Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri, hoş geldiniz yayınımızda. Bildiğiniz üzere siyaset gündemi çok yoğun çünkü bir süredir iktidar tarafından neredeyse tüm toplumsal muhalefet ve siyasal muhalefet bir abluka altına alındı.
00:27Arda arda soruşturmalar, gözaltılar, tutuklamalar görüyoruz ve her gün yeni bir habere uyanıyoruz.
00:33Bunun yanında bir süredir de aslında konuştuğumuz bir barış süreci, bir demokrasi hedefi var.
00:38Bildiğiniz üzere Devlet Bahçeli'nin çağrısıyla başlamıştı bu yeni süreç.
00:42Devlet Bahçeli demişti ki Abdullah Hocalan gelsin mecliste konuşsun, örgütünü lav etsin biz de kendini umut hakkından yararlandıralım.
00:50Böyle başlayan süreç İmralı'da Dem Parti heyetinin görüşmeleriyle devam etti.
00:54Dem Parti heyeti aynı zamanda diğer siyasi partilerle de görüştü ama o görüşmelerden ne çıktı?
00:59İsmine barış süreci denmeyen, yeni bir çözüm ya da açılım süreci denmeyen, hatta isminin Kürt sorunu olarak bile konulmadığı, ne olduğu belli belirsiz bir sorunun çözülmeye çalışıldığı ilginç bir süreçten söz ediyoruz.
01:13Bu konuyu konuşacağız bugün.
01:15Aslında bu konuda geçmişten bugüne yazan, çizen, üzerine bir kitap çıkaran, sıkça çalışan bir hocayı ağırlayacağız bugün.
01:22Siyaset bilimci Prof. Dr. Murat Somer bizimle.
01:25Hoş geldiniz.
01:27Hoş bulduk Hürem Hanım.
01:29Efendim aslında bu süreç ilk şekillenmeye başladığında siz bir yazı dizisine başladınız ve orada tarihsel bir inceleme de yaptınız, kitabınıza da göndermeler yaparak.
01:40Yalnız bu yazı, daha ikinci yazıda bu yazı dizisi sonlanmış oldu dün itibariyle.
01:45Yazdığınız ikinci yazıyla artık bu konu üzerine yazmama kararı aldınız.
01:50Bunun da elbette gerekçelerini anlattınız orada ama sizden dinleyelim.
01:53Bu sürece ilişkin o günden bugüne ilk yazıyla ikinci yazı arasında neleri tespit ettiniz ve bir bilim insanı olarak artık bu konu üzerine yazmak ve katkı vermek istemiyorum, bunun kullanılmak olacağını düşünüyorum dediniz.
02:09Evet Hürem Hanım haklısınız, öyle oldu.
02:13Çünkü bu ilk yazıyı yazdığımdan beri gerçekleşenler, iktidarın attığı adımlar barış niyetiyle, çözüm niyetiyle, müzakere niyetiyle hiçbir şekilde açıklanamayacak olan anti-demokratik adımlar.
02:28Bunların meşru olmamasının ötesinde siyasal anlamda mantıklı bir açıklaması da yok.
02:36Ben bir bilim insanı olarak bir çözüm süreci varsa, Türkiye'nin önünü açabilecek bir süreç varsa bu konuda dış güvenlik anlamında, toplumsal anlamda, siyasal anlamda neler yapılabilir?
02:51Bu konuda fikirsel bir takım çözümlemeler yapmak istediğim bir yazı dizisine başlamıştım.
02:58Ama burada açıkça bunun ötesinde bir otoriterleşme, iktidarı konsolide etme niyeti olduğu başından da zaten tahmin ediliyordu.
03:14Bu geçmiş süreçlerde de böyle olmuştu.
03:17Ama son iki aydaki gelişmeler bunun da ötesinde aslında belki son 10-15 senedir alışık olduğumuz iktidar tahkim etme, otoriterleşme niyetlerinin de ötesinde rejimle ilgili bazı niyetler olduğunu gösteriyor.
03:35Çünkü bunların başka bir açıklaması yok.
03:38Çünkü bu süreç başladığından beri aslında muhalefet de çok itiraz eden, olumsuz bir tavır göstermedi.
03:47Hatta bunu çok eleştirenler de oldu.
03:50Dolayısıyla hem toplumsal muhalefete yönelik hem siyasal muhalefete yönelik, yani ülkeyi muhalefetsizleştirmeye yönelik atılan adımların hiçbir mantıksal açıklaması yok.
