Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00MÜZİK
00:14Cumhuriyet TV ekranlarından merhaba sevgili izleyenler.
00:17Bildiğiniz üzere Kasım ayının ilk haftasında aslında tüm dünya ABD seçimlerini takip etti.
00:22Yıllardır süren bir Rusya-Ukrayna savaşı var.
00:25Burada artık barış gelecek mi? Neler olacak?
00:27Taraflar neler istiyor? Bunları konuşacağız bugün.
00:30Konuğumuz Cumhuriyet Gazetesi yazarı Ahmet Süha Umar. Hoş geldiniz.
00:34Hoş bulduk. İyi yayınlar diliyorum.
00:36Efendim açılışta da söylediğim gibi bin güne aşkın süredir devam eden bir savaş var.
00:42ABD seçimlerini niye söyledim?
00:44Çünkü biliyorsunuz başkan seçilen Trump'ın ben savaşı bir günde bitiririm gibi bir vaadi vardı.
00:49Şimdi orada yakında bir müzakere masası kurulmasını bekliyor musunuz?
00:53Taraflar böyle bir masa kurulması halinde masaya hangi hedeflerle, hangi isteklerle gelirler?
00:59Remanım böyle bir tahminde bulunmak çok kolay değil.
01:05Çünkü önce şu devir teslim işi bitsin diye beklemek lazım.
01:11Ondan sonra da Trump'ın gerçekten nasıl bir tutum takınacağı, hangi adımları atacağı bu aşamada çok belirgin değil.
01:21Trump da zaten çok önceden tahmin edilebilir bir kişi değil.
01:27Trump'ın Ukrayna savaşını bir günde bitiririm sözü pek inandırıcı değil.
01:33Çünkü Ukrayna savaşını bitirmesi Rusya ile bir anlaşmaya varılmasını gerektiriyor.
01:46Rusya ile ABD'nin bırakın çok kısa sürede böyle bir günde iki günde uzunca bir sürede bir anlaşmaya varması olasılığı ben uzak görüyorum.
02:00Çünkü unutmayalım ABD uzunca bir süredir Rusya'yı kendisine bir numaralı düşman olarak ilan etti.
02:12Diyeceksiniz ki bu Biden yönetiminin tutumuydu.
02:17Değil. Daha öncesi de var. Trump'ın ilk döneminde de böyle şeyleri var.
02:23Çünkü bu ABD'nin uzun vadeli bir stratejisi olarak görülüyor.
02:28Bütün belirtiler o yönde.
02:32Bu gerçek önümüzde durunca Trump'ın kolay kolay kurulu düzene karşı çıkıp onu yok sayıp Rusya ile bir anlaşmaya varmasını beklemek dediğim gibi biraz hayal gücünün zorlanması gibi geliyor.
02:55Bu neden böyle ayrıca?
02:57Çünkü bunu yaptığı zaman ABD'nin uzun dönemli stratejisinin diğer ayağı Çin ile ilişkiler de kuşkulu bir hale gelecek.
03:10Yani bunun yapılabilmesi için benim gördüğüm kadarıyla ABD'nin bütün stratejisini baştan sona değiştirmiş olması gerekiyor.
03:22Belki de bana öyle geliyor ama ben böyle görüyorum.
03:26Bu stratejinin baştan sona değişmesi de yine çok kolay gibi gözükmüyor.
03:33Çünkü bu ABD'nin dünya hegemonyası, tek süper güç gibi ilkeli beklentilerinden vazgeçmesi anlamını taşıyacaktır.
03:44Bütün bunlar böyle bir arada düşünüldüğünde ben doğrusu bu aşamada en azından söylenen sözlere çok fazla kulak asılmaması gerektiği inancımdayım.
03:57Evet çok kısa peki aslında Trump'ın seçimden evvel yaptığı konuşmalarda da verdiği mesajlar biraz şöyle yorumlanmıştı.
04:06İşte sizin de dediğiniz gibi Amerika'ya çok büyük bir hegemonya dünyada bir tek güç dolayısıyla çok ciddi NATO'ya da harcamalar yapıyor.
04:14Biraz Trump bu harcamaları azaltarak aslında batıya da kendi silah sanayilerine daha fazla yatırım yapmaya daha fazla para harcamaya itecek şeklinde yorumlar vardı.
