İran, İsrail'e karşı savaş başlatır mı?
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Evet, bu saldırı beklentisi ve dünyanın karşı karşıya kalmış olduğu 3.dünya savaşı
00:08yayılımı politikası veya bununla ilgili soru işaretleri dünyayı gerçekten meşgul
00:14etmeye devam ediyor.
00:15Şimdi profesör doktor ihvan kayaülger bizlerle uluslararası ilişkiler uzmanı hocam yayınımıza
00:20hoş geldiniz.
00:21Merhaba Ziya bey.
00:22İyi yayınlar dilerim.
00:23Teşekkür ediyoruz.
00:24Hocam, İran'ın İsrail'e karşı savaş başlatması mümkün mü?
00:29Misilleme ile mi kalacak?
00:31Bunu net olarak bilmiyoruz.
00:33Yani karar verici olan İran bazen uzunca bir süre kişiler bir ihtilafta sabrettikten
00:39sonra böyle son noktaya gelip ani çok hızlı beklenmedik bir fevral ortaya koyabiliyorlar.
00:45Devletler de böyle neticede devletlerin de karar vericileri insanlardan oluşuyor.
00:51Mesela diyelim ki Türkiye'yi yahut da bir başka devleti herhangi bir konuda karar
00:57verilme durumuyla karşı karşıya kaldıysa seçenekler ortaya çıkıyor.
01:01Her bir seçeneğin inceden inceye çalışılmış olması lazım.
01:05Herhangi birisini tercih ettiğinizde bundan sağlayacağınız fayda maksimizasyonu,
01:11zarar minimizasyonu, zararın en aza indirilmesi ne olacak bunun inceden ince hesaplanması
01:17lazım.
01:18Bir de tabii nihayet nihayet olarak tepedeki kişi işte cumhurbaşkanı yahut da başbakan
01:23yahut da işte diyelim ki genelkurmay başkanı son kararı bazen bir kişiye bırakabiliyorlar.
01:32O kişinin de işte risk alma kapasitesi doğduğundan itibaren yaşadıkları deneyimler etkili oluyor.
01:41Şimdi İran'a spesifik olarak baktığımızda temelde dini lider ve kurulu yapı karar
01:48verecek.
01:49Cumhurbaşkanının yetkileri dar bir alanda en liberal cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi
01:54bile çok fazla İran'ın dış politika tercihlerini stratejilerini değiştiremedi.
02:00Evet liberal eğilimli Mesut Pezeşkiyan ama daha bismillah koltuğa oturdu ve zaten
02:07orada istediğini yapabilecek bir yetkiyede sahip değil, sınırlı bir aranda hareket
02:13yapabilecek.
02:14Verilen savaş yetkisi sınırlı mıdır diyorsunuz hocam?
02:18Yani cumhurbaşkanlığında tabi yetkisi var ama orada kurulu yapı bu da karar verecek
02:26dini lider başta olmak üzere.
02:28Nasıl cevap verecek İran?
02:31Şimdi bunu net olarak bilmiyoruz.
02:33Yani böyle yıldırım savaşı kategorisinde kendisinin ve vekil kuvvetlerin topyekun
02:39total bir saldırı yapma ihtimali de düşük olmakla birlikte var.
02:45Çünkü bazen normal hayatta da görürsünüz.
02:48Yani sizi çıldırtırlar artık yapacak bir şeyiniz yok yani irasyonel davranmaya
02:53iterler.
02:53Bazen devletler de bu tip pozisyon alabilirler.
02:57Ben geçmiş örneğe evveliyetle bakılması gerektiği kanaatindeyim.
03:02Şimdi Suriye'nin başkenti Şam'da büyükleştirilinin hemen yanında konsolosluk binasına 1 Nisan'da
03:11saldırı yapılmıştı.
03:12Ve İran buna 2 hafta sonra 13 Nisan'da 330 civarı hava hususuyla cevap vermişti.
03:19Adeta ateşlenen füzelerin, droneların ne zaman nereden gönderileceği menzillerinin
03:25ne olduğu falan bunlar bir takım başka ülkelere, 3. ülkelere bildirilmişti.
03:31Adeta yasak savma kabiliyetiyle İran bir cevap verdi.
03:35Acaba şimdi aynısını mı yapacak yoksa bir katibe yukarısını mı yapacak?
03:40Yahut da böyle bir gerilim yaşıyoruz, İran'ın cevabı bekleniyor, işte ABD'de yetkililer
03:49bugün olabilir, bu gece olabilir, yarın olabilir, bu hafta olabilir gibi böyle
03:53bahisler açıyorlar.
03:54Acaba İran böyle biraz gerilimde tutacak mı, teyakkuzda tutacak mı Batı'yı, İsrail'i?
04:00Böyle bir strateji mi izliyor?
04:02Benim kanaatim bir cevap verecek ama bu cevap İsrail'in ve ABD'nin.
