İnstagram'dan sonra sıra TikTok'da... AKP'nin otoriterlik dozajı artıyor mu? Fatih Yaşlı anlattı...
Transcript
00:00Cumhuriyet TV ekranlarına hoş geldiniz sevgili seyirciler.
00:17Türkiye Büyük Millet Meclisi Dijital Mecralar Komisyonu Başkanı Hüseyin Yayman bir açıklamada bulundu.
00:23Yaptığı açıklamada milletimiz TikTok kapatılsın istiyor dedi.
00:28Tabii doğal olarak bu da akıllara Instagram ve Roblox'tan sonra sıra TikTok'a mı geldi diye sorular getirdi.
00:35Bizim de bugünkü konuğumuz siyaset bilimci Fatih Yaşlı.
00:39Kendisine soracağız bu kararlar niçin alınıyor ya da niçin böyle açıklamalar yapılıyor diye.
00:44Fatih Bey hoş geldiniz.
00:46Hoş bulduk merhabalar.
00:48Nasılsınız öncelikle?
00:49Sağ olun siz de iyisiniz umarım.
00:51Teşekkürler ben de iyiyim.
00:53Hemen başlayalım dilerseniz.
00:55Öncelikle siz hem Instagram'a hem Roblox'a getirilen ve TikTok'a da getirilmesi beklenen bu erişim engellerini nasıl değerlendiriyorsunuz?
01:05Şimdi iki genel kanaat var bu meseleye dair.
01:09Kanaatlerden birisi bize şunu söylüyor.
01:11Ya işte 30 Mart seçimleri sonrasında ve özellikle bu yaşanan hayat pahalılığıyla birlikte AKP yönünü yol haritasını yitirdi ne yapacağını bilemiyor.
01:20Dolayısıyla üst üste böyle yanlış hamleler kendisini de zora sokacak hamleler yapıyor diye düşünülüyor.
01:25Kanaatlerden biri bu.
01:27Bu olabilir mi? Belki de böyledir.
01:29Gerçekten de ne yapacağını bilmedikleri bir panik halinin içerisinde olabilirler.
01:34Bunu bütünüyle reddetmemek, inkar etmemek lazım.
01:37Diğer kanaat ise benim de daha yakın olduğum kanaat ise aslında AKP'nin özellikle 30 Mart seçimlerinden sonra ortaya çıkan tabloda hele hele şimdi geldiğimiz yerde örneğin az ücrete zam yapılmamışken
01:49emekli maaşları son derece düşükken insanlar yoksullukla sınanıyorken ve bütün kamuoyu anketlerinde AKP adım adım 2002'den sonraki en düşük seviyesine boy oranı anlamında ulaşmışken
02:01başka bir şey deniyor olabilirler.
02:04Nedir o başka bir şey?
02:06Yükselmekte olan toplumsal öfke, sosyal patlama ihtimali, AKP'nin erken seçimle karşı karşıya kalma gibi bir durumun ortaya çıkmasına karşı
02:15otoriterliğin dozajının daha da arttırılmasına dair yasaklar olabilir bunlar.
02:20Bunun böyle olup olmadığını kesin olarak bilmiyoruz.
02:23Ama yarın bir gün üst üste birkaç yasak daha gelirse ve işin ucu eninde sonunda örneğin Twitter gibi daha siyasi bir mecraya yani siyasetin daha çok tartışıldığı bir mecraya ulaşırsa
02:34biz o zaman deriz ki evet meğer böyleymiş AKP aslında seçimle gitmemeye dair yeni bir konseptin içerisine geçmiş,
02:42toplumu bir şekilde bir yandan farklı hadiseler üzerinden kutuplaştırıyor yani köpek katliamı örneğinde olduğu gibi
02:49bir yandan da toplumu böyle kutuplaştırırken öte yandan da muhalif toplum kesimlerine sakın sesinizi çıkarmayın bu gidişata bir şekilde razı olacaksınız mesajı veriyor.
02:59AKP'nin şu an en büyük hedeflerinden biri Şimşek programının yılın sonuna doğru birazcık işe yarayıp enflasyonu kısmen de olsa düşürmesi.
03:08Enflasyon kısmen düşerse 2025 yılına daha rahat gireceklerini, enflasyonun düşüşün hızlanacağını ve giden kaybolan oyların yeniden toparlanabileceğini düşünüyorlar.
03:19Fakat bu geçiş süreci yani içinde bulunduğumuz işte Ağustos ayından hiç olmazsa yılın başına kadar geçecek olan 5-6 aylık süreçte
03:28mümkün olduğunca memlekette yaprak kımıldamasın, ses çıkmasın isteniyor.
