• 4 gün önce
Gece Haberleri, 24 saatin tüm gelişmelerini ekrana getiriyor.

Category

🗞
Haberler
Döküm
00:00:00İyi geceler, CNN Türk ekranlarına hoş geldiniz, değerli izleyenler, gündemimiz yine Suriye.
00:00:12Suriye'nin Halep kentinde bir din adamının türbesine zarar verildiği iddiaları gerekçe gösterilerek provokasyon yapıldığı ülke içinde
00:00:22aslında devrimden sonra ortaya çıkan huzur ortamı bir anda ortadan kalkıyor mu?
00:00:29Bu provokasyonlar bunu mu hedef aldı? Sorularını beraberinde getirdi.
00:00:33Tabi ki programımızda bu konuyu derinlemesine konuşacağız ve kim bu provokasyonu yürütmek istedi?
00:00:40Amacı neydi? Biraz onun üzerinde duracağız ve tabi ki Suriye'de önümüzdeki dönemde nasıl bir devlet yapısının kurulacağı,
00:00:48Suriye'nin nasıl yapılanacağı ve ekonomik olarak nasıl kalkınacağını da programımızda konuklarımıza birlikte konuşacağız.
00:00:55Çok kıymetli konuklarımız var. Fırat Demirkol, Cihan Günyel ve Mustafa Yıldız bizimle birlikte hoş geldiniz.
00:01:01Hoş bulduk. İyi geceler.
00:01:03Çok teşekkür ederiz. Suriye'de gerçekleşen provokasyon aslında bu provokasyonun sonrasında yeni yönetim bazı uyarılarda bulundu
00:01:14ve aslında bir müddette süre verdi. Bu süre sonrasında neler olacak, neler bitecek bunu da göreceğiz.
00:01:22Aslında biraz ihtidalli davrandığını söyleyebiliriz. Bu provokasyonun karşısına belki de ateşle yaklaşmak biraz tehlikeli olabilirdi.
00:01:29Mustafa Yıldız siz bölgeyi yakından takip ediyorsunuz, yakından tanıyorsunuz. Neler yaşandığıyla ilgili nasıl bir yorum yapacaksınız,
00:01:38nasıl okumak lazım bu yaşanan olayı?
00:01:41Şimdi öncelikle anlayabilmemiz için, daha doğrusu benim anlayabilmem için şöyle bir örnek vermekte fayda var.
00:01:49Daha bir yıl ya oldu ya olmadığı benzer bir provokasyon ülkemizde yaşandı.
00:01:56Kahramanmaraş'ta ve diğer bazı illerimizde Suriyeliler olduğu iddia edilen bir grup sonradan başka türlü işler çıktı altından.
00:02:07Eş zamanlı olarak Suriye topraklarında bizim yardım tırlarımıza saldıran SMO askeri sözüm ona kılığında yine provokatörler ortaya çıkmıştı.
00:02:20Hem Türkiye tarafında Milli İstihbarat Teşkilatı olayı tamamen çözdü, provokasyon olduğunu ortaya koydu.
00:02:27Hem Suriye tarafında bizzat Suriye Milli Ordusu'nun kendi içerisinde başlattığı operasyonla ortaya çıkarıldı.
00:02:34Ve aslında o üniforma giymiş provokatörlerin kim olduğu da ortaya çıktı.
00:02:41Yani neticede buna benzer provokasyonlara bizim coğrafyamız alışık, şerbetli.
00:02:47Şimdi Suriye'de ne oluyor?
00:02:50Suriye'de olanı çok kısaca şöyle özetleyebiliriz.
00:02:52Bir kere yeni bir devlet kurulma aşamasında, yeni bir yönetim kurulma aşamasında, yeni bir rejim kurulma aşamasında,
00:03:01şimdiye kadar 61 yıllık Bağız iktidarının bir sırt çantası var.
00:03:07O sırt çantasını siz alttan bir jilet ile kesiyorsunuz.
00:03:11İçindeki her şeyi boşaltıp yeni bir sırt çantası alarak yola devam ediyorsunuz.
00:03:16Şimdi böyle düşünün.
00:03:17Dolayısıyla bu provokasyonlar olacak.
00:03:19Peki kim yaptı, ne oldu, ne bitti?
00:03:21Buna dönelim.
00:03:22Bir kere bölgeden çok tehlikeli bazı bilgiler geliyor.
00:03:27Onları şimdi paylaşacağım.
00:03:29Değerli hocalarımız bu işi zaten çok iyi yorumlayacaklardır.
00:03:33Bir kere liman kentleri yani Tartus, Laskiye gibi liman kentlerinden başlayarak özellikle Nusayri Suriyelilerin yoğun olarak yaşadığı,
00:03:44Şii Suriyelilerin yoğun olarak yaşadığı bölgelerde bir provokasyon var.
00:03:51Yani hani sobaya böyle bir şiş sokarsınız ya içeriden böyle kıvılcımlar patlar.
00:03:57Böyle bir hadise bir kere adını koyalım.
00:04:02Özellikle Türkiye'nin siyasi desteğiyle birlikte Suriye Milli Ordusu'nun başarılı operasyonları ve heyeti Tahrir Şam'ın da neticede Şam'a kadar gidip bu işi neticelendirmesiyle muhaliflerin şu anda bir başarısı mevcut.
00:04:20Ama bu başarı 12 günde gelen bir başarı değil.
00:04:2312 yıldır savaşıyor bu insanlar.
00:04:2512-13 yıldır savaş halindeler.
00:04:27Yani bunun adını koyalım.
00:04:29Şimdi doğal olarak 12 yıldır bu insanlara kan kusturan bir rejimin hadi tamam 12 günde ben bitirdim bu işi deyip tamamen ortadan çekilmesini bekleyemeyiz.
00:04:42Bir İran faktörü var.
00:04:44İran'ın tamamen bu işten tamam hadi ben artık hiçbir şey yapmayacağım burada deyip ortadan çekilmesini bekleyemeyiz.
00:04:51Çünkü bahsettiğimiz İran vekil güçleri vasıtasıyla Hizbullah başta olmak üzere vekil güçleri vasıtasıyla Suriye'de de çok önemli faaliyetleri vardı.
00:05:02Hizbullah'ın asker alma bürosu vardı Suriye'de Şam'da.
00:05:07Asker alma bürosu vardı yani daha ilerisi ne olabilir bunun?
00:05:11Şimdi baktığımız noktada tabi oklar bir İran'ı gösteriyor yani Arakçı'nın yanlış açıklamaları var İran'dan gelen bazı olumsuz açıklamalar var.
00:05:21Kendilerini itidale davet ediyor zaten Türkiye ve bölgedeki sağduyulu bütün insanlar.
00:05:27Ama burada bir şey ayırmamız lazım.
00:05:29Burada dini inanışla devlet politikalarını birbirinden ayırmamız gerekiyor.
00:05:35Yani Şiilerin inanışıyla ilgili değil bu mesele.
00:05:39Şimdi ortada başka daha vahim bir problem var.
00:05:41Bakın Suriye'nin hemen kuzeyinde bizim sınırımıza yani Halep kilis arasında Halep Hatay arasında Nubül Zehra diye bir yer vardır.
00:05:53Nubül ve Zehra diye köyler vardır.
00:05:55Burada Şii vatandaşlar da yaşıyor.
00:05:57Ve Şii vatandaşlar bugün bir açıklama yaptılar.
00:06:01Açıklamada ne diyor biliyor musunuz?
00:06:03Diyor ki İran ve PKK yani İran yönetimi ve PKK'ya tepki gösteriyor.
00:06:09Biz diyor bazı bölgelerde yaşanan üzücü olaylardan dolayı müteessiriz ve aynı zamanda devletimizin yanındayız.
00:06:19Bakın bu bahsettiklerim Suriye'de yaşayan Şii vatandaşlar.
00:06:24Yani dolayısıyla Suriye'de bütün Nusayriler başkaldırdı, bütün Şiiler başkaldırdı diye bir durum yok.
00:06:30Bunun altını çizelim.
00:06:31Ondan sonra diyorlar ki hiç kimsenin bir daha bizi emelleri yolunda kullanmasına izin vermeyeceğiz.
00:06:38Provokasyonu görüyoruz.
00:06:40Buradaki bakın o bölgede yaşayan ki o bölgede yaklaşık eğer ben yanılmıyorsam 50 bine yakın Şii nüfus var.
00:06:49Ama bu insanlar işte bu provokatörlerle aynı fikri paylaşmıyorlar.
00:06:55Bir.
00:06:56İki.
00:06:57Bu iş nerede köpürtülüyor ona da bakmak lazım.
00:07:00Çok basit, çok açık, açık kaynaklar yani izleyicilerimiz Google'a yazdıklarında zaten karşılarına çıkacak.
00:07:05PKK'nın yayın organları yoğun bir şekilde Tartus'ta falanca işte köyde Nusayriler katlediliyor diye algı operasyonu yapıyorlar.
00:07:19Bakın bu çok önemli.
00:07:20Dolayısıyla bu meselenin bir dini eksenli bir tarafı yok.
00:07:24İki mutlaka işin bir yani siyasi bölgesel politiklerle bir alakası var.
00:07:29Üç işin içinde PKK rejim yönetiminin kalıntıları eski rejimin kalıntıları ve belki de işte İran desteği mevcut.
00:07:39Geçtiğimiz haftada yaptığımız programlarda işte Mahir Esad'ın bir Kandil'e gidip gelip gitmediği konuşuluyordu.
00:07:46Ama şimdi geldiğimiz noktada PKK yayın organlarından öğreniyoruz ki rejim kalıntıları yani Mahir Esad, Beşer Esad'ın işte akrabası ki işte özel kuvvetlerin başındaydı rejim zamanında kardeşi.
00:07:58Mahir Esad'ın PKK ile iş birliği yapmak suretiyle bu tür işlere giriştiği konuşuluyor.
00:08:06Yani ortada o zaman çok net bir tablo gözümüze çarpmalı.
00:08:11Ortada rejimin eski kalıntılarının içine giriştiği bir provokasyon hareketi.
00:08:19PKK'nın doğal olarak yani kanton istiyoruz diyorlardı.
00:08:23Biz diyorlar işte sözüm ona Afrin'i istiyoruz Kobani'yi istiyoruz bilmem neresi.
00:08:29Oldu oldu veririz size Kobani'yi yani biz demiyoruz bunu Suriyeliler diyor.
00:08:35Siz ya silah bırakacaksınız ya da lağvedildiğinizi açıklayacaksınız ve defolup gideceksiniz ya da sonunuza razı olacaksınız.
00:08:45İşte provokasyonun özeti bu.
00:08:47Bir tarafta PKK diğer tarafta rejim artıkları diğer tarafta bazı bölge ülkelerinin kışkırtmaları.
00:08:54Yani şimdilik bu kadarıyla bırakayım hocalarımın vaktinden de almak istemem fazla.
00:09:00Evet İran bu işin arkasında mı sorusu tabii insanların aklına geliyor.
00:09:06Mustafa Yıldız da çok net bir şekilde bu işin içerisinde rejim kalıntıları ve PKK'nın da yer aldığını ifade etti.
00:09:15Ama İran'la ilgili aslında şöyle bir detayı verdikten sonra size dönmek istiyorum.
00:09:20İran'da üç gün önce Dışişleri Bakanlığı sözcüsü basın toplantısı düzenledi.