04:10İran'a misilleme yapmasına yol açmayacak bir cevap olacak.
04:14Peki buradaki kırmızı çizgi nedir?
04:16Kırmızı çizgi şu, İran'ın hava unsurlarıyla, İsrail hedeflerine yahut da İzmullah kanalıyla,
04:25diğer vekil kuvvetlerle, Haçlı Şabi'yle veya Ensarullah hareketiyle bunların hepsi
04:33de katılabilir, yahut bir kısmı katılabilir.
04:35Vereceği cevap askeri hedeflere yönelik olacak ve yerleşim birimlerinin dışında
04:41olacak.
04:41Eğer böyle olursa cevap buna karşı bir tepki daha sınırlı kalır.
04:47Kırmızı çizgi aşılmamış olur, yok.
04:49Eğer yerleşim birimleri, İsrail'in meskun olduğu, nüfusun meskun olduğu alanlar
04:54hedef olarak seçilirse bu takdirde çatışmanın İsrail'in karşı misillemesi ve belki de
05:01Haçlı Şabi'lerin devreye girmesiyle bir bölgesel savaşa doğru evrileceğini söyleyebiliriz.
05:07Peki, İsrail'deki önemli isimlere yönelik suikast gelişimleri olabilir mi?
05:12Yani bunu da deneyebilir çünkü İsrail'in siyasi yahut da askeri liderlerini bir bir
05:20yahut da birkaç tanesini işte tepki olarak, misliyle mukabele olarak ortadan kaldırmayı
05:27da kurgulamış olabilirler.
05:29Bunu yapabilirler mi?
05:30Belki, yani biraz farklı bir adım atmayı tercih ettiklerinde bu seçenek de söz konusu.
05:38Ama öte taraftan İran'da farklı olarak İsrail'de daha sıkı bir güvenlik ve koruma var.
05:46İran bu konuda maalesef rejimli halk arasındaki makasın açılması nedeniyle biraz zafiyet yaşıyor.
05:55Yani köstebek olduğu çok sayıda.
05:58Rejimin bu yöntemle değiştirilmesi ümidinde olan kişilerin olduğu anlaşılıyor.
06:05Dolayısıyla burada bundan sonra çatışma nasıl bir sihir takip edecek?
06:10Büyük ölçüde şu an itibariyle İran'ın vereceği cevaba bağlı olarak şekillenecek gibi gözüküyor.
06:16Peki hocam, herhangi bir suikast girişimi cevabıyla beraber İsrail'in tavrı ne olur?
06:21Yani muhatap alınacak kişiye bağlı.
06:25Önemli bir isim değil mi? Savaş kabinesinden birisi olsa?
06:29Misilleme olarak bir hava bombardımanı falan yapmayı kurgulayabilirler.
06:34Ama bunlar toler edilebilir şeyler.
06:37Daha önceden de yaptığı yani topyekun, total bir savaş çıkmaz.
06:40Esasen ABD ve İran bir konuda zemni bir uzlaş için denir.
06:47O da savaşın bölgesel savaşa, Gazze'deki ihtilafın bölgesel bir çatışmaya dönüşmemesi.
06:54Yani Hizbullah'ın da sınırlı ölçüde İsrail'in efendilerine saldırı yaptığını,
06:59buna mukabil İsrail'in hava saldırısını sınırlı tuttuğunu görüyoruz.
07:04Nasır Allah değişik aralıklarla çıkıyor, açıklama yapıyor.
07:08Ama mesela Nasır Allah'ın da burada temelde İran tarafından yönlendirildiğini unutmamak lazım.
07:15Bazen bizde de çok oluyordu.
07:17Mesela parlamenter demokrasi döneminde bir başbakan çıkıyor, bir konuşma yapıyordu.
07:21Nedir şimdi bu adam? Konuşma bittiği zaman hiçbir şey söylememiş oluyordu.
07:25Nasır Allah da mesela birkaç defa basın toplantısı yaptı.
07:29Hem tehdit etti ama artık pratikte bir şeyler görmek istiyoruz.
07:33Yani Hizbullah'ın kapasitesi olağanüstü ölçüde arttı, çekti.
07:39Video görüntülerle, drone'larla bunu gösterdi.
07:42İsrail'in her tarafını vurabiliriz, yerleşim bireylerini, komuta kontrol merkezlerini,
07:46limanları, cephanelikleri, enerji tesislerini.
07:50Yani bundan mütevellit bir korku ortaya çıktı mı, yani yapamayacaklarını düşünüyorlar.
07:56Fakat sadece Hizbullah'ın bile dehşet bir İsrail'e zarar verme kapasitesi var.
08:04Dolayısıyla benim anladığım kadarıyla İran'ın cevabına bağlı olarak şekillenecek.
