Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Cumhuriyet TV ekranlarından merhaba sevgili izleyenler bildiğiniz üzere son iki haftada aslında dünyanın gündemi bir anda değişti.
00:21Özellikle Orta Doğu'nun gündemi ve ülkemizin de gündemi diyebiliriz.
00:24Suriye'de yaşananlardan söz ediyorum elbette.
00:27Son gelişmeleri de konuşacağız bugün.
00:29Bugün son olarak aslında yıllar öncesinin bir hayali gerçekleşti diyebiliriz.
00:33MIT Başkanı İbrahim Kalın Emevi Camii'nde namaz kıldı.
00:38Bu arada hayalini şöyle tırnak içinde söylediğimi de belirteyim konuşacağız.
00:41Orada Türkiye'nin terör örgütü olarak kabul ettiği HTC'nin aranan lideri koloni İbrahim Kalın'ın aracını kullandı.
00:50Bugün konuşacağız ilerleyen günlerde hem Suriye açısından hem Türkiye açısından neler olabilir?
00:55Sizler için Profesör Doktor Cangül Örnek yorumlayacak.
00:58Hoş geldiniz.
00:59Hoş bulduk.
01:00Az önce söz ettiğim gelişmeyle başlayalım isterim.
01:03Dediğim gibi HTC Türkiye'nin terör örgütü kabul ettiği bir örgüt.
01:07Aslında dünyadaki pek çok ülkenin de koloni, geçmişini bildiğimiz bir lider.
01:12Aynı araçta samimi görüntüler verdiler.
01:15Nasıl okumak gerekiyor iktidar ne söylüyor bize?
01:18Aslında doğru dünyada da pek çok ülkenin terör örgütü listesinde yer alan bir örgütün lideriyle poz verildi.
01:26Ama dünyada artık bu örgüte başka türlü bakıyor.
01:29Daha doğrusu Batı da bu örgütün uyguladığı teröre yaklaşmış durumda.
01:34Buna sempatiyle bakıyor.
01:35Kendisine hizmet ettiği sürece.
01:37Türkiye'de bu olanaktan yararlanıyor.
01:40Batı'da NATO'nun, ABD'nin bu kadar bir şekilde yakın zamanda parlatmaya çalıştığı bir lider olmasaydı.
01:48Eylemlerine destek verdiği bir örgüt olmasaydı.
01:51Türkiye tabii ki böyle bir şeyle resim vermezdi.
01:54O olanağı kullanıyor Türkiye.
01:56Bu açıdan Türkiye ile Batı arasında bir fark yok aslında.
01:59Bir cihatçı örgütün desteklenmesi açısından.
02:04Tabii bu sembolik mesajlar içeren bir davranış.
02:10Tabii hem iç kamuoyuna yönelik hem de dış kamuoyuna yönelik.
02:13Orada Türkiye'nin bir ağırlığı olduğu hissettirilmeye çalışılıyor.
02:16Dışarıda içeride de bir süredir izlenen, yaklaşık 12-13 yıllık bir Suriye politikasının meyvelerinin toplandığı izlenimi yaratılmaya çalışılıyor.
02:27Ama şunu söylemek lazım.
02:29Biz bu sembolik eylemlere çok yoğunlaşıyoruz ama sonuçta bunu olanaklı kılan,
02:35Türkiye'nin orada bir zamanlar sözünü ettiği, devlet yöneticilerinin sözünü ettiği eylemi yapmasını olanaklı kılan şey
02:45aynı zamanda NATO'nun, ABD'nin ve İsrail'in çok yakından destek verdiği bir operasyon.
02:52Dolayısıyla orada ne bir halk devrimi var, Suriyelilerin sadece kendi başlarına, kendi liderlerine devirmesi şeklinde gerçekleşmiş.
03:02Ne de sadece Türkiye'nin bir tırnak içerisinde başarısı var.
03:08Bu, Batı'nın da yer aldığı, İsrail'in de yer aldığı bir ortak operasyon.
03:12Dolayısıyla bunun sonucunda gidip bu tür jestler yapmanın anlamı nedir?
03:17Açıkçası kavramakta zorlanıyorum.
03:20Diğerleri neden orada değiller? Çünkü diğerleri namaz kılmıyor.
03:24Belki de tek fark bu.
