Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00MÜZİK
00:14Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri, hoş geldiniz yayınımıza.
00:17Bildiğiniz üzere Suriye'de yaşananları, gelişmeleri bu ekranlara sıkça taşıyoruz ve sizler için konuşuyoruz.
00:22Şimdi son olarak aslında HTŞ'nin orada bir yönetimi ele alma, yönetimi kurma girişimleri sürüyordu.
00:29Son olarak da bir savunma bakanlığı kurulacağı ve tüm silahlı grupların bu savunma bakanlığı altında toplanacağı söylemişti.
00:36Ama Suriye'ye ilişkin en büyük endişe en başından beri çok farklı yapıda grupların yaşadığı Suriye'de
00:43radikal İslamcı ideolojiye sahip HTŞ'nin herkesi kapsayan bir yönetim kurup kuramayacağı yönündeydi.
00:50Şimdi son gelişmeler de aslında bu konuda biraz karışıklıkların çıkmaya devam edeceğini bizlere gösteriyor.
00:56Suriye'de biliyorsunuz Alevilerin yoğunluklu olarak yaşadığı Laz, Ketartüs ve Humus bölgeleri var.
01:02Burada sosyal medyada yayılan bir video üzerine HTŞ yönetimine karşı protestolar baş gösterdi.
01:08Bu videoda bir Alevi türbesine saldırı yapılıyordu.
01:12HTŞ bu videonun eski olduğunu iddia ediyor ve karışıklık çıkarmak isteyen bir takım kişilerin bu videoyu internette dolaşıma soktuğunu iddia ediyor.
01:21Şimdi bugün konuşacağız hem Orta Doğu sahasından hem Suriye-İran hattına çokça hakim bir ismi konuk edeceğiz.
01:27Uluslararası İlişkiler Uzmanı Arif Keskin bizimle. Hoş geldiniz.
01:31Hoş bulduk. İyi yayınlar İrem Hanım.
01:34Şimdi aslında bu gelişmelerin özellikle protestoların hemen öncesinde yaşananlar bence dikkat çekici.
01:40Onu sorarak başlayayım size.
01:42Protestolar başlamadan evvel HTŞ yönetiminin Dışişleri Bakanı İran'a yönelik, İran'ı kastederek kaos yaymama uyarısında bulunuyor.
01:52İran Dışişleri Bakanı Arakçı'dan da aslında Suriye'de yaşananlara ilişkin sevinmek için çok erken şeklinde bir açıklama gelmişti.
02:00Sizce gerçekten yayılan video bir karışıklık çıkarma hedefiyle kasten yayılmış bir video olabilir mi?
02:07Bu gelişmelerde İran'ın bir payını görüyor musunuz?
02:13Aslında İran son gelişmelerden ciddi şekilde rahatsız.
02:18Özellikle de Beşir Isak'ın devrilmesinden.
02:23İranlıların yorumu şu yönde şekilleniyor.
02:28Onlara göre Suriye'deki yeni yönetim yani HTŞ ve onun birleşenleri İran'a göre bir istikrar sağlamaları mümkün değil.
02:42Çünkü HTŞ çok çeşitli silahlı gruplardan oluşuyor ve bu silahlı grupların birlik olmaları çok zor.
02:54Ve bu nedenle er veya geç aralarında bir iktidar mücadelesi olacak.
02:59Ayrıca İran yönetimine göre bu gruplar yani HTŞ'nin birleşenleri her biri farklı bir devlete bağlı.
03:08Ve her devletin de farklı bir çıkar arayışı var ve bu devletlerin kendi aralarında da bir ortak çıkar tanımlaması zor olabilir.
03:18Ve bu nedenle dolayı aslında devletler arasındaki çıkar farklılığı doğrudan Suriye'ye yansıyabilir.
03:28Ve bu Suriye'ye yansıması nedeniyle bu da farklı bir istikrarsızlığı doğurabilir.
03:37Ayrıca İranlılara göre HTŞ ve bu grubun eski mensubiyetleri nedeniyle kuşatıcı, kapsayıcı,
03:49Suriye'nin o çok renkli, etnik, mezhepsel, dinsel, siyasal ve ideolojik yapısını kuşatabilecek bir ideolojiye sahip değil.