03:32Yani herhangi bir kitlesel grev dalgası yaşanmasın, büyük mitingler yapılmasın, toplum kendiliğinden patlamalar yaşamasın diye
03:39anlaşılan o ki biraz daha topluma sopa gösterileceği, biraz daha zorun ön plana çıkacağı, güvenlik aygıtlarının toplumun önüne çıkarılacağı bir süreçle karşı karşıyayız.
03:50Ve işte yasaklarda muhtemelen bununla ilgili olsa gerek.
03:53Şimdi siz yıllardır bu konuları yakından takip ediyorsunuz.
03:57Hatta bununla ilgili çoğu zaman yazılarda yazıyorsunuz.
04:00Yazılarınızdan birisi Tuhaf Zamanlardı. Sanıyorum ki 7 Ağustos'ta yayınlanmıştı.
04:06Orada bahsettiğiniz birkaç konu vardı ama benim size sormak istediğim şey şu.
04:10Şimdi bu yeni işte tekrar daha da otoriterleşen bir AKP yönetimi görüyoruz.
04:16Dediğiniz gibi 2025'e daha rahat girmek, muhalefetin ve muhalif kamuoyunun ses çıkartmasını engellemek üzerine.
04:24Peki sizce AKP'nin başvurduğu bu yol yani sosyal medya yasakları istedikleri amaca ulaşmalarını sağlayacak mı?
04:32Yoksa bir ters tepki de görebilir miyiz kamuoyundan?
04:36Her ikisi de mümkün. Yani bu sorulara böyle fizik yasaları gibi yanıt vermek çok mümkün değil.
04:43Çok tesadüfi, çok anlık, çok rastlantısal bir takım hadiseler her şeyi değiştirebilir.
04:48Şimdi şunu görmek lazım.
04:50Eğer bir ülkede bu kadar açlık, yoksulluk, sefalet varsa o ülkenin önüne oyalanacağı bir şeyler, o toplumun önüne oyalanacağı bir şeyler atmak zorundasınız.
04:59Yani örneğin Roma İmparatorluğu'nda bir dönem gladiyatör oyunlarının halkı eylemek, oyalamak için kullanılması gibi.
05:04Bizde en çok futbol kullanılır bu konuda.
05:06Ama öte yandan artık sosyal, dijital dünyada ve sosyal medyada aslında toplumu, halkı oyalama aracıdır.
05:13Instagram'a baktığınız zaman hani en apolitik mecralardan biri.
05:17İnsanların asla mutsuz olmadığı, asla yoksulluk çekmediği, herkesin rahat hayatlar yaşadığı, sürekli fotoğraflar paylaşılan bir mecra.
05:26Dolayısıyla toplumun aslında siyasetten en uzak duran kesimleriyle ilgili bir mecra.
05:31Siz orayı kapattığınız zaman o sübap etkisi bir şekilde ortadan kalkar ve orası kaynamaya başlar.
05:37Yani siz en apolitik insanları dahi bir şekilde politize etmiş olursunuz.
05:41Öte yandan TikTok deniliyor.
05:43TikTok ise daha alt sınıfların, yoksul halk kitlelerinin kullandığı bir mecra.
05:48Eğer yarın mesela orayı kapatırsanız evine ekmek götüremeyen kitleler ya şurada iki dakikalık bir eğlencemiz vardı, onu da elimizden aldılar tarzı bir öfkeyle bir şekilde bu icraatın karşısına çıkabilirler.
06:02Dolayısıyla tüm bu yasakçı hamlelerin ters tepme ihtimali var.
06:06Ama öte yandan eğer tüm bu yasakçı hamlelere karşı siyaset ön almazsa, muhalefet insanlara öncülük etmezse tüm bu öfke kendi içine doğru da patlayabilir.
06:17Yani iktidara yönelmekten ziyade daha sessiz, daha nihilist, daha halktan, ülkeden umudunu kesmiş milyonlar ortaya çıkabilir.
06:24İnsanları daha da apolitize edebilirsiniz.
06:26Yani zaten özellikle seçimlerden sonra 31 Mart seçimlerine kadar her seçimden sonra Türkiye'de toplum, muhalif halk kesimleri daha apolitik oluyordu.
06:34Daha çok ülkeden umudunu kesiyordu.
06:3631 Mart ilk kez uzun yıllar sonra muhalif halk kesimlerinin ülkeye dair umutlarını yeniden yeşerdi.
06:42Bu iktidarı yenebileceklerine dair yeniden bir umut içerisine girdikleri bir seçim oldu.
06:47Muhalefet maalesef bunu doğru kullanmıyor.
06:49O ortaya çıkan umut hali bir şekilde politize edilip halkın öfkesiyle umudu birleştirilip siyasete yön verecek hamleler yapılmıyor şu an.
06:59Bunu görüyoruz. İktidar bir yanıyla da bu açıdan rahat.