00:09:25Toplantıda şöyle bir ifade kullandı toplantının sonunda.
00:09:28Suriye'deki belirsizliklerden dolayı vatandaşlarımızın Suriye'ye gitmesini tavsiye etmiyoruz.
00:09:34Diplomat ve askeri danışmanlarımız Suriye'den çıktı.
00:09:37Şu anda Suriye'de İran vatandaşı bulunduğunu sanmıyorum ifadesini kullandı.
00:09:43Yani üç gün öncesinden Suriye topraklarında bir İranlı yok ifadesi önden yapılmış.
00:09:50Sanki bu provokasyonlar öncesinde hedef gösterilmekten bir kenarda durarak zaten bizim hiçbir unsurumuz orada kalmadı açıklaması gibi de geliyor.
00:10:01İnsanın aklına gelmiyor değil.
00:10:02Siz nasıl okuyorsunuz bu yaşanan olayı?
00:10:05Erhan Bey ilk daha yani bu devrim gerçekleştiği zamanda şunu konuşmuştuk.
00:10:10İlk birkaç gün evet oradaki insanlar o zaferi kutlayacaklar ama çok hızlı bir şekilde ülkedeki asayişin ve devlet kurumlarının işler hale gelmesi lazım.
00:10:19Çünkü bu tarz ortamlar provokasyona her zaman açık.
00:10:23Yani devlet otoritesinde herhangi bir zafiyet olduğu durumlarda biz bunu defalarca birçok ülkede gördük.
00:10:29Şimdi burada da tabii ki Esad ülkeden ayrıldığı rejim devrildi ama bir şekilde Esad'la ilişkili olan ya da bu rejimin devrilmesini hazmedemeyen ya da yeni bir düzen, yeni düzen içerisinde kendisine yer bulmak isteyen, yeniden güç devşirmek isteyen bazı gruplar olacaktır.
00:10:48Biz şunu biliyoruz ki özellikle İran Suriye sahası içerisinde ciddi bir alan kaybetti.
00:10:53Yani bu devrim öncesinde Esad rejimiyle beraber oldukça rahat bir şekilde hareket alanına sahipken bu olaylardan sonra ciddi bir alan kaybetmiş oldu.
00:11:02Dolayısıyla bunu telafi etmek istiyor olabilir.
00:11:05Yine burada şunu çok iyi ayırmak lazım.
00:11:08Yani şimdi Esad bir diktatördü ve halkının kendisine karşı gelen bütün unsurlarına, bunların içerisinde Kürtler vardı, Araplar vardı, Türkmenler vardı, Şiiler vardı hatta Nusayriler vardı.
00:11:23Kendisine karşı gelen hangi grup varsa, kendisine biat etmeyen hangi grup varsa onlara karşı zalimce davrandı.
00:11:30Dolayısıyla biz burada Esad'ın hangi kimliği olduğuna değil, Esad'ın bir diktatör olarak yaptıklarına bakıyorduk ve insanlar da buna karşı aslında bir süreç başlatmışlardı Suriye'deki muhalifler.
00:11:44Tabii maalesef bu durum yani her iki taraf açısından da söyleyebiliriz.
00:11:48Bunu destekleyenler ya da karşı olanlar tarafında da maalesef bu şekilde.
00:11:52Uç görüşlerin olduğu yani bu işi mezhepçi bir çatışma, etnik bir çatışma yönünde şey yapan biz mesela hep ısrarla şunu da beyan ediyorduk.
00:12:02Yani işte bölgede PKK, YPG'nin yapmış olduğu faaliyetlerle oradaki Kürtleri birbirinden kalın çizgilerle ayırtmak gerekiyor, Nusayrilerle Esad'ı ayırmak gerekiyor.
00:12:14İşte bütün Şiiler İlan Devleti'yle aynı şeyimi düşünüyordur.
00:12:18Bunu yani İlan Devleti'nin bir politikası vardır ama bütün Şiiler bunu desteklemiyordur.
00:12:23Dolayısıyla bunu bir mezhepçilik ya da bir etnik kavga üzerinden götürmemek lazım.
00:12:28Bu mezhep provokasyonu meselesi oldukça tehlikeli bir mesele.
00:12:33Hele ki şu anda bir belirsizlik ortamı varken bu tarz dezenformasyon denilecek bilgilerin ortaya çıkması, kışkırtıcı eylemlerin yapılması ya da sahada birilerinin farklı kılıklarla birbirlerini rencide edecek ya da farklı provokasyonlara sebebiyet verecek eylemlerin içerisinde bulunmasıyla karşılaşılabilir.
00:12:53Burada daha itidalli davranılması lazım.
00:12:56Çünkü biz şunu biliyoruz yani Suriye'nin halk mozaiği, sosyolojisi çevre ülkeleriyle benzer durumda.
00:13:03Yani biz bugün Türkiye'de de Irak'ta da hatta kısmen İran'da da benzer sosyolojileri görüyoruz.
00:13:09İnançlar, Lübnan'da inançlar, mezhepler ya da etnik kökenler.
00:13:14Dolayısıyla yani bu anlamda bir yerde yakılacak olan mezhepçi ya da etnisiteye dayalı bir çatışma ortamı bütün coğrafyayı etkileyecektir, huzurunu bozacaktır.
00:13:23Zaten uzun yıllardır coğrafyada savaşları işte Suriye'de 13 yıldır devam eden iç savaşı konuşuyorduk.
00:13:29Hani yeni yeni insanlar bir huzur umudunu görmüşken hani tekrar bir karamsarlığın içerisine sokmak ya da böyle bir şeyi körüklemek çok doğru olmayacak.
00:13:38Bugün İran dini lideri Hamaney'in danışmanının bir açıklaması olduğuna yönelik işte sosyal medyada da paylaşıldı.
00:13:46Çeşitli haber kanalları tarafından da paylaşıldı.
00:13:50Hani burada Türkiye'ye yönelik işte Suriye'deki gelişmelerle ilgili işte kendinizi İran'la kıyaslamayın gibi.
00:13:56Yani bölgedeki o ülkesel rekabet üzerinden Suriye'yi değerlendiren bir açıklama oldu.
00:14:02Hani açıkçası şöyle tabii ki ülkelerin kendi çıkarı vardır, bölgesel rekabeti olabilir, birilerini rakip görür, alan almaya çalışır.
00:14:09Ama şu ortamda bunu Suriye üzerinden götürmenin çok doğru olduğunu düşünmüyorum.
00:14:13Çünkü bölgede bu anlamdaki bir istikrarsızlık, İran açısından da istikrarsızlık.
00:14:17Biz zaten uzun yıllardır Suriye'nin deki istikrarsızlığı her açıdan onlara destek olmaya çalışarak doğrudan yaşayan ülkelerden komşularından birisiyiz.
00:14:27Dolayısıyla biraz daha iktidarlı gitmek lazım, içeride de bu anlamda söylemlere dikkat etmek lazım, aşırıya kaçmamak lazım.
00:14:34Bunlar insanları rencide edecek, toplumları dinamitleyecek şeyler.
00:14:37Daha iktidarlı gitmekte fayda var.
00:14:39İran'ın genelde açıklamalarında devlet dilinde hep bir hamaset, hep yukarıdan iddialı ifadeler çok fazla görüyoruz.
00:14:46Evet, maalesef.
00:14:47Biraz kendi toplumunu, biraz belki bölgedeki Şii, İran destekçilerini motive etmek için mi, belki de harekete geçirmek için mi?
00:14:59Hep böyle bir dil kullanıyor.
00:15:00Yani diplomatik dilden uzak bir tarzları var.
00:15:02Herhalde bu açıklamaya da öyle…
00:15:04Ahmet İnejad döneminde bir sözü vardı Ahmet İnejad'ın.
00:15:07İran'dan gelen bir açıklama varsa ya dini lider ya Cumhurbaşkanı'nın açıklamasına dikkat edin, diğer açıklamaları dikkate almayın demişti.
00:15:15Diğer taraftan çok fazla da aslında mecradan açıklamalar geliyor.
00:15:18Onu da söylerim.
00:15:19Cihan Günyel, tabii ki Suriye devrimden sonra yeni yönetimle birlikte yeni bir başlangıç yaptı ama bu tip zorlukları yaşaması muhtemeldi zaten, bekleniyordu.
00:15:30Belki de daha fazlasını da yaşayacak.
00:15:32Yeni yönetim nelere dikkat etmeli?
00:15:36Aslında bakarsanız bu yaşananlarla birlikte nasıl hareket etmesi gerekiyor?
00:15:41Çünkü diğer taraftan yeni yönetim tamamen bir gözlem altında.
00:15:46Uluslararası güçler, dinamikler, örgütler yeni yönetimin yaptıklarını çok yakından takip ediyorlar.
00:15:54Aslında gelecekte yeni Suriye devletine alacakları tavrı belirlemede tam bir gözlem devrini yaşıyorlar.
00:16:04Bu anlamda yeni Suriye yönetiminin bu yaşanan küçük krizde nasıl davranması gerekir sizce?
00:16:11Şimdi şunu aslında söyleyerek başlamak isterim.
00:16:14Bunlardan bir tanesi bir üç dört faktörü elimize almamız lazım ki bunlar aslında Suriye'nin elindeki zorluklar diyebiliriz.
00:16:22Bunlardan bir tanesi devletin işte sizin de bahsettiğiniz yeniden inşası.
00:16:26Bu yeniden inşanın nasıl olacağı üzerine.
00:16:28Birincisi bir ulus devlet bilincinin yaratılması.
00:16:31Fakat şöyle bir durum var.
00:16:33Tüm yapıların ki Fırat hocam da bundan bahsetti.
00:16:36Mustafa Bey de bahsetti.
00:16:38Zengin bir kültüre çok farklı işte baktığımızda mezhep, din veya etnik çimliklere sahip zengin bir mozai olan bir ülke.
00:16:46Şimdi her bir bireyin, ferdin veyahut da topluluğun tamamen özgürlüğünün garanti altına alındı.
00:16:52Kendisini siyasi anlamda ifade edebildi.
00:16:55Hatta yönetime katılabildiği, yönetimin belirlendiği bir genel iradenin ortaya çıkartıldığı bir defa bir ulus, bir üst kimlikte buluş olarak devletin inşa edilmesi.
00:17:06Şimdi diğeri tabi elbette diğer bir sorunu var Suriye'nin.
00:17:09Bu da tamamen yani özellikle iç savaş süreciyle beraber devletin tüm alanlar içerisinde aslında altyapısının çökmüş olması.
00:17:17Yani aynı zamanda baktığımızda yani tüm yaşam alanların okullar, baktığımızda meskenler, insanların oturduğu yerler ve bir böyle problemi var.
00:17:26Diğer açıdan baktığımızda bir anlamda Fırat'ın doğusunda terör problemi var.
00:17:30Uğraşacağı sorunlardan birisi bu.
00:17:32Diğeri baktığımızda şimdi İsrail'in durumu.
00:17:35İşte içeri girdi, şu anda başka başka alanlara çıkacak mı çıkmayacak mı bilmiyoruz, işgal ettiği yerler var.
00:17:42Şimdi bu dört tane ana etmem bana sorarsanız biraz önündeki zorluk Suriye'nin.
00:17:48Ve şöyle bir şey de diyebiliriz bundan dolayı da yani eğer çok sorun olursa buna müdahil olmak isteyen de çok olur.