04:02Dolayısıyla bu yazı dizisine devam etmek hem anlamlı değil, yani bir niyetler farklıysa zaten bir yararı olmayacaktır.
04:10Hem de etik olmadığını düşündüm.
04:12Çünkü insanlar tutuklanırken, demokrasi tutuklanırken de aslında bir yerde bu tür çözümlemelerde bulunmak normalleştirmeye yarıyor.
04:26Yani bu yapılanların sanki normal oldukları izlenimini de uyandırabilir.
04:32Dolayısıyla etik olmadığını düşündüm ve bir ara vermeye karar verdim.
04:38Ama şunu da vurgulamak isterim aslında, tabi bu son bu kararımı verdiğimi açıkladığım yazıda iktidara yönelik eleştiriler vardı ve bu kararı neden verdiğimi açıklamıştım ama
04:54aslında o kadar da önemli ben muhalefete yönelik de bir orada çağrı yapmak istedim.
05:04Cumhuriyet Halk Partisi başta olmak üzere onlara da bir öneri getirmek istedim bu yazıda.
05:13Bunu hiç atlamamak gerektiğini düşünüyorum.
05:16Çünkü böyle durumlarda biz bireysel olarak doğru olanı yapabiliriz, etik olanı yapabiliriz.
05:23Bu anlamlı olabilir, kendi adımıza anlamlı olabilir, çevremiz adına anlamlı olabilir.
05:28Ama siyasal açıdan bir sonuç getirebilmesi için, bir yararı olabilmesi için topluma siyasette mutlaka alternatiflerin olması gerekir.
05:40Çünkü şu anda aslında siyasette iki tane alternatif var.
05:45Bir alternatif içeriğini bilmediğimiz, şeffaf olmayan, tam olarak neyin niyetlendiğini, neyin tartışıldığı, konuşulduğu bilmediğimiz bir açılım var, bir süreç yürüyor.
05:59Buna destek vermek ya da beklemek mümkün ya da bunun dışında kalmak mümkün.
06:08Buna destek vermemek mümkün.
06:10Sadece iki tane alternatif var.
06:12Peki o zaman barış arzu eden, ülkenin esenliğini arzu eden, demokrasiyi arzu eden insanlar açısından başka bir alternatif yoksa eğer,
06:26yani siyasette başka bir alternatif yoksa eğer, bu tür etik tutumlar aslında bir yerde sadece bireysel anlamda olabilir.
06:36Ama kenarda beklemiş oluyorsunuz açıkçası.
06:39Ama bunun dışında barışı, çözümü daha demokratik yoldan, daha muhalefetli, gerçekleştirmeyi vaat eden bir siyasal alternatif olursa eğer,
06:54ve tabii bunu sadece söylemek yeterli olmaz, bir siyasal program olması lazım.
07:00Ve bir siyasal program olduğu takdirde şu anki elimizde olan bu birinci alternatife göre de çok daha iyi olur tabii ki.
07:08Çünkü şu anda sadece bir kısım, toplum bir kesimi güvene yönelik olarak bu birinci alternatifi destekliyor, iktidarın yönettiği.
07:17Ama bir üçüncü alternatif olursa, o zaman kişilerin aldıkları daha etik, daha demokratik tutumların siyasal bir sonucu da olacaktır.
07:27Bu işte alternatifi ortaya koyma görevi de muhalefete düşüyor, başta Cumhuriyet Halk Partisi olmak üzere.
07:36Yani sadece bekleyelim görelim, biz ne destekliyoruz ne de desteklemiyoruz, eleştirilerimizi sunuyoruz demenin ötesinde,
07:46biz bunu şu şekilde yaparız diyen ve bunu da inandırıcı bir şekilde gösteren, bu tabii adayının da belli olması,
07:58yani kimin yürüteceğini bunun, bunun liderliğini kimin yapacağını, sözcüsünün kim olacağının da belli olduğu bir alternatif olması gerekir tabii bunun.
08:08Programı ile birlikte söylediğinde o zaman bu tür tutumlar da çok daha anlamlı ve yararlı olacaktır diye düşünüyorum.
08:15Zaten sürecin başından beri baktığımızda da biraz Cumhuriyet Halk Partisi'nin açıkçası dışarıda kaldığı görünümü var.
08:22Çünkü Dem Parti heyeti bir yandan İmralı'da görüşmeler sürülüyor, her hafta Cumhur İttifakı'ndan hatta özellikle Erdoğan'dan da değil,
08:30Sayın Devlet Bahçeli'den verilen mesajlar vardı.