03:26O yüzden bu tür şeyler de bu kamuoyunu biraz etkileyebilir ama biraz daha geniş bir yorum yapıp,
03:34gerçekten orada ne oldu ya bakınca ancak bu sembolik eylemler yerli yerine oturtulabilir diye düşünüyorum.
03:41Aslında orada ne oldu ya da bakmaya çalışıyoruz ama ilk günlerinde,
03:46belki de 27 Kasım'dan itibaren şöyle bir düşündüğümüzde,
03:50ilk birkaç gün neler olduğunu sağlıklı analiz etmek pek mümkün değildi.
03:55Biraz üzerinden zaman geçtikçe tablo netleşiyor gibi gözüküyor.
03:59Belki de birkaç sene sonra her şeyi çok daha net söyleyebileceğiz.
04:02Ama siz baktığınızda şu anki resme ne gördünüz?
04:06Bu bütün operasyon, son 15 gün olanları mı soruyorsunuz?
04:13Evet.
04:14Şimdi zaten yaklaşık 2-3 ay önce bu konuda yoğunlaşan haberler vardı.
04:20Çünkü ben de hatırlıyorum bir bölgeyi çok iyi bilen bir uzman arkadaşıma sormuştum burada neler oluyor diye.
04:29Çünkü Halep'e yönelik bir hareketlilik olduğundan bahsediliyordu.
04:33Tam da o sırada Türkiye'de de açılım süreci konuşulduğu için,
04:36acaba ikisi birbiriyle bağlantılı mı diye kafamızdan geçirdiğimiz günlerdi.
04:42Tabii ki bölgede, sahada değilsiniz, istihbaratın bir parçası değilsiniz.
04:47Bunun ayrıntılarını tam olarak bilmeniz mümkün değil.
04:50Ama şunu söyleyerek belki başlamak lazım.
04:55Gerçekten de bu 15 günlük bir mesele değil.
04:58Bu neredeyse 15 yıllık bir mesele.
05:01Yani 12-13 yıllık bir mesele.
05:03Dolayısıyla bu operasyon her ne kadar çok hızlı gerçekleşmiş olsa da,
05:07bütün bu yıkım ve Suriye Devleti'nin dağılmasına ve zayıflamasına yol açan süreç,
05:12tam 12-13 yıllık bir yıpratma savaşı.
05:15Ki ondan önce de aslında Suriye üzerinde bir tehdit vardı.
05:19Bir ABD tehdidi vardı.
05:21Dolayısıyla onlar da batıya daha yanaştıklarını gösteren bir takım,
05:27özellikle ekonomik hamlelerle bu tehdidi savurmaya çalışıyorlardı.
05:31Yaklaşık bir 15 yıldır çok yoğun olarak Suriye zaten bir emperyesiz planın parçası olarak düşünülüyordu.
05:39Onun sonucu oldu bunlar.
05:41İdlib tabii burada çok kritik.
05:44Demek ki bir ülkede bir geçici de olsa böyle bir bölge bırakmak gerekiyor.
05:53Çünkü orada tabii ki çok yoğun bir nüfus yaşıyordu.
05:58Ve hani sivillerin hayatının korunması çok önemliydi.
06:02Ama buranın bir şey olarak kullanıldığı, bir askeri, aslında bir operasyon merkezi olarak kullanıldığı anlaşılıyor.
06:08Bu giden cihatçıların kıyafetlerine bakın, kullandıkları silahlara bakın.
06:14Gerçekten çok organize ve neredeyse...
06:19Yani biz ne diye hayal ediyoruz?
06:21İşte bu insanlar ta nerelerden geliyorlar?
06:23Bir kısmı Uygur, bir kısmı Çeçen.
06:26Bunlar hepsi Suriye'de değil.
06:28Bu insanların daha böyle dökük bir tür gerilla kıyafetiyle savaştığını zannediyoruz.
06:38Bayağı bunlar ordu.
06:40Amblemlerini bile dikmişler, börelerini takmışlar.
06:43Artık askeri olarak nasıl şey yapılıyor bilmiyorum.
06:45İfadelendiriliyor.
06:46Dolayısıyla bu iş bir süredir burada organize edilmiş.
06:52Ve son gelen haberlerde, son 2-3 ay gelen haberlerde bunu gösteriyor.