00:17:54Kendi çıkarları açısından.
00:17:56Amerika başka bir yaklaşım tutum sergileyecektir.
00:17:58İran başka bir yaklaşım, Rusya başka bir yaklaşım, Avrupa veyahut da İsrail veyahut da diğer körfüz ülkeleri.
00:18:04Her biri de bu durumda kendilerinin ne olacağını, kendilerinin çıkarında olabileceğini nasıl maksimize edebileceğini.
00:18:11Şimdi burada İran özelinde konuşuyor olacaksak, İran'ın özellikle 79'daki rejim değişikliğinden itibari geldiğimiz noktada
00:18:19kendi yaklaşımı maalesef ama bir mezhep üzerinden mezhebin daha doğrusu siyasal ve dış politikaya yansıtılmasıyla geliştirilen bir bölge ve bölgede liderlik politikası var.
00:18:30Şimdi belki de Suriye'de en büyük kaybeden İran oldu.
00:18:34Baktığımızda özellikle direniş ekseni çerçevesinde Suriye sahasını kaybetti.
00:18:38Böylelikle de en büyük vekil gücü olan Hizbullah'a askeri lojistik anlamında önü kesilmiş oldu.
00:18:44Bu bir anlamda bir sorun.
00:18:46Fakat İran burada bu sahada tekrar etkin olmak isteyecek midir?
00:18:50Etkin olmak isteyecektir.
00:18:52Baktığımızda sanki burada birkaç tane yaklaşım sergiliyor gibi.
00:18:56Bunlardan bir tanesi şu şekilde aslında yeni yönetimle ilişki kurmaya çalışıyor.
00:19:01Burada da belli başta özellikle Şii nüfusuna baktığımızda oraya doğru bir adımlar atılmaması.
00:19:10Özellikle türbe var Şam'da.
00:19:12Biliyorsunuz belki Mustafa Bey naibidir.
00:19:15Zeynep'te türbeleri var, Şii türbesi.
00:19:19Onunla ilgili istekleri var.
00:19:20Birkaç işte Şiilik üzerine yine burada isteği var.
00:19:23Ama diğer yandan bakıyoruz.
00:19:24Acaba İran'la ilgili yaklaşımı nasıl olacaktır?
00:19:27Buradan bir sıçrama tahtası olarak kullanacak mıdır binbalinliği?
00:19:30Binbalinliği İran'ın yaklaşımları olduğunu düşünüyoruz.
00:19:32Fakat istikrarsızlık alanı yaratılırsa özellikle bunu baktığımızda mezhep veya etnik kimlikler üzerinden
00:19:39sahadaki bu gelişme bu kaos ortamı belki de İran'ın belki de baktığımızda diğer örneğin Rusya'nın sahaya dönme anlamında da eline bir koz verebilir.
00:19:48Veyahut da başka ülkelerin örneğin İsrail bu istikrarsızlığın devam etmesini isteyebilir.
00:19:52Çünkü kendi yanında kuzeyinde tamamen istikrara kavuşmamış,
00:19:56üniter devlet yapısına girmemiş bir ülkenin, bir istikrarsız, başarısız devletin kendisi için baktığımızda bir faydası olacaktır.
00:20:04Ki burada en azından ileriye dönüp bana benden daha güçlü bir caydırıcı güç ortaya çıkmayacak demek istiyor.
00:20:10Yani mantığını gülecektir.
00:20:12Bu açılardan değerlendirmek gerekiyor.
00:20:14İran'ın da biraz yaklaşımı bu.
00:20:16Yani 45 sene buraya yatırım yaptı.
00:20:18Şii ekseni, direniş hilalini kurmak için.
00:20:22Hatta Esad rejimine verdiği destekler, harcadığı.
00:20:25Baktığımızda milyar dolarlar, bunların her biri de kendi halkından kesip de buraya aktardığı paralar.
00:20:31Ve işin sonunda geldiği noktada Suriye'de büyük bir yenilgi almış durumda.
00:20:36Burada Şii direniş ekseninin biz aslında dağıldığını görüyoruz.
00:20:41Bu açıdan da biraz sahaya dönmek için buradaki istikrarsızlık alanının içerisinde nasıl olabilir de tekrar geri dönebiliriz?
00:20:49Mantığını da gütmüş olabilir.
00:20:51Bu da baktığımızda İran'ın bence tekrar bu sahada etkin olmak için bir mücadele vermeye çalışacaktır.
00:20:58Ha tabii ne kadar başarılı olur?
00:21:00O da ayrı bir soru işareti.
00:21:02Bence bu dört faktör saydım yani devletin ulus inşasının sağlanması,
00:21:06altyapının, ekonominin toparlanması,
00:21:09terörün sonlandırılması özellikle ve istikrarlı bir devlet yapısına kavuşması.
00:21:14Suriye'deki şu an karıştırılmak istenen belki birçok istikrarsızlık alanının bertaraf edilmesi olur.
00:21:21Bir de şunu söylemek isterim ben Erhan Bey.
00:21:24Yani şimdi diktatörlerin biraz şöyle değerlendirmek gerekiyor.
00:21:28Etnik kimliği veyahut da dini veyahut da mezhebi üzerinden el almamak gerekir.
00:21:33Şundan dolayı bir diktatör zaten insanları katleden bir kişi.
00:21:38Yani ne olduğunun bir önemi yok.
00:21:40Örnek baktığımızda Kaddafi'nin veyahut da Saddam'ın veyahut da Hitler'in baktığımız zaman bir kimliğinin ne olduğunun bir önemi yoktur ki kendisi bir diktatör.
00:21:50Bunun üzerinden bence bir şeyleri ele almak aslında şu an Suriye'deki yaratılmak istenen istikarsızlığa açıkçası benzin taşımaktır.
00:21:59Bu açıdan hiçbir şekilde değerlendirilmemek gerekir.
00:22:02Ve yanlış bilmiyorsam bu akşam için de sanırım yeni Suriye hükümeti de özellikle mezhep toplumu birbirinden ayrıştıran yayınların yapılmasını yasaklamış.
00:22:14Açıkçası bunu da çok mantıklı buluyorum.
00:22:16Bu tür yayınların durdurulmasını.
00:22:18İçeride bir kaos ortamından başka bir şey yaratmayacaktır.
00:22:21Suriye çünkü kırılgan bir zemine sahip şu anda ve tekrardan kendisini inşa etmesi gerekiyor.
00:22:28Yaratılabilecek her sorun her sorunun da büyümesi demek açıkçası işte böyle başka ülkelerinde duruma müdahil olması ve sahanın daha da istikarsızlaştırılması haline gelebilir.
00:22:38Bundan dolayı da tüm özellikle baktığımızda Suriye'nin Suriye halkları yani Suriye'deki insanların ve yönetiminin bu konularda çok dikkat etmesi gerekiyor.
00:22:49Özellikle söylemden başlayarak nasıl söyleyelim bunun eyleme yani pratiğe dökülüşünde de zorlu bir süreç biliyorum.
00:22:57Ama buna biraz da yeni yani geçiş hükümetinde dikkat etmesi gerekir.
00:23:01Evet.
00:23:02Humus'ta bundan Nusayri toplumundan biraz önce bahsettiğiniz koduyla ilgili bir talep gelmişti.
00:23:08Bugün bir açıklama gelmişti ve yeni yönetimden mezhepsel ifadelerin kullanılmasını suçlayan bir karar çıkarması çağrısında bulunmuşlardı.
00:23:16Onu da söyleyelim.
00:23:18Tabii ki.
00:23:19Bu da Nusayrilerden geliyor değil mi?
00:23:20Evet.
00:23:21Bu da önemli.
00:23:22Yani kendi istekleri bu yönde.
00:23:25Şimdi mezhepsel sloganlar ve kışkırtıcı konuşmaları kabul etmediklerini ifade etmişler bir açıklamayla sivil toplum kuruluşları.
00:23:36Onu da belirtmek lazım.
00:23:38Bu sizin söylediğinizde bunun üzerine gelmiş olabilir yeni yönetimden.
00:23:42Mustafa Bey aslında yeni yönetimin yaşadığı zorluklardan bahsediyorduk ama dışta dış ilişkilerde aslında ilk krizini İran'la yaşadığını net bir şekilde söylememiz artık herhalde yanlış olmaz.
00:23:56Aslında ilk kriz İran'ın yanılmıyorsam geçtiğimiz hafta Suriye'nin kendisine olan 35 milyar dolar borcunu geri vermesi gerektiğini açıklamasıyla birlikte başlamıştı.
00:24:10Evet.
00:24:11Bu da tabii ki Esad döneminde verdiğini iddia ettiği borçtan bahsediyor İran.
00:24:17Ama bunun üzerine yeni yönetim Ahmet Eşşar'a da İran'a 300 milyar dolarlık bir tazminat davası açacaklarını ifade etti.
00:24:28Oradan tahsil eder.
00:24:30Suriye'de yıllardır yıllardır meydana getirdikleri tahribattan dolayı.
00:24:35Onun üzerine bu tartışma ki şunu da belirtelim Suriye Dışişleri Bakanlığı'ndan bir açıklama geldi bu konu üzerine ve şöyle diyor Dışişleri Bakanı Şeybani.
00:24:49İran'ı işaret ederek onları Suriye'de kaosu yaymamaları konusunda uyarıyoruz.
00:24:57Son açıklamalarının yankılarıyla ilgili onları sorumlu tutacağız ifadelerini kullanmış.
00:25:03Şimdi benim tespitim doğru mu?
00:25:06Oradan başlayalım.
00:25:07İlk dış ilişkilerdeki ilk krizini İran'da yaşıyor diyebilir miyiz yeni yönetim?
00:25:12Şimdi doğru bir yerden yaklaştığınızı ben de söyleyebilirim.
00:25:17Katılıyorum ama bu ilk son olmayacak.
00:25:21Ben de onu ekleyeyim.
00:25:22Şimdi hocalarımız çok güzel bir çerçeve çizdiler.
00:25:26Cihan Hoca'nın bahsettiği iki konu çok önemli.
00:25:30Yani bölgede Suriye'nin güçsüz olması güçsüz bir Suriye olması yönetimsel sorunlar yaşayan iç çatışmalarla boğuşan bir Suriye'nin olması kimin işine yarar?
00:25:41Başta İsrail'in işine yarar Cihan Bey'in bahsettiği gibi.
00:25:44İkincisi Şii ekseniyle ilgili bir tespiti vardı.
00:25:48O noktada şunu eklemek isterim.
00:25:51Bir yeni bir dünya düzeninden bahsediyoruz.
00:25:55Yani artık kutupların da değiştiği güç dengelerinin de değiştiği bir dünya düzeninden bahsederken herhalde şunu söylemek çok yanlış olmaz.
00:26:04Yani hangi görüşe hangi dine hangi mezhebe inanırsa inansın insanlar.
00:26:11Bir devletin tahakkümüne girmek zorunda değil.
00:26:14Yani biz şunu diyor muyuz?
00:26:15İşte Müslümanların sünni olanları Türkiye'nin peşinden gelmelidir.
00:26:20Bu nasıl eksik yanlış bir cümle ise Şiilerin hepsi ya da işte Şia'ya inanan herkes İran'ın peşinden gelmelidir demek de herhalde aynı ölçüde yanlış olur.
