kullanma sayısına ulaşıldı.
02:59Bu da tabii ki salgından bu yana Amerika'da oy verme pratiğinin ne kadar değiştiğini, artık erkenden oy kullanmanın ne kadar yaygınlaştığını bize gösteren bir unsur.
03:09Ama Amerikan seçim sisteminden de bahsetmemiz gerekiyor.
03:13Şimdi bu seçilme sürecinde Türkiye'dekine ya da birçok ülkedekine kıyasla Amerika'da seçmenler başkanı doğrudan kendi oylarıyla seçmiyorlar.
03:24Evet, bizden çok farklı.
03:26Çok farklı, çok karmaşık, çok eleştirilen yıllardır biz bu sistemi reforma etmeli miyiz diye konuşulan bir seçim sistemi.
03:35Çünkü doğrudan seçmenler başkanı belirlemiyorlar ama başkanı seçecek seçiciler kurulunu belirliyorlar.
03:42Yani o delegeleri aslında gidiyor oyları ya da her eyalette iki eyalet hariç en çok oyu alan kişi o eyaletin nüfuslarına göre belirlenen delegelerini kazanmış oluyor.
03:55Yani kazanan bütün delegeleri almış oluyor.
03:58Bu da salıncak eyalet faktörünün ne kadar önemli olduğunu bize gösteriyor.
04:03Onu da yine birazdan konuşuruz.
04:04Konuşuruz, çok doğru.
04:05Ve başkanlar her zaman 20 Ocak'ta yemin ederek göreve başlıyorlar.
04:11Kasım'da seçilip Ocak'ta göreve başlıyorlar.
04:15Orada bir süreç söz konusu.
04:16Geçiş süreci, yani yeni başkan eski başkandan görevin hassasiyetlerini bir anlamda öğrenmiş oluyor.
04:23Bir saç dönemi olarak da düşünebilirsiniz.
04:26Uyum dönemi olarak da düşünebilirsiniz.
04:28Donald Trump seçimi kaybettiğinde bu süreç çok çalkantılı sancılı geçmişti.
04:33Çünkü Trump bir kere sonucu tanımamıştı.
04:36Hatta yemin törenine gitmemişti.
04:38151 yıl sonra bunu yapan ilk ABD başkanı olmuştu.
04:42Ama Biden diyor ki kim kazanırsa kazansın.
04:44Ben yemin törenine gideceğim.
04:46Yumuşak bir geçiş yapacağız diyor.
04:48Şimdi az önce salıncak eyaletlerden bahsettin.
04:51Bu salıncak eyaletler neden önemli ve neden ABD başkan adayları bu salıncak eyaletleri kazanmak için uğraşıyorlar?
05:00Şimdi salıncak eyaletler her yıl, her seçim daha doğrusu sayıları ya da hangi eyaletleri oldukları değişebiliyor.
05:08Bu salıncak eyaletler 50 eyalet arasında seçimi belirleme oranı daha yüksek olan eyaletler.
05:15Neden?
05:16Çünkü en başta kararsız eyaletler.
05:19Bir seçimden diğer seçime seçtikleri parti hep değişebiliyor.
05:24Örneğin bir seçimde demokratları oy vermişse diğer seçimde o eyalette cumhuriyetçi aday kazanabiliyor.
05:30Ama diyeceksiniz Nevada'da öyle değil ya da Kuzey Carolina'da öyle değil.
05:35Örneğin Nevada'da son iki seçimde Biden kazanmış.
05:38Kuzey Carolina'da Trump kazanmış iki kez üst üste.
05:41Neden o zaman yine salıncak eyaletteler?
05:44Şu ortaya giriyor.
05:46Bu kategoriye giren eyaletler bu seçimde belirsiz, öngörülemez bir durum yaşatıyor.
05:53Çünkü nüfus dengesi değişiyor, seçmenlerin özellikleri değişiyor.
05:58Dolayısıyla anketlere baktığımızda kimin kazanacağı hala tahmin edilemiyorsa ve bu aslında şuna işaret ediyorsa.
06:06Bir aday oradaki seçmenleri kendi lehine çevirebilir yani dönüştürülebilir bir seçmen potansiyeli varsa yine salıncak eyalete girebiliyor.
06:16Ve zaten örneğin Teksas'ta hiç değişmez cumhuriyetçiler yıllardır orada birinci olur.
06:24New York'ta hep demokratlar kazanır.
06:26Kaliforniya'da hep demokratlar kazanır.
06:29Dolayısıyla onlar salıncak eyalet değil.
06:31Ama bu demek değil ki bir sonraki seçimde aynısı olacak.
06:35Her şey değişebilir.
06:36Kesinlikle.
06:37Farklı faktörlere göre.