04:23Bunu yapacak mı bunu bekliyor musunuz?
04:25Belki Rusya'dan böyle bir birazdan yine konuşacağız nükleer doktrini de.
04:29Yani bir nükleer tehdit adı altında böyle bir gelişme de olur mu?
04:35İnanamıyorum bu söylem yani batının Avrupa Birliği'nin batının güvenliğe daha fazla para harcaması söylemi yıllardır devam edebilen bir söylem.
04:56Ben en son NATO daimi temsilci yardımcısı olduğum dönemde 1980'li yılların sonu bu her defasında NATO gündemine gelirdi.
05:07Amerika diğer NATO üyelerini savunmaya daha fazla kaynak ayırmaları hatta bunun bir de yüzde iki buçuk filan böyle bir lafı vardır.
05:17Yönünde hep zorlamaya çalışırdı.
05:22Şimdi burada Amerika Birleşik Devletleri bir yanda diğer NATO üyeleri o zamanki NATO üyeleri tabii şimdi çok arttı sayılır otuz küsur oldular.
05:31Bu NATO üyelerinin bir rahatlığı vardı geçmişte.
05:37Yani Amerika'ya sırtlarını dayamışlardı ve işte nükleer dengeler filan söz konusuydu.
05:43Onun için savunmaya fazla para harcamak istemiyorlardı.
05:47Bir ara Avrupa kendi güvenlik sistemini kurmak için bazı adımlar arttı onları da fazla yürütemediler.
05:56Şimdi Trump büyük olasılıkla bu söylemi daha şiddetli bir şekilde tabir caizse diğer NATO üyelerinin önüne koyacak.
06:08Bunu nereden çıkarıyoruz?
06:10Çünkü zaten biliyorsunuz Washington toplantısında NATO'nun son Washington Temmuz 2024'te orada çok açıkça bu dile getirildi.
06:22Hatta Avrupa Birliği dışındaki ülkelerin de ki bu bizi çok yakından ilgilendiriyor.
06:29Bu harcamalarını artırmaları silah sanayine daha fazla harcama yapmaları öngörüldü ve bu bildiriye girdi.
06:38Şimdi bütün bunlar bence çok daha önemli bir şeyi işaret ediyor.
06:46O da şu silahlanma artacak.
06:50Silahlanmanın artması, iki gün sonraki yazımda bir kısaca deliniyorum bu konuya.
06:59Silahlanmanın artması büyük çatışmalara ve savaşlara yol açan, o yönde ilerlendiğini gösteren en önemli göstergelerden bir tanesidir.
07:17Halbuki düşünün 1970'li yıllardan başlayan ve çok yakın zamanlara kadar gelen bir silahsızlanma çabası vardı dünyada.
07:30Silahsızlanma da silahlanmanın tersine tahmin edebileceğiniz gibi barış demektir.
07:37Şimdi bu silahlanma artarsa, savunma sanayine yapılacak harcamalar artarsa, tabii ki bundan en büyük ölçüde kazançlı çıkacak ülkelerin başında Amerika Birleşik Devletleri.
07:51Çünkü onu söyleyeyim de, Military Industrial Complex dedikleri sistemin Amerika'yı yönettiği düşünülür ve bunda gerçek payı da vardır.
08:05O nedenle ben bu söylemin iyice bastırılacağını, dayatılacağını düşünüyorum.
08:13Bunun sonunda tabii Türkiye'nin bu işi çok ciddi bir şekilde düşünmesi lazım, bütün ülkelerle beraber.
08:21Silah satmak olunca aslında konu Amerika'nın yanında İsrail'in de bundan çok kazançlı çıkacağını söyleyebilir miyiz?
08:29İsrail'in bundan kazançlı çıkması evet olası ama Amerika Birleşik Devletleri, Fransa, İngiltere gibi değil, hele Amerika Birleşik Devletleri gibi değil.
08:42İsrail'in çok daha ciddi bir takım konuları olduğunu düşünüyorum.
08:51Yani buna belki başka bir zamanda değiniriz.
08:54İsrail son zamanlardaki tutukuyla, özellikle Netanyahu'nun bu ikinci dönemi biliyorsunuz.