06:56Tabi burada şey de çok önemli.
06:58Bir konjonktürde gerçekleşiyordu.
07:00Bu konjonktür nedir?
07:02Bu konjonktürde Suriye-Ukrayna'da bir savaşla meşgul olduğu ve İsrail'in de Pristina ve Lübnan'a saldırdığı bir konjonktür.
07:11Yani bu konjonktürde ölçülmüş.
07:14Ama Rusya belki bu operasyonu arzulayan taraf değil.
07:19Ama operasyondan haberdar olan taraf.
07:22Onlar da buna göre bir politika bilinmiş.
07:24İran buna göre bir politika bilinmiş.
07:26Ama bu konjonktür gerçekten de şunu gösteriyor bize.
07:31Artık Orta Doğu bizim bildiğimiz Orta Doğu değil.
07:36Yani bir süredir Orta Doğu zaten çok müdahale vardı.
07:39Özellikle Irak savaşı, ABD'nin Irak işgaliyle beraber epey bir şey değişmişti.
07:43Ama yine de birtakım, özellikle Filistin, Lübnan, Suriye ekseninden bakarsak,
07:51Orta Doğu'da süregelen mesele bize 1940'lardan 1950'lerden devredilen bir meseleydi.
08:01Yani oradaki ilişkiler de 1940'lardan 1950'lerden devredilen ilişkilerdi.
08:05Gerek bazı gereklilişin sorunu, hangi açılardan bakarsanız bakın.
08:10Şimdi bu tamamen dağılmış durumda.
08:12Yani bizim ülke olarak ve dünya olarak 70 yıldır tartıştığımız Orta Doğu meseleleri yepyeni bir reçeldi.
08:22Artık ne eskisi gibi Lübnan'dan bahsedebileceğiz, ne artık Suriye'den bahsedebileceğiz.
08:28Yani Suriye dediğimiz bir ülke artık yok.
08:31Bu sadece bir reçel değişikliği değil.
08:33Bu aynı zamanda bir ülkenin parçalanması.
08:35Ne de artık eskisi gibi Filistin sorunundan bahsedebileceğiz.
08:39Dolayısıyla bu çok daha geniş bir Orta Doğu meselesi olmaya doğru gidiyor.
08:45Özellikle Lübnan ve İran da işin içerisine daha yakın zamanda girerlerse.
08:49Yani bu bölgeye dair her şeyin çok hızlı değişeceği ve ne yazık ki,
08:56görünen o ki burada yaşayan halkların aleyhine gelişeceği yıllar var önümüzde.
09:01O açıdan çok iyi, yani daha derin bir analize ihtiyacımız var bölge açısından.
09:07Şimdi burada aslında Suriye artık parçalanmış bir ülke dediniz.
09:11Orada yakın zamanda belki orta vadede oturmuş istikrarlı bir yönetimin kurulup kurulamayacağı aslında tartışma konusu.
09:18HTA liderliğinde devam eden bir yönetimden söz ediyoruz.
09:23İlerleyen zamanlara dair sözler veriliyor.
09:26Kadın haklarına karışılmayacak, bütüncül bir Suriye olacak, intikam duygularıyla beslenmeyecek gibi.
09:32Ama tabi buna güvenmeyenler de var.
09:34Siz ne düşünüyorsunuz bu verilen sözler hakkında?
09:37Şöyle, şu an tabi çok erken çünkü HTA diye bir örgütün bir bütün olarak kalıp kalmayacağını bile bilmiyoruz.
09:48Çünkü bu aslında bir koalisyon diyelim.
09:51Hani farklı gruplardan oluşan, genellikle bir liderlik etrafında toplanan bir koalisyondan bahsediyoruz.
09:58Şimdi bunların içerisinde farklı çıkarları olan gruplar var.
10:01Ve bu koalisyona bu operasyon sırasında eklenmeyen gruplar da var.
10:06Dediğim gibi aslında farklı coğrafyalardan gelmiş, son derece radikal unsurlar var.
10:12Mesela Uygur taburu benim bildiğim kadarıyla, ben tabi sahadaki bütün askeri gelişmeleri hakim değilim.