04:03O nedenle dolayı bir çatışma kaçınılmazdır.
04:09Çünkü onlar Suriye'yi kuşatabilecek bir yönetim modelini ideolojileri sebebiyle kuramazlar diyor İran yönetimi.
04:22Ve ayrıca İran sadece bunu bir arzu olarak, bir yorum olarak ifade etmiyor.
04:29İran aslında bunun gerçekleşmesi için de alana girebileceği şeklinde mesajlar da veriyor.
04:41Mesela İran lideri Hamene'yi bir yorum yapmıyorum diyor.
04:49Ben bir yorum yapmıyorum. Ben aslında İran lideri olarak konuşuyorum.
04:53Hamene'yi ne diyor? Suriye gençlerin kaybedeceği bir şey yok. Onları isyana davet ediyor.
05:02Ve bütün isyan çağrısı yapıyor. İsyan çağrısını da İran lideri çerçivesinde yapıyor.
05:11İran lideri aslında İran dış politikasının gerçek sahibi.
05:16Eğer İran lideri bunu yapıyorsa, İran dış politika kurumları, dışları bakanlığından tutun devrim muhafızlarına,
05:26istihbarat bakanlığına ve diğer tüm kurum kuruluşlar bu çerçivede serber olmak zorundalar.
05:35Yani bu açıdan bakıldığında İran hem Suriye'de bir istikrar arzulamıyor,
05:42hem de ki istihbaratsızlık çerçivesinde de harekete ve eyleme geçeceğini söylüyor.
05:51Ayrıca öngörüsü de, yorumu da Suriye'de bir istikrarın olmayacağı yönündedir.
05:58Bu açıdan bakıldığında o nedenle dolayı Suriye'deki bu süreçte sadece HTC veya geçici hükümet değil,
06:11birçok yorumcunun, gözlemci de İran'ı suçluyor.
06:18Ama tabi ki burada sadece İran'ı indirgeyerek yorumlamak da biraz kolaycılık olabilir süreci.
06:31Çünkü süreci sadece İran'ı indirgeyerek yorumlamamız mümkün değil.
06:37Soru şöyle, aslında bu sürece bakıldığı zaman belki Beşir Hasan'ın devrilmesi en kolay iştir.
06:47En zor iş bundan sonradır.
06:50En zor iş Suriye'nin toprak bütünlüğünü, Suriye'deki demokratik ve çelişkiyi garantilebilecek bir yönetim modelini inşa etmektir.
07:05Sonucu itibariyle Suriye çok farklı dil, din, mezhep, etniklerin yaşadığı bir ülke.
07:17Ve doğal olarak Suriye'deki istikrarın en önemli garantisi, bütün bu grupların kendilerini güvende hissetmeleri gerekiyor.
07:29Böyle bir yönetim modelinin ortaya çıkması gerekiyor.
07:34Çıkar mı çıkmaz mı o şimdi geleceğin bir sorunu ama şu an o alana da baktığımız zaman yeni yönetimin eski ideolojik o bagajı geçmişi
07:51bunu net olarak gösteriyor ki bir tür güven vermiyor, güven telkin etmiyor.
07:59Şimdi diyelim İran orayı kışkırttı tamam İran kışkırtmış olabilir ama o kalabalığın oraya gelmesi de başlı başına anlamlı.
08:09Yani bir topluluğun bir topluluğun kitlesel olarak kışkırtmaya maruz kalıp sokağa gelmesi gelmesini sadece kışkırtmakla açıklayamayız.
08:21Orada bir şey var orada bir güven bulanı var orada bir güven krizi var.
08:29Oradaki insanlar ya öyle ya böyle ya doğru ya da yanlış kendilerini güvende hissetmiyorlar ve bir şekilde bir güven sorunu yaşıyorlar.
08:43Ve aslında bana göre bu kriz bu kriz bu kriz evet İran'a indirgiyerek kışkırtmaya indirgiyerek de yorumlayabiliriz ama bu kriz aslında bir güven arayışı.
08:57Bir tür kendi kimliklerini kendi kimliklerinin güvence altına alma ve yıkılma arayışıdır.
09:12Bu anlamıyla ben şöyle düşünüyorum aslında Suriye'nin Suriye son bu krizde en büyük kayıp halktır.
