Tüketici Fiyat Endeksi, kasımda aylık bazda yüzde 2,24 olurken yıllık bazda yüzde 47,09'a geriledi.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Ama şu anda Kasım ayında enflasyon %2,24 olarak belirlendi.
00:04Siz şimdi öncelikle bu sayıyı nasıl yorumluyorsunuz?
00:07Beklediğiniz bir tahmindi sanıyorum ki.
00:10Evet, şimdi şöyle düşünelim.
00:12Biz açıkçası az önce konuşmamızda 2.2 civarında bir şey olabileceğinden bahsetmiştik.
00:161.98'de 2.2 arası bir rakamın vakti olacağını söylemiştik.
00:20Aşağı yukarı beklentiler doğrultusunda.
00:22Ama tabii ki çok da endişeli bir düzele değil Ebran Hanım, bunu da söylememiz lazım.
00:26Yani enflasyon rakamları bizim beklediğimiz gibi ciddi bir gevşeme eğilimine henüz giremedi maalesef.
00:32Ama gene de baktığımızda tabii ki bir trend var.
00:35Yani aşağı doğru bir eğilim var.
00:37Ama bu bizim beklediğimiz düzeyde hızlı bir eğilim olmadığını biz gözlemliyoruz.
00:42Çünkü Türkiye ekonomisinde hala talebeli bir yapım var.
00:45Yani ekonomik aspekte baktığımızda hali hakkı çiftleşimlerinin devam ettiğini biz görüyoruz.
00:52Yıllık enflasyon rakamlar 45-50 civarında olmuş oldu bu rakamla beraber.
00:56Yani ağırlık ayı sonunda büyük ihtimalle yıllık enflasyon 47-46 civarında bir şekil rakamla şekillenmiş olacak yıllık enflasyon.
01:04Yani tabii ki hedeflenen enflasyonun biraz üzerinde bir rakamla yıl bitirmiş olacağız, öyle gözüküyor.
01:10Ama yani şu anki durumda şunu ifade etmemiz lazım.
01:13Bu bir trendtir.
01:15Bu bir anda tabii ki çözülmesini beklemiyoruz enflasyon rakamlarının.
01:18Belli bir trend etmesini bekliyoruz.
01:20Ama tabii ki şunu da söylememizde fayda var.
01:23Türkiye ekonomisi hala sıcak, çok soğumuş bir ekonomik altyapı olmadığını gözlemliyoruz.
01:28Bunu da testlerimize katmamıza fayda var diye düşünüyorum.
01:32Şimdi Sayın Turgut bir de biliyorsunuz ki Cumhurbaşkanı Erdoğan her defasında yineliyor.
01:37Ve diyor ki bizler enflasyonu vatandaşımızı ezdirmeyeceğiz.
01:41Yeni dönem zamlar açıklanan bu rakamlar ışığında sizce neler vaat ediyor?
01:47Açıkçası şunu söylememiz lazım.
01:50Bu özellikle biliyorsunuz enflasyon rakama bağlı otomatik zamlar var Türkiye ekonomisinde.
01:55Yani emeklinin, memurun vesaire zamları var, emeklinin zamları var.
01:59Ve tabii ki enflasyon rakamı takip eden bir asgari ücret mücadelesi var ülkede.
02:04Yani emekçi grupların hak talepleri var.
02:07Şimdi bütün bunlar bu rakamlara göre şekillenmiş olacak.
02:10Sayın Cumhurbaşkanımız da ücretimin enflasyonu ezmeyeceğini defalarca söyledi.
02:15Ve açıkçası geçtiğimiz yıllarda da ücretli rakam artışlarının, ücretli gelir artışlarının enflasyon üzerinde olduğunu biz gözlemledik net bir şekilde baktığımızda.
02:24Bu senede büyük ihtimalle buna göre bir ayarlama yapılacak gibi gözüküyor.
02:29Ama tabii ki artık şunu da ifade etmemiz lazım.
02:31Geniş toplum kesimlerinde yani ne kadar enflasyon olursa o kadar zam alırız düşüncesinin getirdiği bir handikap da var.
02:39Yani insanlar şunu da farkındalar. Ne kadar çok ücretler artarsa bu kadar çok enflasyon rakamlaştığının önerilerini kullanırlar açıkçası.
02:46Yani belli bir toplumsal mutabakata doğru geliyoruz aslında.