06:39Dolayısıyla Amerika'daki seçim sistemine göre buralardan kazanılacak bu belirsiz eyaletlerden ama dönüştürülebilir seçmeni olan eyaletlerden kazanılacak belegeler sizin başkan olma şansınızı çok arttırıyor.
06:53Tamamen seçmen davranışlarına bağlı bir sistem söz konusu burada salınacak eyaletlerden.
06:58Bu nedenle de zaten başkanlar bizde hani yurdun dört bir yanına gidilir ya Amerika'da böyle olmuyor.
07:04En çok seçim mitingleri, seçim kampanyaları, reklamları, harcamaları işte bu salıncak eyaletleri.
07:11İkiyi değiştirmek amacıyla.
07:12Yansıtılıyor, aktarılıyor.
07:14Çünkü oralar önemli.
07:15Oraları kazanırsanız Beyaz Saraya giden yol ne diyelim daha kolaylaşıyor, daha hızlanıyor.
07:21İşte biz de seçim akşamı buradaki oy farklarına bakacağız.
07:26Şimdi nasıl bir durum var?
07:27Özet geçeyim Pensilvanya'da ki bu eyaletler arasında en fazla delege sayısına sahip yani seçimin sıfır noktası diyebiliriz.
07:3519 delege çıkarıyor.
07:37Burayı kazanan böylesi güçlü bir sayı elde etmiş oluyor.
07:41Durum hep başa baş.
07:42Daha yakın olamazdı.
07:44Ama örneğin Arizona'da Trump güçlü ki 2020'de Biden kazanmıştı orayı.
07:51İşte Michigan'da Arap seçmenler Trump'ı destekliyor.
07:55Diğer eyaletlerde de durumlar her an değişebiliyor.
07:58Bir öngörülemezlik sürüyor açıkçası.
08:01Kesinlikle işte sağlık politikaları, göç politikaları, iklim değişikliği politikaları.
08:05Bütün bunlar etkileyecektir bu salıncak eyaletleri.
08:08Şimdi Amerika Birleşik Devletleri deyince bütün dünyayı etkileyen bir ülke bu.
08:14Haliyle bu seçim de bütün dünyayı etkileyecek bir seçim.
08:18Oldukça kritik önemli bir seçim.
08:20Dünyayı etkisini de konuşalım.
08:22O grift geldi şimdi.
08:24Elbette Orta Doğu politikasını daha sonra daha detaylı konuşuruz ama şimdilik diğer konulardaki etkilerine bir bakalım.
08:31Şimdi Amerika'da seçmenin tercihlerinin belki de dünyayı ilgilendiren konular çok ilgilendirmiyor.
08:38Ama Amerika'daki seçimler dünyayı çok ilgilendiriyor.
08:41Yani doğrudan bizi ya da özellikle başka ülkelerdeki gelişmeleri doğrudan etkileyen bir duruma sahip.
08:48Çünkü dünyanın en büyük ordusu, en güçlü ekonomilerinden biri ve dünya jandarmalığına soyunmuş,
08:54hala soyunmakta olan böylesi bir kimilerine göre emperyal vizyonu olan bir ülkeden bahsediyoruz.
09:01Dolayısıyla Amerika'da olan, Amerika'da seçilen o ülkeyi de sınırlı kalmıyor.
09:06Peki uluslararası etkilere baktığımızda neler öne çıkıyor?
09:10Öncelikle transatlantik ilişkilerinden bahsetmemiz gerekiyor.
09:14Yani Amerika ile NATO ilişkileri, Avrupa kıtasının ilişkileri.
09:19Şimdi bu ihtimalden bahsederken şu tespitle başlamamız gerekiyor Sinem.
09:24Başkan kim olursa olsun transatlantik ilişkilerinde bir dönemin sonu geldi.
09:29O da soğuk savaşta kurulan transatlantik ilişkilerinin artık eskisi gibi bir başkan,
09:37ABD başkanı tarafından öncelenmeyeceği.
09:40Biden bu konunun son temsilcisiydi.
09:44Şimdi Trump'ta, Harris'te seçilirse seçilsin.
09:47Tabii ki Harris Biden yönetiminin NATO ve Avrupa Birliği ile ilişkiler politikasını
09:52sürdürmeyi vaat ediyor ama eskisi gibi soğuk savaştaki o ittifak ruhunun çok çok
09:57belirleyici olmayacağı, Amerika Birleşik Devletleri'nin diğer bölgelerde özellikle
10:03de Asya'da, Uzak Doğu'da ve Güney Asya'daki ittifaklara yönüleceği yönünde bunlara
10:11bir öncelik verecek çünkü küresel sermaye ya da işte küresel nüfuz mücadelesi Avrupa'dan
10:17oraya kayıyor.