08:10Olayın bu raddeye gelmesinin temel sorumlusu da tabii ki Netanyahu.
08:15ABD'den tekrar bir destek aldığı vehmiyle saldırganlığa başladı.
08:22Lübnan'ı bir ay önce işgal etmeye çalıştı ama yani bu da blöfodur, yer çıktı.
08:28İşgal etse bile tutunamaz.
08:30Hangi nüfusla, hangi nüfusla Lübnan'da kara gücüyle orada kontrol sağlayacaktınız baktığımızda.
08:37Bir de İsrail'den 500 bine yakın çifte vatandaş olanlar güvenliği hissetmedikleri için kendilerini ayrılıyorlar.
08:47Yani Haifa, Tel Aviv, Aştot, Kudüs her yer tehlikeli.
08:52Herhangi bir yerde gece yattığınızda sabah sizin yattığınız binanın vurulma ihtimali bir İran
08:58yahut da Hizbullah yahut Ensarullah yahut Haçlıcağı bir herhangi bir taraftan gelen bir hüzeyle vurulma ihtimali güçlü.
09:06İsrail eskisi gibi güvenli bir yer değil, nüfus da kaybediyor.
09:11Yani baktığımızda 7 milyon nüfusları var neredeyse 500 bin kişi ülkeyi terk etti.
09:16Kesinlikle.
09:17Bir taraftan yedek askerlerle bu işi yürütmeye çalışıyorlar.
09:20Dışarıdaki Yahudilere çağrı yapıyorlar, gelin ana vatanınız tehlike altında falan.
09:25Netanyahu'nun tamamen iktidarda kalma ve saldırgan, agresif politikası nedeniyle bu gerilimi yaşıyoruz.
09:32Öyle anlaşılıyor ki Ziya Bey seçimlere bugün 6 Ağustos seçimler 5 Kasım'da tamam işte 90 gün var bazen 31 gün falan.
09:4390 gün bu gerilimi yaşayacağız.
09:46Bazen yükselecek, bazen aşağı doğru gidecek.
09:49Ama Netanyahu bir şekilde devlet ışığı kalınca biraz daha makul bir seviyede ateş, gez, ulaşı, kapıları aralanacak.
09:59Çatışmanın bölgede yayılması ABD'nin de istediği bir şey çünkü faturayı hep kendisi ödüyor.
10:05Bölgede itibarını zarar veriyor.
10:07Tüm bölgedeki halklar bu İsrail'in saldırganlarından mütevellit ABD'yi suçluyorlar.
10:13Bırakın bölgeyi Batı Avrupa'da da böyle bizzat ABD'nin içinde de böyle seçimlere kadar bir ara dönem yaşayacağız.
10:20Seçimlerden sonra biraz daha veya ebediyatında da olabilir fotoğrafın netleşmesini bekleyebiliriz.
10:29Son olarak da şunu soracağım hocam, Biden'ın Netanyahu'nun kulağını çektiğine inanıyor musunuz?
10:35Üzerinde çeşitli tavsiyeler, yönlendirmeler yaptığını ama bir baskı, bir ağırlık kuramadığını düşünüyorum.
10:45Şimdi Biden'ın yerinde bir başka lider de olsa netice olarak Amerikan siyasetinde Yahudi lobisinin güçlü ağırlığı var.
10:57Ve Yahudi sermaye kuruluşları, şirketleri bu konuyu özellikle partililere destek meselesini gündemde tutarak yönetimin İsrail'e her konuda taahhüt vermesini istiyorlar.
11:12Zaten böyle bir gelenekten geliyor.
11:14İsrail yönetici kurulana kadar burada Yahudilerin yerleşmesine, İngiltere desteklemişti, kurulduktan sonra bu görevi ABD'ye destek aldı.
11:25Çok güçlü destek sağladığı bir vakıa AKP'ye savaşta başladığından bugüne kadar.
11:31Fakat öte taraftan da tamamen kontrol edemediği de o da gözüküyor.
11:38Yani Netanyahu tam aksine ben sizi dinlemek durumunda değilim, daha da güçlüyüm, Amerikan toplumunda ağırlığım var diye bir mesaj vermeye çalıştığı,
11:51Kogre'de yaptığı konuşma sonrasında ülkesine de böyle bir kendince güçlü bir destekle döndü.
11:58Herhangi bir şekilde bu ayağından top düştüğünde yahut da bisiklet durduğunda, Netanyahu çünkü iktidarı sürdürmek için sürekli savaşı devam ettirmeye çalıştığında,
12:10belki biraz daha normal günler görebiliriz.
12:13Üç ay böyle bir gerilimli dönem yaşayacağız.
12:16Çok teşekkür ediyoruz hocam, katılımınız ve değerli fikirleriniz için.
12:20Çok sağ olun, görüşmek üzere.
12:21İyi yayınlar dilerim.
12:22Çok sağ olun.