02:50Yani o toplumsal mutabakatın adı nedir diye sorarsanız.
02:53Bir miktar ücretlerden felakarlık, bir miktar enflasyon mücadelesine destek biçiminde bir yuvarlama içinde bir ücret oluşumunu beklemek bence en makul olan şu anda.
03:05Yani ben Cumhurbaşkanımızın söylediklerine istinaden şunu söyleyebilirim.
03:10Memur ve emeklilerin ücret artışları zaten belli.
03:12Sayısal olarak ifade edilebilir şu anda.
03:15Önceki ay daha net olacak tabii ki. Bir ay daha var şu anda.
03:18Ama diğer taraftan asgari ücret biliyorsunuz Türkiye ekonomiye çok belirgin bir hale aldı.
03:23Bununla ilgili rakamların, beklentilerin şu anda özellikle Türkiye'nin bulunduğu jeopolitik durumda göz önünde bulunuyorlar.
03:29Daha böyle rasyonel bir şekilde belirlenmesi lazım.
03:32Yani siyasi bir açıklaması vardı biliyorsunuz %25 civarında bir rakam beklenmeye dair.
03:37Yani bu rakamın mümkün olan makul bir şekilde beklenen enflasyon doğrultusunda açıklanmasının makul olacağını düşünüyoruz.
03:44Yoksa şimdi bu rakamlara bakarak bir asgari ücret ve ücret beklentisi içinde olmak bence gerçekten bir sıkıntıya sokar ülke ekonomisini.
03:52Bütün bu perspektif içinde ben evet ücretlerin enflasyona ezilmeyeceğini gene söyleyebiliriz.
04:00Ama ücretlerin de açıkçası ülkenin genel kurum hakkında belli bir karar sahibi olduğunu ben varsayıyorum ve düşünüyorum.
04:06Ona göre bir beklenti içinde meseleyle bakması gerektiğini düşünüyorum açıkçası.
04:10Şimdi Sayın Turgut bir de elimizde tabii ki yeni bilgiler de geliyor.
04:14Şimdi tüfedeki değişim 2024 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre %2,24.
04:20Bir önceki yılın Aralık ayına göre ise %42,91.
04:24Bir önceki yılın yine aynı ayına göre ise %47,09 ve 12 aylık ortalamalara göre de %60,45 olarak gerçekleşti.
04:34Bunu peki nasıl yorumluyorsunuz?
04:36Şimdi bunlar özellikle çok yüksek bir enflasyon döneminden Türkiye'ye geliyor bugünlere.
04:42Yani 70 dönemindeki yüksek ortamlar yüksek enflasyon rakamlarını hala devam eden bir sürece referans olarak kabul etmek doğru olmayabilir.
04:52Yani enflasyon yüksek seyretti, evet bugüne gelindi.
04:55Bundan sonrası için aslında biz beklentileri ölçmemiz lazım.
04:58Şimdi bakınız, hane altının enflasyon beklentileri hala çok yüksek.
05:02Geçmişimizin ayarlarına göre bir AKP yayınlandı, oradan yüksekti.
05:05Yani hane altındaki beklentilerin yavaş yavaş aşağıya inmesini biz bekliyoruz ki,
05:09yani ufak kılınımlar var ama daha sert inmeleri bekliyoruz.
05:12Yani açıkçası şu anda ülke ekonomisinde hem üreten hem tüketen taraflar yüksek enflasyon beklentisini tam olarak kırabilmiş değiller.
05:20Bunun iyileşmelerini görüyoruz ama biraz daha böyle bir beklenti süreçlerinin ilerledilebilmesi gerekiyor.
05:25Ben açıkçası para portakal tarafında marzların zorlandığını düşünüyorum.
05:29Yani belli bir noktaya girebildiğini düşünüyorum.
05:32Zaten Sayın Karahan da, Merkez Bankası Başkanımız da, Hatice Hanım da daha önce Merkez Bankası Başkanımız bununla ilgili,
05:39BBK üyemiz bununla ilgili açıklamaları yapmıştı.
05:41Yani para portakal tarafında belli bir noktaya geldiğimizi artık hepimiz kabul ediyoruz.
05:45Yani yüksek faizli ortamın etki edebildiği rakamlar bu kadar gibi gözüküyor.
05:50Demek ki piyasada farklı beklentileri ortaya koymak lazım.