00:26:34Şimdi burada bir nokta var.
00:26:36Biz belki bugün işte olayları provokasyonları konuşuyoruz.
00:26:41Ama bir terazi kuralım ve o terazide az önce bahsettiğim PKK rejim artıkları ve İran ekseninde bunların isteklerine bir bakalım.
00:26:55Bir kere Amerika'yı da hatta buna katabiliriz.
00:26:58Çünkü işte mevcut Suriye yönetiminin federasyona dönüp buraları kantonlara ayırıp işte bazı bölgeleri PKK'ya onlar Kürtler diyor ama aslında amaçları PKK'ya vermek.
00:27:10Bazı bölgeleri Şii nüfusa yönettirip bazı bölgeleri de hatta işte SMO'nun hakimiyetindeki bölgeleri de Türkmenlere verelim gibi bir şeyleri var.
00:27:24Yani dörde bölge.
00:27:26Görüşleri 4-5 fark etmez bölebildiğin kadar böl.
00:27:29Tarzında bir yaklaşımları var.
00:27:31Ahmet Erşar'a daha ilk gün yani daha bu iş neticeye varır varmaz bir açıklama yaptı.
00:27:37Dedi ki biz tek bir Suriye istiyoruz.
00:27:40Biz federasyon ya da işte onu oraya verelim.
00:27:43Ya bu zaten mantık bunu emrediyor.
00:27:45Şimdi eğri oturup doğru konuşalım.
00:27:48Acilen Türkiye'nin de bu noktada daha çok destek olması şart.
00:27:53Rusya'dan gelen açıklama var.
00:27:54Lavrov Türkiye'yi destekliyoruz diyor.
00:27:56Suriye'nin toprak bütünlüğüne vurgu yapıyor.
00:27:58Hem kendi güvenliği için hem Suriye'nin hem bölgenin güvenliği için.
00:28:02Dolayısıyla Rusya'da burada Türkiye'nin dediğine yakın şeyler söylüyor.
00:28:05Birleşmiş Milletler'de acilen Suriye'deki yeni yönetimin bir kere tanınması gerekiyor.
00:28:12Bu dünya barışı için acilen gerekli.
00:28:15Yani işte seçimlere birkaç ay var Mart'ta herhalde değil mi hocam?
00:28:18Bir seçim yapılması öngörülüyor.
00:28:20Ama o zamana kadar Birleşmiş Milletler'in bir karar alıp yani şu andaki mevcut yönetim meşrudur demesi lazım.
00:28:26Bu acilen lazım.
00:28:28İki bu federasyon üçe bölünme dörde bölünme bilmem ne oraya oraya bunu böyle bir şey kaldırmaz bölge.
00:28:36Bakın Suriye falan değil bölge kaldırmaz böyle bir şeyi.
00:28:39Şimdi bir tarafta Suriye'yi bölelim bilmem ne yapalım oraları karıştıralım.
00:28:46Buraları şöyle yapalım diyenler var.
00:28:48Diğer tarafta da bakın Türkiye'nin söylediği bir söz var.
00:28:51Yani biz Sayın Hakan Fidan'la Sayın İbrahim Kalın'ı belki çokça bu süreçte gördük.
00:28:57Çokça konuştuk ama mesela biraz daha perde gerisinde olan isimler de var.
00:29:02Çok önemli işler yapan örneğin Ticaret Bakanlığı var.
00:29:05Sayın Ömer Bolat'ın da gece gündüz bu konuda çalışma yaptığını biliyoruz.
00:29:09Neden? Akşam saatlerinde Ticaret Bakanlığı'ndan bir üst düzey bir yetkiliyle konuştuk bu konuyu.
00:29:15Mesela şöyle bir şey diyor.
00:29:17Suriye ile Türkiye arasında önümüzdeki süreçte işler düzelip Suriye'de bir yönetim oluşup
00:29:25ticaret hacmini nasıl geliştirebiliriz?
00:29:28Şu anda A, B, C, D işte alfabenin bütün harflerini sayabileceğiniz planları yapılıyor.
00:29:34Belki hani bu da benim görüşüm.
00:29:37Belki önümüzdeki süreçte Suriye bir tekstil üssü
00:29:42yani nasıl işte bir Çin bir Bangladeş falan diyoruz ya ya da bir başka yer diyoruz ya
00:29:47hiç gerek yok.
00:29:48Mezopotamya coğrafyasında hem dünyaya daha yakın hem limanları olan bir coğrafya
00:29:54bir istikrar ile birlikte Türkiye'nin de içinde bulunduğu bir yapıyla birlikte
00:30:00bu yapı derken hani dünya yapısından bahsediyorum.
00:30:03Suriye'nin bir tekstil üssü olması neden olmasın?
00:30:09Şimdi Şam ve Halep hava yollarının Türkiye'nin yardımıyla kalkındırılması projesi
00:30:16bugün işte Sayın Abdülkadir Uraloğlu açıkladı.
00:30:19Bunlar önemli şeyler değil mi?
00:30:22Bunlar güzel gelişmeler değil mi?
00:30:25Şehirlerin imarı burada yaklaşık işte bir 3 trilyon ya da 300 milyar dolardan falan bahsediliyor.
00:30:33Farklı rakamlar zikrediliyor.
00:30:35Şehirlerin imarı gerekiyor.
00:30:36Bombalarla yerle bir olan kentler var.
00:30:38Buralara geri dönecek olan insanlar var.
00:30:41Yani burada bir ticaret hacmi oluşacak.
00:30:44Bunu es geçemeyiz.
00:30:45Bunu bütün dünya da es geçemez.
00:30:47Bu yaşananlar şu anda yaşananlar aslına bakarsanız biraz ülkemizde de yaşadığımız
00:30:52Suriye'nin gezi olayları sürecine benzetiyorum ben.
00:30:55Çünkü az önce zikrettim.
00:30:57Siz de zikrettiniz.
00:30:59Bakın Nusayriler diyor ki ya biz bu provokasyon diyor Suriyeli Nusayriler.
00:31:04Suriyeli Şiiler az önce açıklamasını okudum satır satır.
00:31:09Diyorlar ki biz devletimizin yanındayız.
00:31:11Hangi devletin?
00:31:12Suriye'de yeni oluşturulan devletin yanındayız diyor.
00:31:15E peki Şiiler böyle derken Nusayriler böyle derken ötekiler böyle derken bunlar kim o zaman?
00:31:21Bunların kim olduğu çok açık.
00:31:22Bizim işte gezi örneği vermemin nedeni o.
00:31:25Tartus'ta rejim artıklarıyla bir çatışma çıkıyor.
00:31:30Rejim artıklarını etkisiz hale getiriyor oradaki SMO.
00:31:34Bunu evirip çevirip başka türlü videolarla birleştirip
00:31:38tıpkı bizde de zamanında çokça gördüğümüz gibi
00:31:41işte yeni rejim HTŞ efendim buradaki Şiileri katlediyor şeklinde dünyaya sunulmaya çalışılıyor.
00:31:51Kim tarafından?
00:31:52SDG eşittir.
00:31:54YPG o da eşittir.
00:31:56PKK medyası tarafından.
00:31:58Bakın bunları görmezsek bu iş eksik kalır.
00:32:01Etnik yapısı Suriye'nin etnik yapısı Türkiye'ye çok benziyor.
00:32:04Bizde nasıl farklılıklar, farklı dini inançlar, kültürel farklılıklar, mezhepler nasıl bizim zenginliğimizse
00:32:13Suriye'de de bakın Şii var, Nusayri var, Sünni var, Ermeni var, Hristiyan'ın farklı mezhepleri var.
00:32:23İsmaililer var, Dürziler var.
00:32:25Yani bunların hepsi Suriye'nin aynı bize benzer bir etnik kültürü aslında.
00:32:32Şimdi bu etnik kültürü kaşımaya çalışacaklar.
00:32:34Bakın daha henüz Hristiyanlar üzerinden bir provokasyon denenmedi.
00:32:38Daha bu işin başındayız.
00:32:39Belki bugün işte Şii'leri kaşıyorlar.
00:32:42Yarın atıyorum yani Allah muhafaza bir provokasyonda Hristiyanlar üzerinden bir provokasyonda hocamın dediği gibi
00:32:50diğer gruplar üzerinden yapılabilir.
00:32:53Bunu peki Suriye'nin mevcut yönetimi görmüyor mu?
00:32:56Tabii ki görüyor.
00:32:57Ahmet Eşar'ın şimdiye kadar yaptığı açıklamaları şöyle bir alt alta dizin.
00:33:01Ne diyor?
00:33:02Suriye'de tek bir ordu, tek bir devlet ve diğer bütün dinlere, mezheplere saygı duyan,
00:33:10diğerlerini ötekileştirmeyen bir devlet hayal ediyoruz diyor.
00:33:13Bunu gerçekleştirmesine izin verin ya.
00:33:15Bu kadar basit yani.
00:33:17Sizin en başta söylediğiniz PKK'nın bu işin içinde, PKK-YPG'nin bu işin içinde olması aslında özellik hayalleriyle birlikte bu harekete girişmesi ifadesinden şunu mu anlıyoruz?
00:33:29PKK-YPG'liler kendi şu anda bulundukları bölgede özel bir devlet kurmak istiyorlar.
00:33:36Bunu isteyebileceklerini düşündükleri, Nusayrilerin çokça yaşadığı Tartus ve Laskiye'de de bu provokasyonu yaparak
00:33:46onların da aslında kendileri gibi düşünüp ülke içinde bu görüşte olanların sayısını artırmayamış.
00:33:52Erhan Bey tavşana kaç tazıya tut.
00:33:54Aynen dediğiniz doğru ama şöyle bir şey yani onlara öyle bir şey hissettirmeye gerek yok.
00:34:00Bunların zaten amacı belli.
00:34:02Yani Blinken Ankara'ya geldiğinde o suratının bir karışı olduğu toplantıda kendisi dememiş miydi?
00:34:08Bir bölge verelim, farklı bir yönetim verelim, hatta işte SMO'nun olduğu yere de verelim.
00:34:15Tamam da buna Suriye halkının kendisi karşı çıkıyor.
00:34:19Suriye halkı birlikte yaşamak istiyor.
00:34:21Şii vatandaşları, az önce okudum tekrar etmeye gerek yok, diyor ki biz birlikte yaşayacağız diyor.
00:34:27Nusayriler biz birlikte yaşayacağız.
00:34:29Aman bir de kanun da çıkarın.
00:34:31Bak biz birlikte yaşamak istiyoruz diyor.
00:34:33Ermeni mahallesine gittim şeyde, Halep'te.
00:34:35Orada kiliseleri var.
00:34:37Temizliyorlardı, kiliseyi temizliyorlardı.
00:34:39Ya Ermeniler birlikte yaşamak istiyor.
00:34:42O zaman geriye ne kalıyor?
00:34:45Geriye PKK'nın ve arkasındaki bazı güçlerin ipe sapa gelmez hülyalara hayalleri kalıyor yani Erhan Bey.
00:34:53Evet.
00:34:54Aslında biraz önceki yorumlarda şöyle bir ifade kullanıldı siz sanıyorum.
00:34:58Uluslararası tanınırlığının bir an önce sağlanması gerekir.
00:35:01Çok acil bir şekilde evet.
00:35:03İfadesi.
00:35:04Fırat Demirkol.