10:18Böylesi bir durum tespiti var ama Trump seçilirse NATO ile ilişkiler ve Avrupa Birliği
10:24ile ilişkiler yeniden ara sıra çıkmaza sürüklenebilir ya da Avrupa'daki sağın
10:30yükselişine Trump'ın seçilmesi katkı sunabilir yönünde değerlendirmeler de var.
10:34Diğer noktalara bakalım, örneğin Tayvan üzerinden Çin ile nüfuz mücadelesi.
10:40Bu nokta çok belirsiz.
10:42Aslında Trump başkanken Çin'i çok zorlamıştı özellikle de ticaret savaşlarıyla ama
10:51şimdi Tayvan konusunda belki de Çin Trump'ın seçilmesini tercih edecek noktada çünkü
10:57Trump şunu demiyor, biz Tayvan'ı mutlaka silahlandırmalıyız demiyor, hayır biz
11:03Tayvan'ı koruruz ama Tayvan bize bunun için ödeme yapmalı diyor yani bol keseden
11:09bedavaya bir silah ya da farklı maddi yardım yapmayacağız diyor.
11:14Harris ise Çin'i özellikle dediğimiz gibi o uluslararası ittifaklar dahilinde
11:20Çin etrafında yapılan ittifaklar dahilinde daha zorlama potansiyeli taşıyor.
11:25Tüm bunlar dikkate alındığında paradoksal biçimde Çin'deki birçok uzman Trump seçilirse
11:32bizim işimize daha iyi gelir diyorlar ama aynı durum küresel ticaret için söz konusu
11:38Trump'ın seçilmesi demek yeni bir vergi savaşı süreci yaşanır mı piyasalar çalkalanır mı
11:44Trump'ın öngörülemezliği piyasaları olumsuz etkiler mi diye sorulduğunda daha kötü bir ihtimal
11:51Trump'ın seçilmesi. Bir de Ukrayna'dan konuşalım. Bu seçimi en yüreği ağzında bekleyen ülke kim diye sorarsanız
12:01Çünkü Trump şunu diyor Ukrayna'ya müzakereleri kabul et ve müzakerelerde toprak tavizi vermeyi de kabul et diyorlar.
12:10Ama Harris böyle demiyor ya da Trump artık Ukrayna'ya kredi verelim diyor.
12:17Yani sadece biz karşılıksız çek vermeyelim kredi verelim diyor ve Trump'ın seçilmesi
12:23daha çok Rusya'nın işine gelebilecek bir Ukrayna'da savaş senaryosu ihtimali güçlendiriyor gibi.
12:30Tabii ki iklim değişikliği de önemli. Dünyayı ilgilendiren bir konu.
12:34Trump bir iklim ne diyelim küresel ısınma inkarcısı olduğu için.
12:39Evet inanmıyor. Açıklamalarında zaten bahsediyordu.
12:43Evet dolayısıyla bu da hepimiz için bir tehdit. Her ne kadar Amerika'nın başkanı kim olursa olsun
12:50daha yeşil bir ekonomi sürdürülebilir ekonomiyi ne yazık ki tercih etmeyeceği için
12:57çok çok bir değişiklik olmayacak gibi düşünsek de Trump'ın seçilmesi fosil yakıta dayalı üretimin
13:04daha da hız kazanacağı gibi bir ihtimali gündeme getiriyor ki Trump'ın açık açık vaadi de bu zaten.
13:10Ve Orta Doğu'ya değinelim istersen.
13:12Evet Orta Doğu'ya çok detaylı bir şekilde değinmek lazım çünkü şu soru akıllara geliyor.
13:17Orta Doğu'nun geleceği acaba bu seçime mi bağlı? Orta Doğu'nun kaderi bu seçimden sonra ne olur?
13:24Trump gelirse ne gibi politikalar sergiler? Kamala Harris gelirse ne gibi politikalar sergiler?
13:30İşin içinde İsrail var, Filistin var, Irak, İran, Suriye var. O kadar çok denklemli bir konu ki bu.
13:36Haliyle bu seçim Orta Doğu için çok kritik.
13:40Çok kritik gerçekten de.
13:42Her ne kadar Biden döneminde İsrail Amerika Birleşik Devletleri'ni pek dikkate almıyor gibi görünse de
13:48özellikle Trump'ın iktidara gelmesi oradaki sürecin gelişmesinde
13:53Amerika'nın belirleyici bir faktör ve rol üstlenmesi gibi bir ihtimali de doğurabilir.
13:58Baktığımızda adaylar birçok konuda da farklı düşünüyor.
14:02Aynı düşündükleri çok kritik noktalar var. Onlara değinelim.
14:05Adım adım gidelim.
14:07Şimdi İsrail ve Filistin ekseni üzerinden daha çok okursak bu seçimlerin Orta Doğu'ya etkisini
14:12Trump şöyle bir başkan, eski başkan.