07:02Dolayısıyla bu yasakları belki de şunun içinde kullanıyor olabilir.
07:06Biz ne yaparsak yapalım karşımızda bize ses çıkaran bir muhalefet yok.
07:11Dolayısıyla ben insanların boğazını biraz daha sıktığımda onları bu ülkede daha fazla sessiz hale getirebilirim.
07:18Eğer çıt çıkmasını istiyorsam yasakların üzerine sürekli yeni yasaklar koyarak giderim ve buradan da başarılı çıkarım diye düşünüyor olabilir.
07:26Son olarak az önceki sorumu biraz uzattım.
07:29Bu sefer daha kısa daha net bir soru soracağım.
07:31Ancak soruya geçmeden önce altını çizmek istediğim bir nokta var.
07:35O da henüz erişime engellenmedi TikTok ama yani Instagram ve Roblox'tan bir açıklama gelmeden engellendiğini görmüştük.
07:43Muhtemelen TikTok da önümüzdeki günlerde erişim engelline maruz kalacak.
07:47Bu noktada erişime engellenen platformlar tekrar açılacak mı sizce?
07:53Bu herhalde bir tür pazarlığa bağlı yapılacak şirketlerle yapılacak olan pazarlıklara bağlı.
08:00Bakın zaten kimse şunu söylemiyor.
08:02Bu şirketler yani dijital medya şirketleri maalesef küresel ölçekte tek el oluşturdular.
08:07Ve bu bir yanıyla kamusal iletişime ve demokratik iletişime aykırı bir yan taşıyor.
08:13Bu nedenle de her türlü dijital ortamın mutlaka kamu ve halk çıkarı kamu ve halk faydası doğrultusunda denetlenmesi gerekir.
08:21Bu ayrı bir tartışma ama bunu yasakçı bir zihniyetle işte biz bunların yerine yerli ve milli kendi platformlarımızı inşa edeceğiz
08:28türü saçmalıklarla toplumu boğmak ve sıkıştırmak için yaparsanız bu başka bir şeye tekabül eder.
08:34Yani herhangi bir platformun kamu çıkarları doğrultusunda doğru bir şekilde denetlenmesi son derece önemlidir.
08:41Ama öte yandan siz kendiniz bu ülkede anayasa mahkemesi kararlarını takmıyorken,
08:46işte canat alayı serbest bırakmıyorken, gezi tutuklularını serbest bırakmıyorken,
08:50AYM'nin almış olduğu kararlar örneğin dijital medyada yayınlandığında tweet'i silmek zorunda kalıyorsa,
08:57AYM hesabını yönetenler sonra siteye girilemiyorsa dijital faşizmden bahsedemezsiniz.
09:02Yani dijital faşizm varsa dijital faşizmin karşısına gerçek anlamda demokrasiyi gözeten, halk yararını gözeten,
09:09kamu çıkarını faydasını gözeten bir zihniyetle çıkmak gerekir.
09:13Halbuki burada dijital faşizmle kast edilen şey bizim dediklerimizi neden yapmıyorlar, bizimle neden uzlaşmıyorlar,
09:19ve bunun üzerinden de topluma sopa göstermek.
09:22Yani eğer faşizmden bahsedilecekse esas faşizm burada topluma bu yasaklar üzerinden gösterilen sopadır.
09:28Aman siz sesinizi çıkarmayın, bakın giderek zaten yoksullaşıyorsunuz, biz bunu biliyoruz.
09:33İzlediğimiz program Mehmet Çimşek modeli bu yoksullaştırmanın üzerine kurulu, kemer sıkmadan boğaz sıkmaya geçildi
09:39ve biz bunlar olurken tarihte sadece darbe dönemlerinde görülen bir sessizlik istiyoruz.
09:45Bütün mesele budur. Yani tarihsel olarak bakıldığında Türkiye'de İMF ile ya da İMF'siz izlenen istikrar programlarına
09:52her zaman toplumun farklı kesimlerinden ciddi tepkiler olmuştur.
09:55Bunların karşısında insanlar miting meydanlarını doldurmuştur, grevler yapılmıştır,
10:00işte bir takım iş bırakma eylemlerine gidilmiştir, sembolik eylemler yapılmıştır.
10:04Şimdi hiçbiri yapılmıyor.
10:06Hiçbirinin yapılmaması için zaten topluma ciddi anlamda bir baskı sergileniyordu.
10:11Benim görebildiğim kadarıyla şimdi yaz aylarından itibaren yoksulluğun derinleşmesiyle birlikte,
10:16asgari ücretler azam yapılmamasıyla birlikte, fakirleşme-yoksullaşma dalgasının daha da derinleşip yaygınlaşmasıyla birlikte
10:24iktidar tüm bunlardan ortaya çıkabilecek bir toplumsal patlama ve öfke halini bu yasaklar üzerinden bir şekilde engelleyebileceğini düşünüyor.