00:35:05Aslında birçok ülkeden buna benzer açıklamalar geldi ve destekler gelmişti.
00:35:11Hatta programlarımızda konuşmuştuk.
00:35:13Körfez ülkelerinden, Orta Doğu coğrafyasından bu konuyla ilgili çok fazla destek Yeni Suriye yönetiminde duymuyoruz Katar dışında.
00:35:21Katar, Irak.
00:35:22Özellikle Irak'tan bir heyet gitti bugün.
00:35:24Ahmet Eşaray'la görüştü.
00:35:26Irak istihbarat başkanı.
00:35:28Bu görüşmede Suriye İstihbarat Teşkilatı'nın da kurulduğunu öğrenmiş olduk.
00:35:32Çünkü görüşmede teşkilatın başkanı Enes Hattab da bulunuyormuş.
00:35:37Bu da ilginç bir detay.
00:35:39Diğer taraftan ama Körfez ülkelerinden bu tip açıklamalar gelmiyordu.
00:35:43Sadece bugün artık onlar da konuşmaya karar vermişler.
00:35:47Körfez İşbirliği Konseyi dışişleri bakanları düzeyinde bir toplantı gerçekleştirdi.
00:35:53Acil bir toplantı, olağanüstü bir toplantı gerçekleştirildi.
00:35:57Ve burada Suriye, yeni Suriye yönetimine destek verildi.
00:36:02Takip edilmesi gerektiği söylendi.
00:36:04Ve en önemlisi Birleşmiş Milletlerin ve uluslararası örgütlerin yaptırımları bir an önce Suriye üzerinden yaptırımları kaldırması gerektiği ve imar faaliyetlerinin yenilenmenin ancak bu şekilde olacağı yönünde.
00:36:16Körfez coğrafyasından gelen bu destek de ilginç.
00:36:19Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Guterres de hep bunu söylüyor.
00:36:22Herhalde işlerin biraz daha yoluna girmesinde alınacak bu karar da çok önemli değil mi?
00:36:27Önemli çünkü Suriye'nin şu anda kendi başına ya da herhangi bir ülkenin desteğiyle bu yeniden ayağa kalkma sürecini başarması çok mümkün değil.
00:36:38Çok uzun süredir devam eden iç savaştan bahsediyoruz.
00:36:41Yıkımlar var, yıkılan şehirler var, altyapı var.
00:36:44Çok uzun süredir uygulanan çeşitli yaptırımlar var.
00:36:48Bunlar sebebiyle zaten ülkenin belirli anlamda ekonomik ve sosyal problemleri var.
00:36:531979 yılından bu yana yaptırımlar uygulanıyor.
00:36:56Evet yani yaptırımlar çok uzun süredir uygulanıyor.
00:36:58İç savaştan sonra zaten içerideki işler işte büyük oranda durdu.
00:37:02Zaten baskıcı bir rejimden dolayı halkın belirli bir kısmı ülkelerini terk etmek zorunda kaldılar.
00:37:08Yani orada ciddi bir rehabilitasyon sürecine ihtiyaç var.
00:37:11Bu da Suriye'nin tek başına altından kalkabileceği bir şey olmadığı gibi sadece Türkiye'nin elini uzatarak yapabileceği bir süreç de değil.
00:37:18Burada daha önce de bahsettiğimiz gibi hem körfez ülkelerinin hem Avrupa Birliği'nin hem Birleşmiş Milletler'in bu konuda gerekli adımları atması gerekiyor.
00:37:27Yani burada bu işte kredi midir, hibe midir süreçlerin bir şekilde ilerletilmesi gerekiyor.
00:37:32Şimdi burada şunu ayırmak lazım.
00:37:35Her devletin bir çıkarı vardır, bir dış politikası vardır, bir iç politikası vardır.
00:37:39Bunların kısmen birbiriyle bağlantılı ilerleyen tarafları vardır.
00:37:43Bir de bunun yanında toplumsal gerçeklikler vardır.
00:37:46Yani bugün baktığımız zaman ABD, İsrail, İran, Rusya hepsinin Suriye üzerinde çeşitli gerekçelerle, çeşitli dış politika ya da çıkar eksenli olarak ortaya koymak isteyeceği politikalar vardır.
00:38:01Ama bir de bu işin Suriye halkının ne istediği tarafı var.
00:38:04Toplumsal gerçeklikler var.
00:38:06Suriye halkı biraz önce Mustafa Bey'in de bahsettiği gibi, biz de bunu hep dile getiriyoruz, diyoruz ki Suriye halkı bir arada yaşamak istiyor.
00:38:13Yani bugüne kadar Esad rejiminden acı çekmiş olanlar, iç savaşın bedelini ödemiş olan Suriye halkı topraklarına geri dönmek istiyor.
00:38:21İçeridekiler özgür yaşamak istiyor.
00:38:23Kendi kaynaklarını kendisi kullanmak, işte tarım arazilerini kullanmak, su kaynaklarını kullanmak, petrol kaynaklarını kullanmak istiyor.
00:38:31Ve kendi ülkesinde huzurlu bir şekilde yaşamak istiyor.
00:38:34Yani bunun baktığımız zaman komşu ülkelere ve bölgeye de faydası var.
00:38:38Ama siz burada çok böyle gözünüz kapalı bir şekilde, ister mezhepsel ister etnik sebeplerle kendi ülke çıkarlarınızın peşinde orayı istikrarsızlaştırmaya çalışırsanız,
00:38:49bu adaletsizlik bir gün döner dolaşır sizi de vurur.
00:38:53Çünkü buradaki istikrarsızlık sizi de doğrudan etkileyecektir.
00:38:56Dışarıya açık, müdahaleye açık bir hale getirecektir.
00:38:59Şimdi burada baktığımızda maalesef İran bugüne kadarki tutumunda Suriye halkının taleplerine açıkçası biraz göz kapatmış ya da yok saymış gibi davranıyor.
00:39:11Yani maalesef burada Türkiye ile bir rekabet üzerinden sanki orada bir mücadele alanı var da kim alandaki boşluğu değerlendirirse gibi bir bakış açısı var.
00:39:21Ama buradaki Türkiye'nin politikası da tamamen Suriye halkının kuracağı bir yönetim üzerinden devam etmesi.
00:39:27Şunu unutmamak lazım yani bu İran yönetimi, İsrail yönetimi ya da Suriye yönetimi burada yönetimlerle halkları birbirinden ayırmak lazım.
00:39:36Yönetimler geçicidir ama halklar kalıcıdır.
00:39:38Yani yüzyıllardır biz bu coğrafyada birbiriyle yaşayan kardeş halklarız.
00:39:43Dolayısıyla işte bu farklılıklar aslında o Mezopotamya'nın, Anadolu'nun en büyük zenginliği zaten.
00:39:49Bu toprakları kıymetli kılan, burayı önemli kılan en büyük sebeplerden birisi bu.
00:39:54Eğer biz bunları kendi içimizde bir çatışma alanı haline getirirsek hepimiz bundan zarar görürüz.
00:40:00Hani işte meşhur söz yani hepimiz aynı gemideyiz.
00:40:03Bu coğrafyanın çocukları olarak ve bu coğrafyadaki her yangın hepimizi etkileyecektir.
00:40:07Hepimizin ciğerini de yakacaktır.
00:40:10Hepimizi ekonomik, sosyal anlamda da etkileyecektir.
00:40:13Dolayısıyla burada yönetimlerin yaptığı hataları ya da yanlışları halklara mal etmeden yani bunu ne için söylüyoruz?
00:40:20Bir, Esad'ın yaptığı hataları Suriyeliler, Nusayriler, A'lar, B'ler, Araplar, Kürtler üzerinden değerlendirmemek lazım.
00:40:30İran yönetimi bir yanlış hamlede bulunuyorsa bunu Şiiler ya da işte Persler üzerinden değerlendirmemek lazım.
00:40:38Burada yönetimlerle halkları ayırmak ve açıkçası herkesin o değerler sepetine, değerler kümesine de saygı göstermek lazım.
00:40:48Suriye halkı yıllarca bunun için mücadele etti.
00:40:51Yani yok sayılan Kürtler var olduğunu ispat etmek için mücadele etti.
00:40:55Araplar, Sunni Araplar biz buradayız dedi.
00:40:58Yok sayılan Türkmenler biz buradayız dedi.
00:41:01Yani Esad rejiminin kendisine biat etmeyen ve yok saydığı bütün kesimler biz buradayız demek için bir mücadele yaptılar.
00:41:09Bugün bu hakları artık eline almışken burada çeşitli çıkarlar üzerinden bunları heba etmemek lazım.
00:41:17Tekrar diyorum yönetimler geçicidir, yönetimdeki isimler geçicidir.
00:41:21Ama halklar bakidir, kalıcıdır ve buradaki kardeşliğin artık Orta Doğu'da biraz daha perçinlenmesi lazım.
00:41:27Cihan Günyen yaptırımların kaldırılması çokça sıkça dile getiriliyor son dönemlerde.
00:41:321979 yılında ABD'nin ilk yaptırımı Suriye'ye uyguladığını biliyoruz.
00:41:38Sonrasında zaman zaman farklı zamanlarda diyelim yeni yaptırımlar uygulandı.
00:41:44Özellikle Trump döneminde Sezar yaptırımları söz konusu.
00:41:48Ama şu anda Esad rejimi, Bağus rejimi gitmesine rağmen, yıkılmasına rağmen bu yaptırımlar halen devam ediyor.
00:41:58Ve tabii ki Birleşmiş Milletler'in kararları da var.
00:42:01Teknik olarak bu yaptırımlar nasıl kalkar?
00:42:05Yani nasıl bir süreç izlenecek?
00:42:07Ve tabii ki Birleşmiş Milletler üzerinden mi yürümesi gerekiyor?
00:42:13Çünkü biraz önce de belirttiğim gibi birçok Batı ülkesi, Avrupa Birliği bu kararlara göre hareket edecek ve bunu gözlemliyor.
00:42:23Teknik olarak nasıl yürür bu iş?
00:42:25Şimdi şöyle yanlış mı varsa Fırat Hocam da Mustafa Bey de düzeltebilir.
00:42:30Ama birincisi şimdi Amerika'nın kendi koyduğu yaptırımlarda kendisinin kaldırması kendi bağlayıcılığı içerisinde.
00:42:36Şimdi benzer şekilde Avrupa Birliği'nin de iç savaşta beraber yaptırımları vardı.
00:42:40Yine bu karar kendisini bağlayacaktır.
00:42:42Kendisinin alması gerekiyor bu kararları.
00:42:45Eğer Birleşmiş Milletler üzerinden şu şekilde olabilir.
00:42:47Birleşmiş Milletler'in bir an evveliyatında belki şunu yapması gerekiyor.
00:42:51Şu an bir geçiş hükümeti de olsa bu hükümeti tanıması gerekiyor.
00:42:54Yaptırımların kalkmasıyla beraber hükümetin yani yeni geçiş hükümetinin tanınmasıyla da muhtemelen bu körfez ülkelerinin de yaklaşımı değişecektir.
00:43:04Benim anladığım körfez ülkeleri biraz Amerika ve Avrupa Birliği'nin yaklaşımını bekliyor.
00:43:08Yani onlar yaptırımı kaldırırsa biz de bu yardımları yapabiliriz.
00:43:14Şimdi şöyle bir durum da var.