05:53Bu da benim açıkçası aklımda biraz acı bir reçete de olsa,
05:58ücretlerle ilgili daha radikal adımlar gündeme gelebilir diye düşünüyorum.
06:01Yani ücretlerle ilgili eğer ücret artışları önceki dönemde az önce konuştuğumuz gibi,
06:07beklentinin enflasyona göre yapılırsa, ben piyasadaki genel beklentinin enflasyon beklentisinin kırılacağını düşünüyorum.
06:13Bu bahsettiğimiz rakamlar da gerçekten şu anda yüksek reflasyon sürecinden geldiğimiz için,
06:18şu anda hali hazırda, bir miktar evet yüksek seri ediyor, ortamlarda yüksek seri ediyor.
06:23Ama uçurtmayın, hem bazı kişilerin daha netleşmesi,
06:27yani bazı kişilerden biliyorsunuz geçtiğimiz son günün ilk yarısı çok yüksek reflasyon var ülkede,
06:32onun netleşmesi, hem de ülkenin genel olarak düşük reflasyona dair beklentilerinin biraz daha artması sonucunda,
06:40ben önceki dönemin bu ortamları daha aşağıya çekeceğini düşünüyorum.
06:44Genel olarak yapının da bu şekilde değendirilmesi ve beklentilerin bu yönde olmasının da ülke ekonomisinin hayırlı olacağını düşünüyorum.
06:51Yüksek reflasyon beklentileri toplantılara bir kısma bakımdan çok büyük bir handikap yaratıyor gerçekten ülke ekonomisinde ve hane halkında.
06:59O yüzden öncelik günlerde bence bu konuyu daha hassasiyetle incelemek,
07:04ekonomiyetimin de bu konuya daha da ağırlık vereceğini beklemek ve beklemeliyiz diye düşünüyorum açıkçası.
07:10Sayın Turgut, az önceki sorumu tekrardan sormak istiyorum, yerim kalmış.
07:14Şimdi Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in bir açıklaması olmuştu.
07:18Ekonomide yeniden dengelenmeyi sağladık, ilk üç çeyrekte iç talep büyümeye 1,3 puan, net dış talepse 1,9 puan katkı verdi şeklinde geçtiğimiz gün bir açıklama yapmıştı.
07:29Şimdi açıklanan enflasyon ve yeni yıldatılacak adımları genel olarak nasıl toparlarsınız?
07:34Şimdi burada Sayın Bakanımızın söylediği şey şu, yani büyüme meselesine desteği biz şu ana kadar uzun yıllar boyunca hep iç tüketime bağlı olarak forsettik ve ilerlettik.
07:47İç tüketime bağlı bir altyapı içinde ülke ekonomisini yönettik.
07:53Ben son dönemde dış ticaretinin de ihracat, ithalat ekstreminin de katkısının yüksek olduğunu Sayın Bakan ifade etmeye çalışıyor.
08:01Yani zaten aslında bizim uzun süredir konuştuğumuz ve üzeri durmak istediğimiz bir konuya temas etmiş.
08:06Yani nedir? O da dış ticarete dayalı, dış talepe bağlı büyüme modelinin daha da çok söz sahibi olması ülke ekonomisinde.
08:14Sayın Bakan da bunu işaretlemiş.
08:16Yani evet önümüzdeki dönemde zaten bunu her zaman konuşuyoruz.
08:20Türkiye ekonomisinin tutuşunun rızklı iç ticarette, ihlacatta ciharet fazla vermesinde olduğunu konuşuyoruz.
08:28Dış ticaret hacminin artmasında olduğunu konuşuyoruz.
08:30Bununla ilgili herhangi bir şüphemiz yok, bir şey yok içimizde, bir şüphemiz yok.
08:35Bakan da bunu işaret ediyor.
08:37Tabii önümüzdeki günlerde şunu söylememiz lazım Ebru Hanım, izleyicilerimiz bunun farkında olmalılar bence.
08:42Şimdi iç tüketim medyalı talep bir miktar daha duraklayacak.
08:46Bunun yerine tüketim talep alacak.
08:48Yani ülke daha çok ihracat yönelik bir ekonomik raya oturacak.
08:52Bunu bekliyoruz açıkçası.
08:54Bunda doğal olmasını bekliyoruz.
08:56Yani doğal bir süreçtir.
08:57Çünkü mecburen özellikle üreticiler pazar konusunda sıkıntı yaşadıkça dış ticarete yöneleklerdir diye düşünüyorum.