08:32Dediğiniz gibi aslında haftalardır bu konuya dair analizler okuyoruz, insanları dinliyoruz, siyasetçilerden gelen açıklamaları görüyoruz.
08:40Ama ne oluyor? Hiçbirimiz bilmiyoruz. Ne konuşuldu?
08:44Şimdi 15 Şubat'ta örneğin Abdullah Öcalan'ın çıkıp çok önemli bir açıklama yapacağı örgütü lave edebileceği söyleniyor.
08:52Önce şunu sormuş olayım, böyle bir şey olacağını düşünüyor musunuz, öngörüyor musunuz?
08:56Bir ikincisi yani bu olsa bile ne oldu o süreçte?
09:00Madem bir Kürt sorunu var böyle de demiyorlar ama mesela Kürt halkının neyden ne kadar haberi oldu?
09:08Onların da aslında güvene dayalı olarak şu anda beklediklerini ve belli bir destek sunduklarını düşünüyorum.
09:16Çünkü gerçekten ne konuşulduğu tam olarak bilinmiyor.
09:20Sadece silah bırakma açısından düşünürsek aslında bu başlayan sürecin mantıklı bazı gerekçeleri var.
09:31Ben yazı dizime de zaten bu yüzden başlamıştım.
09:35Yani bu süredeki gelişmelerle ilgili aslında devlet aklı olarak açıklandı bu.
09:41Bu atılan adımların belki çok daha önce atılması gerekiyordu.
09:46Bu var ve elbette Türkiye'deki vatandaşların büyük bir bölümü ve özellikle Kürtler açısından da
09:56elbette ki bu silahların bırakılması, barış çok büyük bir beklenti.
10:02Ayrıca da ülkenin daha batısındaki vatandaşlarımızdan farklı olarak onların gündelik hayatını ve kendi özel hayatlarını,
10:12aile hayatlarını doğrudan etkileyen bir konu bu.
10:16Yani bölgedeki insanların hepsinin akrabalık ilişkileri yüzünden bu çatışmadan mutlaka büyük bir aldıkları yaralar var, çektikleri sıkıntılar var.
10:25Dolayısıyla büyük bir özlem var bu konuda.
10:28Şimdi bunu anlamak tabii ki mümkün.
10:31Fakat bir de Dem Partisi'nin ve bütün Kürt siyasal hareketlerinin çok uzun zamandır talep ettikleri siyasal anlamda,
10:45toplumsal düzlemde istedikleri, yapılması gerektiğini düşündükleri bir takım reformlar var, değişiklikler var, talepler var.
10:56Şimdi bu tabii tek başına bir PKK'nın silah bırakması tabii bunu getirmeyecektir.
11:08Dolayısıyla şu anda biz Dem Partisi'nin de acaba gene sadece bir güvene dayalı olarak mı şu anda bu sürecin parçası oluyorlar onlar?
11:21Ya da şu silahlar bir bırakılsın, ondan sonra da bir barış olsun, sonra bu hukuk alanında, toplumsal alanda gerekli olan demokratikleşme adımları atılır.
11:37Acaba böyle mi düşünüyorlar?
11:39Tabii bilemiyoruz.
11:40Bunu tabii çok gerçekçi olduğunu düşünmüyorum, pek anlamakta zorluk çekiyorum.
11:46Çünkü bir yandan da çok ciddi bir siyasal tecrübesi deneyimi olan bir partiden bahsediyoruz.
11:54Bir hafızası olan, siyasal hafızası da olan bir hareketten bahsediyoruz.
12:01Burada eğer şöyle bir beklenti varsa, hatta yeni çıkmaya başlayan medyaskoptaki yazıdan okudum ben de,
12:15Selahattin Demirtaş'ın yeni çıkmaya başlayan Kad Dergisi'nde çıkan bir yazısı var.
12:21Ve kendisi tabii cezaevinde.
12:24Ve orada şöyle söylüyor, orada toplumsal ve siyasal taleplerden de bahsediyor, ihtiyaçlardan da bahsediyor.
12:35Burada acaba otoriter bir iktidarla yapılan konuşma sonucunda, bir silah bırakma sonucunda,
12:46otoriter bir iktidarla bu alanlardaki demokratikleşmeleri daha sonra yapabileceğini düşünmek, olabileceğini düşünmek acaba ne kadar gerçekçi?
