Suriye'nin kuzeyinden "özerklik" açıklamaları gelirken, güneyde de Dürzi gruplarla Suriye yönetimi arasında çatışmalar yaşandı. Şam'da Dürzi gruplar Suriye yönetimine bağlı güvenlik güçlerini pusuya düşürdü. Ardından çatışmalar genişledi. İsrail de çatışmalara müdahil olarak Suriye güçlerine hava saldırısı düzenledi. Bu olayların arka planında ne var, İsrail bu işin neresinde? CNN TÜRK Haber Müdürü İdris Arıkan, canlı yayında değerlendirdi.
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Suriye'nin kuzeyinden özertlik açıklamaları gelirken güneyde de dürzi gruplarla Suriye yönetimi arasında çatışmalar yaşandı.
00:09Şimdi Şam'da dürzi grupların Suriye yönetimine bağlı güvenlik güçlerinde pusuya düşürdü ardından çatışmalar da genişledi.
00:18İsrail de işte çatışmalara müdahil olarak Suriye güçlerine hava saldırısı da düzenledi.
00:23Bu olayların arka planında ne var? İsrail bu işin neresinde? İdris Bey'le konuşacağız. İdris Bey.
00:31Daha birkaç gün önce Şam'a gittiğimizde şöyle bir görsel var. Hani bir görselden bahsedelim.
00:36Yani nasıl bir dünya vardı orada işte o 2011'den 2024'ün sonuna 2025'in başına kadar ki dönemde nasıl bir dünya nasıl bir Esad yönetimi vardı görseli üzerinden konuşmak lazım.
00:47Ne vardı işte orada Şam'da yaklaşık 5 milyon insan yaşıyordu. Yaklaşık 1 milyon insanın 1 milyon Sünni Müslümanın yaşadığı bir bölge Guta bölgesi kimyasal silahlarla saldırıyordu ve insanları oradan kaçmak zorunda kaldı.
01:03Şimdi o dönemde dokunulmayan bir kitle var dürziler. Onu söylemek lazım ve orada Ceremana diye bir bölge var.
01:10Yani işte şu anda mesela benim mahallelere baktığımızda Salih'un var işte Mümhacir'in var. Bu bölgelerde Esad yönetimin yanlıları ya da dürzilerin kaldığı bölgelere dokunulmadığını görüyorduk.
01:24Nerede kalıyor dürziler?
01:25İşte Şam'ın içerisindeki yerler işte Şam buradaysa şu bölge yaklaşık desek Şam'daki merkezdeki Şam'ın iç mahallelerinde dar sokaklarında dürziler.
01:34Yoğunlukları nasıl?
01:35Toplam nüfusunun 1 milyona yaklaştığı söyleniyor dürzü nüfusunun Suriye'de.
01:41Suriye'nin toplam iç savaşı önceki nüfusu 22-23 milyondu.
01:46İç savaştan sonra bu nüfusun 13-14 milyonuna düştüğü söyleniyor.
01:50Şu anda nüfusun artma ihtimali yüksek çünkü gelişler dönüşler oluyor.
01:54Hatırlarsan yaklaşık 200 bin kişi Türkiye'den oraya döndü.
01:58Şimdi geldiğimiz noktada şunu gördük.
02:00İsrail'in özellikle geçmişten beri bölgedeki dürzülerle özellikle İsrail içindeki dürzülerle de iş birliği yaptığını biliyoruz.
02:08Ve buradaki dürzü yönetimiyle de dürzülerin başındaki kişilerle iş birliği yaparak Suriye yönetiminden Süveyda gibi bölgeleri işte şu bölgelerde şu yaklaşık buraları diyelim koparmaya çalıştı.
02:21Hatta önemli bir iddiaya göre de bu bölgede işte bu koridor kurarak PKK yönetimiyle buradaki Kürt PKK yönetimiyle terör örgütü grubuyla bir şekilde kitleyi birleştirmek istediği yönünde çölden koridor açmak istediği yönünde iddialar vardı.
02:36Şimdi geçtiğimiz günlerde Nesanyahu net bir şey söyledi.
02:40Bizim dedi işte dürzülerle ve şeylerle o bölgedeki işte PKK ve terör örgütü gruplarını şey yaparak onlarla birlikte hareket etmemiz gerekiyor.
02:52Minvalide şey yaptı mesaj verdi.
02:54Bu mesajlar zaten normal.
02:56Niye normal?
02:56Çünkü Lübnan İst Savaşı'nda Marunilerle aynı şekilde iş birliği yapıldı.
03:02Hristiyan Marunilerle.