10:19Ama Uygur taburu benim bildiğim kadarıyla en kıyıcı, en kolay kan döken ve kafa kestiğine insan yakma gibi
10:28söylemekte bile zorluk çektiğim eylemleri gerçekleştiren bir grup.
10:34Şimdi bakın bunlar da var orada.
10:36Ve ben bu grubun üyelerini LASKİ'nin önünde görünce çok endişelendim aslında LASKİ halkı için.
10:42O yüzden şimdi bu bir koalisyon olarak bir arada duruyor.
10:47Ama bu koalisyon devam eder mi?
10:50Aralarında çatışmalar çıkar mı?
10:52Bizim Afganistan'dan gördüğümüz şey bir süre sonra bu güçlerin birbirleriyle çatıştıkları yönünde.
11:00Bu çatışma tabi sadece kendileriyle ilgili bir şey değil.
11:04Yani İsrail ve ABD onların çatışmasını isteyecek mi? Bununla da ilgili bir mesele.
11:08Dolayısıyla yani şu an gerçekten orada rejim gitti, yeni bir rejim inşa edilecek demek için bile çok erken.
11:15Ki dediğim gibi biz artık Suriye'den bahsetmiyoruz.
11:18Yani adı Suriye olan bir coğrafya ama orası artık bir bütün ülke değil.
11:23Zaten haritaları da önünüze koyduğunuzda bir tür herkesin bir parçasını koparıp almaya çalıştığı bir coğrafya.
11:34Ülke dememiz için asgari bir takım özellikler göstermesi lazım.
11:40Artık onu kolay kolay söyleyemeyeceğiz.
11:42O yüzden bundan sonraki süreç gerçekten çok kaotik.
11:46Yani bu bir rejim değişikliği olsaydı sadece yani Esad rejimi gitse başka bir rejim gelseydi sorunuza biraz daha rahat bir karşılık verirdim.
11:57Yani yeni bir rejim yeni bir şey uygulayacak ama şimdi böyle bir şey söylememiz mümkün değil.
12:02Asgari süreç devam ediyor ve uzun sürede bu asgari süreç devam edecek.
12:06Orada bir merkezi iktidar kurulsa bile bu merkezi iktidar tutunabilecek mi tutunamayacak mı bilemeyeceğiz.
12:12Uygulamalara gelince şimdi HTC liderliği tabii özellikle Batı kamuoyunun rahatlamasına yönelik bir takım açıklamalar yapıyor.
12:21Tabii ki orada özellikle Hristiyan nüfusun konumu önemli.
12:26Çünkü Suriye bakın çok eleştirildi Esad rejimi ama Suriye'nin başardığı bir şey var.
12:31Mesela bizden farklı olarak Türkiye'den farklı olarak farklı dinsel ve etnik grupların bir arada yaşayabildiği bir ülkeydi.
12:39Yani bir Alevi diktatörlüğü deniyor ama bu tam olarak doğru değil.
12:43Çünkü Sünnilerin de üst düzeyde çok yer alabildiği bir sistemdi.
12:48Ve Türkiye mesela Türkiye'den giden Ermeniler oradaydı.
12:53Başka özellikle Ortodoks halklar yani oranın otopran halkları da orada rahatlıkla yaşıyorlardı.
12:58Yani bir tür hani seküler bir rejim bir hani ortak yaşam kurabilmişti.
13:06Hani bir ulus olabilmiş miydi onu söylemem çok zor ama bir ortak yaşam kurabilmişti.
13:10Şimdi bunların hepsi dağıldı.
13:12Eğer en ılımlı bir İslam rejimi gelse bile doğru belki Hristiyanların hayatlarına müdahale edilmez.
13:21Ama İslam fıkhına göre sonuçta bu insanlar koruma altında.
13:28Yani ikinci sınıfı yani bu sizin yönetime ortak olacağınız ya da hukuki olarak eşit sayılacağınız anlamına gelmiyor.
13:36Zaten öyle de demiyorlar dikkat ederseniz.
13:38Güvenlik içerisinde olacaklar diyorlar.
13:40Yani bir tür koruma statüsü bu.
13:42Bir yurttaşlık statüsü değil.
13:44En iyi ihtimal bu olacak.
13:46Ve ben burada esas gözen kaçının Alevi grupları olduğunu düşünüyorum.
13:50Çünkü onların arkasında bir batı kamuoyu da yok.