12:58Bu soru gerçekten akla geliyor.
13:03Yani şu anda aslında zor bir tercihle karşı karşıya Dem Partisi ve Kürt siyasal hareketi.
13:13Bir yandan çok uzun süredir özlenen bir barış ihtimalinin ortaya çıkması tabii bir beklentisi var.
13:25Bu sabırsızlıkla bekleniyor.
13:29Ama bu arada da demokrasi acaba feda edilecek mi, kurban edilecek mi burada?
13:40Aslında tercih son derece açık.
13:44Kalıcı barış kavramının burada çok önemli olduğunu düşünüyorum ben.
13:50Çünkü sonuçta silahlı çatışmalar siyasal sorunlardır.
13:56Bir siyasal sorun olduğu için bazı kesimlerin zor yoluyla, silah yoluyla bunu çözmeye çalışması sonucunda,
14:06siyasal yoldan çözülemediği için, barış yoluyla çözülemediği için ortaya çıkan çatışmalardır.
14:13Bunun tabii bitmesi çok iyi.
14:18Ama kalıcı barış ancak demokratik iktidarlarla birlikte olabilen bir şey.
14:30Yani yarın herhangi bir muhalefetsiz bir yönetim altında elde edilen bir barışın kalıcı olması da çok gerçekçi gözükmüyor.
14:48Dolayısıyla gene buradaki anlaşılması zor olan duruma geri dönüyoruz.
14:59Yani buradaki amaç barış ise şu anda neden her türlü muhalefeti ortadan kaldırmaya yönelik bir takım adımlarla birlikte gerçekleşiyor.
15:12Bunu zannediyorum Kürt siyasal hareketinin de çok ciddi bir şekilde düşünmesi gerekiyor.
15:24Yani toplumsal ve siyasal düzende eğitim alanında toplumsal barış anlamında eşit fırsatlar anlamında ülkede yapılması gereken birçok reform var.
15:40Zaten bu Türkiye'nin her yerinde bir ihtiyaç.
15:44Sonuç olarak insanların kendilerini ifade etmeleri hangi kimlik hangi ideoloji doğrultusunda olursa olsun fikir özgürlüğüdür.
15:54Bu da ancak demokratik bir ülkede yapılabilir.
15:57Demokrasi feda edilerek gerçekleşecek olan bir silah bırakma kalıcı barış olmayacaktır diye düşünüyorum.
16:08Aslında tam olarak ben de sizin konuyu getirdiğiniz noktaya geleceğim.
16:11Yani iktidarın böyle bir adım attığını gördük aylar öncesinde.
16:15Devlet Bahçeli başlattı Erdoğan her daim mesajlarıyla destek verdi.
16:19Görüşmeler yapıldı açıklamalar yapıldı bir süreç var.
16:22Hangi yönüyle eleştirirsek eleştirelim.
16:24Dediğiniz gibi bir yandan da bir muhalefete yönelik abluka var.
16:28Yani son bir ayda birçok kişiye yönelik soruşturma başlatıldı.
16:32Gözaltı tutuklama.
16:33Daha dün üç gazeteci tutuklandı.
16:35Bugün sabah yine kayyum haberine uyandık.
16:37Burada hedefin demokrasi olmadığı belli ise gözüküyorsa iktidarın hedefinin ne amaçla ve nereye varmak için bu süreci başlattığını ve bir şekilde de yürütmeye devam ettiğini soracağım.
16:50Buradaki hedef demokrasi ve muhalefetsizleştirmek dışında bir hedef ne olabilir?
17:01Ben göremiyorum açıkçası.
17:03Bunun hiçbir mantıklı açıklaması yok.
17:06Şöyle bir açıklama olabilir ancak yapılması düşünülen bir takım anayasal değişikliklere muhalefet olmaması için bunların daha kolay gerçekleşmesi için bir mıntıka temizliğine benzer bir siyasetle ancak açıklanabilir bu.
17:28Çünkü zaten bütün bu belirsizliğine, şeffaf olmamasına, muhalefetin tamamıyla dışarıda olmasına rağmen bu yürütülen sürece yönelik ben bir muhalefet görmüyorum.
17:40Böyle sert bir eleştiri görmüyorum.
17:42Önünde durma, tıkama hareketi görmüyorum açıkçası.
17:47Kimse böyle bir şeyin olduğunu iddia edemez herhalde.
17:52Yok böyle bir şey.
17:53Dolayısıyla bu bir taşla iki kuş vurmak siyaseti gibi gözüküyor.