00:43:15Açıkçası El Şara'nın başına konulan ödülü Amerika kaldırdı o milyon dolar ama yanlış hatırlamıyorsam hala HTA'yı terör örgütü listesinden çıkartmadılar diye hatırlıyorum.
00:43:26Şimdi birincisi bunu yapmaları gerekiyor.
00:43:28Çünkü sizin bir resmiyet tanınmışlık yapmanız gerekir.
00:43:31Bu terör listesiyle olmaz.
00:43:32İkincisi Birleşmiş Milletler'in yeni hükümeti tanıdığına dair açıklama yapması lazım.
00:43:37Amerika'nın ve Avrupa Birliği'nin de bu durum karşısında yaptırımları kaldırması gerekiyor ki.
00:43:41Özellikle şimdi Suriye'nin konuşuyoruz burada inşasının tekrar başlayabilmesi için.
00:43:47Yani bir toz duman dağılıyor fakat zorluklar var burada gördüğümüz.
00:43:50Ve bunların işte bugün provokasyonlar var.
00:43:53Ve burada herkes hala bekle gör durumunu uygulamaya kalkarsa maalesef şöyle de bir durum oluyor.
00:43:59Sadece bizim Türkiye'nin üstüne kalmış olacak sorun.
00:44:03Bu sadece şöyle.
00:44:05Türkiye bu işin merkezinde fakat bölgedeki diğer aktörlerin bu işi görmezden gelerek
00:44:11veyahut da Amerika, Avrupa Birliği ne tutumu alıyor biz de ona göre davranalım demesiyle olacak bir durum değil.
00:44:17Aslında Fırat Hocam çok güzel bir şey.
00:44:18Özetini çizdi bizi.
00:44:20Yani bölgedeki toplumların, halkların her birimizi ilgilendiren.
00:44:24Şimdi burası şu şekilde belki hep düşünüyoruz.
00:44:27Burası bir İslam coğrafyası doğrudur.
00:44:29Ama aynı zamanda burası İslam'ın kendi kodlarından gelen huzur coğrafyası olması gerekir.
00:44:36Barış coğrafyası olması gerekir.
00:44:37Kardeşlik coğrafyası olması gerekir.
00:44:39Her ne kadar farklı mezhepsel çatı diyanetine diyelim.
00:44:43Farklılıklar da olsa veyahut da dini farklılıklar da ama önemli olan şu.
00:44:47Sadece dine açıdan değil bu bölgede binlerce yıldır on binlerce yıldır yaşayan insanlar hep beraberiz.
00:44:54Bu sorunların çözümünde hocam çok doğru söyledi.
00:44:57Hükümetler veyahut da rejimler gider.
00:44:59Ama buradaki toplumlar halklar kalacaktır.
00:45:02Bu kardeşliğin tesisinin bağlarının kuvvetlendirilmesi gerekiyor.
00:45:06Yani körfez ülkelerin de devlet yönetimlerini veyahut da baktığımızda İran'ın
00:45:10kendi sadece bölgesel çıkarları veyahut da baktığımızda kendi rejimlerinin devamlılığı noktasında hareket etmeleri
00:45:17şunu göz önüne söylüyor.
00:45:19Şimdi Birinci Dünya Savaşı sonrası haritayla çizilen kendi çıkarları doğrusunda bölgeyi çizmiş batılı güçlerin yanına
00:45:26bunlarla gelen iktidarların da kendilerini burada devam ettirme adına bir şekilde bağların kopartıldığı
00:45:33ve hiçbir yerde de bir ulus bilincinin ortaya çıkartılmadığını görüyoruz.
00:45:36Bu aslında bölünmüşlük, parçalanmışlık, dağılmışlık da maalesef sorunların bugüne kadar gelmesine sebep oldu.
00:45:42Şu açıda bence çok dikkatli olmak gerekir Erhan Bey.
00:45:46Diktatör yönetimlerini veyahut da bu zor otoriter rejimlerini özellikle bizim coğrafyamızda bir dine,
00:45:53örneğin bir mezhebi hatta bir etnik kimliğe bağlamak çok tehlikeli.
00:45:57Şimdi otoriter rejimlerin zaten kendisinin özellik olarak belli bir yönetici elitinin kendi yarattığı çevre çerçevesinde
00:46:05sadece tüm dağılımı yaptığı ve geri toplumun tüm bütün geniş kesimlerinde baskı üzerinde altında tuttuğu yapılardır.
00:46:14Yani burada sizin X, A, Y, Z ne olduğunuzun bir önemi yoktur.
00:46:17Zaten kendisini de ona göre şekillendirmez bu yönetimler.
00:46:20Kendi bir yönetimsel zor anı kurur her şey onun üzerinden gider.
00:46:25Şimdi bu açılardan değerlendirmek gerekiyor.
00:46:27Özellikle bunun çok bence dikkat edilmesi gerekiyor.
00:46:31Söylem üzerinden hatta bunu sahada hatta yeni politika anlamında uygulanmasında.
00:46:37Şimdi bu belki biraz konunun dışına çıkmış oldum ama geri dönecek olursak.
00:46:42Suriye'de yeni bir rejim var.
00:46:45Yeni bir artık devrim yapılmış bir süreç gidecek.
00:46:48Burada bekle ve gör.
00:46:50Buna göre kendi politikamızı ne geliştiririz bilinç ünitleri.
00:46:53Amerika'nın Avrupa Birliği'nin çok hızlı adımlar atması gerekiyor.
00:46:56Körfez ülkelerin de bugün bunu beklemeden şunu yapabilirler.
00:46:59Örneğin kendileri der ki Körfez İşbirliği Konseyi veyahut da ülkelerin kendileri.
00:47:04Biz HTS'yi terör örgütü olarak görmüyoruz.
00:47:06Yeni gelişim hükümetini zaten tanımışsınız.
00:47:08Yatırım yapmak için önünüzde hiçbir engel yok Erhan Bey.
00:47:11Evet illa bunun bir yerden karar çıkmasına gerek yok.
00:47:13Kendilerini de bölgesel özel politikalar üretebilirler bu noktada.
00:47:17Yatırım yapan ülkeler ve birlikleri de yaptırım uygulayan ülkeleri ve birlikleri sayalım.
00:47:22Avrupa Birliği ile birlikte Arap Birliği, Amerika Birleşik Devletleri, İsviçre, Kanada ve Avustralya,
00:47:28Suriye'ye yaptırım uygulayan ülkeler.
00:47:31Tabii Avrupa Birliği ve Arap Birliği dediğimiz zaman çok fazla sayıda ülke bir araya dalmış oluyor.
00:47:35Avrupa Birliği sırf 21 ülkenin hepsi girmiş oluyor.
00:47:37Evet ve Arap Birliği'nde de zaten ülkelerin Suriye'nin çevresindeki tüm ülkeler olduğunu söylemek gerekir.
00:47:44Tabii ki bu yaptırımların kaldırılması için Mart ayını beklemek Mustafa Bey biraz haksızlık gibi olacak Yeni Suriye diye değil mi?
00:47:52Acilen halledilmesi gerekiyor.
00:47:56Şimdi çok aslında faydalı bir program oluyor bu akşam.
00:48:00Bu sabah İstanbul Emniyet Müdürü, Yeni Emniyet Müdürümüz Selami Yıldız Bey ile birlikteydik.
00:48:07Şöyle bir şey söyledi İstanbul özelinde.
00:48:09Dedi ki İstanbul'un güvenli olması Türkiye'nin güvenli olması demektir.
00:48:13Ben şimdi bu sözü biraz daha hani coğrafyamıza uyarlamak isterim.
00:48:17Suriye'nin şu anda güvenli olması bütün bölgenin güvenli olması demektir.
00:48:22Neden?
00:48:23Şimdi Suriye'de muhalifler 61 yıllık Bağız rejimini değiştirdi.
00:48:3012 yıldır da çatıştıkları Esad'ı devirdi.
00:48:34Bakıyorsunuz güneyde İsrail, kuzeyde PKK, içeride İran ve rejim artıkları.
00:48:46Uzakta da ABD elinden gelenini ardına koymuyor.
00:48:52Hepsi bir faaliyet içerisinde.
00:48:55E peki ya şimdi artık adını koyalım.
00:49:00Ne olacak?
00:49:01Yani burada Türkiye'nin önerileri var.
00:49:03Yani Suriye'nin yeniden imarı noktasında, toprak bütünlüğü noktasında.
00:49:06Şimdi hep bir şey söylüyoruz.
00:49:08Türkiye şimdiye kadar dış politikayla ilgili ne söylediyse dünyada o gerçekleşti.
00:49:14Bunun örnekleri var.
00:49:15Yani Rusya-Ukrayna krizinde var.
00:49:17Azerbaycan karavan mücadelesinde var.
00:49:19Yani Kıbrıs konusunda birçok konuda var.
00:49:22Şimdi Suriye özelinde baktığımız zaman 2012 yılına dönelim.
00:49:27O günden bugüne Cumhurbaşkanı Erdoğan bir cümle söylüyor.
00:49:31Diyor ki Esad gidecek.
00:49:33Gitti mi?
00:49:34Gitti.
00:49:35E peki başka ne diyor?
00:49:37Cumhurbaşkanı Erdoğan o günden beri 2012'den beri Suriye halkı kendi geleceğine kendi karar verecek diyor.
00:49:43Verdi mi?
00:49:45Verdi.
00:49:46Muhalifler rejimi devirdi.
00:49:48Ve bir şey daha söylüyor o günden beri.
00:49:51Suriye'nin toprak bütünlüğünü biz Türkiye olarak önemsiyoruz.
00:49:54Toprağında gözümüz yok diyor.
00:49:57Bu yani artık sağlaması yapıldı mı?
00:49:59Yapıldı.
00:50:01E peki şimdi buraya kadar evet adam bildi diyorsak.
00:50:06Bundan sonra olacaklarla ilgili de açıklamaları var ya Türkiye'nin.
00:50:10Sayın Hakan Fidan daha 10 Aralık'ta yani Esad daha yeni gitmiş.
00:50:15Yeni kaçmış efendim.
00:50:17Muhalifler daha yeni efendim koltuğa oturmuşlar.
00:50:22Hakan Fidan El Cezire'ye bir açıklama yapmıştı.
00:50:24Diyordu ki ya şey yanılıyor olabilir El Cezire yapmamış olabilir başka bir organ yapmış olabilir.
00:50:32Terör örgütü PKK'nın buradaki varlığı bölgenin huzuruna tehdittir diyor.
00:50:37Şimdi bundan öncekileri bildiysek bundan sonraki yaşanacaklara da bir perspektif çiziyor Türkiye.
00:50:44PKK'nın oradaki varlığının tehdit olduğunu ve bütün bölgeye tehdit olduğunu söylüyoruz.
00:50:49İki İsrail diyor bakın daha o gün diyor şu anda değil yani şu anda işte Şam'a şu kadar metre kaldı bu kadar İsrail zulmediyor diyoruz ya.
00:50:58Daha o zaman Sayın Hakan Fidan dedi ki İsrail Suriye'nin egemenliğine bir tehdit oluşturmaktadır.
00:51:06Attığı adımlarla yanlış hareketler içerisindedir.
00:51:10Daha o gün söyledik.
00:51:11Üç Güney Kıbrıs Rum yönetimiyle ilgili Türkiye'nin açıklamaları var.