09:27Evet HTA ile Beşer Esad yönetimi arasında bir kavga oldu ama o kavgada halk yoktu.
09:36Halk görünmedi en azından son süreçte ve doğal olarak aslında halkın toplumsal alana gelmesi, örgütlenmesi ve kendi ideolojik mezhepsel ve dinsel kimliğini koruyabileceğini
09:52sadece yeni yönetimin inisiyatifine, adaletine, iyi niyetine değil kendisini koruyabilecek de bir zeminin oluşturulması lazım.
10:04Evet bunun silahlı olmaya gerek yok bunun şeye gerek yok bu bir yönüyle de örgütlenme arayışı.
10:12Toplumsal grupların yeni süreçte kendi kimliklerini korumaya dönük bir çaba olması gerekiyor ve bunu çok farklı açıdan yorumlamamız mümkün.
10:30Evet Sayın Keskin şimdi aslında orada en başından beri konuştuğumuz da bu riskti.
10:35Bir yandan işte HTA'nın ilerleyişi çok hızlı sürdü, Şam ele geçirildikten sonra çok hızlı diplomatik görüşmeler yapıldı,
10:42Goleni bir günde kıyafetini çıkardı bir kravat taktı vs. ama Suriye'nin gerçekleri de aslında bu gibi bir karışıklığın çıkabilme ihtimalini bizlere biraz fısıldıyordu.
10:53Bu noktada sizin de söylediğiniz gibi elbette İran'ın dahli var ya da yok orada Münferit de olsa Aleviler'e yönelik HTA militanlarının saldırdığına ilişkin haberler de geliyordu.
11:05Noel'de biliyorsunuz bir yılbaşı ağacı yakıldı vs.
11:08Şimdi baktığımız zaman yıllardır da iç savaşın devam ettiği bir Suriye'den bahsediyoruz.
11:13Yani evet HTA ve ona bağlı güçler silahlı ama aslında Laski, Yatartüs ve Humus da yaşıyor dediğimiz Suriye halkı da kendini korumak için bir biçimde silahlanmış.
11:24Orada bu kadar silahın varlığının olduğu ve böyle bir karışıklığın olduğu şu durumda,
11:29Tekrardan iç savaşın patlak vermesi, boy göstermesi böyle bir ihtimal ve riskte yok mu sizce?
11:36Tabi ki yani Suriye'de her zaman böyle bir risk var.
11:43Yani böyle bir ihtimal kimse bunu göz ardı etmiyor.
11:50Hatta gördüğüm kadarıyla ben Suriye'nin yeni yönetiminin yayınlarına da baktım.
11:58Onlar da bu riski göz ardı etmiyorlar.
12:02Yani Suriye'de böyle bir ihtimal söz konusu ve aslında sorunlu olan da, tehlikeli olan da bu riskin, bu ihtimalin olmasıdır.
12:18Yani sonuç itibariyle Suriye'de bir iç savaş yani yeniden bir iç savaş, bu kez bir iç savaş eskisinden daha farklı bir modele olacak.
12:34Yani o zaman neydi? O zaman bir tarafta bir devlet vardı, bir tarafta toplumun belli kesimleri vardı.
12:43Ama şu anda toplumların arasında bir risk yaşanabilir.
12:49Mesela bunun örneğini biz mesela Irak'tayız.
12:53Mesela Irak'ta bir Şii-Sünni çatışması yaşandı.
12:58Ve öyle oldu ki mahalleler ayrıldı, kentler ayrıldı, çok ciddi demokratik dönüşümler yaşandı.
13:08Ve istikrarın sağlanması ve devlet aygının kaygıtının da oturtulması zor oldu.
13:17Hala da tam anlamıyla oturtulmuş değil.
13:20Yani bu kez böyle bir iç savaş olursa eskisine göre daha tehlikeli, daha riski faturası daha ağır.
13:31Ve Suriye'nin bütünlüğünü çok derinden sarsabileceği ve özellikle de belli mezhepçi, tekvirci, radikal grupların harekete geçebileceği bir zeminle karşılaşabiliriz.
13:52O nedenle dolayı kanımca sağduyulu, sorumluluğu olmak gerekiyor.