18:01Bir yandan da yapılması düşünüldüğünü zaten çok uzun süredir birçok insanın tartıştığı, bilindiği bazı yeni bir anayasa niyeti var, düşüncesi var.
18:16Anayasal değişiklikler yapma düşüncesi var.
18:20Bunu mümkün kılacak yeterli siyasal desteği sağlamak için de biliyorsunuz son dönemde özellikle sağ siyasetten bir takım yapılan transferler var.
18:30Bu yönde bir hareket var.
18:32Tabii böyle bir sürece bu barış, barış demeyelim de silah bırakma diyelim karşılığında Dem Partisi'nin de bir destek vermesi söz konusu olabilir.
18:48Son 10-15 yıllık deneyimimiz bize gösteriyor ki bu yapılacak anayasal değişiklikler demokratik değişiklikler olmayacaktır.
18:59Zaten demokratik değişiklikler olsalar muhalefeti dışarıda bırakmanın da hiçbir anlamı yok.
19:09Burada iki tane aslında endişe var.
19:12Bir tanesi uzun süredir bildiğimiz bir şey.
19:15Zaten Cumhurbaşkanı'nın bir dördüncü dönem daha Cumhurbaşkanı olmak seçilmek yönünde bir niyeti olduğu çok uzun süredir tartışılıyor.
19:26Bu anayasal bu yönde bir anayasa değişikliği veya iktidarın tercih ettiği bir zaman bir erken seçim yapılması bu yoldan bir dönemde daha iktidarda olma ihtiyacı, niyeti zaten bilinen çok uzun süredir tartışılan bir şey.
19:44Zaten açıkladı sayılır.
19:46Açıkladı sayılır değil mi? Zaten İbrahim Tatlıses'te olan görüşmesinde de bu neredeyse açıkça söylendi gibi.
19:54Bu zaten çok da yeni bir şey değil.
19:59Fakat bunun da ötesinde acaba bunun da ötesinde Türkiye'de anayasada cumhuriyetin temel bazı niteliklerine yönelik değişiklikler yapmak isteyen kesimlerin olduğunu da biliyoruz.
20:15Bunun da iktidar içerisinde de bu kesimlerin çok etkili olduğunu biliyoruz.
20:22Yani bir dönem daha bir süre daha iktidarda kalmak, iktidarı tahkim etmek niyetin ötesinde böyle niyetler olduğu da açıkçası görülüyor.
20:33Ve burada riskli olan şey şu, Türkiye'deki Kürt siyaseti DEM parti içerisinde de önemli bir kesim uzun süre cumhuriyete getirmiş olduğu eleştirilerde
20:48haklı veya haksız nedenlerle tabii çok da dengeli olabilmiş değil.
20:56Elbette ki cumhuriyetin herkesi eşit şekilde ileriye götürdüğü, belki eşit davrandığı iddia edilemez.
21:13Mutlaka burada demokratik düzenlemeler yapılabilir.
21:18Ama şu soruyu da sormak gerekir.
21:22Türkiye'deki her kesimin istediği bir takım eşitlik taleplerinin gerçekleşmesi için de sonuçta cumhuriyet en büyük dayanak.
21:37Çünkü bu bir ilke sağlıyor, bir meşruiyet sağlıyor bütün bu taleplere.
21:45Ama bütün bu eşitlik, demokrasi, fikir hürriyetleri talepleri tam da cumhuriyetin ortadan kaldırmaya çalıştığı,
21:55yani bir kişiye, sınıfa, aileye dayalı rejim, böyle bir rejimin olduğu bir yönetim altında bu taleplerin hiçbirisi kalıcı olamayacaktır.
22:13Dolayısıyla cumhuriyeti elbette ki eleştirmek, bunu daha ileriye götürmeyi istemek mümkün.
22:19Fakat onun sağladığı temel değerleri de burada aynı derecede gözetmek gerekiyor.
22:29Yani bu süreçte zannediyorum bu içeriğini bilmediğimiz sürecin içinde olan siyasal aktörlere çok büyük tarihsel bir sorumluluk şu anda düştüğünü düşünüyorum.
22:47Yani onların hakikaten ne yaptıklarını çok ciddi olarak düşünmeleri gerekir.
22:57Yani bundan 4-5 sene sonra nasıl bir ülkede yaşayacağız ve bu ülkede gerçekten daha eşit hissedebilecekler mi?
23:09Ya da kısa vadede elde ettikleri kazanımlar kalıcı olabilecek mi?