00:51:16Şimdi o zaman ya buraya kadarkini bildiysek buradan sonrakilere de bir perspektif sunuyoruz.
00:51:22Herkesin ayağını denk alması lazım.
00:51:24Suriye'de eğer bir ateş yakmaya çalışıyorsa bazı çevreler özellikle PKK ve arkasındaki rejim artıkları da birlikte diğer güçler o ateş her yeri sarar.
00:51:38Herkes de bundan belli ölçüde zararını görür.
00:51:42Ama eğer Türkiye'nin dediğine gelirlerse ki bu çok kolay, çok basit, çok karlı.
00:51:47İran için de karlı, ABD için de karlı, diğer ülkeler için de karlı.
00:51:51Düzenli bir Suriye, iyi bir yönetim, ikili ilişkiler, liman kentleri bunların hepsi çok olumlu gelişmeler.
00:52:01Yani buradan mutlaka izliyorlardır, takip ediyorlardır.
00:52:05Kendilerine tavsiyemiz Türkiye'nin tezlerini tekrar bir gözden geçirip Türkiye'nin tezlerine yakınlaşın artık.
00:52:12Çünkü Türkiye'yi yanına alan şimdiye kadar hiç kaybetmedi.
00:52:16Evet bu tezlere kim yakın duracak, kim uzak duracak?
00:52:22Aslında Türkiye'nin Suriye konusunda destekçisi olan ülkeler var.
00:52:26Katar bunlardan biri ama diğer Arap ülkelerinin biraz önceki örneğe kadar Suriye'yle ilgili tek bir açıklamaları bile yoktu neredeyse.
00:52:34Mısır'ın da belki işte biraz şeyi var.
00:52:37Ama diğer ülkelerin çok fazla özellikle körfez ülkelerinin biraz çekimsel kaldığını çok net bir şekilde görmüştük.
00:52:43Ama Katar'la Türkiye'nin bu konuda daha net çizgilerle açıklamalar yaptığını görüyoruz.
00:52:51Bundan sonra siz programın başından beri her zaman PKK, PYD'nin Suriye topraklarındaki varlığının aslında
00:53:00bu gidişin, yenilenmenin, yeniden inşanın önündeki en büyük engel olduğunu belirtiyorsunuz.
00:53:05Bunun için önümüzdeki günlerde Fırat Bey ne gibi gelişmeler yaşanabilir?
00:53:10Aslında Fırat'ın doğusuyla ilgili bir araya gitmeden önce iki dakikalık bir süremiz var sonra yine döneceğim ben.
00:53:17Şimdi oradaki mesele şöyle yani hem Suriye'deki güçler hem de Türk ordusu terörle mücadele konusunda zaten hazırlıklarını yapmış durumda.
00:53:25Ancak bu durumun yeni bir çatışma olmadan yani işte Sayın Fidan'ın da bahsettiği gibi terör örgütü ya kendini lav edecek, çekilecek ya da yok edilecek.
00:53:34Şimdi burada hani yok edilme opsiyonu biraz daha bekletilerek bölgede yeni bir çatışma olmadan onların çekilmesi bekleniyor.
00:53:42Şimdi burada benim asıl şey yaptığım mesele bir an önce işte Mustafa Bey'in söylediği mesele var yani uluslararası toplumun harekete geçmesi.
00:53:50Şimdi burada terör meselesi terörün bir tanımı vardır ve terör dünyanın her yerinde terördür.
00:53:56Eğer siz bir ülkenin içerisinde silahlı bir ayaklanma yapıyorsanız ve orada kendinize otonom özerk birilerini zorla kontrol altına aldığınız bölgeler kurmaya çalışıyorsanız egemenlik hakları içerisinde o devlet de kendisini savunacaktır.
00:54:10Şimdi uluslararası toplum bir diktatör ve iç savaş sebebiyle Suriye'ye yaptırım uyguldu.
00:54:15Temel sebep neydi? Esad hükümetinin ya da Esad rejiminin gücünü elinden almaktı.
00:54:19Onun direncini kırmak içindi. Bugün o bittiğine göre ben yani şöyle formülüze ediyorum.
00:54:24Birincisi çok acil bir şekilde Birleşmiş Milletlerinin Suriye gündemine toplanması lazım.
00:54:28İkincisi Avrupa Birliği, AGİT, BİRİK, İslam İşbirliği Teşkilatı, Arap Ligi gibi kuruluşların çok hızlı bir şekilde birer komisyon kurarak Suriye'deki hem insan hakları sürecini hem anayasa sürecini hem geçiş hükümetinin faaliyetlerini gözetim altında tutması lazım.
00:54:46Oraya heyetler göndermesi lazım. Hemen diplomatik ilişkiler kurması lazım.
00:54:50Bu durum içerideki farklı etnik ve dini unsurların da belirli anlamda rahatlamasını sağlayacaktır.
00:54:56Kaygılarını ortadan giderecektir. En azından uluslararası toplum da yeni Suriye'nin inşasında halkın yanında olduğunu gösterecektir.
00:55:02Şimdi tüm bunlar gerçekleşirse bölgede terör faaliyeti yürüten grupların da barınması mümkün olmayacaktır.
00:55:09Yapacakları her adamın bütün bu insan hakları ya da yeni devlet sürecinin gözlenmesi noktasında aslında biraz turnusol kağıdı vazifesi görecek ve bu durumu ortadan kaldıracaktır.
00:55:21Belki de uluslararası toplumun bazı aktörlerinin biraz daha bekliyor olmasının temel sebeplerinden birisi bu.
00:55:26Yani oradaki durumu görmeyerek birilerinin zaman kazanması veya alan kazanmasını istiyor olabilirler.
00:55:32Yapılması gereken hızlı bir şekilde Suriye yönetimiyle iletişime geçilmesi, bu kurulların, heyetlerin kurulması ve Suriye'deki bütün kesimleri haklarını güvenlik altına alacak yeni bir yönetim yapısının uluslararası toplum tarafından da garanti edildiğinin bütün halk unsurları tarafından anlaşılması.
00:55:50Evet çok teşekkür ediyorum. Kısa bir ara vereceğiz aradan sonra konuşmaya devam edeceğiz efendim.
00:56:07Tekrar birlikteyiz Suriye'de yaşanan gelişmeleri ve provokasyonla birlikte Suriye topraklarında nelerin yapılmak istendiğini ilk bölümde özellikle konuştuk.
00:56:18Tabii ki ikinci bölümde son bölümde PKK-YPG ile ilgili Suriye'de önümüzdeki dönemde neler olacağını merak ediyoruz ve konuklarımıza biraz da bu konu hakkında görüşlerini almak istiyorum.
00:56:31Cihan Günyel tabii ki PKK-YPG ile ilgili Türkiye'nin çok net keskin çizgileri var.
00:56:37Bu konuyla ilgili uluslararası toplumda açıklamalarını hep yaptı.
00:56:41Aslında yeni Suriye yönetimi ile aynı fikirde Türkiye.
00:56:45Diğer taraftan bugün Rusya'nın yaptığı açıklama da çok önemli.
00:56:49Türkiye'nin sınırlarındaki güvenlik kaygılarını anlıyoruz ve Türkiye'ye hak veriyoruz açıklaması geldi.
00:56:54Tabii geçmiş dönemde alınan kararlara neden uymadığı Esad rejimi döneminde sorusu da o zaman akla geliyor bu açıklamayla birlikte ama.
00:57:05Siz neler düşünüyorsunuz? Önümüzdeki günlerde ne gibi gelişmeler yaşanır?
00:57:09Aslında biraz önce sizin de belirttiğiniz gibi savaşsız çözüm için sanıyorum bir böyle bir bekleme sürecindeyiz.
00:57:18Bunun herhangi bir çatışma yaşanmadan çözülebilmesi mümkün mü? Bunun arayışları yapılıyor.
00:57:24Sizin görüşünüz nedir? Önümüzdeki günlerde neler yaşanacak sizce?
00:57:28Şimdi demin Fırat hocam bahsederken aslında doğru bir şeyden bahsetti.
00:57:32İşte çatışmanın ya hatta nasıl söyleyeyim bir kan dökülmeden yani aslında bölgedeki bir istikrarın daha da fazlalaşmadan bunun diplomatik olarak yani siyasi yollarla çözümü hedefleniyor.
00:57:47Şimdi Türkiye'nin buradaki tutumu önemli. Şundan da önemli.
00:57:50Aslında Türkiye bir yandan Suriye'nin yeni hükümetiyle beraber egemenliğine ve kendi iç sorununun kendisinin çözebileceğine olan inancı var.
00:58:01Şimdi bu birincisi. İkincisi elbette Türkiye Birleşmiş Milletler çok basit bir şey 51. maddesi gereği.
00:58:06Zaten kendisine yapılan tehdit, terör saldırıları noktasında da buna müdahale eder.
00:58:12Ama buradaki önemli noktalardan birisi Türkiye'nin gerçekten bunu şu andaki yeni hükümetle beraber Suriye'nin kendi içerisinde egemenliğine nasıl söyleyeyim bir zarar gelmeyecek şekilde çözümüyle ilgili noktada destek veriyor.
00:58:26İkincisi tabii bir de diplomatik süreci bunun. Türkiye bir yandan da Amerika'yla süreci istişare ediyor.
00:58:32Bir diğer açıdan şu olabilir. Özellikle 20 Ocak'ta biliyorsunuz Trump hükümeti iş başına geçecek.
00:58:37O dönem içerisinde de yeni gelen Amerikan yönetimiyle beraber de bu sürecin git nasıl ilerlediği de ortaya çıkmış olacak.
00:58:45Çünkü şundan dolayı sahada Amerika'nın varlığını görüyoruz. Mevcudiyetini görüyoruz.
00:58:50Şimdi böyle de bir durum var. Bizim baktığımız zaman yaptığımız şu an için Suriye'nin egemenliğinin yani yeni hükümetinin kendisinin sorunlarının çözümünde destek olmak.
00:59:01Ama bir müdahilmiş gibi nasıl söyleyeyim orada sanki yönlendiriyormuş veyahut da bu noktada müdahilmiş gibi olmamak.
00:59:11Ama şu da var tabii ki yeni hükümetin birincisi bir üniter devleti, ulus devleti kuracaksanız zaten içeride demin de söylediğim gibi terör ve terör örgütlerinin olmaması gerekiyor.
00:59:21İkincisi sizin tüm sınırlarınıza hakim olmanız gerekiyor. Çünkü bunlar önemli nüanslar baktığımızda.
00:59:27Ve muhtemelen atılan adımlar sonucunda da bu süreç bence diplomatik ve siyasi yollardan çözülecektir.
00:59:34Bakın Amerika destek vermeyi kessin orada ne terör örgütü kalır ne başka bir şey kalır. Bu gerçeği kabul etmek gerekiyor.
00:59:41Amerika'yla yapılacak istişarelerle beraber aslında bizim yani devlet büyüklerimizde bu süreci olduğu olması gerektiği gibi yeni Suriye'nin bir tek üniter yapı çerçevesinde
00:59:54ama tüm yapılarında anayasada veyahut da kendilerini ifade edebilecekleri ortamında sağlanarak tekrar Suriye'nin istikrarının sağlanması.
01:00:04Bu mühim halde de bence aslında Trump hükümetinin gelmesiyle beraber bu adımlar hızlanacaktır ve buna göre de yaklaşım sergilenecektir.