03:03Bugün baktığımızda Suriye'deki dürzülere en çok sakın İsrail'le iş yapmayın diyen kişi Velid Canpolat.
03:11Niye?
03:11Çünkü Velid Canpolat aslında Lübnan'da bu hikayeyi gören kişi.
03:14Oradaki dürzülerin liderlerinden bir tanesi.
03:18Baktığımızda aynı şekilde İsrail bunu nerede yaptı?
03:20Güney Sudan'da yaptı.
03:22Sudan'ı bölerken, Sudan'ı ikiye bölerken oradaki Hristiyan azınlık üzerinden bir proje üretti.
03:28Şimdi burada da Böl Parçala projesinin ilk adımlarıydı.
03:32En başta mantık, en başta şunu gördük.
03:36Suriye'deki dürzülerin bir bölümü İsrail'le iş yapmaya yakın gözükse de gelin itibariyle o Suriye'deki dürzüye azınlık İsrail'le mesafe koymayı seçti.
03:48Onu anladık.
03:49Hatta dün bir açıklama geldi.
03:50Uluslar dürzülerden, oradaki dürzü toplumunun ruhani liderlerinden ulusal duruşumuzu ve Birleşik Suriye'nin ayrılmaz bir parçası olduğumuzu vurguluyoruz dendi.
04:02Bölünmeyi, ayrılmayı reddediyoruz dendi.
04:05Hatta bu çok tartışma bir konusuydu.
04:08Süveyda ilinde, Süveyda'da şu bölge diyelim yaklaşık olarak, iç içleri ve kalıp kuvvetlerinin etkinleştirilmesi sağlanacak dendi.
04:16Şimdi, baktığımızda Suriye için üç tane kırılma noktası var.
04:20Baştan beri, savaşın sonundaki süreçten beri baktığımızda üç tane kırılma noktası var.
04:25Bir, Suriye içerisinde Esad yanlısı eski rejimin kalıntıları.
04:30Bunların durumu ne olacaktı?
04:31Bunların kanlı, eli kana bulaştırılmış kişilerinin bir şekilde enterne edildiğini, yani bir şekilde tutuklandığını görüyoruz.
04:39Ama normal süreçte devlet dairesinde çalışmış fakat herhangi bir elini kana bulaştırmayan kişilerle ilgili bir yaptırım yok gibi görünüyor.
04:48İki, dürzüler.
04:49Dürzüler konusunda da gelinen noktada dürzülerin bir şekilde Suriye yönetimini, şu andaki Şare yönetiminin tanıdığını görüyoruz bu açıklamayla.
04:57Hatta zaten deniyor ki, Suriye'de Şam yolunun güvenliğini sağlamak devletin sorumluluğundadır.
05:03Yani burada bir devletsel, iktidarsal bir boşluğa da dürzüler etki etmek istemediklerini belli ediyorlar.
05:12Bu İsrail'in aleyhine bir durum.
05:13Onu net bir kola koyalım.
05:14Şu anda elimizde üçüncü bir nokta kalıyor.
05:17Suriye'nin toprak bütünlüğü açısından, işte kuzeydeki mesele, Türkiye ile yakından ilgilendiren PKK terör örgütünün ne yaptığı, ne yapmaya çalıştığı.
05:27Ve ABD üstleri.
05:28Tabii, ABD üstleri çıkacak.
05:30Buradaki PKK terör örgütü üyeleri bir şekilde teslim alınacak.
05:35Bunların liderleri sınır dışı edilecek.
05:38Yabancı savaşçılar sınır dışı edilecek anlamına gelen bir anlaşma imzalandı.
05:42Hatta bununla bizim terörsüz Türkiye dediğimiz, Türkiye'nin terörsüz Türkiye dediğimiz bakış açısıyla çok alakalı.
05:50Buradaki gruplarla birlikte, orada silah bırakma ile birlikte PKK terör örgütünden kurtulma ihtimalimizin ortaya çıktığını görüyoruz.
05:59Tekrar dürziler konusuna dönersek, dürziler aslında baktığımızda İsrail ile yakın ilişkileri var dedik mi?
06:09Evet var.
06:09Mesela İsrail ordusunda dürzi komutanlar var mı? Var.
06:13İsrail hapishanelerinde dürzi başka ayrıyanlar var mı? Var.
06:17Bugün sosyal medyada bir arkadaşımızın mesajı var.
06:19Oradaki başka ayrıyanın dürzi olduğu yönünde.
06:22Ama şunu söyleyelim.
06:23Yani ideolojik olarak İsrail'e daha mı yakınlar?