09:04Tabii burada farklı konular da var.
09:06Şimdi uzun uzun konuşup toplantının programının gündeminde çok değiştirmek istemiyorum ama
09:11dünyada ekonomik olarak bir global değişim olacak.
09:14Yani Amerika'da Trump'ın gelmesi, Çin'e karşı uygulan vergiler vs.
09:20Türkiye bir miktar bu konularda şanslı yapabilir mi?
09:23Bence bunları da konuşmak lazım.
09:25Bunu da müstakil zamanında uzun uzun konuşalım.
09:27Çünkü Türkiye için gerçekten dış talep bakımından, ihracat bakımından, ticari işlemler, hakim bakımından
09:34bence yeni bir dönem olabilir diye beğendim.
09:37İhracatçının daha bulutlu olması yeni pazarlara ve eski pazarlara daha çok satış yapmak konusunda
09:42daha azimli olması gerekiyor.
09:44Bence bu süreci şu anda yaşayacağız.
09:46Çünkü ister istemez iç talepte bir takım daralmalar olacak.
09:50Ve ben bu daralmalar çerçevesinde ihracatın büyümeye daha çok destek vereceğini
09:56daha artı elektrikli rakamlara görebileceğimizi düşünüyorum açıkçası.
09:59Bir de Sayın Turgut biliyorsunuz ki ekonomideki aslında özellikle vatandaşın en önemli gündem maddesi olan
10:05bu alım gücünün artışını tam olarak ne zaman hissedebileceğiz?
10:10Şimdi şunu söyleyelim.
10:12Yani şu anda enflasyon rakamının detayına bakamadım ben.
10:15Ama detayda göreceğimiz şey aslında genelde aynı oluyor.
10:18Yani gıda sektörünün enflasyonu force ettiğini, güçten yüksek olarak gösterdiğini görüyoruz.
10:25Demek ki hane halkının gıda ile ilgili meselelerde, gıda fiyatları ile ilgili bir problemi var.
10:30Burada geçim sıkıntısı bu da çekiyor diye düşünüyorum.
10:33Bunlarla ilgili farklı yaklaşımlar önceki dönemlerde olabilir mi?
10:36Bence ben bunu bekliyorum açıkçası.
10:38Çünkü temel gıda maddelerinde bir takım farklı modeller gündeme gelebilir mi?
10:42Bunu da aslında bekliyorum.
10:44Çünkü niye derseniz?
10:46Çünkü ekonomide gerçekten enflasyon dediğimiz şeyin temelinde yatan gıda maddeleriyle ilgili yeni bir akış tutmamız gerekiyor.
10:52Yani biz bunun adına bir takım tarım kredi marketleri mi deriz?
10:56Yoksa yaygın olan marketlerde farklı fiyat indirimleri, subansiyonlar mı deriz?
11:02Bunları konuşmamız gerekiyor artık.
11:04Çünkü niye derseniz?
11:05Özellikle gıda sektöründeki enflasyonu engelleyemiyoruz.
11:08Çünkü talep devam ediyor.
11:10Çünkü hane halkının mecburen gıda ile ilgili talepini kesemiyoruz.
11:14Yani kişinin doğası gereği kesemiyoruz.
11:16Bunu kesmek yerine demek ki buradaki rakamların gerçekten enflasyondan fazla etkilenmeyecek bir altyapıda olmasının da fayda var diye düşünüyorum.
11:24Bunun da üretim kapasitesinin arttırılması, bir takım ölçek ekonomi yerine geçiş
11:28ve hatta bazı kalemlerde doğrudan devlet subansiyonu gibi düşünülmesinde fayda olabilir diye düşünüyorum.
11:34Yani gerçekten bununla çok uzun konuşmamız lazım belki de.
11:38Şunu ifade etmemiz lazım.
11:40Enflasyon rakamları yükselttikçe daha çok yüksek ücret artışı yapmak zorunda kalıyoruz.
11:44Bu da daha çok yüksek ücret artışında daha çok enflasyon rakamı getiriyor.
11:48Bu kısır döngüyü kıracak bir gıda politikasını bence bir an önce uzamaya konumuzda fayda var diye düşünüyorum.
11:56Peki çok teşekkür ediyoruz ekonomist, doçent doktor Murat Turgut'a. Bir kez daha sağ olun hocam.