01:00:12Yoksa Türkiye'nin bu konuyla ilgili zaten tutumu durumu belli.
01:00:17Yani biz terörden 45 senedir çekmiş bir devletiz, ülkeyiz, milletiz. Bu noktada kimsenin zaten şüphesi yok.
01:00:23Ama devlet aklını dış politikayla olabildiğince ortaya çok iyi bir şekilde de koyan bir devlet aklımızın olduğunu da unutmayalım.
01:00:33Bunu ekleyelim. Rusya meselesine gelince siz baktığımızda Esat Dağ rejim Şam'a hakimken Astana'ya uymadınız.
01:00:42Soçi'ye uymadınız. Soçi mutabakatına, Astana mutabakatına. Diğer taraftan geçelim.
01:00:47Şimdi Mimbiç Amerika çekildi. O zaman Rusya girdi oraya. Tüneller çıkıyor. Tel Rifat da çıkıyor. Bunlara uymadınız.
01:00:53Orada hiçbir şekilde verilen, Fırat'ın doğusuyla ilgili de yapılan anlaşmalar vardı.
01:00:59Sınırdan 30 kilometre dışarı çekilmesi, kalmaması. Bunlara da uymadınız.
01:01:03Şimdi demek ki o zaman durum şu. Bir gerçeklik ortaya çıkıyor.
01:01:06O da Rusya'nın sağdaki gerçekliği görüp tekrar burada özellikle Tarsus ve işte Laske'deki limanlarını tekrar kullanabilmek için
01:01:14Orta Doğu'daki politikalarının ve Kuzey Afrika'daki politikalarının bellicisi noktasında olan yeri tutmak için
01:01:20Türkiye ile istişare ettiğini şimdi mi gelmiş Rusya'nın aklına?
01:01:23Türkiye'nin güvenli kaygılarını anlamak.
01:01:25Evet.
01:01:26Bunu çok baktığım zaman yani şu şekilde sahada değişen süreçte Rusya'nın Türkiye'ye olan mecburiyetini ben açıkçası görüyorum.
01:01:35Belki de yine de Suriye hükümeti ve Türkiye ile arasını iyi tutmak için bu tip açıklamaları yapıyor diyebiliriz galiba.
01:01:41Elbette Rusya burada kendi dış politika çıkarı çerçevesinde aslında söylem üzerinden bir şey geliştiriyor ama bu samimiyeti daha önceden de gösterebilirdi.
01:01:50Kendisi Suriye'deyken bu sorunu kendisi düşen sorumluluğunu verdiği yaptığı anlaşma taahhütleri uygulayabilirdi.
01:01:58Uygulamayınca tabii artık başka bir sahada gerçeklik var.
01:02:02Türkiye'nin artık onlar Suriye sahasında yani daha doğrusu her iki liman üzerinden hareket edecekse Türkiye'nin burada ilişkileri üzerinden ancak belki kazanımlarını koruyabilirler.
01:02:15Yalnız bununla ilgili ufak bilgi verip vakti almayayım.
01:02:17Mustafa Bey'e sözü bırakırız.
01:02:19Pazar sürünü bir Rus bandıralı geminin İspanya-Cezayir arasında makina dairesinde gelen patlamayla battığı söyleniyor.
01:02:31Bu gemide Rus Savunma Bakanlığı'na ait hayalet filo altında geçen aslında Suriye'yi sürekli Rus üslerine askeri ekipman ve personel taşıyan bir gemi bugün batıyor.
01:02:44Demin geldiğimiz noktaya gidiyoruz.
01:02:46Her şeye rağmen bu kırılgan nokta içerisinde Suriye'nin inşasında başka hala aktörleri veyahut da olmayan veyahut da tekrar geri dönmek isteyen aktörlerin de nasıl söyleyeyim dış politika yaklaşımlarında da biraz dikkatle izlemek gerekiyor.
01:03:01Mustafa Yıldız, Cihan Günyel'in dediği gibi PKK-YPG ile ilgili Suriye'deki varlığıyla ilgili sorunun çözümü Trump'a mı kalıyor yavaş yavaş?
01:03:11Şimdi bu noktada Amerika'yı bölgemizde bu kadar gözümüzde büyütmeye gerek yok.
01:03:18Bunu söylerken hani hamaset değil bu söylediğim şey.
01:03:21Çünkü bölgenin gerçekleri zaten PKK'nın, YPG'nin gerçekten Sayın Hakan Fidan'ın dediği gibi ya lav olup defolup gitmesi ya da yok olması ile sonuçlanacağı görülüyor.
01:03:35Ama burada bir şey daha var belki hani artık meseleyi toparlama babında da hani hep biz deriz ya biz kendimizi mutlu hissederiz şu cümleyle.
01:03:44Türkiye gerçekten mazlumların umudu zalimlerin de hep karşısında olmuştur.
01:03:50Yani Türkiye'nin zulmettiğini hiçbir ülkeye iddia edemez.
01:03:55Ama bunun bir yansıması var ya yani bunun sahada çok güzel de bir yansıması var.
01:04:012016 yılıydı yanılmıyorsam Somali'ye gitmiştik.
01:04:05Somali mevcut cumhurbaşkanı Hasan Şehit Mahmut şöyle demişti.
01:04:09Biz belki bugün zor durumdayız ve Türkiye yani siz bizim yanımızdasınız.
01:04:14Eğer yarın bir gün biz güçlü olursak ve siz de zor duruma düşerseniz ilk yanınızda olacak ülke biz olacağız demişti.
01:04:22Bu çok duygulandırmıştı bizi o gün gittiğimiz heyetle.
01:04:26Şimdi benzer bir cümleyi Halep valisi söylüyor.
01:04:29Halep valisi diyor ki devrimden bu yana iki ülke Suriye ve Türkiye kardeştir diyor.
01:04:35Türk halkı Suriye halkına çok destek verdi bunu hiç unutmayacağız diyor.
01:04:39Şimdi bu ruhumuzu okşayan cümleler bunlar ama bir de gerçeklik var.
01:04:44Ya beyler Türkiye'yi burada oyun dışı bırakalım.
01:04:49Amerikası, Fransası, Rusyası, İngiltere'si, İran'ı neyse hangisini sayarsanız sayın onlar gelsin Suriye'de istediğini yapsın.
01:04:58Artık bu mümkün değil yani şu noktadan sonra bu mümkün değil.
01:05:02Niye değil? Az önce söyledik.
01:05:04Türkiye daha ilk günden beri en net cümleyi kuran ülke Esat gidecek diyen ülke.
01:05:11Türkiye başından beri her türlü zorluğa rağmen komşusunun vatandaşını incitmemek için uğraşan bir ülke.
01:05:19Türkiye en başından beri mazlumlara kucak açan bir ülke.
01:05:23Bunun da bir karşılığı olacak canım.
01:05:25Yani yeni Suriye'de eğer şehirlerin yeniden imarı, yol yapımı, havaalanları olacaksa Türkiye tabii ki o ihalenin bir numaralı katılımcısı olacak.
01:05:37Bundan daha doğal olan bir şey olmayacak ki.
01:05:39Ama biz diyoruz ki gene de gelin Rusyası, İran'ı, Amerikası, bölgesel, küresel güçler gelin siz de orada iş yapın.
01:05:49Kalkındırmaya çalışın, bölgeyi kalkındırmaya çalışın.
01:05:52Bundan siz de kazanacaksınız.
01:05:54Sizin de cebinize dolarlar girebilir.
01:05:56Ama aklınızı kullanın. Bakın Suriye bir tarım ülkesi.
01:05:58Suriye aynı zamanda bir ticaret ülkesi.
01:06:01Az önce dediğim gibi Suriye belki önümüzdeki dönemde bir tekstil üssü niye olmasın?
01:06:06Bunun için gerekli adımları atın, gelin, bölgede kalkınsın, dünya da rahatlasın.
01:06:12Son sözü de Fırat Bey'e vermek istiyorum.
01:06:14Süremiz çok azaldı.
01:06:16Fırat Bey sizin de son yorumunuzu alalım.
01:06:18Mustafa Bey'e sorduğum sorudan aslında birazdan.
01:06:20Trump'a mı kalıyor bu işin sonu?
01:06:22Şimdi şöyle bölgenin gerçekleri var.
01:06:25Amerika Birleşik Devletleri hatta Rusya bugüne kadar maalesef bölgenin gerçeklerini görmeyip terör yapısını güçlendirecek şekilde hareket ettiler.
01:06:33Bunun hem kendilerine maliyeti çünkü genelde onlar hani insani değerlerin dışında biraz daha maddi ve çıkar üzerinden işi götürüyorlar.
01:06:41Onlara milyarlarca dolara mal olduğunu Trump ifade etti.
01:06:44Rusya zaten sonunda Esad rejimi devrildi.
01:06:47Büyük oranda alandan çekilmek zorunda kaldı.
01:06:50Şimdi burada iki tane unsur var.
01:06:52Birincisi Suriye'nin yeni yönetim yapılanması.
01:06:55İkincisi bu işin insani boyutunda da sosyal ekonomik boyutunda da bugüne kadar ciddi bir yük çekmiş olan Türkiye var.
01:07:02Türkiye Suriye'yle en büyük sınır komşusu ve baktığımız zaman hani Türkiye tabii ki doğal olarak kendi sınır güvenliğini ve milli güvenliğini öncelik olarak kabul edecek.
01:07:13Suriye'ye baktığımız zaman da ülkedeki unsurlar da kendi toprak bütünlüğünü ve ülkesinin bölünmemesi konusunda bunu öncelik haline getirecekler.
01:07:21Bunlar aslında hem uluslararası hukuk gereği hem de ülkelerin egemenlik hakları anlamında doğal ve olması gereken süreçler.
01:07:29Şimdi dolayısıyla siz burada devletin içerisinde farklı silahlı güçlerin var olduğunu görürseniz bu durum orada işte devleti güçsüz duruma getirdiği gibi
01:07:39devletin egemenlik alanında ortadan kaldırır ve bu kısa vadede olmasa da orta ya da uzun vadede bir iç savaşı ve bölünmeye getirir.
01:07:47Bir istikrarsızlığı getirir. İkinci mesele devlet içinde devlet olmaz.
01:07:51Dolayısıyla hiçbir devlet kendi içerisinde farklı bir silahlı gücün otonom bir yapılanma ortaya koymasını kabul etmez.
01:07:58Bize sınır komşusu olarak istikrarlı bir komşu istiyoruz. Milli güvenliğimizin tehdit edilmemesini istiyoruz.
01:08:04Suriye'de bugüne kadar ki insani ve kardeşlik hukuku gereği Türkiye'nin Suriye halkının yanında durmasının bir karşılığı olarak ve egemen bir devletin yapması gereken bir hamle olarak kendi içerisindeki terör unsurlarını kabul etmeyeceğini söylüyor.
01:08:19Aslında gerçeklik bu ama maalesef birileri bunu farklı çıkarları için zorluyor.
01:08:23Ama ben eninde sonunda bu işin Suriye halkı lehine ve Türkiye'nin güvenliği lehine sonuçlanacağına inanıyorum.
01:08:30Fat Demir Kol, Cihan Günyel, Mustafa Yıldız çok teşekkür ediyoruz. Programa katkılarınızdan dolayı noktalıyoruz efendim. Mutlu geceler.