13:55Dolayısıyla orada gelen görüntüler tek tük sosyal medyadan özellikle telegram hesaplarından gelen görüntüler orada daha kıyıcı oldukları.
14:05Çünkü hedeflerini de şey olarak belirtmişlerdi.
14:07Hatırlayın İzbullah, İran.
14:09Yani bir tür Şiilik şeyi burada çok güçlü.
14:12Antişi'yi duydukları çok güçlü.
14:14O yüzden burada özellikle Aleviler için çok zor bir dönem başlıyor.
14:19Yani ben yorumcular kadar imsar olamıyorum bu konuda.
14:24Evet Sayın Örnek aslında ben de tam o noktaya gelecektim.
14:27Bir yandan Laskiye'de ve Tartus'ta yaşayan Nusayirlilerin de Türkiye'ye gelmesi gerektiği.
14:33Çünkü orada can güvenliklerinin olmadığı ana muhalefet partisi tarafından dilendirildi.
14:38Hatay milletvekili Mehmet Düzelmansur söyledi bunları.
14:41Sizle aynı endişeleri taşıyordu.
14:43Ama burada içeride kamuoyundan şöyle bir tepki aldı.
14:47Bir Suriyelileri gelsinler Esad rejimi onlara zulmediyor dediğimizde bize mezhepçi demiştiniz.
14:54Şimdi de siz mezhepçilik yapıyorsunuz dediler.
14:57Siz ne düşünüyorsunuz?
14:58Bu tartışmalar içeriyi de biraz karıştıracak mı?
15:01Yani şimdi bakın daha önce Türkiye'ye gelenler, gelen insanların hepsi Esad rejiminden zulüm görmüş falan insanlar değildi.
15:10Burada büyük bir şey var.
15:12Ne diyelim bir aldatmaca var en azından.
15:16Çünkü insanlar şimdi göç bu kadar kitlesel bir göç çok farklı faktörlere dayanır.
15:23Bir defa orada can güvenliği olmadığını düşünebilir insanlar ama bu illa Esad'la ilgili bir şey değil.
15:29Orada bir çatışma bölgesinde yaşıyorlardı insanlar.
15:32Çatışma bölgesinde yaşadığınızda dükkanınızı açamazsınız, tarlanıza gidemezsiniz, evinizde rahat uyuyamazsınız.
15:37Yani insanlar güvenlik endişesiyle gelebiliyorlardı.
15:41Okul yok, hastane yok, çocuklarını eğitemiyorlar.
15:44Bu yüzden geliyorlardı.
15:46Düşünün farklı dini gruplar köylerini ele geçiriyor.
15:53Bu yüzden geliyorlardı.
15:55Yani şey kodlaması çok ilginç gerçekten.
15:58Tabi ki Türkiye'nin sınırları özellikle cihatçı grupların çok rahat geçebildiği sınırlar olmuştur.
16:05Tabi ki buraya geldiler.
16:07Ama bu daha örgütlü Esad karşıtı insanlar bu gelen nüfusun çok küçük bir kısmı.
16:15O yüzden gelen nüfus zaten bütün bu savaştan, kaostan, yıkılmış ülkeden kaçarak geldi.
16:24Ve ben açıkçası insanlar niye geldi sorusunun baştan itibaren yanlış olduğunu düşünüyorum.
16:34Ama bir savaş olduğunda, artık orada yaşayamaz olduğunuzda, köyünüz işgal edildiğinde,
16:40işinize gidemez, çocuklarınıza eğitemez olduğunuzda,
16:43işte kadınlar kızlar dışarı çıkamaz olduğunu hatırlayın.
16:46Yani burada köle pazarları kuruldu.
16:48Kadınlar cariye pazarlarında satıldılar.
16:50Şimdi buradan tabi ki göç gelir.
16:52Ama bu illa sünni göçü anlamına gelmiyor.
16:54Bu şu anlama geliyor.
16:56Yani mezhebi bizim için önemli değil zaten.
16:58Yani insanlar mezheplerini seçerek doğmuyorlar.
17:02Hiç fark etmez.
17:03Sünni de gelmiştir, Alevi de gelmiştir, kim gelmişse gelmiştir.
17:06Ama insanlar gerçekten büyük bir mağduriyetle geldiler.