10:33Benim görebildiğim kadarıyla temel mesele esas olarak bu.
10:37Anlıyorum.
10:38Eklemek istediğiniz bir şey yoksa burada sonlandıralım dilerseniz programı.
10:44Elbette ki daha sonra zaten gündem olduğunda konuşuyoruz.
10:47Evet, çünkü bir bakıma da belirsiz yani.
10:50Şimdi hükümetten açıklamalar geliyor, biz de uzaştıkları takdirde açacağız.
10:56Instagram yönetimi diyor ki istedikleriniz tamam bizim için ama sonra başka birileri çıkıp başka açıklamalar yapıyor
11:03ve biraz yani tabiri caizse Arap saçına dönüyor olay.
11:07Ne olacağı da belli olmuyor.
11:08Bunun yanı sıra hemen Instagram'ın ardından bir oyun olan Roblox'un engellendiğini görüyoruz
11:14ve daha onun da biraz şokunu atlatamamışken bir de üstüne TikTok için bir açıklama geliyor.
11:20Ancak bu açıklamaların içerikleri o kadar kısıttı ki biz de ne olduğunu anlayamıyoruz.
11:25O yüzden de hani üzerine de ne konuşabiliriz ben de açıkçası çok şey yapamadım.
11:31O yüzden de biraz kısa sürdü program onu da açıklamış olayım size.
11:36Elbette yani şu an meselenin sanki şirketlerle uzlaşıp onlara bir takım kuralları dikte ettirmekten ziyade
11:43iç politikada kamuoyunun tepkisiyle aslında meseleye bakmak gerekiyor.
11:48Yani şu an karşımıza çıkan olgu bir şirketle bir devlet arasında belli bir mesele üzerinden yaşanan uzlaşmazlığa pek benzemiyor.
11:56Bilakis AKP iktidarı zaten ne olduğunu biliyoruz.
11:59Haniye ile İsmail Haniye'nin ölümüyle ilgili bir paylaşım yapılıyor.
12:02İşte şirket bunu siliyor.
12:04Buna karşı verilen bir tepki.
12:06Zaten iktidar Filistin meselesini kendi İslami ajanlısını bu topluma dayatmak için araçsallaştırıyor.
12:12Onu bilerek kullanıyor.
12:14Esas derdi Filistin davası olmaktan ziyade iç kamuoyunu tahkim etmek.
12:18Yitirdiği oyları bir şekilde geriye almak.
12:20Toplumu bunun üzerinden kutuplaştırmak.
12:22Bu nedenle de mesele basitçe.
12:24Yani iki rasyonel tarafın birbiriyle oturup uzlaşabileceği bir ortamı sağlanmasından çok iktidarın kendisinin yol haritasıyla ilgili.
12:32Onlar da tam karar verememişler belki de.
12:34Yani şu an bir toplumsal deney yapılıyor.
12:36AKP hep böyledir.
12:37Bir konuyu toplumun önüne atar.
12:39Bir süre nabız ölçer.
12:40Eğer toplumdan ciddi anlamda bir tepki varsa geri adım atar.
12:43Yok eğer toplumdan ciddi anlamda tepki yoksa o yoluna devam eder.
12:47Şimdi bence kamuoyunun nabzı ölçülüyor.
12:50Bu iki sitenin kapatılması üzerinden anketler yapılıyordur.
12:53Bir takım değerlendirmeler yapılıyordur.
12:55Üçüncü adımı atalım mı atmayalım mı diye bir takım devlet içerisinde de pazarlıklar ve tartışmalar dönüyordur.
13:01Toplumun ve muhalefetin vereceği tepkinin yönüne bakarak tüm bu süreç değişebilir.
13:06Bu nedenle de meseleyi şirketle devlet arasındaki pazarlıktan ziyade iktidarın kendi yol haritasıyla ilişkilendirmek belki de daha doğru bir okuma biçimi olabilir bizim açımızdan.
13:15Haklısınız kesinlikle.
13:17Teşekkür ediyoruz.
13:18Tekrardan kolaylıklar dilerim size de.
13:20Size de kolay gelsin.
13:22İyi çalışmalar.
13:23Sağ olun.
13:24Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri Fatih Yaşlı konuğumuzdu.
13:28Mevcut erişim engellerini ve gelmesi beklenen erişim engeli hakkında konuştuk.
13:33Çok çarpıcı açıklamalarda da bulundu.
13:36Sayın Yaşlı bizler de önümüzdeki günlerde ne olacağını hep birlikte göreceğiz.
13:41Konunun da takipçisi olacağız diyelim ve burada noktalayalım.
13:44Başka bir programda görüşmek üzere.
13:47Hoşçakalın.