23:15Kalıcı olabilmesinin en büyük güvencesi demokrasidir diye düşünüyorum.
23:21Sayın Somer, sizin de dediğiniz gibi belki bu ulus devlete ilişkin zaten siz de o tartışmalara tarihsel bir bakış açısı getirmişsiniz yazınızda.
23:28Detaylı merak edenleri de bu programa sığdıramayacağımız için söylüyorum.
23:32Milada Dönüş kitabınızı önermiş olalım.
23:34Ama burada tabii eşitlik kavramının biraz hangi açılardan konuşulduğu da belki önemli.
23:39Cumhuriyet kamusal eğitimi, kamusal sağlığı sermayenin ve şirketlerin eline teslim etmemişti diyelim en azından.
23:46Daha sonrasında bunu tartışalım.
23:48Şimdi bugün yaşananlara döndüğümüzde iki farklı endişeden söz ettiniz.
23:52İlk endişe ne kadar endişe etmelik bilmiyorum.
23:56Çünkü bir yönüyle de Cumhurbaşkanı Erdoğan ve AKP iktidarı zaten anayasa mahkemesinin kararlarına uymayarak zaten üçüncü kez aday olduğunu da biliyoruz.
24:06Bir biçimde o sınırın aşıldığı ve belki de Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yeniden adaylığı için bir anayasa değişikliğine ihtiyaç var mı yok mu burası ayrı bir nokta.
24:15Dediğiniz gibi ikinci endişe edilen durum çok daha derinlemesine tartışılmalı belki.
24:20Bu rejimin kalıcılaşması diye söz ettiğiniz şey aslında sanıyorum bu ikinci endişe diye söz ettiğiniz.
24:26Dilerseniz onu da konuşarak kapatalım.
24:29Hem Cumhuriyet Halk Partisi'nin ve toplumsal siyasal muhalefetin bugünkü ablukaya tepkileri neler yapması gerektiği,
24:36hem de iktidarın bu topyekûn saldırıyla son olarak günün sonunda nereye varmayı istediği de konuşarak bitirelim.
24:44Evet tabii hay hay.
24:46Şimdi son 15 senedir aslında Türkiye bir süreç yaşadı.
24:51Adalet ve Kalkınma Partisi'nin iktidara geldiği dönemde Türkiye bir demokrasiydi.
24:58Bu aksak bir demokrasiydi.
25:00Yeteri kadar istikrarlı olmayan bir demokrasiydi.
25:04Devlet-toplum ilişkilerinde önemli sorunlar vardı.
25:07Yolsuzluklar bugünküyle karşılaştırılamaz.
25:10Zaten çok amatör kalır ama o zaman da vardı.
25:13Birçok sorun vardı ve Kürt sorunu da bunların arasındaydı.
25:18Din-devlet ilişkisi açısından bir takım sorunlar vardı.
25:22Ama Türkiye sonuç olarak bir demokrasiydi.
25:24Aksak bir demokrasiydi.
25:26İktidarların halk oyuyla tartışmasız el değiştirdiği bir ülkeydi.
25:32Yani alternatiflerin olduğu bir ülkeydi.
25:34Bu birçok soruna rağmen umudun olması anlamına gelir.
25:40Yani muhalefetine de kızabilirsiniz.
25:43Farklı siyasal partilere de kızabilirsiniz.
25:47Ama muhalefetin olduğu bir rejimde daha iyi bir muhalefeti yaratabilme umudu da vardır.
25:52Böyle bir muhalefeti, alternatifi çıkartırsınız.
25:55Ve seçimler yoluyla da tartışmasız farklı bir iktidarı getirebilirsiniz.
26:02Kademeli olarak bütün bu dönem içerisinde Adalet ve Kalkınma Partisi attığı adımlarla
26:09Türkiye'yi muhalefetin çok kısıtlı olduğu bir rejim haline getirdi.
26:16Aslında uluslararası standartlara göre şu anda Türkiye bir demokrasi olarak kabul edilmiyor.
26:23Yani tam kapalı bir otoriter rejim değil tabii ki sonuç olarak.
26:28Türkiye zaten demokrasi deneyimi çok güçlü, derin olan bir ülke bana göre.
26:34Ve büyük bir ülke, çok çeşitlilik içeren bir ülke.
26:38Oldukça da gelişmiş bir ülke.
26:41Ama demokrasi olarak kabul edilmiyor.
26:46Ama buna rağmen Türkiye bir Rusyalı değil.