14:15Amerika Birleşik Devletleri'nin gelmiş geçmiş en İsrail yanlısı başkanı oldu Donald Trump.
14:22Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıdı.
14:25Golan Tepelerindeki İsrail ilhakını resmen tanıdı.
14:28Yani İsrail'in bütün uluslararası hukuku, Orta Doğu barışını dinamitleyen,
14:34kendi tek yanlı politikalarına arka çıkan adımları en cesur biçimde Donald Trump attı.
14:41Kamala Harris ise bu konuda farklı. Biden yönetiminin kötü polisiydi İsrail'e karşı.
14:47Biden'ın diyemediklerini o diyordu. Eleştiremediklerini İsrail konusunda o eleştiriyordu.
14:53Böylesi bir durumları var.
14:55Peki Trump ne diyor İsrail konusunda?
14:57İsrail'in güvenliği benim başkan olmama bağlı diyor.
15:01Eğer ben başkan olsaydım şu an zaten 7 Ekim olmazdı.
15:05İsrail Hamas'ın hedefi haline gelmezdi diyor.
15:09Yani doğrudan İsrail'in varlığını, güvenliğini kendisine bağlayan, böyle konuşan biri.
15:16Harris ne diyor? İsrail'in güvenliğine tam bağlılık sözü veriyor.
15:21Yani ABD-İsrail ittifakına tam bağlılık sözü veriyor.
15:24Bu konuda ikisi de en büyük ortak noktayı paylaşıyor diyebiliriz.
15:28İsrail'e silah tedarikini sürdürme konusunda Donald Trump çok açık sözlü.
15:33Kamala Harris ise bu konuyu şarta bağlayıp bağlamayacağı sorularını hep geçiştiriyor.
15:39Yani belki bir silah ambargosu, en azından kısmı bir silah ambargosu açık tutuyor.
15:45Ama dediğimiz gibi yine de İsrail'in güvenliğine tam bağlılık sözü vermiş biri.
15:49Şimdi Gazze'de ateşkes olur mu, olmaz mı konusunda iki aday ne demiş? Onlara da bakalım.
15:55Trump şunu diyor, İsrail'in Gazze'de hızla zafer kazanması gerek.
15:59Ateşkeste olur diyor ama İsrail'in çıkarlarını önceleyen bir yaklaşıma sahip.
16:05İsrail hızla zafer kazansın, bu işi hızla bitirsin diyor.
16:09Harris ise evet acil ateşkes çağrısı yapıyor fakat bu ne kadar yansıyor?
16:14Zaten bu mesele ya da bunu derken İsrail'e silah yollamaya devam etmeleri en büyük handikap Biden'ın yönetimi adına.
16:21İki devletli çözüm, şimdi zaten iki devletli çözüme en büyük dinamiti koyan kimdi?
16:27Trump'tı. Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıyarak.
16:31Şimdi ise seçim kampanyasında iki devletli çözümün eskisinden çok daha zor olacağını itiraf etti.
16:38Aslında bu ifadeyle pek de mümkün olmadığını alt mesaj olarak veriyor.
16:42Çok doğru.
16:43Ve bunu da başlıca sorumluluklusu kim diye sorarsanız ben Trump'ın olduğunu düşünüyorum, onun politikalarının.
16:49Ve Harris ise şunu diyor, her şeye rağmen umutlu konuşuyor.
16:53İki devletli çözüm için 7-24 çalışacağım ifadesini kullanıyor.
16:59Bu dediğimiz gibi İsrail değişmeye zorlanmadıkça, İsrail Filistin devletini tanımaya yaklaşmadıkça
17:07ne yazık ki yakın madede imkansız gibi görülen bir durum.
17:11Trump bu arada İsrail-Arap yakınlaşmasının da mimarı bu.
17:16İbrahim Antlaşmaları'nın mimarı olan bir isim.
17:19Bu süreci derinleştirmeyi, Suudi Arabistan'ı da kapsayacak şekilde genişletmeyi planlarken
17:24Kamala Harris de bu politikayı destekliyor yine aynı şekilde.
17:29Ve son olarak İran konusuna geldiğimizde Trump kimdi?
17:33İran'la imzalanmış nükleer anlaşmadan ülkesini çeken bir kişiydi.
17:37Şimdi peki o nükleer anlaşma yeniden güncellenir mi bilmiyoruz ama hiç ona değinmeden
17:45İran'la yeni bir anlaşma yapacağını söylüyor.
17:47Bu anlaşmanın içeriğinin ne olacağı konusundaysa en ufak bir ipucu vermiyor.
17:52Sadece İran'la yeni bir anlaşma vaadi var.
17:56Harris ise nükleer anlaşmadan söz etmiyor.
17:59İran'dan pek söz etmiyor açıkçası.