09:01İlk yılda 1996, ben Ürdün'de Büyükelçi elçiydim, ilk defa o zaman iktidara geldi.
09:09Geldiği günden bu yana İsrail'in ben kötü bir yolda, yanlış bir yolda ve kendisine çok zarar vereceği bir yolda yürüdüğünü düşünüyorum.
09:21Evet, o halde sizinle... Buyurun buyurun lütfen.
09:26Tamam, sizin söylediğiniz doğrudur. İsrail de bundan kazançlı çıkmaya en azından çaba gösterecektir.
09:34Evet, sizinle o halde şey diyecektim ben de şimdi İsrail ve Gazze Savaşı'na ilişkin ayrıca bir program yapalım.
09:40Hemen Rusya, Ukrayna'ya dönelim.
09:42Aslında sizin söylediğiniz bu küresel çapta bir gerginlik, bir savaşın bir yönden ayak seslerini duyuran ya da bir olasılık arttıran gelişmeler de var.
09:51Bunlardan bir tanesi elbette Biden'ın görevi teslim etmeden önce Ukrayna'nın Rusya topraklarında uzun menzilli füzelerle vurması da izin vermesiydi.
10:00ABD ve İngiltere'den bu izin çıktı.
10:03Bunun yanında Rusya da nükleer doktrininde değişiklikler yaptı. Biraz daha sertleştirdi diyebiliriz.
10:08Bu gelişmeleri de bir yorumlamanızı isteyeyim.
10:10Rusya'nın özellikle nükleer doktrininde yaptığı değişiklikleri, o maddeleri bir konuşalım dilerseniz.
10:16İrem Hanım, ben de sevgili dostum Emre Kongar gibi bu konuyu yazdım yazımda demek zorundayım.
10:26Çünkü çarşamba günü çıkacak yazım bunun üzerine.
10:30Ben doğrusu bilmiyorum Barbara Tuchman diye bir yazar vardı, tarihçi yazar.
10:36Onun The March of the Folly, delilik yürüyüşü veya ahmaklık yürüyüşü.
10:41Bazen çok güzel hayvanlar olan eşeklere haksızlık ederler, eşeklik yürüyüşü de çevirirler.
10:49Bir kitabı vardı. Burada benim gördüğüm kadarıyla dünya böyle bir delilik yürüyüşüne çıkmış gibi görünüyor.
10:59Gerçekten Biden'ın hangi amaçla yapmış olursa olsun giderayak böyle bir izin vermesi,
11:07Amerikan taktik füzelerinin Rusya topraklarının içinde kullanılması için Ukrayna'ya izin vermesi.
11:18Arkadan İngiltere ile Fransa'nın kendi füzelerinin aynı derecede uzun menzili ama taktik füzeler bunlar,
11:26balistik füzeler deyip kullanılması izin vermesi bana çok akıllıca bir iş gibi gelmiyor.
11:32Hemen arkasından aynı eş zamanlı Putin de nükleer doktriğini güncelledi.
11:40Nükleer doktrinin güncellenmesinin ortaya çıkardığı sonuç şudur.
11:47Sadece bu füzeleri kullanan ülkeye değil, bu füzeleri o ülkeye veren ülkelere karşı da nükleer silah kullanabilirim diyor.
11:57Bu yani dünyanın sonu demek.
12:01Halen bir zamanlar dehşet dengesi denirdi buna.
12:05Bu dehşet dengesi yani Rusya ile Amerika Birleşik Devletleri birbirlerini bir defa değil,
12:13birkaç defa ortadan kaldıracak kadar nükleer silaha sahip olduğunu düşünürseniz bu gidiş iyi gidiş değil.
12:21Hakan Fidan dostum konuşulmaya başlandığı anda nükleer tehlike vardır dedi doğrudur.
12:31Çünkü bakın Biden hiç akıl almayacak bir iş yaptı böyle bir izin verdi.
12:39Bir başkası da hiç akıl almayacak bir iş yapıp bir düğmeye basabilir bir gün.
12:45Bu da dünyanın sonu.
12:48Burada bir şey izninizle söyleyeyim.