14:02Yani benim kişisel kanım şu yönde, buradaki sorumluluk ve sağduyululuk ve gerçekliği öncelikle kazanan tarafta,
14:14zaferi kazanan grubun bütün bu hassasiyeti göz önünde bulundurması gerekiyor.
14:24Tabii ki o kazanan tarafın yanında duran ülkelerin de bu konuda ciddi hassasiyet duymaları gerekiyor.
14:33Şunu net olarak söylüyorum, ben yıllardır da söylüyorum, mezhepçi çatışmasının kazanan tarafı olamaz.
14:43Eğer herhangi bir yerde bir mezhep üzerinden bir çatışma ortaya çıkarsa her iki taraf kaybeder.
14:50Ve her iki taraf kaybettiği nedeniyle ülke kaybetmiş olur.
14:56Bunu biz Irak'ta da gördük, Suriye'de de zaten bunu gördük de bundan sonra daha ağırını görebiliriz.
15:06Aslında temel problem burada, buradaki yeni yönetim süreçteki o belirsizlik, o belirsizlik çerçivesi içerisinde
15:21bu insanların kimliklerin kendilerinin koruyamayacaklarına yönelik duydukları o derin korku ve endişe.
15:32Yani aslında bunu olumlu şekilde de yönetmek mümkün, olumlu yere de çekmek mümkün.
15:39Neyi kastediyorum? Partileşme, örgütlenme ve partileşme ve örgütlenme üzerinde bunu silaha gerek yok.
15:49Silahsız olarak toplum örgütlenebilir, partileşebilir ve önümüzdeki siyasal süreçte bu örgütlenme üzerinden
16:01temsili de arayabilir. Aslında yeni yönetim de bunun önünü açması gerekiyor.
16:09Yani bir yönüyle de şunu biz net olarak gördük, Lübnan'da da gördük, Irak'ta da gördük, Yemen'de de gördük.
16:21Orta Doğu'daki demokrasi bireyci bir demokrasi olmuyor.
16:27Yani bireyi önceleyen bir demokrasi olmuyor.
16:30Orta Doğu'da demokrasi genellikle kollektif kimliklerin güvencesi üzerinden inşa ediliyor.
16:36Lübnan'a bakıyorsunuz, Lübnan'da da mesela Şiiler, Sünniler gibi kimlikler üzerinden devlet yapılandırılmış.
16:45Irak'a bakıyorsunuz, Irak'ta da yine devlet kimlikler üzerinden yapılandırılmış.
16:52Yani orada birey yok. Orada dinsel, etniksel, mezhepsel kimliklerin garantiye ve güvence altına alarak yapılandırılmış.
17:03Ve bir yönüyle de aslında Suriye'de de bundan sonraki Suriye'deki o demokratikleşme tartışması da
17:12kollektif kimliklerin güvence altına alınması üzerinden tartışılacaktır.
17:20Yani burada Nusayriler, Aleviler, Şiiler, Hıristiyanlar, Sünniler, kimler varsa onların kimliklerini güvence altına alabilecek,
17:34onların dinsel, mezhepsel, kültürel ritüellerini yerine getirebilecek,
17:40kutsal yerlerini ve neleri varsa onları korunabilecek şekilde bir süreç doğacak.
17:52Bu sürecin bence şu anda biz o sürecin kemelini yaşıyoruz.
17:59Bu nedenle dolayı aslında bu olumlu da yönetilebilir. Bu olumlu bir yere de çekilebilir.
18:06Yani yakma, yıkma yerine, öldürme yerine bunu toplumsal örgütlenme modeline dönüştürülebilir.
18:16Ve bu yönüyle de şöyle bir şey de denilebilir Rem Hanım.
18:20Sonuç itibariyle toplum bir tür enerjisi özgürleşmiş durumda sadece tedirginlik anlamında değil,
18:29evet toplum ürkek, korkuyor, başına neler geleceğini bilmiyor.
18:36Ama ayrıca da bir enerjisi de özgürleşmiş.
18:42Ve o nedenle dolayı bana göre, o nedenle dolayı söyledim toplum kayıp.
18:49Şu anda ne olacağı, şu anda Suriye'de sosyalist örgütlerden, milliyetçi örgütlere dahil
18:58veya farklı din değil, mezhepsel grupların örgütlenip alana gelmeleri gerekiyor.
19:05Alana gelmek silahla değil, şiddetle değil.