17:10Bu bize çok büyük bir yük bindirdi.
17:13Buna katılıyorum.
17:14İnsanların eleştirilerini de anlıyorum bu konuda.
17:16Ama unutmamak lazım.
17:18Bir savaş çıktığında, hangi coğrafyada olursa olsun, bizim de başımıza gelebilir,
17:23milyonlarca insan göç eder.
17:25Şimdi buna bir itiraz edilemez.
17:29İtiraz edilebilecek şey şuydu o göç politikasında,
17:32cihatçıların Türkiye sınırlarını kullanıyor olmaları,
17:34Türkiye'de örgütlenebiliyor olmaları,
17:37Türkiye'de belli bölgelere yoğunlaşıyor olmaları vs.
17:41işte Reyhanlı gibi.
17:42Ve insanların gerçekten de gözle görebileceği bir cihatçı topluluğun,
17:48Türkiye'nin özellikle kritik bölgelerinde,
17:50yani Alevilerin de yoğun yaşadığı bölgelerde yaşıyor olması.
17:53Buna itiraz edildi.
17:54Ben Cumhuriyet Halk Partisi adına bir şey söyleyemem.
17:57Ama benim itirazım bunaydı.
17:59Şimdi gelen insanlara da nasıl gelmeyeceksiniz diyeceksiniz.
18:03Yani bir tür, yani şunu çok iyi anlamak lazım.
18:07Biz de aynı şeyi yaşasa biz de aynı şeyi yapacaktık.
18:10Yani biz derken nüfus olarak söylüyorum, kişisel olarak söylemiyorum.
18:14Dolayısıyla ben insanların,
18:17yani yaşama nasıl diyelim asılmaya çalışılmasını anlamamız gerektiğini
18:23ve burada Sünni, Şii ayrımı gibi ya da Alevi ayrımı gibi şeyleri
18:28hiçbir şekilde konuşmamamız gerektiğini düşünüyorum.
18:30Benim dile getirmemin nedeni, bu insanların mesleği değil,
18:34göç edenlerin benim dile getirmemin nedeni,
18:36bu grubun özellikle bugün çok büyük bir tehlike altında oluyor olması.
18:41Yani bizim bakışımızdan kaynaklanan bir şey değil bu.
18:46Tam da HTS gibi cihatçı örgütlerin ve onlara eşlik eden çeşitli cihatçı grupların
18:52bu insanları öldürülebilir insanlar olarak görmesinden kaynaklı olarak hissettiğimiz bir şey bu.
19:02Evet. Çok teşekkür ediyorum katıldığınız ve vakit ayırdığınız için.
19:07Ben teşekkür ediyorum. Kolay gelsin. İyi günler. Hoşçakalın.
19:13Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri, Prof. Dr. Cangül Örnek bizimleydi.
19:18Suriye'de yaşanan gelişmeleri, değerli toplu sizler için konuşmaya çalıştık.
19:22Aslında çok boyutlu bir mesele, bütün yönlerine değinemedik ama
19:26özellikle son günlerde tartışılan konu artık Suriye'nin parçalandığı
19:30ve Suriye'de nasıl bir yönetimin olacağı, yeni bir yönetimin kurulup kurulamayacağı.
19:35Burada HTS önderliğinde gruplar Şam'ı ele geçirmişti.
19:38Dolayısıyla HTS'nin orada neler yapacağı merak konusu,
19:43El-Kai'de bağlantılı, geçmişinde IŞİD bağlantıları olan bir lideri var HTS'nin.
19:48Dolayısıyla kadın haklarına ilişkin, insan haklarına ilişkin,
19:52oradaki daha önce Esad rejimini destekleyen Nusayrilerin can güvenliğine ilişkin kaygılar var.
19:57Bütün bunları konuştuk. Bunun yanında dün önemli bir gelişme oldu.
20:01MİT Başkanı İbrahim Kalın Suriye'de Emevi Camii'nde namaz kıldı ve Kalın'a
20:07HTS lideri Koleni eşlik etti, birlikte görüntü verdiler.
20:10Bunları da sizler için yorumladı Sayın Örnek.
20:12Şimdilik noktalayalım, ilerleyen günlerde yine konuşuruz.
20:15Hoşçakalın.