26:51Rusya kadar kapalı bir rejim değil örneğin.
26:56Farklı bir ülke.
26:58Zaten toplumun çok büyük bölümü de hiçbir zaman bu bana göre otoriterleşmeyi de kabul etmedi.
27:06Hem muhalefete destek ederek bunu gösterdi, hem de iktidara verilen destek
27:11her zaman aslında otoriterleşmeye verilen de bir destek değil.
27:14Kişiler ekonomik tercihlerden dolayı, kutuplaşmadan dolayı aldatıldıkları için
27:20belki veya başka birçok nedenlerle iktidar destek verdiler.
27:24Bu her zaman otoriterleşmeyi destek anlamına da gelmez.
27:28Fakat 2023 yılı da aslında oldukça önemli bir dönüm noktası oldu Türkiye için.
27:35Çünkü o zamana kadar gerçekten çok umudunu kırmayan, çok çalışan muhalefet
27:42hakikaten 2023 yılında çok ciddi bir fırsat yakalamıştı seçimleri kazanmak açısından.
27:49Ama bunun olmaması ve bunda da gerçekten siyasal elitlerin bir takım yanlış tercihlerin önemli rol oynaması
27:59ciddi bir hayal kırıklığı yarattı.
28:02Bu başka ülkelerden de bildiğimiz bir şey.
28:05Toplum yoruluyor. Bu çok doğal bir şey.
28:07Sonuçta 15 senelik 20 senelik neredeyse bir kuşak olabilir bir süreçten bahsediyoruz.
28:13Bir yorulma yaratıyor. Umudu yüksek tutmak çok uzun süre mümkün değil.
28:20Şimdi geldiğimiz 2025 yılında tabii şu anki süreçte iktidarın aslında daha da otoriterleşmek için elinde hiçbir meşru gerekçesi yok.
28:37Zaten hiçbir zaman yoktu ama şunu söylemeye çalışıyorum.
28:40Otoriter iktidarlar hep kendilerine yönelik muhalefeti gerekçe göstererek daha otoriterleşmeye yönelik adımları atarlar.
28:51Bugün aslında böyle bir şey de görmüyoruz Türkiye'de.
28:56Dolayısıyla daha da kapalı, daha da otoriter bir rejimin Türkiye'de ortaya çıkması tehlikesi önümüzde duruyor.
29:09Bunu engellemenin tek yolu Türkiye'de halen mevcut olan meşru rejimin sağladığı fırsatları kullanarak muhalefetin çok ciddi ve siyasal tabanla yakın bir ilişki içerisinde siyasal alternatif oluşturması.
29:30Bu siyasal alternatifinde belki üç unsurundan bahsedebiliriz basitleştirmek için.
29:36Bir defa bu siyasal alternatifin sözcüsünün liderinin çok açık olması gerekir.
29:422023 yılı öncesinde yapılan hatalardan ders çıkararak Cumhuriyet Halk Partisi'nin en doğru adayı en kısa sürede en meşru süreçler sonucunda ortaya çıkartması gerekiyor.
29:58Ki insanlar eğer ben şu anki iktidardan mutlu değilsem, bu yürütülen süreçlere güven duymuyorsam o zaman şuraya bakabilirim, şu kişinin sözcü olarak ne dediğine bakabilirim diyebilmesi gerekiyor.
30:16İkincisi programın olması. Bu çok önemli. Sadece iktidarın yaptıkları yanlış demek yeterli değil muhalefet açısından.
30:28Muhalefetin mutlaka ülkenin sorunlarına neden, nasıl daha iyi çözümler getirilebilir ve nerede ve nasıl farklı olacağını yolsuzluk anlamında topluma içtenlikli olmak anlamında daha dürüst ve etkili.
30:48Bu etkili olma konusunda göz ardı etmeyelim. Dünyanın bütün dünyada demokrasilerde insanlar gerçekten sadece demokrasi istemiyorlar, demokrasilerin daha iyi yönetmesini istiyorlar.
31:04Demokrasinin sonuçlarından çok büyük beklentileri var. Eşitlik konusunda, ekonomik kalkınma konusunda, çevre konusunda birçok konuda.
31:14Dolayısıyla nasıl daha iyi yöneteceğini, demokrasiyi nasıl kullanacağını, demokrasiyi otoriter bir rejim yerine demokrasi seçeceksek, o zaman halkın gündelik hayatında ne değişiklik olacak, demokrasiyi kullanarak ne getireceksin, bunu açıklaması gerekiyor.