19:08Yani farklı bir bu sürecin ortaya çıkması gerekiyor.
19:17Tabi ki şimdi Suriye'de bir tür demokrasi geleneği olmadığı için,
19:23böyle demokrasinin kurumları da olmadığı için, iktidarı şu anda elinde bulunduran kişilerin
19:31zaten kendileri demokratik düşünceye dayalı bir ideolojik gelenekten de gelmiyorlar.
19:38Ve onun da yarattığı bir güven bunalımı, krizi var.
19:43Ve aslında bir yönüyle de belki bütün bu süreci Suriye'nin kendi iç farklılıkların bağlamında
19:54bir kimlik arayışı, örgütlenme arayışı ve kendini yeniden bulma arayışı.
20:02Ama bunun sıkıntılı, bu hem olumlu tarafa gidebilir, hem de olumsuz yönü ne olabilir?
20:09Eğer bu bir silahlanmaya doğru, bir silahlı çatışmaya doğru giderse herkes kaybedebilir.
20:19Yani herkes kaybedebilir, buradan kaçırma.
20:24Ama olumlu tarafı ne olabilir?
20:26Şu anda mesela oradaki Alevilerden tutun Dürzilere, ki zaten siyasallaşmışlar,
20:33toplumsal anlamda hareketlik içerisinde olmuşlar.
20:38Bunu çok olumlu yönde yönetip, hem toplumsal anlamda, siyasal anlamda örgütlenip
20:45ve temsil arayışına girebilirler.
20:48Bu temsil arayışı ile birlikte de kendilerini güvence dağıltına almış olanlar.
20:54Evet, Sayın Keskin çok teşekkür ediyorum.
20:57Aslında sizin de söylediğiniz gibi riskler de var.
21:00Belki olumlu değerlendirilirse avantaja çevrilecek bir gelişme de gibi görünüyor.
21:05Çok teşekkür ediyorum yorumlarınız için, değerlendirmeleriniz için.
21:08İlerleyen günlerde Suriye sahasında gelişmeler sürecektir diye devam ediyorum.
21:12Özellikle belki de İran'ın yaşananlara ilişkin neler yapacağı ya da neler söyleyeceği de
21:17sizlere danışacağımız bir konu olur.
21:19Vakit ayırdınız, çok sağ olun.
21:21Ben teşekkür ederim, çok sağ olun Ceren Hanım, var olun.
21:25Hoşçakalın.
21:28Evet, sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri, Uluslararası İlişkiler Uzmanı Arif Keskin ile konuştuk.
21:33Suriye'de son yaşanan gelişmeler aslında kaygı verici.
21:36HTS yönetimi ele geçirdikten sonra bir biçimde tüm Suriye'de kontrolü sağlamaya çalışıyor.
21:41Ancak tek tük HTS militanlarının orada yaşayan farklı azınlık gruplara yönelik saldırılarının olduğu söyleniyordu.
21:50Oradaki elbette Alevi gruplar, Hristiyan gruplar,
21:53geçmişinde radikal İslamcı bir ideoloji bulunan HTS'nin kendilerine nasıl davranacağı,
21:59kendilerine o ülkede rahatça bir yaşam sunup sunmayacağı konusunda endişeliydi.
22:04Dolayısıyla bir video aracılığıyla bir protesto dalgasının başladığını söyleyebiliriz.
22:09Bu video Alevi türbesine bir saldırının yapıldığını gösteriyordu HTS'liler tarafından.
22:14Dolayısıyla Alevilerin yoğunlukla yaşadığı Humus, Laskiye ve Tartus'ta yönetime yönelik protestolar başladı.
22:21Şu anda da sürüyor protestolar.
22:23Sayın Keskin'in söylediğine göre bu hem iç savaşın tekrarlanması açısından bir risk,
22:28ama aynı zamanda bu grupların örgütlenerek siyasi bir temsil,
22:33siyasi temsil edilebilecekleri bir varlık göstermesi açısından da olumluya çevrilebilecek bir avantaj.
22:41İlerleyen günlerde ne olacak, neler yaşanacak göreceğiz ve sizler için anlatmayı sürdüreceğiz.
22:46Şimdilik noktalayalım, bir sonraki programda yeniden görüşelim.