12:51Yani ben doğa ile çok yakından ilgilenen bir insan ve dünyanın ihtişatını o açıdan da izlemeye çalışan bir insan olarak
13:01hani bu dünyanın lehine mi olur aleyhine mi olur o konuda tereddüdüm var.
13:07Çünkü dünya geçmişte biliyorsunuz 5-6 kez çeşitli nedenlerle yok olmuş tekrar başlamış ve bugünlere gelmiş.
13:15Bir defa daha yok olur ve bu yok olmuşta ilk yok olacak canlı da insan bizleriz.
13:21İnsan da doğaya zarar veren tek canlı.
13:25Doğaya uymayan ve doğayı değiştirmeye çalışan tek canlı.
13:29Belki de dünya böylece rahatlar ve yeniden başlar her şey bilemiyorum hangisi daha hayırlıdır.
13:36Peki o halde efendim kapatmadan siz de dediniz aslında gerçekten nükleer tehdit çok ciddi bir tehdit.
13:43Dolayısıyla Rusya'nın bu doktrine ilişkin yaptığı düzenlemeler bir gözdağı olabilir mi?
13:48Belki Trump yönetimi yeniden bu kararı gözden geçirir dediğim gibi belki bir barış girişimi en azından bir masa kısa zamanda kurulmasa bile yapılır.
13:58Putin size gözdağı mı verdi?
14:01Her diplomatik adımda gözdağı demeyelim de bir uyarı bir mesaj vardır.
14:08Putin de büyük olasılıkla gelişmeleri belli bir aşamada tutmaya çalışıyor olabilir.
14:16Çünkü nihayet biraz evvel söyledim hani birbirini yok edecekse ülkeler bunda Rusya'nın da yok olması söz konusu.
14:26Yani hiçbir aklı başında birazcık başında devlet adamı kendi ülkesinin yok olmasını istememelidir.
14:33İstemez diyemiyorum çünkü geçmişte bunun tersi örnekleri de gördük onun için istememelidir.
14:39İşte bu delilik yürüyüşü budur zaten o kitapta onu anlatır.
14:43Ülkeyi yönetenlerin kendi ülkelerinin çıkarına aykırı hareket etmesi.
14:48Yani dünya böyle bir dönemden geçiyor.
14:50Bu akıl tutulmasını işte delilik bile ederseniz değil.
14:54Putin muhtemelen bir uyarıda bulunuyor olabilir.
14:58Benim biraz evvel çizgi çizdiğim büyük çaplı dünyayı ortadan kaldıracak bir nükleer çatışma çıkarma bu konuda biraz tereddüdüm var.
15:09Yani nükleer karşılık verilirse bile büyük olasılıkla sınırlı olabilir.
15:17O bile çok tabi vahim bir durum ki böyle topyekun bir nükleer savaştan uzak kalabilmek için.
15:26Ama dediğim gibi yani bir defa yola çıkılırsa ilk adım atılırsa ondan sonra nereye kadar gidilir onu bugünden kestirmek çok zor.
15:37Evet aslında karanlık bir tablo çizmiş olduk ama elbette önemli gelişmeler ve konuşmak da lazım.
15:43Çok teşekkür ediyorum vakit ayırdığınız için.
15:46Estağfurullah ben teşekkür ediyorum Yereman Hanım. İyi yayınlar diliyorum.
15:49Hoşçakalın.
15:50Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri sizler için sevgili yazarımız Cumhuriyet Gazetesi yazarı Ahmet Süha Umar Rusya ve Ukrayna savaşının gelmiş olduğu son durumu yorumladı.
15:59Özellikle son yaşanan gelişmeler önemliydi.
16:02Putin'in Rusya'nın nükleer doktrininde yaptığı değişiklikler.
16:06Bunun yanında ABD'den Biden görevi Trump'a devretmeden evvel Ukrayna'ya Rusya'yı vurabileceği uzun menzilli füzelere izin çıkmasıydı.
16:16Bu iki önemli gelişme küresel bir çatışma mı olacak? Küresel bir savaş mı yaklaşıyor?
16:21Yorumlarını elbette herkese yaptırıyordu. Bizlerle konuştuk.
16:24Biraz karanlık bir tablo var gibi ama şimdilik nokta alayalım daha sonra yeniden bu gelişmeleri konuşalım efendim.