31:34Son olarak da bu çok önemli. Muhalefetin normal bir ortamda olmadığımızı her zaman aklında tutması gerekli. Normal bir siyaset Türkiye'de uzun zamandır yok. Olağanüstü bir durum söz konusu.
31:56Örneğin, Cumhuriyet Halk Partisi biliyorsunuz önemli bir süreç başlattı, ön seçim yoluyla adayını belirledi. Normal olarak bu bir ay sürer, iki ay sürer, son derece doğaldır.
32:14Bu en güçlü adaylardan biri biliyorsunuz Sayın Ekrem İmamoğlu. Onunla ilgili bir siyasal yasak ihtimali, devam eden bir dava söz konusu var. Bununla bir siyasal yasak amaçlandığı açıkça gözüken niyetler var.
32:37Norma olarak bunların hiçbiri önemli engeller değildir. Hatta daha önce bahsettiğim Aksak Demokrasi'de Erdoğan'da biliyorsunuz siyasal yasaklı olarak seçilmişti 2002 yılında.
32:53Bunların hepsi aşılır normal siyasette ama olağanüstü bir siyasette mutlaka çok daha sert bazı hamlelerin olması da mümkündür. Dolayısıyla Türkiye gibi bir ülkede muhalefetin başarılı olabilmek için gerçekten daha zoru başarması lazım.
33:17Bu da ancak toplumsal desteği en güçlü şekilde arkanıza alarak yapılabilir. Onunla çok yakın bir ilişki içerisinde olarak yapılabilir. Dolayısıyla burada muhalefetin olağanüstü bir ortamda ki bütün senaryoları çok ciddi olarak düşünerek buna göre adımlarını atması gerekiyor.
33:40Böyle bir alternatifin çıkması halinde zannediyorum siyasetin önünde çok daha açılacaktır. Belki Kürt siyaseti açısından da farklı bir alternatif ortaya çıkacaktır. Yani hem barış anlamında hem de toplumsal siyasal sorunlar anlamında farklı alternatiflerin de mümkün olduğu bir Türkiye ortaya çıkacaktır diye düşünüyorum.
34:05Evet. Sayın Somer çok teşekkür ediyorum. Davetimi kabul edip katıldığınız için çok keyifli bir sohbet oldu. Bu konuları daha çokça konuşacağız gibi gözüküyor.
34:14Evet öyle gözüküyor. Sağ olun davetiniz için. Görüşmek üzere.
34:18Hoşçakalın.
34:20Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri Prof. Dr. Murat Somer bizimle birlikteydi. Kürt sorununa ilişkin bir yazı dizisine başlamıştı bu sürecin başlamasıyla birlikte Sayın Somer.
34:30Ben de kendisine ulaştım o zaman bu konuyu detaylıca konuşmak istediğimi söyledim. Kendisiyle bir plan yaptık ama süreç uzadıkça süreç devam ettikçe aslında hem Sayın Somer'in de aktardığı gibi hem de sizlerin de belki de gördüğü gibi sürece ilişkin nelerin olduğu nelerin konuşulduğu nelerin hedeflendiği çok şeffaf değildi.
34:49Çok anlayamadık. Yapılan açıklamalar genelde sözü yuvarlar biçimdeydi. Nereye varılmak istiyor? İktidar ne istiyor? Kürt siyaseti sürecin gidişatından memnun mu? Hiçbirini biz aslında şimdiye dek en azından diyelim bilemedik ve şu anda da ciddi bir antidemokratik uygulamalar ablukası altındayız.
35:07Her gün yeni bir soruşturmaya, yeni bir gözaltıya, tutuklamaya ve kayyuma uyanıyoruz. Dolayısıyla bu kadar antidemokratik uygulamanın olduğu bir dönemde bu uygulamayı yapan iktidarın yıllardır çözülemeyen kronik bir sorunu demokratik yollarla çözüp çözemeyeceği çok önemliydi. Bu konuyu konuştuk ve tartıştık sizler için.
35:28Şimdilik noktalıyorum. İlerleyen günlerde 15 Şubat'ta Abdullah Öcalan'ın bir çağrı yapacağı ve örgütün silahlarına bırakmasına ilişkin bir istekte bulunacağı söyleniyor. Bakalım bu süreç nasıl yürüyecek? Sizler için değerlendirmeyi sürdüreceğiz. Şimdilik noktalıyorum. Hoşçakalın.