06:26Şöyle söyleyeyim.
06:27İdeolojik olarak değil ama sosyal olarak içerisinde barındırılmasına izin veriyor İsrail toplumu şu anda.
06:34Niye?
06:34Şu anda geldiğimiz noktada şunu görebiliyoruz.
06:38Burada dürziler bir şekilde İsrail'de bugüne kadar iş yapmak zorunda bırakılmış gibi görünüyor.
06:47İsrail topraklarındaki dürzilerin de bu minvalde adımlar atmaya zorlandığını görüyoruz.
06:53Şimdi Suriye'de yapılmak istenen de oydu.
06:55Zaten baktığımızda şunu görüyoruz.
07:01Netanyahu net olarak dürzilerin kendisiyle yeterli iş birliği yapmadığından şikayetçiydi.
07:07Şimdi Suriye'de de...
07:08Peki bu zamana kadar hep yapılmış anladığım kadarıyla.
07:11İsrail içindekilerin evet ama İsrail dışındakilerin hayır olduğu bir durum bu.
07:16Şimdi geldiğimiz noktada şunu görelim.
07:19Burada bir Ceremani, Şam'da bir Ceremani gibi bir bölge var.
07:22Orada bir küçük kriz yaşandı.
07:24Bir şekilde hükümet yanlısı, şara yanlısı güçler, muhalif güçler, eski muhalif şimdiki yönetimdeki güçler o bölgeyi kontrol altına aldı.
07:33Bundan sonraki süreçte İsrail yine bir mesaj verdi.
07:36Ne yaptı?
07:37Suriye Cumhurbaşkanlığı.
07:39Hatırlar mısın?
07:40Suriye'de meydanda, Emin Meydanı'nın ortasından sol tarafa baktığımızda tepede bir Cumhurbaşkanlığı binası var.
07:47Bir de televizyon binası.
07:49Televizyon binası sağ taraf, sol tarafta o var.
07:52Orada şunu gördük.
07:54O binanın, o Cumhurbaşkanlığı binasının 400 metre ötesinin vurulduğunu gördük.
07:58Yani stratejik bir noktayı İsrail'in bir şekilde vurup mesaj verdiğini gördük.
08:03Şimdi ne olacak?
08:04Şimdi bundan sonrasını göreceğiz.
08:05Çünkü Esad, Esad gitti ama işler bitmedi.
08:09Suriye yönetimi kendi çabasıyla ülkeyi zorlu bir aşamadan geçirmeye çalışıyor.
08:15İşleri hiç kolay değil.
08:17Sokakta durum çok kolay gözükmüyor.
08:20Ama şunu da söylemek lazım.
08:23Şu ana kadar, her ne kadar provokasyonlar olsa da, her ne kadar bir şekilde içeriye sızmalar, istihbarati sızmalar olsa da,
08:35hatta şöyle iddialar da var, bunu da açıkça söyleyeyim.
08:38İsrail'in günlük tırnak içinde, Şam sokaklarında konuşulan bir iddiadır bu.
08:42Günlük işte 100 dolara personel, Şam sokaklarında personel aradığı yönünde iddialar da vardır.
08:48Günlük 100 dolar anlamında orası için çok yüksek bir rakam, onu da söylemek lazım.
08:53Bunu Şam'da sokakta insanlar birbirine söylediği için söylüyorum.
08:56Bunun resmi bir bilgisi yok.
08:59Tabii böyle bir şey açıklanmayacağı için.
09:01Bu anlamda provokatif açıklamalar, provokatif çalışmalar olsa dahi, şu ana kadar götürülen süreçte, 5-6 ayı buluyoruz.
09:10Şara hükümetinin bir şekilde ayakta kaldığını, bir şekilde işlerini yürütmeye çalıştığını gördük.
09:17Bu gerilimler bugün ucuz atlatılmış gibi görünüyor ama, İsrail'in tehdit oluşturduğu gerçeği de devam ediyor.
09:24Şunu söylemek lazım, İsrail deyince sadece, tek İsrail algılası da yanlış, siyonist mantıklı olan, işgal mantığıyla bölgeyi kana çeviren bir kitle var şu anda.
09:36İsrail hükümetinin başında, Netanyahu'nun başına oluşturduğu bir kitle.
09:40Ve onlar bölerek, parçalayarak, bir şekilde buradaki kitleleri ayrılarak, birbirinden ayırarak, burayı kontrol etmeye çalışıyor.
09:48Bunu da net bir şekilde biz görüyoruz.
09:50İzlediğiniz için teşekkür ederim.